Αριθμός 173/2019
ΤΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές, Αμαλία Μήλιου, Πρόεδρο Εφετών, Ιωάννη Αποστολόπουλο και Νικόλαο Κουτρούμπα, Εισηγητή, Εφέτες και από τη Γραμματέα Κ.Δ.
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Με την από 10.5.2018 (με Γ.Α.Κ. ….. και Ε.Α.Κ. ………) κλήση, κοινοποιούμενη στον Υπουργό Οικονομικών, στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Νοτίου) Αιγαίου και στο Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, νόμιμα εισάγεται ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου η ενώπιον του Εφετείου Αθηνών κατατεθείσα από 23.6.2017 (με Γ.Α.Κ. …….. και Ε.Α.Κ. ………) αίτηση του καλούντος, διορισθέντος εκτελεστή διαθήκης, περί ερμηνείας της από 30.11.1997 ιδιόγραφης διαθήκης του αποβιώσαντος στις 23.5.2009 ……….., για να συζητηθεί με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Η εν λόγω αίτηση φέρεται προς συζήτηση με την παραπάνω κλήση, καθώς με την 2225/2018 απόφασή του το Τριμελές Εφετείο Αθηνών συνεκδίκασε αυτή με την προφορικά ασκηθείσα στο ακροατήριό του και δια των εγγράφων προτάσεων κύρια παρέμβαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, με την ιδιότητα του ασκούντος την εποπτεία επί των υπέρ κοινωφελών σκοπών και ιδρυμάτων καταλειπομένων περιουσιών και αφού δέχθηκε την ως άνω κύρια παρέμβαση, κήρυξε εαυτό αναρμόδιο κατά τόπο και παρέπεμψε την αίτηση προς εκδίκαση ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ως κατά τόπο και καθ’ ύλη αρμόδιου. Περαιτέρω, κατά την εκφώνηση της αίτησης στη σειρά της από το οικείο πινάκιο κατά την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας δικάσιμο, ο Υπουργός Οικονομικών και ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, με προφορική δήλωση της πληρεξούσιας δικηγόρου του ΝΣΚ, που τους εκπροσώπησε στο ακροατήριο αλλά και με τις έγγραφες προτάσεις τους, άσκησαν παρέμβαση, με την οποία ζήτησαν για τους αναφερόμενους σε αυτή λόγους, την απόρριψη της αίτησης.
Σύμφωνα με το άρθρο 825 του ΚΠολΔ «κάθε αμφιβολία ή αμφισβήτηση για την ερμηνεία διαθήκης ή άλλης πράξης με την οποία διαθέτονται περιουσιακά στοιχεία με κληρονομιά, κληροδοσία ή δωρεά υπέρ του κράτους ή κοινωφελών σκοπών, εφόσον αναφέρεται στον τρόπο της εκκαθάρισης και γενικά της διαχείρισης και της εκτέλεσης της περιουσίας που έχει διατεθεί για το κράτος ή για κοινωφελή σκοπό, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Εφετείου της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που εποπτεύει την κοινωφελή περιουσία. Αν η κοινωφελής περιουσία υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Οικονομικών, αρμόδιο είναι το Εφετείο Αθηνών». Εξάλλου, κατά το άρθρο 109 § 1 του ισχύοντος Συντάγματος της Ελλάδας δεν επιτρέπεται η μεταβολή του περιεχομένου ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλου ή δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Η συνταγματική αυτή διάταξη αποβλέπει στην προστασία και κατοχύρωση της θέλησης των διαθετών και δωρητών ακόμη και εναντίον των πράξεων της πολιτείας που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο και, σύμφωνα με αυτήν, δεν επιτρέπεται, καταρχήν, η μεταβολή σκοπού περιουσίας που έχει ταχθεί υπέρ του Δημοσίου ή προς εξυπηρέτηση κοινής ωφελείας, όχι μόνο με διατάγματα, αλλά ούτε και με νόμο ( βλ. Ολομ. ΑΠ 1241/1979 ΝοΒ 28, σελ. 709). Περαιτέρω, κατά το άρθρο 10 §§ 1, 2, 3 και 4 του εκτελεστικού της ως άνω συνταγματικής διάταξης Ν. 4182/2013 «Κώδικας κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α` 185/10-9-2013), που ισχύει από 1-11- 2013, «1. Περιουσίες που καταλείπονται υπέρ κοινωφελών σκοπών αξιοποιούνται κατά τον τρόπο που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής. Απαγορεύεται η μεταβολή τόσο των παραπάνω κοινωφελών σκοπών όσο και του τρόπου και των όρων διαχείρισης της περιουσίας, καθώς και των ορισμών για τον τρόπο διοίκησής της. 2. Αν υπάρχει αμφιβολία περί του περιεχομένου της βούλησης του διαθέτη ή δωρητή ή αμφισβήτηση επ` αυτού, αυτή επιλύεται από το αρμόδιο κατ` άρθρο 825 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας δικαστήριο… 4. Η αίτηση προς το δικαστήριο υποβάλλεται από την αρμόδια αρχή, μετά από προηγούμενη ακρόαση του οργάνου διοίκησης της περιουσίας. Η αίτηση υποβάλλεται και από κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον και κοινοποιείται στην αρμόδια αρχή, επί ποινή απαραδέκτου της συζητήσεως. Περίληψη της υποβληθείσας αίτησης αναρτάται στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν τη δικάσιμο και παραμένει αναρτημένη μέχρι και την προηγούμενη ημέρα της δικασίμου. Η ίδια περίληψη τοιχοκολλάται στο κατάστημα της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, του Δήμου και της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας της έδρας της διοίκησης της περιουσίας και αναρτάται στο διαδικτυακό τους τόπο.» Από το σκοπό των τελευταίων διατάξεων, ο οποίος συνίσταται στη γνώση της ως άνω αίτησης από καθένα που έχει έννομο συμφέρον, ώστε, αν επιθυμεί, να παρέμβει στην ενώπιον του Εφετείου δίκη κατά τα οριζόμενα στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 752 ΚΠολΔ, σαφώς προκύπτει ότι η αίτηση περί ερμηνείας της βούλησης του διαθέτη σε περιουσία που έχει διατεθεί υπέρ κοινωφελούς σκοπού, πρέπει αφενός να κοινοποιηθεί στην αρμόδια αρχή επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης και αφετέρου περίληψή της να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν τη δικάσιμο και να παραμείνει αναρτημένη μέχρι και την προηγουμένη της δικασίμου καθώς και να τοιχοκολληθεί στο κατάστημα της έδρας της αποκεντρωμένης διοίκησης, του Δήμου και της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας της έδρας της διοίκησης της περιουσίας και να αναρτηθεί στο διαδικτυακό τους τόπο. Για την ταυτότητα δε του νομικού λόγου, τόσο η ανάρτηση περίληψης της αίτησης στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής για διάστημα ενός (1) τουλάχιστον μηνός πριν τη δικάσιμο, όσο και η τοιχοκόλληση της ίδιας περίληψης στο κατάστημα της έδρας της αποκεντρωμένης διοίκησης, του Δήμου και της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας της έδρας της διοίκησης της περιουσίας με ανάρτηση αυτής (περίληψης) στο διαδικτυακό τους τόπο, απαιτούνται, επίσης, επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης της αίτησης (ΕφΠειρ 153/2015 στη Νόμος, πρβλ. ΕφΑθ 6033/1995, ΕλλΔνη 1996, σελ. 1148). Στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αίτηση ο αιτών ………. εκθέτει ότι είναι εκτελεστής της από 30/11/1997 ιδιόγραφης διαθήκης του αποβιώσαντος στην Αθήνα στις 23.5.2009 …………, η οποία δημοσιεύθηκε με το υπ’ αριθμ. 6561/27-11-2009 πρακτικό του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Ότι με την ως άνω διαθήκη του ο διαθέτης συνέστησε δύο Ιδρύματα, τα οποία δεν έχουν εγκριθεί ακόμη και δη ένα στη νήσο Θήρα, στο οποίο κατέλειπε τα αναφερόμενα στη διαθήκη περιουσιακά του στοιχεία και το άλλο στην Αθήνα, στο οποίο επίσης άφησε τα περιγραφόμενα στη διαθήκη περιουσιακά του στοιχεία, προς εκπλήρωση κοινωφελών σκοπών, τους οποίους και καθόρισε. Ότι από τη διαθήκη προκύπτει σαφώς ότι ο διαθέτης ανέθεσε εξ ολοκλήρου τη διαχείριση και εκτέλεση αυτής στον εκτελεστή της, αλλά συγχρόνως τον διόρισε και διαχειριστή ολόκληρης της καταλειπόμενης περιουσίας του, παρέχοντας σε αυτόν την πλήρη εξουσία να διαθέτει ακόμα και χρηματικά ποσά, κατά την ελεύθερη κρίση του για τον κάθε συγκεκριμένο σκοπό που περιγράφεται στη διαθήκη, χωρίς διατυπώσεις, περιορισμούς και εγκρίσεις, από την αξιοποίηση, εκμετάλλευση και έσοδα της περιουσίας του, περιγράφοντας και καθορίζοντας πλήρως και λεπτομερώς τον τρόπο διοίκησης και διαχείρισης της περιουσίας του, αναθέτοντας αρμοδιότητες και εξουσίες στον εκτελεστή της διαθήκης και σε άλλα κατά περίπτωση πρόσωπα και περιγράφοντας τον τρόπο διαχείρισης και διάθεσης περιουσιακών στοιχείων, ακόμη και πώληση ακινήτων, μη απαιτώντας διατυπώσεις και εγκρίσεις από κανέναν άλλον, πλην αυτών που αναφέρονται στη διαθήκη για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, αποκλείοντας έτσι πλήρως την καθ’ οιονδήποτε τρόπο ανάμειξη του Κράτους στη διαχείριση και στον τρόπο εκτέλεσης του ταχθέντος σκοπού. Ότι ωστόσο, η Διεύθυνση Κοινωφελών Περιουσιών (Τμήμα Α’) του Υπουργείου Οικονομικών αμφισβητεί τις εξουσίες αυτές που παρέχει στον αιτούντα η διαθήκη, και υποστηρίζει ότι αυτός για όλες τις ενέργειές του αναφορικά με την εκκαθάριση και τη διαχείριση της παραπάνω περιουσίας, υπάγεται στην εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργού Οικονομικών. Ζητεί, λοιπόν, ο αιτών να ερμηνευθεί η από 30/11/1997 ιδιόγραφη διαθήκη του ……….. και να γίνει δεκτό ότι η διαχείριση, η εκποίηση και η εκκαθάριση της κληρονομίας του διέπεται από τις περί αυτών διατάξεις της διαθήκης του, με συνέπεια η βούληση του διαθέτη για τον τρόπο εκτέλεσης των διατάξεων της διαθήκης του να υπερισχύει έναντι των διατάξεων που αφορούν στη διαχείριση, εκποίηση και εκκαθάριση υπέρ κοινωφελών σκοπών περιουσίας και την εποπτεία και τον έλεγχο των πράξεων αυτών υπό του Υπουργού Οικονομικών, επιτρέπεται δε μόνο κατασταλτικός έλεγχος υπ’ αυτού για τυχόν κακή διαχείριση, βλαπτική ή αντίθετη του σκοπού, για τον οποίο τάχθηκε η περιουσία.
Όπως προκύπτει από τις προσκομιζόμενες υπ` αριθμ. …….. εκθέσεις επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Αθηνών ………, η κλήση για τη συζήτηση της παραπάνω αίτησης ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου στην προαναφερόμενη δικάσιμο κοινοποιήθηκε νομίμως στον Υπουργό Οικονομικών και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Νοτίου) Αιγαίου, ο Γενικός Γραμματέας της οποίας είναι, στην προκειμένη περίπτωση, αρμόδια αρχή κατ` άρθρα 1 § 4 και 2 § 3 περ. α` του Ν. 4182/2013, επειδή ο σκοπός της καταλειφθείσης περιουσίας, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βρίσκεται στη νήσο Θήρα, εκπληρώνεται εντός των εδαφικών ορίων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, που εδρεύει στον Πειραιά, με συνέπεια την κατά τόπο αρμοδιότητα του παρόντος Δικαστηρίου (άρθρο 825 ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν. 4182/2013). Ωστόσο, από κανένα στοιχείο της δικογραφίας δεν προκύπτει, ούτε ο αιτών επικαλείται ότι περίληψη της ως άνω αίτησης α) αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ως άνω αρμόδιας αρχής (Γενική Γραμματεία Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου) έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν τη δικάσιμο και παρέμεινε αναρτημένη μέχρι και την προηγουμένη της δικασίμου και β) τοιχοκολλήθηκε στο κατάστημα της έδρας της ως άνω Αποκεντρωμένης Διοίκησης, του Δήμου Πειραιά και της δημοτικής κοινότητας Θήρας (έδρα της διοίκησης της περιουσίας) και αναρτήθηκε στο διαδικτυακό τους τόπο, όπως απαιτείται με ποινή απαραδέκτου της συζήτησης, κατά τα εκτιθέμενα στην αμέσως προηγούμενη σκέψη. Αντ’ αυτών ο αιτών επικαλείται και προσκομίζει αποδεικτικά τήρησης των παραπάνω κοινοποιήσεων και δημοσιεύσεων κατ’ άρθρο 10 παρ.4 του ν. 4182/2013 ενόψει της δικασίμου της 20.2.2018, όταν η αίτηση είχε προσδιορισθεί, για να συζητηθεί ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών, το οποίο, όμως, με την 2225/2018 απόφασή του κήρυξε εαυτό κατά τόπο αναρμόδιο και παρέπεμψε αυτή, για να δικασθεί από το παρόν Δικαστήριο. Υποστηρίζει δε ο αιτών ότι, επί παραπομπής συζήτησης της υπόθεσης στο αρμόδιο Δικαστήριο όλες οι διαδικαστικές πράξεις που έγιναν, είναι έγκυρες, διατηρείται η ισχύς τους και δεν απαιτείται επανάληψή τους, μεταξύ δε αυτών περιλαμβάνονται και οι επιβαλλόμενες από τη σχετική νομοθεσία κοινοποιήσεις κατ’ άρθρο 10 παρ.4 του ν. 4182/2013, για τις οποίες διαλαμβάνει ότι έχουν γίνει η ως άνω 2225/2018 απόφαση. Ο ισχυρισμός, όμως, αυτός δεν είναι νόμιμος, δεδομένου ότι οι παραπάνω κοινοποιήσεις κατά τα ανωτέρω προβλέπονται, προκειμένου να λάβει γνώση όποιος έχει έννομο συμφέρον, για να ασκήσει κύρια ή πρόσθετη παρέμβαση στη δίκη για την παραπάνω αίτηση και μάλιστα ενώπιον του Δικαστηρίου, στο οποίο αυτή εισάγεται, ήτοι εν προκειμένω του Τριμελούς Εφετείου Πειραιώς. Κατά συνέπεια, όσες κοινοποιήσεις έγιναν για τη συζήτηση της υπόθεσης ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών (2ο Τμήμα Δημόσιο-Τριμελές) δεν καλύπτουν τις ανάγκες δημοσιότητας για τη συζήτηση της υπόθεσης ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Πειραιώς. Τούτο δε ανεξαρτήτως του εάν ο Υπουργός Οικονομικών και ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ως ασκούντες την εποπτεία επί των κοινωφελών ιδρυμάτων και των περιουσιών που καταλείπονται για κοινωφελείς σκοπούς με τις προτάσεις τους ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου δήλωσαν ότι ασκούν κύρια παρέμβαση, καθώς δεν αποκλείεται και τρίτα ενδιαφερόμενα πρόσωπα να επιθυμούν να ασκήσουν παρέμβαση στην υπό κρίση υπόθεση. Επομένως, πρέπει να κηρυχθεί απαράδεκτη η συζήτηση της ως άνω αίτησης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Κηρύσσει απαράδεκτη τη συζήτηση της από 23-6-2017 (με Γ.Α.Κ. …… και Ε.Α.Κ. …… στο Εφετείο Αθηνών) αίτησης.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε στον Πειραιά στις 7 Μαρτίου 2019 και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση, στις 27 Μαρτίου 2019, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και του πληρεξουσίου δικηγόρου του αιτούντος και της δικαστικής πληρεξουσίας ΝΣΚ των προς ων η κοινοποίηση.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ