Αριθμός 51/2020
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Αικατερίνη Νομικού, Πρόεδρο Εφετών, Παναγιώτη Χουζούρη, Εφέτη και Ευαγγελία Πανταζή, Εφέτη-Εισηγήτρια και από τη Γραμματέα Γ.Λ.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΑΙ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση από 29-7-2016 [Γ.Α.Κ. …./2016, Ε.Α.Κ. …./2016] έφεση των ηττηθέντων πρωτοδίκως εναγόντων και ήδη εκκαλούντων κατά της υπ’ αριθμό 1598/2016 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, το οποίο δίκασε κατ’ αντιμωλία των διαδίκων και κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 681 Δ παρ. 1, 667, 670, 671 παρ. 1-3, 672 και 673-676 ΚΠολΔ, την από 17-12-2013 [ αριθ. κατ. …./2013] αγωγή αυτών [εναγόντων], ασκήθηκε σύμφωνα με τους νομίμους τύπους και εμπροθέσμως ( άρθρ. 495 παρ. 1 , 2, 496, 500, 511, 513 παρ. 1 περ. β΄ εδάφ. α΄, 516 παρ. 1, 517 εδάφ. α΄, 520 παρ. 1 και 681Δ παρ. 5 ΚΠολΔ). Επομένως, είναι τυπικά δεκτή και πρέπει να εξεταστεί, περαιτέρω, κατά την ίδια ως άνω ειδική διαδικασία, ως προς το παραδεκτό και το βάσιμο των λόγων της (άρθρα 532, 533 παρ. 1 ΚΠολΔ), εφόσον για το παραδεκτό αυτής έχει κατατεθεί από τους εκκαλούντες, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 495 παρ. 4, όπως προστέθηκε με το άρθρο 12 παρ. 2 του ν. 4055/2012, το νόμιμο παράβολο [βλ. τα παράβολα … και …/2016 ποσού 60 ευρώ το καθένα και ……………/2016 ποσού 20 ευρώ το καθένα].
Οι ενάγοντες με την ένδικη αγωγή τους, εξέθεσαν ότι: στο φύλλο της 14-12-2013 της ημερησίας εφημερίδος πανελληνίου κυκλοφορίας με το διακριτικό τίτλο <<…….>>, της οποίας ιδιοκτήτρια είναι η πρώτη εναγομένη, οι δεύτερος και τρίτος είναι διευθυντές σύνταξης, ο τέταρτος είναι δημοσιογράφος και ο πέμπτος εκδότης-διευθυντής, δημοσιεύτηκε άρθρο, το οποίο συνέταξε και υπέγραψε ο τέταρτος εναγόμενος, με το αναφερόμενο στην αγωγή περιεχόμενο, το οποίο περιείχε δυσφημιστικές γι’ αυτούς (ενάγοντες) διαδόσεις, που προσέβαλαν την προσωπικότητά τους, την αναλήθεια των οποίων γνώριζαν οι εναγόμενοι, οι οποίοι τις διέδωσαν με ειδικό σκοπό να βλάψουν την τιμή και την υπόληψή τους, αλλιώς με σκοπό εξύβρισής τους και ότι από την παράνομη και υπαίτια αυτή συμπεριφορά των εναγομένων υπέστησαν ηθική βλάβη. Με βάση το ιστορικό αυτό ζητούσαν, μετά τον παραδεκτό περιορισμό του αιτήματος της αγωγής, να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, ευθυνόμενοι εις ολόκληρο ο καθένας, να καταβάλουν σε καθένα από αυτούς [ενάγοντες] ως χρηματική ικανοποίηση από 50.000 ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής μέχρι την εξόφληση, να απαγγελθεί κατά των δεύτερου έως και πέμπτου από τους εναγομένους προσωπική κράτηση διάρκειας ενός έτους εξαιτίας της σε βάρους τους αδικοπραξίας, να υποχρεωθεί η πρώτη εναγομένη να δημοσιεύσει περίληψη της απόφασης που θα εκδοθεί στην εφημερίδα <<…….>> στην ίδια θέση που είχε καταχωρίσει το επιλήψιμο δημοσίευμα, να κηρυχθεί η απόφαση προσωρινά εκτελεστή και να καταδικαστούν οι εναγόμενοι στα δικαστικά τους έξοδα. Το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφαση αυτού, απέρριψε την αγωγή ως ουσιαστικά αβάσιμη. Κατά της απόφασης αυτής παραπονούνται τώρα οι εκκαλούντες με την έφεσή τους για κακή του νόμου εφαρμογή και εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων, με σκοπό να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη και να γίνει δεκτή η αγωγή τους.
Κατά το άρθρο 14 § 1 του Συντάγματος, καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους, ενώ, κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, ο τύπος είναι ελεύθερος, η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται. Επίσης, κατά το άρθρο 10 § 1 της ΕΣΔΑ (ΝΔ 52/1974) “Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν γνώμης ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών άνευ επεμβάσεως των δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων”. Το δικαίωμα, όμως τούτο υπόκειται, σύμφωνα με το άρθρο 10 § 2 της ΕΣΔΑ (και 19 § 3 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, Ν. 2462/1997), σε περιορισμούς και κυρώσεις, που προβλέπονται από το Νόμο και αποσκοπούν, εκτός άλλων, στην προστασία της υπολήψεως και των δικαιωμάτων τρίτων. Εξάλλου, κατά το άρθρο μόνο § 1 του N. 1178/1981, ο ιδιοκτήτης κάθε εντύπου υποχρεούται σε πλήρη αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία, καθώς και σε χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που προξενήθηκαν υπαίτια με δημοσίευμα, το οποίο θίγει την τιμή ή την υπόληψη κάθε ατόμου, έστω και αν η κατά το άρθρο 914 ΑΚ υπαιτιότητα, η κατά το άρθρο 919 ΑΚ πρόθεση και η κατά το άρθρο 920 ΑΚ γνώση ή υπαίτια άγνοια συντρέχουν στο συντάκτη του δημοσιεύματος ή αν ο τελευταίος είναι άγνωστος στον εκδότη ή το Διευθυντή συντάξεως του εντύπου. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 57 του ΑΚ όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, κατά δε το άρθρο 59 του ΑΚ, στις περιπτώσεις των δυο προηγουμένων άρθρων (στα οποία περιλαμβάνεται και το άρθρο 57), το δικαστήριο με την απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επί πλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί. Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Με τις παραπάνω διατάξεις προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας, το οποίο αποτελεί πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι, μεταξύ άλλων, η τιμή, δηλαδή η ηθική αξία και η υπόληψη, δηλαδή η κοινωνική αξία κάθε ανθρώπου, οι οποίες αντικατοπτρίζονται στην αντίληψη και την εντύπωση που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν, η ψυχική υγεία και ο συναισθηματικός κόσμος του ατόμου. Προϋποθέσεις για την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων είναι: α) η προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας, η οποία προκαλείται με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη τρίτου, με την οποία διαταράσσεται η κατάσταση που υπάρχει σε μία ή περισσότερες εκδηλώσεις της σωματικής, ψυχικής, πνευματικής και κοινωνικής ατομικότητας του βλαπτόμενου κατά τη στιγμή της προσβολής, β) η προσβολή να είναι παράνομη, πράγμα που συμβαίνει όταν η προσβολή ή γίνεται χωρίς δικαίωμα ή κατ’ ενάσκηση δικαιώματος, το οποίο όμως είναι από άποψη έννομης τάξης μικρότερης σπουδαιότητας, είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν την άσκηση αυτού καταχρηστική, σύμφωνα με το άρθρο 281 ΑΚ ή το άρθρο 25 § 3 του Συντάγματος, και γ) για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης και πταίσμα του προσβολέα (Ολ. ΑΠ 2/2008). Στην περίπτωση αυτή η παράνομη και συγχρόνως υπαίτια προσβολή της προσωπικότητας συνιστά ασφαλώς ειδικότερη μορφή αδικοπραξίας, οπότε συνδυαστικά εφαρμόζονται και οι διατάξεις των άρθρων 914, 919, 920 και 932 ΑΚ, ιδίως για την αποκατάσταση της τυχόν υλικής ζημίας του προσβληθέντος (ΑΚ 57 § 2), ενώ αδιάφορη για το χαρακτήρα της προσβολής ως παράνομης είναι η φύση της διάταξης που ενδέχεται με την προσβολή να παραβιάζεται και η οποία έτσι μπορεί να ανήκει σε οποιοδήποτε κλάδο ή τμήμα του δικαίου. Συνεπώς, παράνομη προσβολή της προσωπικότητας δημιουργείται και από ποινικά κολάσιμη πράξη, όπως συμβαίνει όταν το άτομο προσβάλλεται στην τιμή και στην υπόληψή του με εξυβριστικές εκδηλώσεις ή με ισχυρισμούς δυσφημιστικούς ή πολύ περισσότερο συκοφαντικούς κατά την έννοια των άρθρων 361-363 ΠΚ, που μπορεί να περιέχονται και σε δημοσίευμα εφημερίδας, αφού η κατοχυρωμένη με το άρθρ. 14 §§ 1 και 2 του Συντάγματος ελευθεροτυπία υπόκειται στους περιορισμούς του Νόμου, με τους οποίους επιδιώκεται όχι η παρεμπόδιση της ελευθεροτυπίας, αλλά η προστασία των ατόμων από την καταχρηστική άσκησή της (άρθρ. 25 § 3 του Συντάγματος). Όριο προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν ακριβώς τα άρθρ. 361-363 ΠΚ και επομένως, με πρόσχημα την ελευθεροτυπία, δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας με δημοσιεύματα εξυβριστικά ή δυσφημιστικά για το άτομο. Ειδικότερα, κατά τα άρθρα αυτά, εξύβριση διαπράττει, όποιος προσβάλλει την τιμή άλλου με λόγο ή έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, ενώ όποιος με οποιονδήποτε τρόπο ισχυρίζεται ενώπιον τρίτου ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός, που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του, διαπράττει το έγκλημα της δυσφήμησης και αν το γεγονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε το ψεύδος, τότε διαπράττει το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφήμησης. Ως γεγονός, κατά τις παραπάνω διατάξεις, νοείται κάθε περιστατικό του εξωτερικού κόσμου ή αντίθετη προς την ηθική ή την ευπρέπεια σχέση ή συμπεριφορά, εφόσον ανάγονται στο παρελθόν ή στο παρόν και υποπίπτουν στις αισθήσεις, ώστε να είναι δεκτικά απόδειξης, συνιστά δε ισχυρισμό του γεγονότος κάθε σχετική μ’ αυτό ανακοίνωση, που βασίζεται είτε σε προσωπική αντίληψη ή γνώμη είτε σε υιοθέτηση της γνώμης άλλου. Αντίθετα, διάδοση γεγονότος συνιστά η περαιτέρω απλή μετάδοση της σχετικής ανακοίνωσης που έγινε από άλλον. Για τη στοιχειοθέτηση της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος της δυσφήμησης, απαιτείται γνώση του δράστη, ότι το ισχυριζόμενο ή διαδιδόμενο απ’ αυτόν ενώπιον τρίτου γεγονός είναι κατάλληλο να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη άλλου και θέληση του ίδιου να ισχυρισθεί ή να διαδώσει ενώπιον τρίτου το βλαπτικό για άλλον γεγονός, ενώ για τη στοιχειοθέτηση της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης απαιτείται επιπλέον και γνώση του δράστη ότι το γεγονός είναι ψευδές. Έτσι, σε περίπτωση που ο δράστης δεν γνώριζε το ψεύδος του γεγονότος, που ισχυρίσθηκε ή διέδωσε ή είχε αμφιβολίες γι’ αυτό, δεν στοιχειοθετείται μεν το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφήμησης σε βάρος άλλου, παραμένει όμως ως έγκλημα η απλή δυσφήμιση, που προσβάλλει επίσης την προσωπικότητα του άλλου σε βαθμό μη ανεκτό από την έννομη τάξη. Ωστόσο, ως αστικό αδίκημα η δυσφήμηση θεμελιώνεται υποκειμενικά και σε απλή αμέλεια του δράστη και συνεπώς όποιος από πρόθεση ή από αμέλεια ισχυρίζεται ή διαδίδει προς τρίτους γεγονότα αναληθή, που βλάπτουν την επαγγελματική ή γενικότερα την οικονομική ελευθερία άλλου και κατ’ αυτή την έννοια θίγουν την τιμή και την υπόληψή του, προσβάλλοντας παράνομα την προσωπικότητά του, έχει υποχρέωση, εφόσον γνωρίζει ή υπαίτια αγνοεί την αναλήθεια των γεγονότων αυτών, να αποζημιώσει τον άλλο και να ικανοποιήσει και την ηθική βλάβη του, εκτός αν συντρέχει κάποια από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 367 § 1 ΠΚ περιπτώσεις, που αίρουν τον άδικο χαρακτήρα της πράξης του τόσο ως ποινικό όσο και ως αστικό αδίκημα, αφού οι διατάξεις των άρθρων 361-367 ΠΚ εφαρμόζονται αναλογικά για την ενότητα της έννομης τάξης και στο χώρο του Ιδιωτικού Δικαίου. Τέτοια είναι και η περίπτωση της προσβολής που γίνεται για τη διαφύλαξη δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον (ΠΚ 367 § 1γ). Δικαιολογημένο ενδιαφέρον, που πηγάζει από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία και κοινωνική αποστολή του τύπου, έχουν και τα πρόσωπα που συνδέονται με τη λειτουργία του, όπως προπάντων είναι οι δημοσιογράφοι, αλλά και γενικότερα όσοι κάνουν χρήση του τύπου για τη δημοσίευση ειδήσεων και σχολίων σχετικών με τις πράξεις και τη συμπεριφορά φυσικών ή νομικών προσώπων ή ομάδων προσώπων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το κοινωνικό σύνολο. Έτσι είναι επιτρεπτά για τα πρόσωπα αυτά δημοσιεύματα προς ενημέρωση του κοινού, ακόμη και αν περιέχουν οξεία κριτική και δυσμενείς σε βάρος τους χαρακτηρισμούς. Κατ’ εξαίρεση όμως το αποτέλεσμα αυτό της άρσης του αδίκου της απλής δυσφήμησης δεν επέρχεται, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 367 ΠΚ, όταν από τον τρόπο της εκδήλωσης ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέσθηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης από μέρους του δράστη, που υπάρχει, όταν ο τρόπος εκδήλωσης της προσβλητικής συμπεριφοράς δεν ήταν, κατ’ αντικειμενική κρίση, αναγκαίος για την προστασία δικαιώματος ή άλλου δικαιολογημένου ενδιαφέροντός του, αλλά εν γνώσει του επιλέχθηκε και χρησιμοποιήθηκε για να προσβληθεί η τιμή και η υπόληψη του άλλου, δηλαδή όταν υπάρχει υπέρβαση του αντικειμενικά αναγκαίου μέτρου για την προστασία του δικαιώματος ή του δικαιολογημένου ενδιαφέροντός του. Ο ισχυρισμός του εναγομένου ότι συντρέχει περίπτωση δικαιολογημένου ενδιαφέροντός του, που αίρει κατά το άρθρο 367 § 1 ΠΚ τον άδικο χαρακτήρα δυσφημιστικού για τον ενάγοντα ισχυρισμού του, συνιστά ένσταση καταλυτική της εναντίον του αγωγής με αντικείμενο την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης του αντιδίκου του από την επικαλούμενη παράνομη προσβολή της προσωπικότητάς του, με το δυσφημιστικό σε βάρος του ισχυρισμό, ενώ αντένσταση συνιστά ο ισχυρισμός του ενάγοντος, ότι δεν αίρεται τελικώς ο άδικος χαρακτήρας της δυσφήμησής του από τον εναγόμενο, επειδή αυτός ενήργησε με ειδικό σκοπό εξύβρισής του. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 299, 300, 330, 914 και 932 του ΑΚ προκύπτει ότι η ευθύνη προς αποζημίωση από αδικοπραξία προϋποθέτει συμπεριφορά παράνομη και υπαίτια, επέλευση ζημίας και ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της συμπεριφοράς του δράστη και της ζημίας. Παράνομη είναι η συμπεριφορά που αντίκειται σε απαγορευτικό ή επιτακτικό κανόνα δικαίου, ο οποίος παρέχει δικαίωμα ή προστατεύει συγκεκριμένο συμφέρον του ζημιωθέντος, μπορεί δε η συμπεριφορά αυτή να συνίσταται σε θετική ενέργεια ή παράλειψη ορισμένης ενέργειας, ενώ μορφές υπαιτιότητας είναι ο δόλος και η αμέλεια (ΑΠ 1212/2018, ΑΠ 521/2018, ΕΑ 4263/2017 ΕΑ 422/2016 δημ/ση ΝΟΜΟΣ).
Στην εξεταζόμενη υπόθεση, από τη δέουσα επανεκτίμηση της χωρίς όρκο εξέτασης του δεύτερου ενάγοντος, την ένορκη κατάθεση του μάρτυρος, ο οποίος εξετάστηκε με επιμέλεια των εναγομένων, οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλούμενη απόφαση πρακτικά συνεδρίασης του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου και από όλα, χωρίς εξαίρεση, τα έγγραφα, τα οποία νομίμως επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η πρώτη εναγομένη, εταιρία περιορισμένης ευθύνης, είναι ιδιοκτήτρια της εφημερίδας με το διακριτικό τίτλο <<…..>>, η οποία κυκλοφορεί στην Αθήνα και σε ολόκληρη την Ελλάδα, οι δεύτερος και τρίτος είναι διευθυντές σύνταξης, ο τέταρτος είναι δημοσιογράφος και ο πέμπτος εκδότης-διευθυντής αυτής. Στο φύλλο της εφημερίδας της 14-12-2013, δημοσιεύτηκε άρθρο με τίτλο ΜΙΑ <<….>> ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ….., με μαύρα τονισμένα γράμματα. Στο κέντρο του δημοσιεύματος είχε καταχωριστεί η επιγραφή της επιχείρησης <<………..>> και από κάτω αναγραφόταν <<Τα χρέη και τα φέσια του ………. βάζουν λουκέτο στο θρυλικό στέκι της παραλιακής>>. Το δημοσίευμα, μεταξύ άλλων, ανέφερε <<Σε Ερινύα με οδυνηρές συνέπειες για την ιστορία της αθηναϊκής νύχτας κινδυνεύει να μετατραπεί η ….. της παραλιακής, εξαιτίας της άρνησης του ………. να αποπληρώσει τα διογκούμενα <<φέσια>> του στην Εταιρία ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ), τα οποία κινούνται αλματωδώς προς το ένα εκατομμύριο ευρώ. Το πάλαι ποτέ σημείο αναφοράς της Αθήνας διασύρεται από τις ακάλυπτες επιταγές και την επίμονη άρνηση του επιχειρηματία να εξοφλήσει τα χρέη του προς την ΕΤΑΔ επικαλούμενος τη δεινή οικονομική κρίση……..Ο επιχειρηματίας κέρδισε μόνο προσωρινά την αναστολή της διαταγής για την απόδοση των μισθίων που χρωστάει και απέστειλε δύο επιταγές των εβδομήντα και των ογδόντα χιλιάδων ευρώ στην ΕΤΑΔ για την εξόφληση της πρώτης από τις τέσσερις δόσεις. Η εταιρία όμως αρνήθηκε να τις παραλάβει και απαίτησε μετρητά για την εξόφληση, οπότε οι επιταγές απεστάλησαν στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Το όνειρο κινδυνεύει να μετατραπεί σε εφιάλτη, ενώ υπό τις παρούσες συνθήκες, εάν το Δημόσιο υπαναχωρήσει από τις αρχικές του αξιώσεις, θα δημιουργήσει <<δεδικασμένο>> για τους λοιπούς οφειλέτες-ενοικιαστές ακινήτων του ……….Η πτώση ήρθε το 1994 όταν ο ….. προφυλακίστηκε προσωρινά κατηγορούμενος για εμπόριο ναρκωτικών……Σήμερα το συγκεκριμένο στέκι έχει χάσει την αρχική του αίγλη, ενώ το <<…>> δίπλα του παραμένει ερμητικά κλειστό για τη φετεινή σαιζόν, γράφοντας το τέλος εποχής ενός μαγαζιού – θρύλου, που σημάδεψε την Αθηναϊκή νύχτα και έσβησε με τρόπο που δεν του άξιζε>>. Τα ως άνω γεγονότα περιλαμβάνονται σε μεγαλύτερο δημοσίευμα της εφημερίδας, που αναφέρεται διεξοδικά στην ιστορία του κέντρου διασκέδασης << …..>>, στους λόγους που οδήγησαν στην ακμή και στη συνέχεια στην παρακμή του και στα αίτια που την προκάλεσαν. Ειδικότερα, γίνεται λόγος για την αγορά του κέντρου από τους ενάγοντες, το έτος 1977, από τη μέχρι τότε ιδιοκτήτριά του …., με τον όρο να παραμένει πάντοτε η πινακίδα <<…..>>, όρος ο οποίος τηρήθηκε από αυτούς, για την ανακαίνισή του κατά το έτος 1980, για τη μεγάλη ανάπτυξη που γνώρισε έτσι ώστε να γίνει <<το μαγαζί όπου γλέντησε όλο το ελληνικό jetset…ενώ περιλάμβανε διάσημους πελάτες …από τον …….. και τη ……. μέχρι τον …….…>>, για τους τραγουδιστές που κατά καιρούς συμμετείχαν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, για τη δημιουργία οφειλών στην Εταιρία ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) εξαιτίας της μη καταβολής των μισθωμάτων και την αναγνώριση ότι οφείλει ποσό 711.000 ευρώ, τα οποία επιθυμεί να εξοφλήσει τμηματικά εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, για την άρνηση της ΕΤΑΔ να δεχθεί την τμηματική εξόφληση της οφειλής, και τη μείωση του μισθώματος, για τη δικαστική διεκδίκηση του μισθίου και των μισθωμάτων, για την απόφαση του Πρωτοδικείου για αναστολή της απόδοσης μόνον του μισθίου και όχι της καταβολής των μισθωμάτων <<εφόσον είναι συνεπής με τη ρύθμιση που έγινε κατόπιν πρότασης που υπέβαλε στο δικαστήριο, για την αποστολή δύο επιταγών εβδομήντα και ογδόντα χιλιάδων ευρώ στην ΕΤΑΔ για την εξόφληση της πρώτης από τις τέσσερις δόσεις τις οποίες αυτή δεν παρέλαβε, για την <<πτώση>> που ήλθε με την προσωρινή κράτηση του δεύτερου κατηγορουμένου το 1994 και <<οι νυχτερινοί <<ναοί>> μετακινήθηκαν πιο κοντά στο κέντρο της Αθήνας, γύρω από την Ιερά Οδό>> και καταλήγει, συμπερασματικά, ότι << η <<…..>> δεν θα βίωνε ξανά τα μεγαλεία του παρελθόντος, αφού ο …… αποφάσισε να επενδύσει στην εστίαση και στο κλάμπιγκ (οι ουρές για το <<…..>> ένα καλοκαίρι έφταναν σχεδόν μέχρι τη SHELL στην Ποσειδώνος), ανοίγοντας το <<…..>> που πήγαινε πολύ καλά μέχρι το 2008. Σήμερα το συγκεκριμένο στέκι έχει χάσει την αρχική του αίγλη, ενώ το <<…..>> δίπλα του παραμένει ερμητικά κλειστό για τη φετεινή σαιζόν, γράφοντας το τέλος εποχής ενός μαγαζιού – θρύλου, που σημάδεψε την Αθηναϊκή νύχτα και έσβησε με τρόπο που δεν του άξιζε>>. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η πρώτη ενάγουσα, μισθώτρια του ακινήτου που λειτουργεί το κέντρο διασκέδασης, οφείλει στην εκμισθώτρια <<ΕΤΑΡΕΙΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΕ – ΕΤΑΔ>> μισθώματα από το έτος 2006. Έτσι με την από 22-5-2008 σύμβαση, διακανονίστηκαν οι οφειλές μισθωμάτων του χρονικού διαστήματος από 1-1-2006 έως 22-5-2008, ανερχόμενες στο ποσό των 725.852,23 ευρώ και συμφωνήθηκε να καταβληθούν σε 23 δόσεις εντός του διαστήματος από 30-5-2008 έως 30-11-2012, χωρίς, όμως, να τηρήσει τους συμφωνημένους όρους, ενώ επιταγή ποσού 55.000 ευρώ, που παρέδωσε ως εγγύηση κατά την υπογραφή της σύμβασης, δεν πληρώθηκε στις 9-12-2013 εξαιτίας της έλλειψης διαθέσιμων κεφαλαίων. Το μήνα Σεπτέμβριο του έτους 2011 διακανονίστηκαν οι οφειλές μισθωμάτων για το χρονικό διάστημα από 22-5-2008 έως 4-8-2011 συνολικού ύψους 1.123.819,98 ευρώ και συμφωνήθηκε να καταβληθεί σε 13 δόσεις εντός του χρονικού διαστήματος από 30-9-2011 έως 31-3-2017, χωρίς, όμως, ούτε αυτή η συμφωνία να τηρηθεί, ενώ επιταγή ποσού 79.438,18 ευρώ, που παρέδωσε ως εγγύηση κατά την υπογραφή της σύμβασης, ομοίως, δεν πληρώθηκε στις 14-10-013 εξαιτίας της έλλειψης διαθέσιμων κεφαλαίων. Ακόμη, οφείλει τα μισθώματα από 1-9-2011 έως 30-6-2013 ποσού 711.752,26 ευρώ. Για το ανωτέρω ποσό μετά από αίτηση της ΕΤΑΔ εκδόθηκε η …../2013 Διαταγή απόδοσης μισθίου και καταβολής μισθωμάτων του Πρωτοδικείου Αθηνών. Κατά της διαταγής πληρωμής η πρώτη ενάγουσα άσκησε ανακοπή και αίτηση αναστολής, της χορηγήθηκε δε προσωρινή διαταγή αναστολής της εκτέλεσης υπό τον όρο καταβολής του οφειλόμενου ποσού σε τέσσερις δόσεις, δηλαδή, 150.000 ευρώ έως 13-12-2013, τα οποία κατέβαλε, 150.000 ευρώ έως 28-2-2014, 100.000 ευρώ έως 31-8-2014 και το υπόλοιπο ποσό πλέον τόκων και εξόδων συνολικά 392.263,29 έως 31-12-2014. Ούτε, όμως και οι όροι της προσωρινής διαταγής τηρήθηκαν από τους ενάγοντες. Στη συνέχεια η πρώτη ενάγουσα κατέθεσε αγωγή μείωσης του μισθώματος του καταστήματος, η οποία, όμως, απορρίφθηκε ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν με την υπ’ αριθμό 917/2014 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Επομένως, το οφειλόμενο στην ΕΤΑΔ από τους ενάγοντες ποσό μισθωμάτων για το χρονικό διάστημα από 9-11-2011 έως 30-6-2013 ανερχόταν σε 711.752,26 ευρώ, πλέον τόκων, ποσό που μπορούσε να εκτιμηθεί ότι <<κινείται αλματωδώς προς το 1.000.000 ευρώ>>, όπως αναγράφεται στο δημοσίευμα. Από τα παραπάνω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά προκύπτει ότι δεν ήταν ψευδή τα γεγονότα, που αναφέρονται στο δημοσίευμα για τις οφειλές των μισθωμάτων του καταστήματος, την έκδοση Διαταγής απόδοσης του μισθίου και καταβολής μισθωμάτων και την απόδοση της χρήσης του μισθίου λόγω μη τήρησης από την πρώτη εναγομένη των όρων της προσωρινής διαταγής. Επομένως, αληθές είναι ότι <<το λουκέτο στο θρυλικό στέκι της παραλιακής>> οφείλεται στη μη τήρηση της συμβατικής, από τη μίσθωση του ακινήτου, υποχρέωσης των εναγόντων για την καταβολή των οφειλομένων μισθωμάτων κατά τον χρόνο που είχε συμφωνηθεί αν και είχαν την ακώλυτη χρήση του μισθίου, ενώ η άρνηση της ΕΤΑΔ [εκμισθώτριας] να δεχθεί τμηματική εξόφληση αυτών κρίνεται δικαιολογημένη, ενόψει του ότι οι ενάγοντες δεν είχαν τηρήσει και προηγούμενες συμφωνίες διακανονισμού για τμηματική εξόφληση, ενώ οι ως άνω επιταγές που παραδόθηκαν στην ΕΤΑΔ, δεν πληρώθηκαν λόγω έλλειψης αντίστοιχων διαθέσιμων κεφαλαίων. Πρέπει να σημειωθεί, ακόμη, ότι ο δεύτερος ενάγων σε συνέντευξή του στις 29-1-2013, η οποία καταχωρήθηκε και στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα ………, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και σε οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε <<….είμαι 32 χρόνια εδώ και τα τελευταία 4 βούλιαξα σε ένα μαγαζί που είναι το πρώτο στην Αθήνα…ο μοναδικός φταίχτης είμαι εγώ, γιατί δεν κράτησα τα λεφτά που πέρασαν από τα χέρια μου. Έλεγα <<λεφτά για να ζω θα έχω πάντα>>. Έλα όμως που στένεψαν τα πράγματα και πρέπει να προσέχω>>. Ακόμη , από τον ισολογισμό της 31-12-2009, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ ΤΑΕ και ΕΠΕ 10416/6-9-2010, προκύπτει ότι η πρώτη ενάγουσα είχε ζημιές από τα προηγούμενα έτη 3.831.308,90 ευρώ, το έτος 2009 παρουσίασε ζημιές 325.172,91 ευρώ και, έτσι, συνολικά ανήλθαν στο ποσό των 4.156.481,81 ευρώ. Η έκθεση δε του ανεξάρτητου ορκωτού λογιστή-ελεγκτή, που συνοδεύει τον ισολογισμό αναφέρει ότι το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρίας έχει καταστεί αρνητικό και, συνεπώς, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 48 του Κ.Ν. 2190/1920 (λύση της εταιρείας με δικαστική απόφαση μετά από αίτηση του έχοντος έννομο συμφέρον) και ότι αυτή η διαπίστωση αποτελεί σημαντική ένδειξη ενδεχόμενης αδυναμίας συνέχισης της δραστηριότητάς της. Έχοντας υπόψη του τα παραπάνω, αληθή γεγονότα, ο τέταρτος κατηγορούμενος, δημοσιογράφος, με το ένδικο δημοσίευμα ασκεί κριτική, χωρίς πρόθεση μείωσης της τιμής και της υπόληψης των εναγόντων και αξιολογεί ως εσφαλμένους τους χειρισμούς του δεύτερου ενάγοντος κατά τη διαχείριση των οικονομικών της εταιρίας, που είχαν, και αυτοί [χειρισμοί], πέραν, δηλαδή, της ως άνω προσωρινής κράτησής του και της μεταφοράς των κέντρων διασκέδασης από την παραλιακή οδό προς το κέντρο της Αθήνας, ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν χρέη, <<φέσια>> όπως αναφέρεται στο τίτλο του δημοσιεύματος, που οδηγούν στο κλείσιμο, <<λουκέτο στο θρυλικό στέκι της παραλιακής>>. Ακόμη αποδείχθηκε, ότι του δημοσιεύματος προηγήθηκε προσωπική επαφή του δεύτερου ενάγοντα με το τέταρτο ενάγοντα, δημοσιογράφο, ο οποίος τον ενημέρωσε για το θέμα της έρευνάς του σχετικά με το θέμα της επιχειρηματικής πορείας του κέντρου διασκέδασης <<…….>> και την πρόθεσή του να τη δημοσιεύσει και μάλιστα ο δεύτερος ενάγων του έδωσε σημαντικές πληροφορίες, τις οποίες και κατέγραψε στο δημοσίευμα. Περαιτέρω, δεν είναι ψευδές και το γεγονός ότι ο δεύτερος ενάγων κρατήθηκε προσωρινά, αφού, πράγματι, εκδόθηκε κατ’ αυτού το …../1994 ένταλμα προσωρινής κράτησης του Ανακριτή του 20ού Τακτικού Τμήματος Αθηνών, μετά την απολογία του για τις αξιόποινες πράξεις της εισαγωγής στην Ελληνική Επικράτεια, κατοχής, πώλησης και παροχής συμβουλών σε τρίτους για την πώληση ναρκωτικών ουσιών. Για τις πράξεις αυτές το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών, με το …/1996 βούλευμα, αποφάνθηκε να μη γίνει κατηγορία κατ’ αυτού για τις ως άνω πράξεις και διατάχθηκε η κατάργηση του εντάλματος προσωρινής κράτησης. Το γεγονός της προσωρινής κράτησης του εν λόγω άνω διαδίκου δεν έγινε γνωστό για πρώτη φορά από το επίμαχο δημοσίευμα, καθόσον από ετών ήταν γνωστή από παλαιότερα δημοσιεύματα, αλλά και ο ίδιος το ανέφερε σε τηλεοπτικές εκπομπές που εμφανιζόταν και σε συνεντεύξεις σε εφημερίδες, όπως αυτή που αναφέρεται παραπάνω της 29-1-2013. Η αναφορά στο δημοσίευμα αυτού του γεγονότος δεν πρέπει να εξετάζεται μεμονωμένα, αλλά να συνεκτιμάται εντός του όλου δημοσιεύματος, αφού εντάσσεται στην έρευνα των αιτίων της κακής πορείας [πτώσης] του κέντρου διασκέδασης μετά από σειρά επιτυχημένων περιόδων, που τελικά οδήγησε στο κλείσιμο αυτού. Αποτελεί δε αξιολογική κρίση του δημοσιογράφου, τέταρτου εναγομένου, ότι η <<πτώση>> οφείλεται στην προσωρινή κράτηση του δεύτερου ενάγοντος και την απουσία του, κατά το χρόνο αυτής [προσωρινής κράτησης] από τη διαχείριση της επιχείρησης. Όμως, στο δημοσίευμα αναφέρεται και άλλη αιτία πτώσης της κίνησης των καταστημάτων της παραλιακής λεωφόρου και συγκεκριμένα ότι <<οι νυχτερινοί <<ναοί>> μετακινήθηκαν πιο κοντά στο κέντρο της Αθήνας, γύρω από την Ιερά Οδό>>, γεγονός που καταδεικνύει την έλλειψη πρόθεσης δυσφήμησης ή εξύβρισης και συνακόλουθα προσβολής της προσωπικότητας των εναγόντων. Εξάλλου, γίνονται θετικές αναφορές για τις επιχειρηματικές του ικανότητες του δεύτερου ενάγοντος για την προσέλκυση στο κέντρο <<…..>> επιφανών και πλούσιων θαμώνων και σπουδαίων καλλιτεχνών, καθώς και σε επιτυχείς δραστηριότητες <<στην εστίαση και στο κλάμπιγκ (οι ουρές για το <<….>> ένα καλοκαίρι έφταναν σχεδόν μέχρι τη SHELL στην Ποσειδώνος), ανοίγοντας το <<.. ..>> που πήγαινε πολύ καλά μέχρι το 2008>>. Με βάση τα παραπάνω, σκοπός του δημοσιεύματος, εκτιμωμένου συνολικά, ήταν η έρευνα των αιτίων, που οδήγησαν στο κλείσιμο του κέντρου διασκέδασης <<…..>, μετά από την επί σειρά ετών επιτυχημένη λειτουργία του τόσο υπό την εκμετάλλευσή του από την προηγούμενη ιδιοκτήτριά του, όσο και από τους ενάγοντες, η αξιολόγηση, τα δε αναφερόμενα γεγονότα δεν ήταν ψευδή. Τα επίμαχα αποσπάσματα αυτού, που αναφέρονται στην αγωγή και στην αρχή της παρούσας δεν συνιστούν δυσφημιστικά γεγονότα , αλλά αξιολογικές κρίσεις για τον τρόπο άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας των εναγόντων, που οδήγησαν στο οριστικό κλείσιμό του. Το δημοσίευμα έγινε από δικαιολογημένο ενδιαφέρον, ενόψει του ότι το ακίνητο ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο στερείται έσοδα από τη μη καταβολή των μισθωμάτων και χωρίς πρόθεση μείωσης της προσωπικότητας των εναγόντων. Οι αναφορές στην υπερημερία καταβολής των μισθωμάτων και της μη τήρησης διακανονισμών τμηματικής εξόφλησης τους, δεν ήταν πρόσφορες να θίξουν την τιμή και τη φήμη των εναγόντων, αφού η καθυστέρηση καταβολής μισθωμάτων για διάφορους λόγους είναι γεγονός σύνηθες στις συναλλαγές. Επομένως, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο δέχθηκε τα ίδια και απέρριψε την αγωγή ως ουσιαστικά αβάσιμη, ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε το νόμο και ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις, όλα δε όσα αντίθετα ισχυρίζονται οι εκκαλούντες με τους συναφείς λόγους της κρινόμενης έφεσης είναι κατ’ ουσία αβάσιμα και απορριπτέα. Πρέπει, επομένως, να απορριφθεί η έφεση στο σύνολό της, να καταδικαστούν οι εκκαλούντες στα δικαστικά έξοδα των εφεσιβλήτων μετά από αίτημά τους [ΚΠολΔικ 176, 183, 191 παρ.2] και να διαταχθεί, κατ’ άρθρο 495 παρ. 4 ΚΠολΔικ, η εισαγωγή στο Δημόσιο Ταμείο του παραβόλου που κατατέθηκε.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ κατ’ αντιμωλία τους διαδίκους.
ΔΕΧΕΤΑΙ τυπικά την έφεση κατά της 1598/2016 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς.
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ αυτή κατ’ ουσία.
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τους εκκαλούντες στα δικαστικά έξοδα των εφεσίβλητων του παρόντος βαθμού δικαιοδοσίας, τα οποία ορίζει στο ποσό των εξακοσίων [600] ευρώ.
ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ την εισαγωγή στο Δημόσιο Ταμείο του παραβόλου που κατατέθηκε.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε στον Πειραιά στις 15 Σεπτεμβρίου 2019.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Και αντ΄ αυτής,
ευρισκομένης σε
αναρρωτική άδεια,
ο αρχαιότερος της
συνθέσεως Εφέτης,
Παναγιώτης Χουζούρης.
Δημοσιεύθηκε δε στο ακροατήριο του παρόντος Δικαστηρίου, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση αυτού, την 16η Ιανουαρίου 2020, με άλλη σύνθεση, κωλυομένης της Προέδρου Εφετών, Αικατερίνης Νομικού, η οποία βρίσκεται σε αναρρωτική άδεια, αποτελούμενη από τους Δικαστές Παναγιώτη Χουζούρη, Προεδρεύοντα Εφέτη, Μαρία Δανιήλ και Ευαγγελία Πανταζή, Εφέτες, και με Γραμματέα την Γεωργία Λογοθέτη, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων τους δικηγόρων.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΦΕΤΗΣ