ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Αριθμός απόφασης : 147/2019
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές Αντώνιο Πλακίδα,Πρόεδρο Εφετών, Ιωάννη Αποστολόπουλο, Δημήτριο Καβαλλάρη, Εισηγητή, Εφέτες και τη Γραμματέα Γ.Λ.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 109 § 1 του Συντάγματος δεν επιτρέπεται η μεταβολή του περιεχομένου ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλου ή δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Η συνταγματική αυτή διάταξη αποβλέπει στην προστασία και κατοχύρωση της θέλησης των διαθετών και δωρητών και εναντίον των πράξεων της πολιτείας ακόμη που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο και, σύμφωνα με αυτήν, δεν επιτρέπεται, καταρχήν, η μεταβολή σκοπού περιουσίας που έχει ταχθεί υπέρ του Δημοσίου ή προς εξυπηρέτηση κοινής ωφελείας, όχι μόνο με διατάγματα, αλλά ούτε και με νόμο (βλ. ΟλΑΠ 1241/1979 ΝοΒ 28. 709, ΕφΑΘ 4620/2012 ΕφΑΔ 2013. 553). Κατά τη διάταξη όμως της § 2 του άρθρου αυτού του Συντάγματος «κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερη αξιοποίηση ή διάθεση για τον ίδιο ή άλλο κοινωφελή σκοπό, εκείνου που καταλείφθηκε ή δωρήθηκε, στην περιοχή που καθόρισε ο δωρητής ή διαθέτης ή στην ευρύτερη της περιφέρεια, όταν βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση του διαθέτη ή του δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, για οποιουδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου της, καθώς και αν μπορεί να πραγματοποιηθεί πληρέστερα με τη μεταβολή της εκμετάλλευσης, όπως νόμος ορίζει» (ΑΠ 13/2013 ΧρΙΔ 2013.427). Κατ’ επιταγή της συνταγματικής αυτής διάταξης εκδόθηκε ο ν. 4182/2013, στο άρθρο 10 του οποίου ορίζεται ότι: (§1) «Περιουσίες που καταλείπονται υπέρ κοινωφελών σκοπών αξιοποιούνται κατά τον τρόπο που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής. Απαγορεύεται η μεταβολή τόσο των παραπάνω κοινωφελών σκοπών όσο και του τρόπου και των όρων διαχείρισης της περιουσίας, καθώς και των ορισμών για τον τρόπο διοίκησής της (§ 2). Αν υπάρχει αμφιβολία περί του περιεχομένου της βούλησης του διαθέτη ή δωρητή ή αμφισβήτηση επ’ αυτού, αυτή επιλύεται από το αρμόδιο κατ’ άρθρο 825 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας δικαστήριο. (§ 3). Το κατά την προηγούμενη παράγραφο δικαστήριο αποφαίνεται επίσης, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επί του εάν η βούληση του διαθέτη ή δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, για οποιονδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος της, και καθορίζει τον τρόπο της επωφελέστερης ή ασφαλέστερης αξιοποίησης της περιουσίας, καθώς και το σκοπό και την περιοχή για την οποία πρέπει αυτή να διατεθεί…. (§ 4). Η αίτηση προς το δικαστήριο υποβάλλεται από την αρμόδια αρχή, μετά από προηγούμενη ακρόαση του οργάνου διοίκησης της περιουσίας. Η αίτηση υποβάλλεται και από κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον και κοινοποιείται στην αρμόδια αρχή, επί ποινή απαραδέκτου της συζητήσεως. Περίληψη της υποβληθείσας αίτησης αναρτάται στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν τη δικάσιμο και παραμένει αναρτημένη μέχρι και την προηγούμενη ημέρα της δικασίμου. Η ίδια περίληψη τοιχοκολλάται στο κατάστημα της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, του Δήμου και της δημοτικής ή τοπικής Κοινότητας της έδρας της διοίκησης της περιουσίας και αναρτάται στο διαδικτυακό τους τόπο (§ 5).Η επωφελέστερη αξιοποίηση ή διάθεση της αφιερωθείσας περιουσίας αποτελεί νομική αξιολογική έννοια, η οποία πρέπει να προσδιορίζεται στην αίτηση, ως προς τα προτεινόμενα προς υπαγωγή σε αυτήν πραγματικά περιστατικά, προκειμένου να κριθεί από το δικαστήριο αν αυτά πράγματι την συνιστούν, συγκρινόμενης της προτεινόμενης λύσης προς την ήδη υπάρχουσα κατάσταση εκμετάλλευσής της (βλ. ΑΠ 1355/2017,ΕφΠατρ 9/2017, ΕφΑνΚρ 42/2016, ΕφΠειρ 512/2015 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 705/2013, ΕφΑθ 354/2013, ΕφΑθ6066 /2012 ΤΝΠ ΔΣΑ).
Στην προκείμενη περίπτωση το αιτούν Ν.Π.Ι.Δ. ισχυρίζεται ότι η ……, η οποία απεβίωσε στην Μυτιλήνη – Λέσβου την ……… με την από 10 Μαρτίου 1983 μυστική διαθήκη της, η οποία δημοσιεύθηκε με τα υπ’ αριθμ. 134/1984 πρακτικά του Πρωτοδικείου Μυτιλήνης, κατέλιπε στο αιτούν την οικία της κείμενη στην πόλη της Μυτιλήνης στην οδό ……….., αφού αποβιώσουν οι επικαρπωτές αυτής, με τον όρο να εκμισθώνεται από το αιτούν μόνο σε ιδιώτες, εκτός από σχολεία ή Δημόσιες Υπηρεσίας και Οργανισμούς, και το 1/3 του μισθώματος να διανέμεται στους άπορους, στις εορτές των Χριστουγέννων, με τη σύμπραξη των εκτελεστών, ενώ τα 2/3 αυτού να περιέρχονται ως έσοδα στο αιτούν. Ότι το αιτούν αποδέχθηκε την κληρονομία με την υπ’ αριθμ. ……….. δήλωση αποδοχής κληρονομιάς της συμβολαιογράφου Μυτιλήνης …….., που μεταγράφηκε νόμιμα και κατέστη κύριο του άνω ακινήτου. Ότι ο σκοπός της διαθήκης είναι πλέον ανέφικτος, καθώς η οικία είναι πολύ παλαιά, το δε αιτούν δεν μπορεί να αναλάβει το κόστος της επισκευής αυτής και η μόνη περίπτωση αξιοποίησής της είναι η εκμίσθωση σε Δημόσιο Οργανισμό, ο οποίος θα αναλάβει και τα έξοδα επισκευής αυτής. Με βάση το ιστορικό αυτό ζητά, όπως εκτιμάται, να βεβαιωθεί ότι η θέληση της διαθέτιδας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί και να καθορισθεί ως τρόπος επωφελέστερης αξιοποίησης του ακινήτου η εκμίσθωση σε σχολεία, Δημόσιο Οργανισμό ή άλλη Υπηρεσία που θα αναλάβει το κόστος επισκευής με μηνιαίο μίσθωμα 300 € και, μετά το πέρας της επισκευής, να μισθώνεται σε ιδιώτη ή Δημόσια Υπηρεσία με το ανάλογο μίσθωμα.
Η αίτηση αυτή, παραδεκτά και αρμοδίως φέρεται ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού με τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 742 έως 781, 825 ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 77 § 3 του Ν. 4182/2013) στην περιφέρεια του οποίου έχει την έδρα της η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, που είναι αρμόδια αρχή κατ’ άρθρα 1 § 4 και 2 § 3 περ. α’ του Ν. 4182/2013, επειδή ο σκοπός της καταλειφθείσης περιουσίας εκπληρώνεται εντός των εδαφικών ορίων αυτής. Είναι νόμιμη, καθώς στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 10 §§ 2,3 του ν. 4182/2013. Για το παραδεκτό αυτής, κατά τη διάταξη του άρθρου 10 § 4 ν. 4182/2013, αντίγραφό της έχει επιδοθεί νομίμως και εμπροθέσμως στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου (βλ.την υπ’ αριθμ. ……. έκθεση επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών ………), περίληψη αυτής αναρτήθηκε στις 13.11.2017 στην ιστοσελίδα της άνω Αποκεντρωμένης Διοίκησης και θα παρέμενε αναρτημένη έως την προηγούμενη ημέρα της δικασίμου (βλ. το με αρ. ………. έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και το από 23.3.2018 αποδεικτικό τοιχοκόλλησης), επιπλέον αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Δήμου Λέσβου και τοιχοκολλήθηκε στο Δημοτικό κατάστημα Μυτιλήνης στις 19.3.2018,όπου θα παρέμενε τοιχοκολλημένη έως την προτεραία της δικασίμου (βλ. την από 19.3.2018 βεβαίωση του δήμου Λέσβου και αποδεικτικό τοιχοκόλλησης). Συνεπώς πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
Από την ένορκη κατάθεση της μάρτυρος που εξετάστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού και περιέχεται στα πρακτικά της δημόσιας συνεδρίασης αυτού και όλα τα νομίμως προσκομιζόμενα και επικαλούμενα έγγραφα που προσκομίζει το αιτούν, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά : Η …………., που απεβίωσε στην Μυτιλήνη – Λέσβου την ……, κάτοικος εν ζωή Μυτιλήνης – Λέσβου, με την από 10 Μαρτίου 1983 μυστική διαθήκη της, η οποία δημοσιεύθηκε με τα υπ’ αριθμ. 134/1984 πρακτικά του Πρωτοδικείου Μυτιλήνης, κατέλιπε (κληροδότησε) κατά ψιλή κυριότητα στο αιτούν Ν.Π.Ι.Δ. την οικία της στην οδό ……….. στην πόλη της Μυτιλήνης, αναφέροντας επί λέξει τα εξής: «…Οικία οδού ,……. αριθ. ………. αποτελούμενη από το υπόγειον και δή μετά της αυλής όσης εκτάσεως και αν είναι, συνορευομένης με οδόν ………, αυλή ….. και αυλή πρώην οικίας ….., μετά τον θάνατον του συζύγου μου ή εις περίπτωσιν προαποθανόντος τούτου, καταλίπω κατ’ επικαρπίαν εφ’ όρου ζωής εις τους ………. εξ αδιαιρέτου και κατά ψιλή κυριότητα εις τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης. Επιθυμία μου είναι όπως η οικία μου αύτη όταν περιέλθει εις πλήρη κυριότητα και κατοχήν των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Μυτιλήνης, ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΩΝ ΕΠΙΚΑΡΠΩΤΩΝ, να μην πωληθή αλλά να ενοικιάζεται όχι σε σχολεία ή Δημοσίους Υπηρεσίας και Οργανισμούς, και το μεν ΕΝ ΤΡΙΤΟΝ του μισθώματος να διανέμεται εις τους πτωχούς, εις εορτάς Χριστουγέννων, τη συμπράξει των εκτελεστών και τα ΔΥΟ ΤΡΙΤΑ του μισθώματος να περιέρχονται εις τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης…». Το αιτούν αποδέχθηκε την επαχθείσα σ’αυτό κληρονομία, μετά το θάνατο των επικαρπωτών με την υπ’ αριθμ. ……… δήλωση αποδοχής κληρονομιάς της συμβολαιογράφου Μυτιλήνης …….., που μεταγράφηκε νόμιμα και απέκτησε το άνω ακίνητο κατά πλήρη κυριότητα. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό κτίριο λεσβιακής αρχιτεκτονικής, διώροφη οικία με υπόγειο, κατασκευασμένη με λιθοδομή, με εμβαδό κάθε επιπέδου (υπογείου – ορόφων) 103,5 τ.μ., η οποία έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέα. Την οικία όμως αυτή παρέλαβε το 2001 το αιτούν σε κακή κατάσταση, καθώς ήταν για πολλά χρόνια αναξιοποίητη, το δε ποσό που απαιτείται για την ανακατασκευή της ανέρχεται σ’ αυτό των 84.500 ευρώ (βλ. την από 2.10.2018 τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού . …..), το οποίο αδυνατεί να διαθέσει. Λόγω δε της κακής κατάστασης του ακινήτου, δεν κατέστη δυνατή η εκμίσθωσή του σε ιδιώτες, καθώς κανένας απ’ όσους εκδήλωσαν ενδιαφέρον δεν αναλάμβανε το κόστος επισκευής του. Στο σημείο αυτό, έχει καταστεί αδύνατη η εκπλήρωση του σκοπού της διαθέτιδας, καθώς δεν είναι δυνατή η εκμίσθωση του ακινήτου και η διάθεση του 1/3 ποσού του μισθώματος στους άπορους συμπολίτες και των 2/3 αυτού ως έσοδο στο αιτούν. Με αυτά τα δεδομένα, η βούληση της διαθέτιδας μπορεί να πραγματοποιηθεί επωφελέστερα, αν επιτραπεί η εκμίσθωση του ακινήτου σε Δημόσιες ή Δημοτικές Υπηρεσίες ή Δημόσιους Οργανισμούς, που θα αναλάβουν και το κόστος ανακατασκευής, με συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα (ΕΣΠΑ). Σημειώνεται ότι είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον στο παρελθόν για στέγαση του ΚΕΘΕΑ και πιο πρόσφατα για δημιουργία ξενώνα για εγκαταλελειμμένους ανήλικους (βλ. το με αρ. …../22.6.2017 πρακτικό συνεδρίασης του Δ.Σ. του αιτούντος και το από 1.9.2017 έγγραφο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας, του Υπουργείου Υγείας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης). Η ρύθμιση που προτείνεται δεν αφίσταται από τη βούληση της διαθέτιδας, η οποία με τον περιορισμό που είχε θέσει αποσκοπούσε στην επωφελέστερη αξιοποίηση και όχι απαξίωση του ακινήτου, η δε διάθεση του ποσού του μισθώματος κατά 1/3 σε απόρους και 2/3 ως έσοδα του αιτούντος, δεν μεταβάλλεται. Εξάλλου η μίσθωση, κατά τη διάρκεια της οποίας η μισθώτρια, Δημόσια ή Δημοτική Υπηρεσία ή Δημόσιος Οργανισμός, θα αναλάβει το κόστος ανακατασκευής, θα πρέπει να έχει ελάχιστη διάρκεια 10 έτη και το μίσθωμα να μην είναι κατώτερο από 300 ευρώ, το οποίο δεν θα συμψηφίζεται εν όλω ή εν μέρει με τις δαπάνες επισκευής. Μετά δε την ολοκλήρωση της ανακατασκευής, το αιτούν θα έχει τη δυνατότητα να εκμισθώνει το ακίνητο, είτε σε Δημόσιες ή Δημοτικές Υπηρεσίες ή Δημόσιους Οργανισμούς είτε σε ιδιώτες, με μίσθωμα ανάλογο της μισθωτικής του αξίας. Κατόπιν αυτών η αίτηση θα πρέπει να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη, όπως ορίζεται στο διατακτικό της παρούσας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.
ΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ότι η περιεχόμενη στην από 10 Μαρτίου 1983 μυστική διαθήκη, βούληση της διαθέτιδας, ……… που απεβίωσε στην Μυτιλήνη – Λέσβου την ………, αναφορικά με την αναφερόμενη στο σκεπτικό της παρούσας διώροφη οικία της, κείμενη στην πόλη της Μυτιλήνης στην οδό ………, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
ΑΠΟΦΑΙΝΕΤΑΙ ότι η επωφελέστερη και ασφαλέστερη αξιοποίηση του άνω ακινήτου μπορεί να πραγματοποιηθεί με την εκμίσθωση αυτού σε Δημόσια ή Δημοτική Υπηρεσία ή Δημόσιο Οργανισμό που θα αναλάβει το κόστος ανακατασκευής του, με ελάχιστη διάρκεια της μίσθωσης 10 έτη και μηνιαίο μίσθωμα όχι κατώτερο από τριακόσια (300) ευρώ, το οποίο δεν θα συμψηφίζεται εν όλω ή εν μέρει με τις δαπάνες επισκευής. Μετά δε την ολοκλήρωση της ανακατασκευής, το αιτούν θα έχει τη δυνατότητα να εκμισθώνει το ακίνητο είτε σε Δημόσιες ή Δημοτικές Υπηρεσίες ή Δημόσιους Οργανισμούς είτε σε ιδιώτες, με μίσθωμα ανάλογο της μισθωτικής του αξίας.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε στον Πειραιά, στις 14 Μαρτίου 2019.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 20 Μαρτίου 2019, απόντος του αιτούντος και της πληρεξουσίας του Δικηγόρου.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ