Αριθμός 236/2019
ΤΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Αικατερίνη Νομικού, Πρόεδρο Εφετών, Χρυσούλα Πλατιά, Εφέτη και Ευαγγελία Πανταζή, Εφέτη-Εισηγήτρια, και από τη Γραμματέα Γ.Λ..
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΑΙ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Νόμιμα επαναφέρονται προς συζήτηση με την από 23-5-2016 κλήση του ……. και της ….. συζ. …., ενεργούντων ατομικά και για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους, ………., ως ασκούντων από κοινού τη γονική μέριμνα και επιμέλειά του, α) η από 15-10-2008 έφεση (υπ’ αριθμ. …./2008) και η από 24-11-2008 αντίθετη έφεση (υπ’ αριθμ. …./2008) κατά της υπ’αριθμ.2779/2008 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, μετά τη διενέργεια ιατρικής πραγματογνωμοσύνης, που διατάχθηκε με την υπ’αριθμ. 132/2010 απόφαση του δευτεροβάθμιου τούτου Δικαστηρίου, οι εφέσεις, δε, αυτές, πρέπει να συνεκδικαστούν, κατ’άρθρ.246 ΚΠολΔ, λόγω της μεταξύ τους συνάφειας και προς διευκόλυνση της δίκης και μείωση των εξόδων.
Οι καλούντες-εκκαλούντες-εφεσίβλητοι, ……. και η …….. συζ. ……, ενεργούντες για τον εαυτό τους ατομικά και για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους, ………., ως ασκούντες από κοινού τη γονική μέριμνα και επιμέλειά του, καθώς και οι εκκαλούντες-εφεσίβλητοι ……, και ………., ενεργούντες για τον εαυτό τους ατομικά και για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους………, ως ασκούντες από κοινού την γονική μέριμνα και επιμέλειά του, άσκησαν, ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (ειδική διαδικασία αυτοκινητικών διαφορών), την από 5-3-2007 (υπ’ αριθμ. καταθ. …../2007) αγωγή τους κατά των 1) …… και 2) της εδρεύουσας στον Πειραιά και νόμιμα εκπροσωπούμενης, ανώνυμης εταιρείας, με την επωνυμία «…….»,, στη θέση της οποίας έχει υπεισέλθει, ως ειδικός διάδοχος, το εδρεύον στην Αθήνα και νόμιμα εκπροσωπούμενο, Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΑΟ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΞ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ».
Με την ως άνω αγωγή τους, οι προαναφερόμενοι ενάγοντες, κατόπιν παραδεκτού διά των προτάσεων περιορισμού του αγωγικού τους αιτήματος, ζητούσαν να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι και ήδη, καθ ’ων η κλήση- εκκαλούντες-εφεσίβλητοι να τους καταβάλουν, ευθυνόμενοι εις ολόκληρον (ο πρώτος, ως αποκλειστικός υπαίτιος του τροχαίου ατυχήματος το οποίο επισυνέβη, την 12-6-2006 στην Εθνική Οδό Σπάρτης – Γυθείου και η δεύτερη ως έχουσα ασφαλισμένο το ζημιογόνο όχημα του πρώτου για ζημίες προς τρίτους, α) στον πρώτο το ποσό των 20.903,00 ευρώ (10.000,00 ευρώ για ολική καταστροφή αυτοκινήτου, 10.000,00 ευρώ για ηθική βλάβη, 900,00 ευρώ για απώλεια εισοδήματος και 3,00 ευρώ για ιατρική επίσκεψη), β) στην δεύτερη, το ποσό των 10.200,00 ευρώ (10.000,00 ευρώ για ηθική βλάβη και 200,00 ευρώ για δαπάνη μίσθωσης TAXI), γ) από κοινού στους δυο πρώτους για λογαριασμό του από αυτούς εκπροσωπούμενου ανήλικου τέκνου τους το ποσό των 121.080,00 ευρώ (180,00 ευρώ για ιατρικές επισκέψεις, 900,00 ευρώ για αμοιβή αποκλειστικής νοσοκόμου, 120.000,00 ευρώ για ηθική βλάβη) και να αναγνωριστεί ότι τους οφείλεται, υπό την ίδια ως άνω ιδιότητα τους, το ποσό των 260.000,00 ευρώ (130.000,00 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 130.000,00 ευρώ για πρόσθετη αποζημίωση αρθρ. 931 Α.Κ.), δ) στην τέταρτη των εκκαλούντων- εφεσιβλήτων ………. το ποσό των 10.000,00 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης την οποία υπέστη από το ένδικο ατύχημα και ε) από κοινού στούς τρίτο και τέταρτη των εκκαλούντων- εφεσιβλήτων ………. για λογαριασμό του υπ’ αυτών εκπροσωπουμένου ανηλίκου τέκνου τους το ποσό των 10.000,00 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη την οποία υπέστη εξαιτίας του ιδίου ως άνω ατυχήματος .
Επί της ανωτέρω αγωγής, η οποία συζητήθηκε κατά τη δικάσιμο της 16-5- 2008, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ.. 2779/2008 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά [Διαδικασία Αυτοκινητικών Διαφορών] διά της οποίας, αφού αναγνωρίστηκε η αποκλειστική υπαιτιότητα του πρώτου των εναγομένων και ήδη εκκαλούντων -εφεσίβλητων, ως προς την επέλευση του ένδικου ατυχήματος, αυτή έγινε εν μέρει δεκτή υποχρεώνοντας τους εναγόμενους να καταβάλουν εις ολόκληρον α) στον πρώτο των εναγόντων- εκκαλούντων-εφεσιβλήτων, το ποσό των 9.303,00 ευρώ (9.000,00 για την ολική καταστροφή του αυτοκινήτου του, 300,00 για ηθική βλάβη και 3,00 για δαπάνη επίσκεψης στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου Κ.Α.Τ.), β) στην δεύτερη των εναγόντων-εκκαλούντων- εφεσιβλήτων, το ποσό των 500,00 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης την οποία υπέστη, γ) στους πρώτο και δεύτερη των εναγόντων-εκκαλούντων-εφεσιβλήτων για λογαριασμό του από αυτούς εκπροσωπούμενου τέκνου τους το ποσό των 20.180,00 ευρώ (20.000,00 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη, που υπέστη και 180,00 ευρώ για επισκέψεις σε ιατρό) και τέλος, αναγνώρισε ότι οι εναγόμενοι- εκκαλούντες – εφεσίβλητοι υποχρεούνται να καταβάλουν στους ίδιους ως άνω πρώτο και δεύτερη ενάγοντες, για λογαριασμό του από αυτούς εκπροσωπούμενου ανήλικου τέκνου τους το ποσό των 10.000,00 ευρώ, ως ιδιαίτερη αποζημίωση του αρθρ. 931 Α.Κ. και δ) στους ανωτέρω τρίτο και τέταρτη των εναγόντων-εκκαλούντων- εφεσιβλήτων, για λογαριασμό του από αυτούς εκπροσωπούμενου ανήλικου τέκνου τους, το ποσό των 500,00 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης, που υπέστη εξαιτίας του επίδικου ατυχήματος.
Την ανωτέρω απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου προσέβαλαν όλοι οι ενάγοντες, με την από 15-10-2008 έφεσή τους (υπ΄ αριθμ. …../2008), καθώς και οι εναγόμενοι, με την από 24-11-2008 αντίθετη έφεσή τους (υπ’ αριθμ. …../2008), εφέσεις, οι οποίες συνεκδικάστηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, την 5-11-2009 και επ’ αυτών εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 132/2010 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου με την οποία:
Ως προς την υπ’αριθμ. …../2008 έφεση των εναγομένων: Δέχθηκε αυτήν τυπικά και την απέρριψε ως ουσιαστικά αβάσιμη, κατά το μέρος που προσέβαλε διατάξεις της εκκαλούμενης απόφασης που αφορούν σε απαιτήσεις των πρώτου, δεύτερη και τέταρτης των εναγόντων, ενεργούντων ατομικά και σε απαιτήσεις των τρίτου και τέταρτης απ’αυτούς, ενεργούντων για λογαριασμό της ανήλικης κόρης τους, …….. και ανέβαλε να αποφασίσει ως προς την ουσιαστική βασιμότητα των λόγων της που αφορούν την ανήλικη κόρη των πρώτου και δεύτερης των εναγόντων, ……….. Ως προς την υπ’αριθμ……/2008 έφεση των εναγόντων: Δέχθηκε αυτή τυπικά και εν μέρει στην ουσία της κατά το μέρος που ασκήθηκε από τον πρώτο, δεύτερη και τέταρτη των εναγόντων, της τέταρτης ενεργούσας ατομικά, για τον εαυτό της, καθώς και από τους τρίτο και τέταρτη, ενεργούντων για λογαριασμό της ανήλικης κόρης τους ……. στους προαναφερόμενους ενάγοντες, κράτησε και δίκασε την υπόθεση μόνο κατά το μέρος αυτό, δέχθηκε κατά ένα μέρος την από 5-3- 2007(με αριθμό κατάθ. ……/5-3-2007) αγωγή, κατά το μέρος που ασκήθηκε από τους ίδιους, ως άνω ενάγοντες και υποχρέωσε τους εναγόμενους να καταβάλουν εις ολόκληρον ο καθένας τους και με το νόμιμο τόκο από της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση στον πρώτο των εναγόντων, ατομικά, το ποσό των 12.503,00 ευρώ, στην δεύτερη των εναγόντων, ατομικά, το ποσό των 2.000,00 ευρώ, στην τέταρτη των εναγόντων, ατομικά, το ποσό των 1.000,00 ευρώ και στους τρίτο και τέταρτη των εναγόντων, ως ασκούντων από κοινού την γονική μέριμνα της ανήλικης κόρης τους, ……, το ποσό των 2.000,00 ευρώ και καταδίκασε τους εναγόμενους στη δικαστική δαπάνη των ως άνω εναγόντων, μειωμένη, για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Περαιτέρω, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, με την ίδια ως άνω (132/2010) απόφασή του, ανέβαλε να αποφασίσει οριστικά για την βασιμότητα των λόγων των δύο συνεκδικαζόμενων εφέσεων, που αφορούν στις αξιώσεις της, από τους πρώτο και δεύτερη εκπροσωπούμενης, ανήλικης κόρης τους ……….και διέταξε την, με τη μέριμνα του επιμελέστερου των διαδίκων, διενέργεια ιατρικής πραγματογνωμοσύνης από τον προς τούτο ορισθέντα πραγματογνώμονα ……., παιδονευρολόγο, διευθυντή του Νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία, στην Αθήνα. Σύμφωνα με το διατακτικό της ως άνω, υπ’ αριθμ. 132/2010 απόφασης του Δικαστηρίου τούτου, ο προαναφερόμενος ιατρός πραγματογνώμονας θα προέβαινε στην εξέταση της ανήλικης κόρης των πρώτου και δεύτερης των εναγόντων και ήδη εκκαλούντων-εφεσιβλήτων, …….., αφού, προηγουμένως, θα λάμβανε υπόψη του τα επικαλούμενα από τους διαδίκους έγγραφα και τους προβαλλόμενους από αυτούς ισχυρισμούς, κυρίως, δε, τα επικαλούμενα ιατρικά πιστοποιητικά και βεβαιώσεις, τα οποία (έγγραφα) θα όφειλαν να θέσουν στην διάθεσή του οι διάδικοι και στη συνέχεια, θα γνωμοδοτούσε εγγράφως και αιτιολογημένους, με σχετική έκθεση, επί των εξής θεμάτων : 1. Εάν η εν λόγω ανήλικη παρουσιάζει αριστερά σπαστική ημιπάρεση, εάν βαδίζει με χωλότητα και έχει δυσχρησία του αριστερού άνω άκρου και σε καταφατική περίπτωση : α. σε ποιό βαθμό εμφανίζονται οι παραπάνω δυσμενείς καταστάσεις της υγείας της και β. εάν αυτές οφείλονται αποκλειστικά στο επίμαχο τροχαίο ατύχημα. 2. Εάν είναι εξαιρετικά πιθανόν εξαιτίας του παραπάνω ατυχήματος στο μέλλον να εμφανίσει κρίσεις μόνιμης μετατραυματικής επιληψίας. 3. Σε περίπτωση που παρατηρηθούν οι παραπάνω ή μερικές εξ’ αυτών δυσμενείς καταστάσεις της υγείας της, εάν είναι μόνιμες και εάν επιδρούν (και σε ποιο βαθμό) στο «μέλλον» της, δηλαδή στην επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του προσώπου της.
Κατά την ορισθείσα ημερομηνία ορκοδοσίας του, ο προαναφερόμενος Πραγματογνώμονας, εμφανίστηκε ενώπιον του Εισηγητή και αφού δήλωσε κώλυμα, ζήτησε την αντικατάστασή του. Με την από 4-11-2010 αίτησή τους οι ως άνω ενάγοντες ζήτησαν την αντικατάσταση του ανωτέρω δηλώσαντος κώλυμα ιατρού πραγματογνώμονα και, επί της αίτησής τους αυτής, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 3/2011 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, με την οποία αντικαταστάθηκε ο αρχικώς ορισθείς πραγματογνώμονας, ……, από τον ιατρό – πραγματογνώμονα ………. Κατά τη ορισθείσα ημερομηνία ορκοδοσίας του, ο προαναφερόμενος ιατρός- Πραγματογνώμονας δεν εμφανίστηκε για να ορκιστεί, δήλωσε, δε, ότι δεν επροτίθετο να αναλάβει την πραγματογνωμοσύνη, με την ίδια ακριβώς αιτιολογία, την οποία είχε εκφράσει και ο αρχικά ορισθείς ιατρός- πραγματογνώμονας . …, ότι, δηλαδή, είχε ήδη εκδηλώσει επισήμως την επιστημονική του άποψη για την κατάσταση της υγείας της εφ’ ης η διαταχθείσα πραγματογνωμοσύνη, ανήλικης και, εφόσον αυτός παρέμενε Πραγματογνώμων και διεξήγαγε την πραγματογνωμοσύνη, εύλογα οι εναγόμενοι θα έθεταν εν αμφιβάλω την συνταχθείσα υπ’ αυτού έκθεση. Ο εν λόγω ιατρός – πραγματογνώμονας, πράγματι, ως διευθυντής του νευροχειρουργικού τμήματος του Νοσοκομείου Παίδων “Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ” είχε συνυπογράψει, ως διευθυντής του Τμήματος, το από 16-10-2007 ιατρικό πιστοποιητικό, το οποίο εκδόθηκε μετά την χειρουργική επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε η θυγατέρα των πρώτου και δεύτερης των εναγόντων, …….., ομού μετά του ενεργήσαντος αυτήν, αρχικώς ορισθέντος Πραγματογνώμονα, ………. Με την από 20-1-2014 νέα αίτησή τους, οι πρώτος και δεύτερη ενάγοντες ζήτησαν την αντικατάσταση του ανωτέρω, δηλώσαντος κώλυμα ιατρού- δεύτερου κατά σειρά, Πραγματογνώμονα. Επί της ως άνω αίτησης, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 679/2014 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, με την οποία αυτός αντικαταστάθηκε, από την ιατρό – Πραγματογνώμονα – νευροχειρουργό, ….., η οποία και συνέταξε την υπ’αριθμ. κατάθ. …./28-7-2015 έκθεση πραγματογνωμοσύνης.
Επειδή κατά το άρθρο 932 ΑΚ, σε περίπτωση αδικοπραξίας, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη, κατά την κρίση του αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι παρέχεται στο δικαστήριο η δυνητική ευχέρεια, ύστερα από εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών, που οι διάδικοι θέτουν υπόψη του, όπως του βαθμού του πταίσματος του υποχρέου, του είδους της προσβολής, της περιουσιακής και κοινωνικής κατάστασης των μερών κλπ και με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής, να επιδικάσει ή όχι χρηματική ικανοποίηση, αν κρίνει ότι επήλθε στον αδικηθέντα ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη, καθορίζει, δε, συγχρόνως και το ποσό αυτής που θεωρεί εύλογο. Ο προσδιορισμός του ποσού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης αφέθηκε στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου, η σχετική κρίση του οποίου δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου. Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι για την κατ’ αρχήν θεμελίωση αξιώσεως για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης (ή ψυχικής οδύνης) απαιτείται η συνδρομή τυπικών και ουσιαστικών υποχρεώσεων. Πρώτη βασική προϋπόθεση είναι η τέλεση αδικοπραξίας του άρθρου 914 ΑΚ, η εκ της οποίας ζημία μπορεί να αφορά τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα ή το δικαίωμα της κυριότητος του προσώπου στο πράγμα, που βλάπτεται. Έτσι λοιπόν χρηματική ικανοποίηση μπορεί κατ’ αρχήν να επιδικαστεί και σε περίπτωση καταστροφής ή βλάβης αυτ/του (Εφ.Θεσ. 33/1989 Δνη 1989 995). Ουσιαστική προϋπόθεση για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (ή ψυχικής οδύνης) είναι η απόδειξη ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση το ενδιαφερόμενο πρόσωπο υπέστη, πράγματι, τέτοια [βλ. Γεωργιάδης -Σταθόπουλος ΑΚ άρθρο 932 αρ.9]. Βασική προϋπόθεση για την πρόκληση ηθικής βλάβης η ψυχικής οδύνης, είναι η ικανότητα του φυσικού προσώπου να δέχεται επιδράσεις από τον εξωτερικό κόσμο. Γίνεται δεκτό στην νομολογία ότι χρηματική ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί και σε παιδιά πέντε ετών, τεσσάρων ετών, τριών ετών, καθώς και σε παιδιά δύο ετών και εννέα μηνών [βλ. Κρητικού Αποζημίωση από τροχαία αυτοκινητικά ατυχήματα παρ. 883 έως 889],Όπως είναι πρόδηλο η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης από ηθική βλάβη δεν προϋποθέτει κατ’ ανάγκη αποζημίωση για περιουσιακή ζημία, η οποία μπορεί και να μην υπάρχει .
Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 931 του Α.Κ. “η αναπηρία ή η παραμόρφωση που προξενήθηκε στον παθόντα λαμβάνεται υπόψη κατά την επιδίκαση της αποζημίωσης αν επιδρά στο μέλλον του”. Ως “αναπηρία” θεωρείται κάποια έλλειψη της σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ακεραιότητας του προσώπου, ενώ ως “παραμόρφωση” νοείται κάθε ουσιώδης αλλοίωση της εξωτερικής εμφάνισης του προσώπου, η οποία καθορίζεται όχι αναγκαίως κατά τις απόψεις της ιατρικής, αλλά κατά τις αντιλήψεις της ζωής. Περαιτέρω, ως “μέλλον” νοείται η επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του προσώπου. Δεν απαιτείται βεβαιότητα δυσμενούς επιρροής της αναπηρίας ή παραμόρφωσης στο μέλλον του προσώπου. Αρκεί και απλή δυνατότητα κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων. Στον επαγγελματικό – οικονομικό τομέα η αναπηρία ή η παραμόρφωση του ανθρώπου, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, αποτελεί αρνητικό στοιχείο στα πλαίσια του ανταγωνισμού και της οικονομικής εξέλιξης και προαγωγής του. Οι δυσμενείς συνέπειες είναι περισσότερο έντονες σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών και στενότητας στην αγορά εργασίας. Οι βαρυνόμενοι με αναπηρία ή παραμόρφωση μειονεκτούν και κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός εργασίας έναντι των υγιών συναδέλφων τους. Η διάταξη του άρθρου 931 του Α.Κ. προβλέπει επιδίκαση από το δικαστήριο χρηματικής παροχής στον παθόντα αναπηρία ή παραμόρφωση, εφόσον συνεπεία αυτών επηρεάζεται το μέλλον του. Η χρηματική αυτή παροχή δεν αποτελεί αποζημίωση, εφόσον η τελευταία εννοιολογικά συνδέεται με την επίκληση και απόδειξη ζημίας περιουσιακής, δηλαδή διαφοράς μεταξύ της περιουσιακής κατάστασης μετά το ζημιογόνο γεγονός και εκείνης που θα υπήρχε χωρίς αυτό. Εξάλλου, η ένεκα της αναπηρίας ή παραμόρφωσης ανικανότητα προς εργασία, εφόσον προκαλεί στον παθόντα περιουσιακή ζημία αποτελεί βάση αξίωσης προς αποζημίωση που στηρίζεται στη διάταξη του άρθρου 929 του Α.Κ. (αξίωση διαφυγόντων εισοδημάτων). Όμως, η αναπηρία ή η παραμόρφωση ως τοιαύτη δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη πρόκληση στον παθόντα περιουσιακής ζημίας. Δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη ότι η αναπηρία ή η παραμόρφωση θα προκαλέσει στον παθόντα συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία. Είναι όμως βέβαιο ότι η αναπηρία ή η παραμόρφωση, ανάλογα με το βαθμό της και τις λοιπές συντρέχουσες περιστάσεις (ηλικία, φύλο, κλίσεις και επιθυμίες του παθόντος), οπωσδήποτε θα έχει δυσμενή επίδραση στην κοινωνική – οικονομική εξέλιξη τούτου, κατά τρόπο όμως που δεν δύναται επακριβώς να προσδιορισθεί. Η δυσμενής αυτή επίδραση είναι δεδομένη και επομένως δεν δικαιολογείται εμμονή στην ανάγκη προσδιορισμού του ειδικού τρόπου της επίδρασης αυτής και των συνεπειών της στο κοινωνικό – οικονομικό μέλλον του παθόντος. Προέχον και κρίσιμο είναι το γεγονός της αναπηρίας ή της παραμόρφωσης ως βλάβης του σώματος ή της υγείας του προσώπου, δηλαδή ως ενός αυτοτελούς έννομου αγαθού, που απολαύει και συνταγματικής προστασίας, σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος, όχι μόνο στις σχέσεις των πολιτών προς το Κράτος, αλλά και στις μεταξύ των πολιτών σχέσεις, χωρίς αναγκαία η προστασία αυτή να συνδέεται με αδυναμία πορισμού οικονομικών ωφελημάτων ή πλεονεκτημάτων. Έτσι, ορθότερη κρίνεται η ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 931 του Α.Κ., που την καθιστά εφαρμόσιμη, σύμφωνα με την οποία προβλέπεται από τη διάταξη αυτή η επιδίκαση στον παθόντα αναπηρία ή παραμόρφωση ενός εύλογου χρηματικού ποσού, ακριβώς λόγω της αναπηρίας ή της παραμόρφωσης, χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία, η οποία άλλωστε και δεν δύναται να προσδιορισθεί. Επομένως, το ποσό που δικαιούται ο παθών κατά το άρθρο 931 του Α.Κ., δεν υπολογίζεται με τα μέτρα της αποζημίωσης, αλλά εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστή να το καθορίσει κατά δίκαιη κρίση σε εύλογο χρηματικό ποσό, με βάση, αφ’ενός, το είδος, την έκταση και τις συνέπειες της αναπηρίας ή παραμόρφωσης του παθόντος και αφ’ετέρου, την ηλικία, το φύλο, τις κλίσεις του παθόντος και τον βαθμό συνυπαιτιότητάς του. Είναι πρόδηλο ότι η κατά τη διάταξη του άρθρου 931 του Α.Κ. αξίωση για αποζημίωση λόγω αναπηρίας ή παραμόρφωσης είναι διαφορετική από την κατά τη διάταξη του άρθρου 929 του Α.Κ. αξίωση αποζημίωσης για διαφυγόντα εισοδήματα του παθόντος, που κατ’ ανάγκη συνδέεται με επίκληση και απόδειξη συγκεκριμένης περιουσιακής ζημίας, λόγω της ανικανότητας του παθόντος προς εργασία και από την κατά τη διάταξη του άρθρου 932 του Α.Κ. αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και είναι αυτονόητο ότι όλες οι παραπάνω αξιώσεις δύνανται να ασκηθούν, είτε σωρευτικά είτε μεμονωμένα, αφού πρόκειται για αυτοτελείς αξιώσεις και η θεμελίωση κάθε μιας από αυτές δεν προϋποθέτει αναγκαία την ύπαρξη και των λοιπών (ΑΠ 150/2015, ΑΠ 72/2012, ΑΠ 1710/2010, ΑΠ 158/2016).
Στην προκειμένη περίπτωση, από την επανεκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων των διαδίκων, που εξετάσθηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλούμενη απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης και όλα τα έγγραφα που οι διάδικοι νομίμως προσκομίζουν, ιδιαιτέρως δε, από τα υπ’ αριθμ. πρωτ. …/…/5-9- 2006 και υπ’ αρ. πρωτ. …/…/16-10-2007 δύο ιατρικά πιστοποιητικά του Γενικού νοσοκομείου Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ», σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας που λαμβάνονται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο και χωρίς απόδειξη (άρθρ. 336περ.δ’ΚΠολΔ), αποδεικνύονται τα εξής περιστατικά: Αναφορικά με τη σωματική βλάβη, που υπέστη η ηλικίας 2 ετών, επιβαίνουσα στο υπ’ αριθμ. κυκλ. ……. Ι.Χ.Ε. και οδηγούμενο από τον πρώτο απ’τους ενάγοντες, πατέρα της, αυτοκίνητο, συνεπεία της από αποκλειστική υπαιτιότητα του πρώτου εναγόμενου, οδηγού του με αριθμ.κυκλ……. Ι.Χ.Ε. αυτοκινήτου, που ήταν ασφαλισμένο για την έναντι τρίτων αστική ευθύνη από την κυκλοφορία του, ασφαλιστικής εταιρείας, σύγκρουσης των δύο οχημάτων, αποδεικνύονται, ειδικότερα τα εξής: Από την από 22-7-2015 Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης της ιατρού – νευροχειρουργού, ……., την οποία διέταξε το Δικαστήριο τούτο, αποδεικνύονται τα εξής «… Όπως προκύπτει από τα έγγραφα της δικογραφίας την 12-08-2006 η …….., ετών 10 σήμερα, επέβαινε ως συνεπιβάτης αυτοκινήτου, που οδηγούσε ο πατέρας της και το οποίο ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα. Από τη σύγκρουση αυτή η ασθενής υπέστη σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι (παραμόρφωση) και διακομίστηκε άμεσα στο Νοσοκομείο Σπάρτης. Εκεί αφού δόθηκαν οι πρώτες βοήθειες διακομίστηκε με ασθενοφόρο στο Νευροχειρουργικό Τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ». Η ασθενής ήταν σε βαριά κατάσταση (συγχυτικό- διεγερτική με αριστερή ημιπάρεση). Κατά τον ακτινολογικό έλεγχο και την αξονική τομογραφία διαπιστώθηκαν πολλαπλά κατάγματα κρανίου δεξιά μετωποβρεγματικά, με αποτέλεσμα βαριά παραμόρφωση αυτού, μικρό υποσκληρίδιο αιμάτωμα δεξιά και μεγάλο ενδοεγκεφαλικό αιμάτωμα του δεξιού μετωπιαίου λωβού με παρεκτόπιση της μέσης γραμμής. Η ασθενής χειρουργήθηκε άμεσα από παιδονευροχειρουργό και αφαιρέθηκε το αιμάτωμα. Στη συνέχεια, η ασθενής έλαβε θεραπεία με αποιδηματικά φάρμακα, βελτιώθηκε η ημιπάρεση και η γενική της κατάσταση και εξήλθε του άνω νοσοκομείου την 29-08-2006 με οδηγίες να λαμβάνει αντιεπιληπτικά φάρμακα και να επανελέγχεται η πορεία της υγείας της ανά τακτά χρονικά διαστήματα στα εξωτερικά ιατρεία αυτού. Η ασθενής κατά την έξοδο εμφάνιζε σοβαρά προβλήματα στη κίνηση (αριστερή ημιπάρεση) και την ομιλία και έκτοτε παρακολουθείται από παιδονευρολόγο. ΙΙΙ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ:!’ αυτό το σημείο κρίνω σκόπιμο να παραθέσω μερικά επιστημονικά δεδομένα προκειμένου να γίνει κατανοητός ο μηχανισμός των βλαβών που υπέστη η ασθενής. Οξύ υποσκληρίδιο αιμάτωμα : Σχηματίζεται κάτω από τη σκληρά μήνιγγα του εγκεφάλου μεταξύ αυτής και του εγκεφαλικού φλοιού. Προέρχεται από ρήξη των αγγείων του εγκεφαλικού φλοιού ή από αγγεία που καταστράφηκαν σε περιοχές που υπέστησαν θλάση. Δρα πιεστικά στον εγκέφαλο και χρήζει χειρουργικής αποσυμπίεσης αν είναι μεγάλο θλάση εγκεφάλου : Χαρακτηρίζεται από τοπική καταστροφή της εγκεφαλικής ουσίας και περιλαμβάνει τόσο τα κύτταρα όσον και τα αγγεία της περιοχής. Η βαρύτητά της εξαρτάται από: Την περιοχή του εγκεφάλου που επλήγη. Την έκταση της εγκεφαλικής ουσίας που καταστράφηκε. Την ανάπτυξη τοπικού ή γενικευμένου εγκεφαλικού οιδήματος. Η ύπαρξη γενικευμένου εγκεφαλικού οιδήματος δηλώνει δυσμενή πρόγνωση για τη πορεία του ασθενούς. Κλίμακα Γλασκώβης (GCS) : Προκειμένου να αξιολογηθεί το επίπεδο συνείδησης ασθενούς που βρίσκεται σε κώμα εφαρμόζεται η βαθμολόγησή του στην παραπάνω κλίμακα. Ο ασθενής βαθμολογείται ανάλογα με την ευκολία να αντιδράσει σε τρεις δοκιμασίες :α) Στο άνοιγμα των οφθαλμών (από 1-4).β) Στη λεκτική απάντηση(από 1-5).γ) Στη κίνηση των άκρων (από 1-6).Οι τρεις βαθμολογίες προστίθενται και το άθροισμά τους δίνει τον τελικό βαθμό, ο οποίος και καθορίζει τη βαρύτητα της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης. Με 15 βαθμολογείται το άριστο επίπεδο συνείδησης ενώ με 3 το βαθύ κώμα (προθανάτιο κώμα). Ανάλογα με τη βαθμολογία οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ταξινομούνται ως εξής : Ήπιες από 13-15, Μέτριες από 9-12 και Βαριές από 3-8.Επακόλουθα των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων αποτελούν :Ψυχικές διαταραχές. Μετατραυματική επιληψία. Χρόνιο μετακακωσικό σύνδρομο (κεφαλαλγία, ίλιγγος, blackouts κ.α.).Ψυχικές διαταραχές: Περιλαμβάνουν μια ομάδα παθήσεων με αιτία τις εγκεφαλικές βλάβες και περιγράφονται σαν οργανικά εγκεφαλικά σύνδρομα. Η εγκεφαλική δυσλειτουργία οφείλεται στην άμεση πλήξη και καταστροφή των νευρικών κυττάρων λόγω του τραυματισμού και στις μεταβολικές διαταραχές που επέρχονται στο νευρικό κύτταρο σε δεύτερο χρόνο. Οι δυσλειτουργίες αυτές επέρχονται με τη μορφή :Διαταραγμένων γνωστικών λειτουργιών (μνήμη, σκέψη, αντίληψη, προσοχή).Διαταραχή του συναισθήματος (άγχος, απάθεια, ευερεθιστότητα, συναισθηματική αστάθεια, κατάθλιψη).Διαταραχή συμπεριφοράς (επιθετικότητα, εναντίωση ή και άρνηση επιτέλεσης διαφόρων πράξεων ή πλάνων). Η εμφάνιση των ψυχικών διαταραχών υποδηλώνει δυσλειτουργία λόγω βλάβης του μετωπιαίου και του κροταφικού λοβού του εγκεφάλου και εντείνονται λόγω και του άγχους που προκαλούν στον ίδιο τον ασθενή μήπως παραμείνουν για πάντα. Η βαρύτητά τους δε επηρεάζεται από την ηλικία, τη βαρύτητα και την έκταση του εγκεφαλικού τραυματισμού, το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον κλπ. Μετατραυματική επιληψία : Εμφανίζεται στο 20% έως 40% των ασθενών. Υπάρχει απόλυτη σχέση μεταξύ της βαρύτητας της κάκωσης και της πιθανότητας εμφάνισης της μετατραυματικής επιληψίας. Ο χρόνος που μεσολαβεί από τη κάκωση μέχρι την πιθανή εμφάνισή της ποικίλει από λίγες μέρες μέχρι πολλά έτη. Η αιτία που την προκαλεί είναι ο σχηματισμός μετατραυματικής ουλής στον εγκεφαλικό φλοιό λόγω της προηγηθείσας κάκωσης. Η αντιμετώπισή της συνήθως είναι φαρμακευτική αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αφαίρεση της μετατραυματικής ουλής. IV. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. Η ασθενής προσήλθε προς εξέταση στο ιδιωτικό μου ιατρείο την 5-12-2015 και ώρα 19.00 συνοδευόμενη από τον πατέρα της. Κατά την κλινική εξέταση που διενήργησα προέκυψαν τα εξής : Ασυμμετρία κρανίου, με αποτέλεσμα δυσμορφία αυτού και οστικά ελλείμματα στη δεξιά μετωποβρεγματοκροταφική χώρα. Ήπια χωλότητα στη βάδιση εξαιτίας της υπολειμματικής πάρεσης που παρουσιάζει το αριστερό κάτω άκρο της. Αριστερή σπαστική ημιπάρεση με αύξηση των τενοντίων αντανακλαστικών αριστερά με αποτέλεσμα τη δυσκολία των κινήσεων του άνω άκρου (ιδιαίτερα στις λεπτές κινήσεις) και του κάτω άκρου κατά τη βάδιση (αδυνατεί να τρέξει). Σαφής δυσχρησία και ατροφία του αριστερού άνω άκρου με αποτέλεσμα μειωμένη δύναμη αυτού κατά τα 3/5.Μειωμένη οπτική οξύτητα και των δύο ματιών και εξ αυτού συνεστήθη εξέταση από ειδικό. Λόγος Φυσιολογικός σήμερα. Νοημοσύνη : Φυσιολογική με σχετικά καλές επιδόσεις στο σχολείο. Συμπεριφορά : Μοναχικό παιδί με σημεία έντονης ψυχικής απόσυρσης και κλεισμένο στον εαυτό του. Δεν πλησιάζει άλλους και συχνά παρουσιάζει αντικοινωνική συμπεριφορά με βίαια ξεσπάσματα, τσακωμούς και νευρικότητα. Πολύ συχνά χτυπάει τους συμμαθητές της στο σχολείο και τα αδέλφια της στο σπίτι. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα τόσο στο σχολείο της όσο και στο σπίτι της, αφού πρέπει πάντα κάποιος να την εποπτεύει. Όλο αυτό κάνει την επικοινωνία με τους γύρω της πολύ δύσκολη και επειδή η ασθενής το αντιλαμβάνεται νιώθει μειονεκτικά και ξεσπά με χειρότερο τρόπο, με αποτέλεσμα να εισέρχεται σε ένα νοσηρό φαύλο κύκλο, από τον οποίο φυσικά δεν μπορεί ξεφύγει. Χρήζει βοήθειας από ειδικό ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό και ιδίως τώρα που η ασθενής πλησιάζει προς την εφηβεία, αφού είναι αποδεδειγμένο ότι κατά την ηλικιακή φάση αυτή οι ψυχολογικές μεταπτώσεις των εφήβων εντείνονται. Επιπλέον πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα το πρόβλημα της βίαιης συμπεριφοράς που η ασθενής εμφανίζει πριν επιφέρει κάποια σωματική βλάβη σε οποιονδήποτε από το οικογενειακό ή σχολικό της περιβάλλον ή ακόμη και στην ίδια. Μνήμη: Διαταραχή της πρόσφατης μνήμης ως χαρακτηριστική των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων του μετωπιαίου λοβού, η οποία δυσκολεύει την αποστήθιση των μαθημάτων της. Μετατραυματική επιληψία : Εμφάνισή της πέντε (5) χρόνια μετά το ατύχημα κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου με κρίσεις που ξεκινούν ως εστιακές και στη συνέχεια γενικεύονται. Εμφανίζονται περίπου ανά 10-15 ημέρες, διαρκούν 10-30 λεπτά και μετά συνοδεύονται από μετακριτικό στάδιο κατά το οποίο η ασθενής δεν βλέπει, δεν αντιδρά, εμφανίζει λίαν επώδυνη υπερτονία σ’ όλο της το σώμα και όταν συνέρχεται δεν θυμάται καν το γεγονός αυτό. Οι κρίσεις αυτές γίνονται συχνότερες κάθε φορά που η ασθενής βρίσκεται σε συνθήκες μειωμένης φυσικής ή ψυχικής αντοχής (εμπύρετη, stress, σωματική καταπόνηση).Από την υπόλοιπη κλινική εξέταση της ασθενούς δεν προκύπτει κάτι το παθολογικό. Η ασθενής λαμβάνει αντιεπιληπτική αγωγή με syr. Trileptal 300mg, δύο ή τρεις φορές ημερησίως ανάλογα με την συχνότητα των κρίσεων (600-900mg ημερησίως).V. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ. Από τα επιστημονικά δεδομένα και την κλινική εξέταση της ασθενούς οι απαντήσεις επί των τεθέντων ερωτημάτων έχουν ως ακολούθως :Σήμερα η ασθενής εμφανίζει αριστερή σπαστική ημιπάρεση με επιβάρυνση στο αριστερό άνω άκρο, με συνέπεια να αδυνατεί να κάνει λεπτές κινήσεις. Βαδίζει ανεξάρτητα με ήπια χωλότητα του αριστερού κάτω άκρου, αδυνατεί δε και να τρέξει. Το αριστερό άνω και κάτω άκρο εμφανίζουν μυϊκή ατροφία και πτώση της μυϊκής ισχύος κατά τα 3/5. Από το νευρολογικό ιστορικό της ασθενούς δεν προκύπτουν προγενέστερες νευρολογικές βλάβες. Οι βλάβες που σήμερα εμφανίζει είναι μετά βεβαιότητος απόρροια του επίδικου τροχαίου ατυχήματος. Η πτώση της μυϊκής ισχύος και της φυσικής αντοχής της εκτός του ότι δυσκολεύουν την καθημερινότητά της, την αποκλείουν από κάθε ενασχόληση με σπορ ή χόμπι, που απαιτεί έντονη φυσική δραστηριότητα. Η ασθενής είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εμφανίζει δια βίου κρίσεις μόνιμης μετατραυματικής επιληψίας με ότι αυτό συνεπάγεται (αυξημένος κίνδυνος πτώσης, τραυματισμού, πνιγμού, εγκαύματος, τροχαίου ατυχήματος ακόμη και θανάτου εφόσον οι επιληπτικές κρίσεις επισυμβαίνουν χωρίς πρόδρομα σημεία). Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των επιληπτικών κρίσεων που εμφανίζει λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για τη ζωή της, αφού κινδυνεύει από εισρόφηση ή άπνοια, εάν κανείς από τους οικείους της δεν το αντιληφθεί έγκαιρα για να της προσφέρει τις πρώτες βοήθειες. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι οι επιληπτικές κρίσεις είναι συχνότερες και σοβαρότερες όταν η ασθενής βρίσκεται σε κατάσταση μειωμένης φυσικής ή ψυχικής αντοχής (πυρετός, στρες κλπ).Όλες οι προαναφερθείσες βλάβες της υγείας της ασθενούς θεωρούνται πλέον μόνιμες και μη αναστρέψιμες, αφού είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι πέραν της τριετίας από την εγκατάσταση των νευρολογικών βλαβών, αυτές δεν επιδέχονται βελτίωσης. Οι ψυχικές διαταραχές που εμφανίζει λόγω της βαριάς κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης που υπέστη κατά το ατύχημα έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην ασθενή και ιδίως: Δυσκολεύουν πάρα πολύ την παρακολούθηση των μαθημάτων της και σήμερα αλλά και περισσότερο στο μέλλον λόγω της διαταραχής της πρόσφατης μνήμης (αδυναμία αποστήθισης) που εμφανίζει. Δυσκολεύουν τις σχέσεις με την οικογένειά της και με το σχολικό της περιβάλλον λόγω της ευερεθιστότητας και της επιθετικότητας που εμφανίζει. Καθιστούν στο μέλλον λίαν δυσχερή τη δημιουργία σχέσεων με το άλλο φύλο, τη σεξουαλική δραστηριότητα, τις κοινωνικές επαφές, το γάμο, τη δημιουργία οικογένειας, γεγονότα που θα εντείνουν το σύμπλεγμα κατωτερότητας που την διακατέχει και θα της δημιουργούν περαιτέρω ψυχική ένταση και ανισορροπία. Το εργασιακό μέλλον της ασθενούς προβλέπεται δυσοίωνο, αφού είναι εξαιρετικά δύσκολο να παρακολουθήσει και να ολοκληρώσει ειδικές σπουδές. Επιπλέον δεν δύναται να αναλάβει θέσεις ευθύνης ή να ασχοληθεί με οποιοδήποτε επάγγελμα, που απαιτεί αυξημένη σωματική αντοχή. Όλα τα παραπάνω συντείνουν στο να μην μπορεί να διάγει ένα φυσιολογικό βίο, όπως τα παιδιά της ηλικίας της και να οδηγείται έτσι σε ψυχική απόσυρση και συμπλεγματική συμπεριφορά. Η χρόνια λήψη αντιεπιληπτικών φαρμάκων προκαλούν καταστολή και υπνηλία, δυσχεραίνοντας περαιτέρω την καθημερινότητά της και επιπλέον περικλείουν κινδύνους για την υγεία της (ηπατικές και νεφρικές βλάβες, αλλεργίες, διαταραχές στο αίμα κλπ).Η ασθενής θα χρειαστεί να υποβληθεί στο μέλλον σε χειρουργική επέμβαση κρανιοπλαστικής, προκειμένου να διορθωθεί η ασυμμετρία του κρανίου της. Χρήζει μόνιμα παρακολούθησης από νευρολόγο προκειμένου να ρυθμίζεται η φαρμακευτική αντιεπιληπτική αγωγή. Τέλος η ασθενής χρήζει δια βίου παρακολούθησης από ειδικό ψυχολόγο — ψυχοθεραπευτή λόγω των μετατραυματικών ψυχικών διαταραχών που εμφανίζει και οι οποίες είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι με την πάροδο του χρόνου θα επιδεινώνονται …».Τα παραπάνω αναφερόμενα στην ως άνω έκθεση πραγματογνωμοσύνης συνάδουν και με τα αναφερόμενα στην προγενέστερη αυτής, από 11-10-2007 Ιατρική Γνωμάτευση του Παιδονευρολόγου ………, σύμφωνα με την οποία “Τον Αύγουστο του 2006 η ασθενής τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα και νοσηλεύθηκε σε βαριά κατάσταση στο Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”. Η Ασθενής παρουσίαζε υποσκληρίδιο αιμάτωμα δεξιά και εκτεταμένο ενδοεγκεφαλικό αιμάτωμα αριστερά που αντιμετωπίστηκε χειρουργικά. Σήμερα η ασθενής παρουσιάζει αριστερά σπαστική ημιπάρεση. Βαδίζει ανεξάρτητα με ήπια χωλότητα και έχει δυσχρησία του αριστερού άνω άκρου. Η νοημοσύνη της εκτιμάται φυσιολογική, εμφανίζει όμως μικρή υστέρηση στην εκφορά λόγου. Δεν εμφανίζει κρίσεις επιληψίας, λαμβάνει όμως προς το παρόν αντιεπιληπτική φαρμακευτική αγωγή. Εκτιμάται ότι ο λόγος της θα επανέλθει πλήρως και ότι θα παραμείνει μόνιμη ήπια μειονεκτικότητα του αριστερού άνω και κάτω άκρου (σπαστική ημιπάρεση). Δυστυχώς το ενδεχόμενο ανάπτυξης μελλοντικά μόνιμης μετατραυματικής επιληψίας δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Τυχόν μετατραυματική επιληψία είναι δυνατόν να εμφανισθεί στην ασθενή πολλά χρόνια αργότερα”.
Κατόπιν των ανωτέρω, η ανήλικη, ……, αποδείχθηκε ότι εξ αιτίας του επιδίκου ατυχήματος και του κατ’ αυτό σοβαρού τραυματισμού της και των συνεπειών του, που αναλυτικά περιγράφονται στα σχετικά ιατρικά πιστοποιητικά και γνωματεύσεις, όπως χειρουργική επέμβαση στο κεφάλι, θεραπεία αποκατάστασης με λήψη φαρμακευτικής αγωγής, αριστερή σπαστική ημιπάρεση, με αποτέλεσμα τη δυσχρησία του αριστερού χεριού και δυσκολία των κινήσεων του κάτω άκρου, με ήπια χωλότητα στη βάδιση και αδυναμία τρεξίματος και του έντονου συναισθήματος πόνου και φόβου, που δοκίμασε στην προνηπιακή της ηλικία και του βαθμού προσβολής της προσωπικότητάς της, συνέπειες από τις οποίες διά βίου θα ταλαιπωρείται, υπέστη ηθική βλάβη, για την αποκατάσταση της οποίας πρέπει να της επιδικασθεί το ποσό των εξήντα χιλιάδων ευρώ (60.000), κατά μερική παραδοχή του σχετικού πρώτου λόγου της συνεκδικαζόμενης από 15-10-2008 έφεσης, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών των εναγομένων που συνιστούν τον τρίτο λόγο της από 24-11-2008 έφεσης αυτών, στη θέση της δεύτερης από τους οποίους, ασφαλιστικής εταιρείας, έχει υπεισέλθει, νόμιμα, μετά την ανάκληση της άδειός της, το Επικουρικό Κεφάλαιο και δη, μετά την με την υπ’αριθμ. 15276/21-9-2009 (ΦΕΚ τεύχ.Β’- 2028/21-9-2009) απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης(ΕΠ.Ε.Ι.Α,) ανάκληση της άδειας λειτουργίας της πρώτης.
Επιπλέον, όμως, λόγω του ότι, όπως αποδείχθηκε, άμεση συνέπεια της από το ένδικο ατύχημα, προκληθείσας μόνιμης μερικής αναπηρίας της, η ανήλικη, ……… εμφανίζει ασυμμετρία του κρανίου της, με δυσμορφία αυτού και οστικά ελλείματα στη δεξιά μετωποβρεγματοκροταφική χώρα, σύμφωνα με τα αναλυτικά εκτιθέμενα στην ως άνω έκθεση πραγματογνωμοσύνης, επιπλέον, δε, εμφανίζει χωλότητα και δυσχέρεια κατά το βάδισμα (κουτσαίνει), επώδυνο περιορισμό κινήσεων του αριστερού χεριού της, αδυναμία εκτέλεσης έντονων κινήσεων, ασκήσεων και εργασιών και εν γένει προβληματική χρήση του αριστερού της χεριού και ποδιού σε σχέση με τα υγιή δεξιά. Επιπλέον, δε, εκτός των ανωτέρω, παρουσιάζει κρίσεις επιληψίας κατά τη διάρκεια του ύπνου, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για τη ζωή της, εμφανίζει ψυχικές διαταραχές λόγω της βαριάς κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης που υπέστη κατά το ατύχημα, που έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην ασθενή και ιδίως δυσκολεύουν τις σχέσεις με την οικογένειά της και με το σχολικό της περιβάλλον, λόγω της ευερεθιστότητας και της επιθετικότητας που εμφανίζει και καθιστούν στο μέλλον λίαν δυσχερή τη δημιουργία σχέσεων με το άλλο φύλο, τις κοινωνικές επαφές, το γάμο και τη δημιουργία οικογένειας, γεγονότα που θα εντείνουν το σύμπλεγμα κατωτερότητας που την διακατέχει και θα της δημιουργούν περαιτέρω ψυχική ένταση και ανισορροπία, ενώ η χρόνια λήψη αντιεπιληπτικών φαρμάκων προκαλούν καταστολή και υπνηλία, δυσχεραίνοντας περαιτέρω την καθημερινότητά της και επιπλέον περικλείουν κινδύνους για την υγεία της (ηπατικές και νεφρικές βλάβες, αλλεργίες, διαταραχές στο αίμα κλπ). Η δυσμενής, αυτή κατάσταση τόσον της σωματικής, όσον και της ψυχικής υγείας της είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει δυσμενώς την οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική, προσωπική και οικογενειακή εξέλιξή της στο μέλλον, λόγος για τον οποίο δικαιούται πρόσθετης αποζημίωσης σύμφωνα με το άρθρο 931 Α.Κ. Πιο συγκεκριμένα: Όπως ήδη έχουν διαγνώσει οι θεράποντες ιατροί, η ανήλικη θα παρουσιάσει και άλλες επιπλοκές στο μέλλον με συνέπεια η αδυναμία της για εκτέλεση εντόνων ασκήσεων, εργασιών κλπ. να αυξηθεί. Είναι λοιπόν βέβαιο ότι στο μέλλον αυτή δεν θα είναι σε θέση να ασκήσει οποιοδήποτε χειρωνακτικό επάγγελμα που απαιτεί παρατεταμένη ορθοστασία, έντονες και λεπτές κινήσεις και κούραση, μεταφορά φορτίων, ανέβασμα σε σκάλες κλπ. Η οικογενειακή περιουσιακή κατάσταση δεν είναι τέτοια που να της δίνει την δυνατότητα να της εξασφαλίσει ένα μέλλον τέτοιο, που να μην την αναγκάσει να εξασφαλίσει τα προς το ζην χωρίς να εργάζεται ή χωρίς να αναγκαστεί να στραφεί και σε κάποιο χειρωνακτικό επάγγελμα, με δεδομένη την δυσκολία εξεύρεσης εργασίας στη σημερινή αγορά εργασία, ακόμη και για τους απόλυτα υγιείς νέους..Με βάση τα ανωτέρω πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι εναγόμενοι οφείλουν να καταβάλουν στην ανήλικη ……….., όπως εκπροσωπείται, το ποσό των τριάντα χιλιάδων ευρώ [30.000] χιλιάδων ευρώ, ως πρόσθετη αποζημίωση, σύμφωνα με το άρθρο 931 ΑΚ, ποσό με το οποίο θα μπορέσει να διατηρήσει την οικονομική, κοινωνική, προσωπική και οικογενειακή αυτοτέλεια σε επίπεδο όμοιο με εκείνο που θα υπήρχε και χωρίς την παρεμβολή του ένδικου ατυχήματος, κατά παραδοχή του σχετικού δεύτερου λόγου της συνεκδικαζόμενης από 15-10-2008 έφεσής της, απορριπτομένου του περιλαμβάνοντος τους αντίθετους ισχυρισμούς, πέμπτου λόγου της από 24- 11-2008 αντίθετης έφεσης. Κατ’ακολουθίαν των ανωτέρω, σε συνδυασμό με τα διαλαμβανόμενα στην υπ’αριθμ. 132/2010 εν μέρει οριστική απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, πρέπει α)η από 24-11-2008, με αριθμ. κατάθ. …/25- 11-2008 έφεση των εναγομένων να απορριφθεί στο σύνολό της, ως κατ’ουσίαν αβάσιμη και να επιβληθούν τα δικαστικά έξοδα του παρόντος βαθμού δικαιοδοσίας σε βάρος των εκκαλούντων (άρθρ.183 και 176 ΚΠολΔ), κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στο διατακτικό και β)η από 15-10-2008, με αριθμ. έκθ. κατάθ. …./17-10-2008 έφεση, να γίνει εν μέρει δεκτή, ως κατ’ουσίαν βάσιμη, ως προς το τμήμα της, που αφορά την εκπροσωπούμενη από τους προαναφερόμενους ενάγοντες γονείς της ανήλικης, …….. και να εξαφανιστεί η εκκαλούμενη απόφαση, ως προς αυτούς, κατ’άρθρ. 535 παρ.1 ΚΠολΔ και αφού κρατηθεί η υπόθεση και δικαστεί κατ’ουσίαν, να γίνει εν μέρει δεκτή η από 5-3- 2007 (αριθμ.έκθ.κατάθ…/2007) αγωγή και να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να καταβάλουν εις ολόκληρον στους πρώτο και δεύτερη απ’τους ενάγοντες, για λογαριασμό της προαναφερόμενης ανήλικης κόρης τους, της οποίας ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, το ποσό των τριάντα χιλιάδων ευρώ (30.000€), ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη, που υπέστη εξαιτίας του επίδικου ατυχήματος και να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγομένων να της καταβάλουν εις ολόκληρον το ποσό των πενήντα χιλιάδων ευρώ (50.000€), ως πρόσθετη αποζημίωση, κατ’άρθρ.931ΑΚ, όλα, δε, τα παραπάνω ποσά, με το νόμιμο τόκο από της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση. Πρέπει, τέλος, τα δικαστικά έξοδα των πρώτου και δεύτερης απ’τους εκκαλούντες- ενάγοντες, όπως, κατά τα αμέσως παραπάνω, παρίστανται και ενεργούν, αμφοτέρων των βαθμών δικαιοδοσίας, να επιβληθούν σε βάρος των εφεσιβλήτων-εναγομένων, μειωμένα, ωστόσο, καθώς η αγωγή έγινε εν μέρει δεκτή, κατά τα οριζόμενα, ειδικότερα, στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ με παρόντες τους διαδίκους.
ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ τις εφέσεις με αριθμ.κατάθ…../17-10-2008 και με αριθμ.κατάθ …../25-11-2008.
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ στο σύνολό της, ως κατ’ουσίαν αβάσιμη την από 24-11-2008 με αριθμ. κατάθ. …./25-11-2008 έφεση κατά της υπ’αριθμ. …./2008 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ σε βάρος των εκκαλούντων, στη θέση της δεύτερης απ’τους οποίους έχει υπεισέλθει το “Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία “ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΞ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ”, τα δικαστικά έξοδα του παρόντος βαθμού δικαιοδοσίας, τα οποία ορίζει σε εξακόσια ευρώ (600€).
ΔΕΧΕΤΑΙ εν μέρει, ως κατ’ουσίαν βάσιμη την από 15-10-2008, με αριθμ.κατάθ……2008 έφεση, αναφορικά με την εκπροσωπούμενη από τους πρώτο και δεύτερο των εκκαλούντων-εναγόντων, ανήλικη κόρη τους, …….. της οποίας ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα.
ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΙ την εκκαλούμενη απόφαση, ως προς το τμήμα της, που αφορά την εκπροσωπούμενη από τους ως άνω ενάγοντες γονείς της, προαναφερόμενη ανήλικη.
ΚΡΑΤΕΙ και δικάζει κατ’ουσίαν την υπόθεση.
ΔΕΧΕΤΑΙ εν μέρει την από 5-3-2007 (αριθμ. έκθ. κατάθ. …../2007) αγωγή.
ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ τους εναγόμενους να καταβάλουν εις ολόκληρον ο καθένας στους πρώτο και δεύτερη απ’τους ενάγοντες και για λογαριασμό της ανήλικης κόρης τους, ……… της οποίας ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, το ποσό των τριάντα χιλιάδων ευρώ (30.000€), νομιμοτόκως από της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι εναγόμενοι οφείλουν στην ανήλικη θυγατέρα των πρώτου και δεύτερης απ’τους ενάγοντες, της οποίας ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, το ποσό των εξήντα χιλιάδων ευρώ (60.000€), με το νόμιμο τόκο από της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ σε βάρος των εφεσιβλήτων-εναγομένων τα δικαστικά έξοδα των πρώτου και δεύτερης απ’τους εκκαλούντες- ενάγοντες, όπως, κατά τα αμέσως παραπάνω, παρίστανται και ενεργούν, για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας, τα οποία ορίζει, μειωμένα στο ποσό των πέντε χιλιάδων πεντακoσίων ευρώ (5.500€).
Κρίθηκε, αποφασίστηκε στον Πειραιά στις 22 Μαρτίου 2019.
H ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Και αντ΄ αυτής,
επειδή βρίσκεται σε
αναρρωτική άδεια,
η αρχαιότερος της
συνθέσεως Εφέτης,
Χρυσούλα Πλατιά.
Δημοσιεύθηκε δε στο ακροατήριο του παρόντος Δικαστηρίου, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση αυτού, στις 30 Απριλίου 2019, με άλλη σύνθεση, κωλυομένης της Προέδρου Εφετών, Αικατερίνης Νομικού, η οποία βρίσκεται σε αναρρωτική άδεια, αποτελουμένη από τους Δικαστές, Χρυσούλα Πλατιά, Προεδρεύουσα Εφέτη, Παρασκευή Μπερσή και Ευαγγελία Πανταζή, Εφέτες, και με Γραμματέα τη Γεωργία Λογοθέτη, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων τους δικηγόρων.
Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΦΕΤΗΣ