ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αριθμός απόφασης 263/2023
ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τους δικαστές, Θεώνη Μπούρη, πρόεδρο εφετών, Χριστίνα Λιμουρα, εφέτη, Ηλία Σταυρόπουλο, εφέτη – εισηγητή και τη γραμματέα, Τ.Λ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις ……….. για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ :
Του εκκαλούντος : Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό των Οικονομικών, που κατοικοεδρεύει στην Αθήνα, το οποίο εκπροσωπήθηκε από τη δικαστική πληρεξούσια Ν.Σ.Κ. Θεοδώρα Κουκλιάκου (με έγγραφη δήλωση κατ’ άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ).
Των εφεσιβλήτων : 1) ……….. και 2) …….., ως κληρονόμων του ………. οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο, Αντώνιο Παπαντώνη (με έγγραφη δήλωση κατ’ άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ).
Το εκκαλούν άσκησε την με αρ. κατ. ………./2020 αγωγή ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που ζήτησε να γίνει δεκτή.
Το Δικαστήριο με τη με αριθμό 2318/2021 οριστική του απόφαση απέρριψε την αγωγή.
Την οριστική αυτή απόφαση προσέβαλε το ενάγον με την με αρ. κατ. …………../2022 έφεσή του, η οποία ορίστηκε να συζητηθεί (αρ. κατ. ……../2022 στο Εφετείο Πειραιώς) τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της απόφασης.
Οι πληρεξούσιοι νομικοί παραστάτες των διαδίκων αναφέρθηκαν στις προτάσεις που κατέθεσαν και ζήτησαν να γίνουν δεκτές.
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση έφεση κατά της υπ’ αρ. 2318/2021 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που δίκασε κατά την τακτική διαδικασία ασκήθηκε νομοτύπως και εμπροθέσμως (ΚΠολΔ 518 παρ. 2, απαλλαγή από παράβολο έφεσης). Είναι, επομένως, τυπικά δεκτή και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της.
Με την πρωτοδίκως κριθείσα αγωγή του, το ενάγον και ήδη εκκαλούν, ζήτησε Α) να αναγνωριστεί ι) η ακυρότητα και η πλαστότητα της από 23.9.2003 ιδιόγραφης διαθήκης του ………, με την οποία άφησε μοναδικό κληρονόμο του τον ………….., πατέρα των εναγομένων και ήδη εφεσιβλήτων, οι οποίοι, μετά το θάνατό του, τυγχάνουν μοναδικοί κληρονόμοι του, επειδή αυτή δεν έχει γραφεί και υπογράφει από το χέρι του διαθέτη, ιι) η ακυρότητα της υπ’ αρ. …../2009 συμβολαιογραφικής πράξης της συμβ/φου Πειραιώς …….. περί αποδοχής από τον ……….. της εκ της ως άνω διαθήκης καταληφθείσας σ’ αυτόν κληρονομιάς, ιιι) το κληρονομικό δικαίωμα του εκκαλούντος – ενάγοντος ως εξ αδιαθέτου κληρονόμου στην έκτη τάξη του ………… επί της κληρονομιάς του, στην οποία περιλαμβάνονται τα ακίνητα που περιγράφονται στην αγωγή, και Β) να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι εφεσίβλητοι σε δήλωση βούλησης, με την οποία να παραιτούνται από την προαναφερόμενη δήλωση αποδοχής κληρονομιάς και να του αποδώσουν τη νομή των ακινήτων και όλων των περιουσιακών στοιχείων της κληρονομιάς που παρακρατούν ως κληρονόμοι παράνομα. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο απέρριψε την αγωγή ως απαράδεκτη, επειδή το εκκαλούν-ενάγον δεν επικαλέστηκε και δεν προσκόμισε δικαστική βεβαίωση κατ’ άρθρο 1870 ΑΚ περί της μη ύπαρξης άλλων κληρονόμων πλην του ίδιου, την οποία θεώρησε ως απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση για την παραδεκτή άσκηση της αγωγής. Το εκκαλούν με την υπό κρίση έφεση του παραπονείται κατά της απόφασης αυτής, για εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου, ζητεί δε την εξαφάνιση της εκκαλουμένης, προκειμένου να γίνει δεκτή η αγωγή του.
Ως προς τα υπό στοιχείο Β αιτήματα της αγωγής περί καταδίκης των εναγομένων εφεσίβλητων σε δήλωση βούλησης και περί απόδοσης από τους ίδιους των παρανόμως παρακρατούμενων στοιχείων της κληρονομιάς, αυτή καλώς απορρίφθηκε πρωτοδίκως ως απαράδεκτη ελλείψει της δικαστικής βεβαίωσης του άρθρου 1870 ΑΚ περί μη ύπαρξης άλλων κληρονόμων πλην του Δημοσίου, απορριπτομένης της έφεσης ως προς το κεφάλαιο αυτό, αφού ως προς τα ως άνω αιτήματα η αγωγή δεν έχει απλώς αναγνωριστικό χαρακτήρα, αλλά με αυτήν ασκούνται δικαιώματα (μεταξύ αυτών και της απόδοσης των ακινήτων της κληρονομιάς βάσει της αγωγής περί κλήρου), για τα οποία η ύπαρξη της ως άνω δικαστικής βεβαίωσης αποτελεί απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση (ΑΠ 22/2022, ΑΠ 890/2013, ΑΠ 1590/2002 δημ ΝΟΜΟΣ). Ως προς το υπό στοιχείο Αιιι αίτημα της αγωγής, που αφορά αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος του ενάγοντος εκκαλούντος επί των ακινήτων, η αγωγή έπρεπε να εγγράφει στα βιβλία διεκδικήσεων του οικείου Υποθηκοφυλακείου, κατά τη διάταξη του άρθρου 220 παρ. 1 ΚΠολΔ, αφού αφορά ακίνητα (ΑΠ 331/2021, ΑΠ 491/2009, δημ. ιστοσελίδα ΑΠ) και, εφόσον το εκκαλούν ενάγον δεν επικαλείται σχετική εγγραφή ή σχετική βεβαίωση περί αυτής, ούτε και την προσκομίζει, έπρεπε η υπό κρίση αγωγή ως προς το αίτημα αυτό να κηρυχθεί απαράδεκτη για τον πιο πάνω λόγο. Τα ίδια που έκρινε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, έστω και με διαφορετικά αιτιολογία, δεν έσφαλε κατ’ αποτέλεσμα, γι’ αυτό και πρέπει ως προς το κεφάλαιο αυτό να αντικατασταθεί η εσφαλμένη αιτιολογία της εκκαλουμένης με την ορθή αυτής της απόφασης και να απορριφθεί η έφεση κατά το μέρος αυτό. Ως προς τα υπό στοιχεία Αι, Αιι αιτήματα, η αγωγή έχει χαρακτήρα αναγνωριστικό και δεν απαιτείται προηγούμενη δικαστική βεβαίωση του άρθρου 1870 ΑΚ για την άσκησή της. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που θεώρησε αυτήν ως απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση και απέρριψε λόγω της έλλειψής της την αγωγή ως προς τα ως άνω αιτήματα ως απαράδεκτη, έσφαλε στην εφαρμογή του νόμου, γι’ αυτό και πρέπει, δεκτής γενομένης της έφεσης κατά το μέρος που προσβάλλει τα ως άνω κεφάλαια, να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη ως προς αυτά και στη συνέχεια να διερευνηθεί η αγωγή, που κρίνεται νόμιμη (ΑΚ 1721, 174, 180, 70 ΚΠολΔ), ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
Από όλα τα έγγραφα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και ένορκες βεβαιώσεις που ελήφθησαν στα πλαίσια άλλης δίκης και οι ιδιωτικές γραφολογικές γνωμοδοτήσεις, παρατηρήσεις, κρίσεις και σχολιασμοί, τα οποία νόμιμα προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι με τις προτάσεις τους, αποδείχτηκαν τα κάτωθι πραγματικά περιστατικά : Ο ………. απεβίωσε στον Πειραιά στις 24.2.2004, καταλείποντας την από 23.9.2003 ιδιόγραφη διαθήκη του, την οποία εμφάνισε ο …….., πρώην σύζυγος της αδελφής του, …………, στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά, την 15.5.2009, προκειμένου αυτή να δημοσιευθεί, όπως και έγινε (613/2009 ΜονΠρΠειραιώς). Με την διαθήκη αυτή, δήλωνε ότι παραχωρεί, μετά θάνατο, όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του, ήτοι ποσοστό 18,75% σε τριώροφη οικοδομή επί των οδών ………………. στη Δραπετσώνα, στον ……., ο οποίος εκτός από αδελφή γαμβρός του ήταν και συνέταιρός του στην ομόρρυθμη εταιρεία παραγωγής και διάθεσης ποτών που είχαν από το 1982 (……… – …………..). Στη συνέχεια η εν λόγω διαθήκη με την με αρ. 6503/2010 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς κηρύχθηκε κυρία. Κατά την ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς διαδικασία κήρυξης της διαθήκης ως κυρίας εξετάστηκε, ως μάρτυρας, η …. ., αδερφή του διαθέτη, η οποία γνώριζε τη γραφή και την υπογραφή του και ενόρκως βεβαίωσε το γνήσιο αυτών στο κείμενο της εν λόγω διαθήκης. Ωστόσο, η εγκυρότητα και η γνησιότητα της ανωτέρω διαθήκης αμφισβητήθηκαν από τον διορισθέντα με την υπ’ αρ. …/2008 πράξη του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πειραιώς προσωρινό κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς, …………., ο οποίος ζήτησε ειδική γραφολογική πραγματογνωμοσύνη, σχετικά με την εγκυρότητα αυτής, απευθυνόμενος στον ειδικό δικαστικό γραφολόγο, …………… Ο τελευταίος, με την από 10.5.2011 γραφολογική έκθεσή του, αποφάνθηκε πως η εν λόγω διαθήκη δεν έχει χαραχθεί διά χειρός ………………., ούτε έχει υπογράφει απ’ αυτόν και, επομένως, δεν είναι γνήσια, λαμβάνοντας υπόψη ως έγραφα συγκριτικού υλικού για την έρευνά του αποκλειστικά φορολογικά έγγραφα του διαθέτη, που του προσκόμισε ο ανωτέρω κηδεμόνας. Όπως, όμως, αποδείχτηκε, όλα τα ανωτέρα έγγραφα που χρησιμοποιήθηκαν ως συγκριτικά στοιχεία κατά την διερεύνηση της γνησιότητας της διαθήκης, είχαν συνταχθεί και υπογράφει από τον λογιστή του διαθέτη, ………………, στα πλαίσια δοθείσας εντολής συμπλήρωσης – υπογραφής των φορολογικών δηλώσεών του και υποβολής τους προς την αρμόδια Δ.Ο.Υ. (βλ. το απόσπασμα της από 28.4.2014 ένορκης εξέτασης του εν λόγω λογιστή, που περιέχεται στο υπ’ αρ. …../2014 αμετάκλητο βούλευμα του ΣυμβΠλμΠειραιώς). Επομένως, το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο ως άνω γραφολόγος είναι ανακριβές, αφού δεν ελέγχθηκε η γραφή και η υπογραφή του διαθέτη επί της επίδικης διαθήκης σε αντιπαραβολή με γνήσια συγκριτικά στοιχεία γραφής και υπογραφής του ίδιου. Άλλωστε η ίδια η αδελφή του διαθέτη, που γνώριζε τη γραφή και την υπογραφή του, βεβαίωσε περί της γνησιότητας αυτών επί της διαθήκης. Ούτε προέκυψε κάποια άλλη ένδειξη μη γνησιότητας της διαθήκης ως προς τη γραφή και την υπογραφή του διαθέτη. Εξάλλου οι πλησιέστεροι εν ζωή συγγενείς του κατά το χρόνο θανάτου του διαθέτη, η μητέρα του …………, η αδερφή του ………. και τα τέκνα της, ……… και ………., είχαν αποποιηθεί την εξ αδιαθέτου κληρονομιά του αποβιώσαντος ……………, πριν ακόμη εμφανιστεί και δημοσιευτεί η επίμαχη διαθήκη (βλ. την από 28.4.2004 δήλωση αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον του γραμματέα του Πρωτοδικείου Πειραιώς, γι’ αυτό και ο διορισμός του προσωρινού κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς). Ο δε τετιμημένος με αυτήν, ………… εξόφλησε το παθητικό της κληρονομιάς του αποβιώσαντος, που αποτελούταν από χρέη του προς το Δημόσιο, ύψους περίπου 271.809,52 ευρώ, αμέσως μετά την εμφάνιση της διαθήκης περί το έτος 2009 και ήρθη και η επιβληθείσα από το Δημόσιο αναγκαστική κατάσχεση επί του ακινήτου της κληρονομιάς (βλ. το με αρ. πρ. …………./16.11.2009 έγγραφο τη Δ’ Δ.Ο.Υ. Πειραιώς). Συνεπώς, δεν προκύπτει κανένα κίνητρο να θέλει κάποιος να καταρτίσει διαθήκη πλαστή, φερόμενη ως γραφείσα και υπογραφείσα από τον ως άνω διαθέτη. Κατόπιν τούτων η από 23.9.2003 ιδιόγραφη διαθήκη του διαθέτη …………… είναι πράγματι γνήσια διαθήκη του, που γράφτηκε και υπογράφηκε από τον ίδιο, απορριπτομένων των ισχυρισμών του ενάγοντος εκκαλούντος περί μη γνήσιας και άκυρης αυτής επειδή δεν γράφηκε και δεν υπογράφηκε από τον διαθέτη. Καλώς επομένως ο ……… προέβη με την υπ’ αρ. ……../2009 συμβολαιογραφική πράξη της συμβ/φου Πειραιώς …………. στην αποδοχή της εκ της ως άνω διαθήκης καταληφθείσας σ’ αυτόν κληρονομιάς. Κατόπιν όλων των ανωτέρω πρέπει η αγωγή ως προς τα αιτήματα για ακύρωση της ιδιόγραφης διαθήκης και της συμβολαιογραφικής αποδοχής της κληρονομιάς να απορριφθεί ως αβάσιμη. Τέλος η δικαστική δαπάνη αμφοτέρων των βαθμών δικαιοδοσίας πρέπει να συμψηφιστεί μεταξύ των διαδίκων λόγω της εν μέρει νίκης και ήττας εκάστου εξ αυτών (22 παρ. 2 του Ν. 3693/1957).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει την έφεση αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται αυτήν τυπικά και κατ’ ουσίαν μόνο ως προς το κεφάλαιο της εκκαλουμένης που έκρινε απαράδεκτη την αγωγή, ως προς την ακύρωση της από 23.9.2003 ιδιόγραφης διαθήκης του ……… και της υπ’ αρ. …………../22.9.2009 συμβολαιογραφικής πράξης της συμβ/φου Πειραιώς …………… περί αποδοχής της εκ της ως άνω διαθήκης κληρονομιάς και απορρίπτει κατά τα λοιπά την έφεση.
Εξαφανίζει την υπ’ αρ. 2318/2021 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, ως προς το ως άνω κεφάλαιο.
Κρατεί την υπόθεση.
Απορρίπτει την αγωγή, ως προς το ως άνω κεφάλαιο, κατ’ ουσίαν.
Συμψηφίζει τη δικαστική δαπάνη αμφοτέρων των βαθμών δικαιοδοσίας μεταξύ των διαδίκων.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε στον Πειραιά στις 20-4-2023 και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του σε έκτακτη συνεδρίαση στις 11.5.2023 με απόντες τους διαδίκους και τους πληρεξουσίους του δικηγόρους.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ