ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
Αριθμός 377/2023
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Θεώνη Μπούρη Πρόεδρο Εφετών, Σοφία Καλούδη Εφέτη και Νικόλαο Κουτρούμπα Εφέτη-Εισηγητή και τη Γραμματέα T.Λ..
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις ………….., για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ των :
ΕΚΚΑΛΟΥΝΤΩΝ: 1) …………, 2) …….., 3) ……… 4) ……….., οι οποίοι άπαντες εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους, Παναγιώτη Κωνσταντίνου, με δήλωση κατ’ άρθρο 242 παρ.2 ΚΠολΔ,
ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΩΝ: 1) ………., 2) ……….. 3) …………, οι οποίοι άπαντες εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους, Νικόλαο Μποζιονέλο.
Οι νυν εκκαλούντες άσκησαν κατά των νυν εφεσίβλητων ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς την από 4.11.2016 (με Γ.Α.Κ. …/2016 και Ε.Α.Κ. …../2016) αγωγή, επί της οποίας εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων με την τακτική διαδικασία, αρχικά η 3283/2018 εν μέρει μη οριστική απόφαση του ως άνω Δικαστηρίου και στη συνέχεια η 1548/2022 οριστική απόφαση του ίδιου Δικαστηρίου, που απέρριψε την αγωγή.
Την απόφαση αυτή προσέβαλαν ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου οι ενάγοντες και ήδη εκκαλούντες με την από 6.7.2022 έφεση που κατέθεσαν στη γραμματεία του Πρωτοδικείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2022 και Ε.Α.Κ. …./2022. Επικυρωμένο αντίγραφο της εφέσεως κατατέθηκε στη γραμματεία του Εφετείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2022 και Ε.Α.Κ. …../2022, οπότε δικάσιμος ορίσθηκε η αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας και γράφτηκε στο πινάκιο.
Η έφεση εκφωνήθηκε με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο και συζητήθηκε.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, ο μεν πληρεξούσιος δικηγόρος των εκκαλούντων ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του με τις προτάσεις που προκατέθεσε, ο δε δικηγόρος των εφεσίβλητων, αφού έλαβε τον λόγο από την Πρόεδρο, αναφέρθηκε στις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσε.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η από 6.7.2022 (κατατεθείσα στη γραμματεία του Πρωτοδικείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2022 και Ε.Α.Κ. …./2022 και στη γραμματεία του Εφετείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2022 και Ε.Α.Κ. …./2022) έφεση των …………. προς εξαφάνιση της 1548/2022 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (τακτική διαδικασία), το οποίο δικάζοντας αντιμωλία των διαδίκων την σωρευόμενη αντικειμενικώς στο από 4.11.2016 (με Γ.Α.Κ. …./2016 και Ε.Α.Κ. …../2016) αγωγικό δικόγραφο αγωγή των νυν εκκαλούντων κατά των νυν εφεσίβλητων περί αναγνώρισης της ακυρότητας της από 28.5.2014 ιδιόγραφης διαθήκης του αποβιώσαντος στη Νίκαια στις 18.4.2015, διαθέτη ………, απέρριψε αυτή, έχει ασκηθεί νομότυπα κατ’ άρθρο 495 παρ.1 ΚΠολΔ με κατάθεση του δικογράφου της στη γραμματεία του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου στις 11.7.2022 κι εμπρόθεσμα ήτοι εντός της προθεσμίας των 30 ημερών του άρθρου 518 παρ.1 ΚΠολΔ, αφού η εκκαλούμενη επιδόθηκε στους ενάγοντες στις 14.6.2022 (βλ. την από 14.6.2022 επισημείωση της δικ. επιμελήτριας της περιφέρειας Αθηνών ……. στο αντίγραφο της εκκαλουμένης που προσκομίζουν οι εκκαλούντες). Επομένως, η έφεση, η οποία αρμοδίως κατ’ άρθρο 19 περ.β’ ΚΠολΔ εισάγεται ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου για να δικασθεί με την τακτική διαδικασία, πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να εξετασθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της κατ’ άρθρο 533 παρ.1 ΚΠολΔ. Σημειώνεται ότι για το παραδεκτό του ενδίκου μέσου έχει κατατεθεί κατ’ άρθρο 495 παρ.3 στοιχ.Αγ’ ΚΠολΔ, το με κωδικό ………. e- παράβολο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ποσού 150 ευρώ, εξοφλημένο (βλ. συνημμένα στο εφετήριο αντίγραφο του παραβόλου και την από 11.7.2022 βεβαίωση πληρωμής του).
Οι εκκαλούντες άσκησαν ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά την από 4.11.2016 αγωγή τους κατά των εφεσίβλητων, με την οποία ζητούσαν να κηρυχθεί ολόκληρη η από 28.5.2014 ιδιόγραφη διαθήκη του αποβιώσαντος στη Νίκαια Αττικής ………….., πατέρα της πρώτης, του δεύτερου και της τρίτης και συζύγου της τέταρτης των εναγόντων, με την οποία αυτός άφησε όλη την κληρονομιαία ακίνητη περιουσία του στους πρώτο, τρίτο εναγόμενους υιούς του και δεύτερο εναγόμενο εγγονό του, άκυρη ως προϊόν απάτης, πλάνης και υποβολής αλλά και λόγω ανικανότητας του διαθέτη εξαιτίας ψυχικής και διανοητικής διαταραχής του (άνοιας), άλλως και επικουρικά να κηρυχθεί άκυρη για προσβολή της νόμιμης μοίρας τους, να αναγνωριστεί η ακυρότητα της ως άνω διαθήκης κατά το μέρος που προσβάλλει τη νόμιμη μοίρα τους και να αναγνωριστεί το κληρονομικό δικαίωμα των εναγόντων κατά το αναλογούν στον καθένα ποσοστό εξ αδιαιρέτου, όπως ειδικότερα αναφέρεται στο αγωγικό δικόγραφο. Επί της αγωγής αυτής αρχικά εκδόθηκε η 3283/2018 εν μέρει μη οριστική απόφαση του παραπάνω Δικαστηρίου, η οποία αφού έκρινε τις σωρευόμενες σε αυτήν αγωγές περί ακύρωσης της από 28.5.2014 ιδιόγραφης διαθήκης του ……. , αφενός λόγω απάτης και αφετέρου λόγω πλάνης περί τα παραγωγικά αίτια της βούλησης του διαθέτη ως αόριστη και ως νόμω αβάσιμη αντίστοιχα, την σωρευόμενη αγωγή περί αναγνώρισης της ακυρότητας της ως άνω ιδιόγραφης διαθήκης λόγω προσβολής της νόμιμης μοίρας των εναγόντων επί του περιγραφόμενου στην αγωγή κληρονομιαίου ακινήτου του διαθέτη ως νόμω αβάσιμη και την σωρευόμενη αναγνωριστική αγωγή του δικαιώματος νόμιμης μοίρας των εναγόντων επί του κληρονομιαίου ακινήτου του διαθέτη (αναγνωριστική περί κλήρου αγωγή νόμιμων μεριδούχων) ως απαράδεκτη λόγω αοριστίας, ακολούθως δε, αφού έκρινε τη σωρευόμενη αντικειμενικώς αγωγή περί αναγνώρισης της ακυρότητας της διαθήκης λόγω ψυχικής και διανοητικής διαταραχής του διαθέτη ως ορισμένη και νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1718, 1719 αρ.3 ΑΚ, ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης ως προς την αγωγή αυτή και διέταξε την επανάληψη της συζήτησης, προκειμένου να διενεργηθεί ιατρική πραγματογνωμοσύνη από τον διορισθέντα πραγματογνώμονα νευρολόγο-ψυχίατρο ……….., για να αποφανθεί με αιτιολογημένη έκθεσή του ως προς τα ιατρικά ζητήματα που ετέθησαν. Ειδικότερα, να αποφανθεί σχετικά με την ικανότητα του διαθέτη ………………., για σύνταξη διαθήκης κατά τον χρόνο σύνταξης της επίδικης από 28.5.2014 ιδιόγραφης διαθήκης αυτού, που δημοσιεύθηκε με το υπ’ αριθ. …./29.6.2015 πρακτικό δημοσίευσης του Ειρηνοδικείου Νίκαιας και κηρύχθηκε κυρία με την υπ’ αριθ. …./2015 πράξη του Ειρηνοδίκη Νίκαιας και ειδικότερα εάν, κατά τον ανωτέρω χρόνο, ο ως άνω διαθέτης έπασχε από διανοητική ή ψυχική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του, δηλαδή από διαταραχή που μείωνε σημαντικά την ικανότητα για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας και εξαιτίας της οποίας αποκλειόταν ο ελεύθερος προσδιορισμός της βούλησής του με λογικούς υπολογισμούς, λόγω επηρεασμού του από παραστάσεις, αισθήματα, ορμές ή επιρροές τρίτων, συνεκτιμώμενης και της γενικότερης κατάστασης της υγείας του. Διενεργηθείσας της πραγματογνωμοσύνης, εκδόθηκε η νυν εκκαλούμενη 1548/2022 οριστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, το οποίο κατόπιν εκτίμησης των αποδείξεων, απέρριψε στην ουσία της την παραπάνω αγωγή.
Ήδη με την υπό κρίση έφεση οι εκκαλούντες παραπονούνται για εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και μη λήψη υπόψη προσκομισθέντων αποδεικτικών μέσων και ζητούν να εξαφανιστεί, άλλως μεταρρυθμιστεί η εκκαλούμενη απόφαση, ώστε να γίνει δεκτή η από 4.11.2016 αγωγή και να καταδικαστούν οι εφεσίβλητοι στα δικαστικά τους έξοδα για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας.
Περαιτέρω, κατά μεν τη διάταξη του άρθρου 1718 ΑΚ, η διαθήκη, για την οποία δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1757 ΑΚ είναι άκυρη, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, κατά δε τη διάταξη του άρθρου 1719 αρ. 3 του ίδιου Κώδικα, όπως ήδη ισχύει μετά την τροποποίησή της με τη διάταξη του άρθρου 30 του ν. 2447/1996, ανίκανοι να συντάσσουν διαθήκη είναι όσοι κατά το χρόνο της σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους ή βρίσκονται σε ψυχική η διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους. Στην αμέσως πιο πάνω διάταξη προβλέπονται δύο περιπτώσεις ανικανότητας προς σύνταξη διαθήκης, δηλαδή α) η έλλειψη συνείδησης των πράξεων, η οποία υπάρχει όταν το πρόσωπο από αίτιο νοσηρό ή μη (όπως λ.χ. μέθη, ύπνωση, υψηλός πυρετός, επενέργεια τοξικής ουσίας κ.λ.π.) δεν έχει τη δύναμη να διαγνώσει την ουσία και το περιεχόμενο της διαθήκης που συντάσσει, καθώς και την ικανότητα να συλλάβει τη σημασία των επί μέρους διατάξεων της διαθήκης, χωρίς να απαιτείται γενική και πλήρης έλλειψη συνείδησης του εξωτερικού κόσμου ή πλήρης έλλειψη λειτουργίας του νου, αφού αρκεί η σε μεγάλο βαθμό σύγχυση της συνείδησης και β) η ψυχική ή διανοητική διαταραχή, στην οποία υπάγονται οι γνήσιες ψυχώσεις, όπως είναι η μανιοκατάθλιψη, η σχιζοφρένεια, η παράνοια και οι οργανοψυχικές παθήσεις, που οφείλονται σε παθολογοανατομικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου ή άλλες εγκεφαλικές διαταραχές, όπως είναι οι ψυχώσεις της γεροντικής ηλικίας, η γεροντική άνοια, όταν από αυτή προκαλείται μόνιμη διαταραχή του νου, σε βαθμό που αποκλείει την ύπαρξη λογικής κρίσης, η ολιγοφρένεια κ.ά. Η απλή νοητική μείωση, που συχνά συνοδεύει τη γήρανση είναι φαινόμενο απολύτως φυσιολογικό και η επίκληση και απόδειξή της δεν δικαιολογεί, από μόνη της, ανικανότητα προς σύνταξη διαθήκης (ΑΠ 360/2021, ΑΠ 237/2017 στην ΤΝΠ Νόμος). Και στις δύο όμως πιο πάνω περιπτώσεις, για να κριθεί ένα πρόσωπο ανίκανο για τη σύνταξη διαθήκης, απαιτούνται δύο επιπλέον προϋποθέσεις: 1) η παρεμπόδιση του ελευθέρου προσδιορισμού της βούλησης του διαθέτη εξαιτίας της διαταραχής και 2) η αποφασιστική επιρροή της βούλησής του, δηλαδή η σημαντική μείωση της ικανότητας αντικειμενικού ελέγχου της πραγματικότητας από το διαθέτη. Περαιτέρω, από τη διάταξη του άρθρου 131 παρ.1 ΑΚ, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρο 16 ν. 2447/1996, σύμφωνα με την οποία “η δήλωση βουλήσεως είναι άκυρη αν, κατά το χρόνο που έγινε, το πρόσωπο δεν είχε συνείδηση των πράξεών του ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του”, προκύπτει, ότι η προαναφερόμενη ακυρότητα υφίσταται και σε κάθε δήλωση βουλήσεως που πραγματοποιήθηκε υπό το κράτος των ανωτέρω καταστάσεων. Τέλος, όπως προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 1719 αριθ. 3 ΑΚ, προς σύνταξη έγκυρης διαθήκης ο διαθέτης πρέπει να έχει ικανότητα προς τούτο, υπάρχουσα κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης και καθ` όλη τη διάρκειά της. Δηλαδή η συνδρομή της ανικανότητας στις παραπάνω μορφές κρίνεται κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης, ενώ η μεταγενέστερη επέλευσή της ή η ύπαρξή της σε προγενέστερο χρόνο δεν ασκεί επιρροή. Αν όμως πρόκειται για πάθηση μη ιάσιμη ή για βαριά ψυχική ή διανοητική διαταραχή του διαθέτη, τότε δεν είναι αναγκαία η απόδειξή της κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης, αφού αυτή τεκμαίρεται λόγω της διάρκειάς της. Διαθήκη που συντάσσεται από τέτοιο ανίκανο προς σύνταξη διαθήκης πρόσωπο είναι αυτοδικαίως άκυρη και θεωρείται εξ αρχής μη γενομένη (άρθρα 1718, 180 ΑΚ), και καθένας, που έχει έννομο συμφέρον, και τέτοιο έχει ο εξ αδιαθέτου κληρονόμος του διαθέτη, στον οποίο λόγω της ακυρότητας της διαθήκης περιέρχεται η κληρονομιά του, μπορεί να ζητήσει με αγωγή να αναγνωριστεί ότι η εν λόγω διαθήκη είναι άκυρη. Η ικανότητα προς σύνταξη διαθήκης, κατά τεκμήριο υφίσταται και συνεπώς αυτός, που επικαλείται το αντίθετο του τεκμηρίου βαρύνεται με την απόδειξή του (ΑΠ 120/2022, ΑΠ 415/2019, ΑΠ 489/2018 στην ΤΝΠ Νόμος).
Περαιτέρω πριν το Δικαστήριο προχωρήσει στην εκτίμηση των αποδείξεων σημειώνεται ότι με την προσθήκη-αντίκρουση των προτάσεών τους οι εφεσίβλητοι υποστηρίζουν ότι με βάση το άρθρο 240 ΚΠολΔ μη νόμιμα οι εκκαλούντες επαναφέρουν τους ισχυρισμούς τους από τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας με ενσωμάτωση στις προτάσεις τους ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου των πρωτόδικων προτάσεων, με γενική και αόριστη αναφορά στις τελευταίες και χωρίς την προσκομιδή μετ’ επικλήσεως ιδιαίτερου κεκυρωμένου αντιγράφου τους. Σχετικά με τον ισχυρισμό αυτό λεκτέα τυγχάνουν τα εξής: Από τη διάταξη του άρθρου 240 ΚΠολΔ προκύπτει ότι δεν είναι νόμιμη η επίκληση ενώπιον του Εφετείου ισχυρισμών και εγγράφων για άμεση ή έμμεση απόδειξη με μόνη τη φωτοτυπική ενσωμάτωση στις προτάσεις της κατ` έφεση δίκης των προτάσεων προηγουμένων συζητήσεων, στις οποίες γίνεται επίκληση των αυτοτελών ισχυρισμών και των εγγράφων (ΟλΑΠ 23/2008). Δεν πρόκειται, όμως, για ανεπίτρεπτη ενσωμάτωση, όταν στο κείμενο των προτάσεων της κατ` έφεση δίκης εμπεριέχεται, αυτούσιο ή μη, και το κείμενο των προτάσεων προηγούμενης συζήτησης ενοποιημένων σε ενιαίο ολικό κείμενο, το οποίο χαρακτηρίζεται και υποβάλλεται μόνο ως προτάσεις ενώπιον του εφετείου με αίτημα την παραδοχή ή απόρριψη της έφεσης, καλύπτεται δε το ενιαίο κείμενο προτάσεων από την υπογραφή του συντάκτη τους ως πληρεξουσίου δικηγόρου του αντίστοιχου διαδίκου κατά τη δευτεροβάθμια δίκη (ΑΠ 794/2017). Σε αυτή την περίπτωση είναι νόμιμη η επίκληση ενώπιον του εφετείου ισχυρισμών και εγγράφων, τα οποία αναφέρονται κατά τρόπο ειδικό, σαφή και ορισμένο στο μέρος του ενιαίου κειμένου των προτάσεων της κατ` έφεση δίκης, που έχει ληφθεί με τεχνική αναπαραγωγή από τις προτάσεις προηγούμενης συζήτησης, αφού πρόκειται για άμεση και ειδική επίκληση των εγγράφων απευθείας με τις εφετειακές προτάσεις, και όχι για έμμεση επίκληση με αναφορά στις προτάσεις προηγούμενης συζήτησης ως αυτοτελή και διακριτή διαδικαστική πράξη (ΑΠ 558/2021 στην ΤΝΠ Νόμος, ΜονΕφΠειρ 267/2023 στην efeteio-peir.gr). Στην προκειμένη περίπτωση, λοιπόν που οι εκκαλούντες ενσωματώνουν τις πρωτόδικες προτάσεις με τους ισχυρισμούς τους σε αυτές στις προτάσεις τους ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, οι οποίες και φέρουν την υπογραφή του συντάκτη πληρεξούσιου δικηγόρου τους, νομίμως επαναφέρουν τους ισχυρισμούς που είχαν προβάλει στον πρώτο βαθμό και νομίμως λαμβάνονται αυτοί υπόψη, καθώς θεωρείται ότι υποβάλλονται αυτοτελώς ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, παρά τα όσα αντίθετα υποστηρίζουν οι εφεσίβλητοι.
Περαιτέρω, από την εκτίμηση όλων των εγγράφων που νόμιμα μετ’ επικλήσεως προσκομίζουν οι διάδικοι και λαμβάνονται υπόψη είτε προς άμεση απόδειξη, είτε προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, συμπεριλαμβανομένων των φωτογραφιών (άρθρο 444 παρ.1 στοιχ.γ’ ΚΠολΔ), των οποίων η γνησιότητα δεν αμφισβητείται, της από 14.3.2019 ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης του νευρολόγου ψυχίατρου …………, που διορίσθηκε με την 3283/2018 εν μέρει μη οριστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, συνταχθείσας για την κατάθεσή της στη γραμματεία του ανωτέρω Δικαστηρίου της υπ’ αριθ. …./4.5.2020 έκθεσης κατάθεσης πραγματογνωμοσύνης, της από 17.11.2021 έκθεσης του τεχνικού συμβούλου των εναγόντων ψυχίατρου …………., που διορίσθηκε εγγράφως με την από 18.12.2019 δήλωση των εναγόντων ενώπιον της γραμματείας του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου και συντάχθηκε η υπ’ αριθ. ……/2019 πράξη κατάθεσης, εκτιμώμενης ελεύθερα από το Δικαστήριο κατ’ άρθρο 390 ΚΠολΔ, ο οποίος ανέπτυξε προφορικά τη γνώμη του για την πραγματογνωμοσύνη και έδωσε διευκρινίσεις και πληροφορίες ενώπιον του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου κατ’ άρθρο 392 παρ.3 ΚΠολΔ (βλ. τα ταυτάριθμα με την εκκαλούμενη πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του παραπάνω Δικαστηρίου), της από 13.2.2017 «ιατρικής έκθεσης- πραγματογνωμοσύνης» του ψυχίατρου ….., εκτιμώμενης ελεύθερα από το Δικαστήριο ως γνωμοδότηση (και όχι ως «πραγματογνωμοσύνη») κατ’ άρθρο 390 ΚΠολΔ, των επιμελεία των εναγόντων ληφθεισών υπ’ αριθ. …/8.2.2017 και …/8.2.2017 ένορκων βεβαιώσεων των μαρτύρων ……. και …………., οι οποίες ελήφθησαν ενώπιον του Ειρηνοδίκη Μεγάρων κατόπιν νόμιμης κι εμπρόθεσμης κλητεύσεως των εναγόμενων κατ’ άρθρο 422 ΚΠολΔ (βλ. τις υπ’ αριθ. …/3.2.2017, ../3.2.2017 και ../3.2.2017 εκθέσεις επιδόσεως με τη συνημμένη γνωστοποίηση εξέτασης μαρτύρων προς τους εναγόμενους του δικ. επιμελητή του Εφετείου Πειραιά …………….) και οι οποίες νομίμως λαμβάνονται υπόψη, παρά το γεγονός ότι ορίστηκαν την ίδια ημέρα διαφορετικές περισσότερες ώρες εξέτασης περισσότερων μαρτύρων, ενώπιον διαφορετικών αρχών (συμβολαιογράφου Καλαυρίας και συμβολαιογράφου Αθηνών), καθόσον ούτε από τις διατάξεις των άρθρων 110 παρ.2, 111 παρ.1, 112, 115 παρ.1, 118 αρ.4 ΚΠολΔ, ούτε από κάποια άλλη διάταξη και ιδίως εκείνη του άρθρου 116 ΚΠολΔ, που καθιερώνει την αρχή της καλόπιστης διεξαγωγής της δίκης, καθίσταται άκυρη η κλήση κατά το άρθρο 159 ΚΠολΔ, προς παράσταση για ένορκη βεβαίωση την ίδια ημέρα σε διαφορετικές ώρες, αφού ο αντίδικος εκείνου με επιμέλεια του οποίου δίδεται η ένορκη βεβαίωση, μπορεί να ορίσει πληρεξούσιους δικηγόρους για τις αντίστοιχες παραστάσεις (ΑΠ 2260/2014, ΧρΙΔ 2015, σελ. 440, ΑΠ 771/2010, ΧρΙΔ 2011, σελ. 111, ΑΠ 36/2006 στην ΤΝΠ Νόμος, ΕφΠειρ 275/2023 στην efeteio-peir.gr, ΕφΠατρ 71/2016 στην ΤΝΠ Νόμος, ΕφΠειρ 366/2016 στην ΤΝΠ Νόμος), απορριπτομένου για τον λόγο αυτό ως νομικά αβάσιμου του αντίθετου ισχυρισμού των εναγόμενων, καθώς και του ισχυρισμού τους περί εξαιρέσεως ως μαρτύρων της ως άνω δικηγόρου και του ιερομονάχου, αφού σε κάθε η πνευματική υγεία του ……. δεν συνιστά περιστατικό για το οποίο έχουν καθήκον εχεμύθειας (βλ. Χ. Γκότοβου σε Απαλαγάκη-Σταματόπουλο, Ο Νέος ΚΠολΔ, Νομική Βιβλιοθήκη 2022, σελ. 1339), ομοίως λαμβανομένης υπόψιν της επιμελεία των εναγόντων δοθείσας υπ’ αριθ. …./10.2.2017 ένορκης βεβαίωσης του ……… ενώπιον της Ειρηνοδίκη Πειραιά που δόθηκε στις 10.00 π.μ. κατόπιν νόμιμης κι εμπρόθεσμης κατά το άρθρο 422 ΚΠολΔ κλήτευσης των εναγόμενων (βλ. τις προαναφερόμενες υπ’ αριθ. …/3.2.2017, …/3.2.2017 και …./3.2.2017 εκθέσεις επιδόσεως με τη συνημμένη γνωστοποίηση εξέτασης μαρτύρων προς τους εναγόμενους του δικ. επιμελητή του Εφετείου Πειραιά ………….), χωρίς να προκαλεί ασάφεια, κατά τα ανωτέρω, ως προς τον τόπο και χρόνο εξέτασης το γεγονός ότι στην από 2.2.2017 κλήση οι εναγόμενοι καλούνται ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά διαζευκτικά στις 8.2.2017, στις 9.3.2017 και στις 10.3.2017 και ώρες 9.00, 9.30, 10.00, 10.30, 11.00, 11.30, 12.00, 12.30, επίσης λαμβανομένων υπόψη των επιμελεία των εναγόντων ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά δοθεισών υπ’ αριθ. …/2.3.2017 και …/2.3.2017 ένορκων βεβαιώσεων του ……….. και του ……… αντίστοιχα κατόπιν νόμιμης κι εμπρόθεσμης κλήτευσης κατά το άρθρο 422 ΚΠολΔ των εναγόμενων (βλ. τις υπ’ αριθ. …./24.2.2017, …./24.2.2017 και …./24.2.2017 εκθέσεις επιδόσεως του δικ. επιμελητή του Εφετείου Πειραιά ………..), χωρίς να προκαλείται κάποια ασάφεια ως προς τον χρόνο λήψης των βεβαιώσεων το ότι στη σχετική κλήση αναφέρονται διαζευκτικά ως ώρες λήψης αυτών οι 9.00, 9.30, 10.00, 10.30 και 11.00 (οι εν λόγω ένορκες βεβαιώσεις δόθηκαν αμφότερες στις 9.30), από την επιμελεία των εναγομένων ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιά ……. δοθείσα υπ’ αριθ. ………../10.2.2017 ένορκη βεβαίωση του ………., κατόπιν νόμιμης κι εμπρόθεσμης κλήτευσης των αντιδίκων κατά τα άρθρα 421, 422 ΚΠολΔ (βλ. τις υπ’ αριθ. ../7.2.2017, …/7.2.2017, …/7.2.2017 και …/7.2.2017 εκθέσεις επίδοσης της δικ. επιμελήτριας στην περιφέρεια του Εφετείου Αθηνών ……… με τη συνημμένη από 3.2.2017 κλήση), καθόσον ορίζεται στην κλήση η ώρα λήψης της («από η ώρα τρεις το μεσημέρι (15.00 μμ) αρχομένης») και πράγματι ελήφθη στις 15.00 η ώρα και δεν τυγχάνει απαράδεκτη από τον παραπάνω ορισμό του χρόνου στην σχετική κλήση, παρά τα όσα διατείνονται οι ενάγοντες που παρέστησαν δια πληρεξουσίου δικηγόρου κατά τη λήψη της προκείμενης ένορκης βεβαίωσης και προέβαλαν ένσταση απαραδέκτου αυτής ως προς τον ορισμό της ώρας λήψης της βεβαίωσης, καθώς και ένσταση εξαίρεσης του μάρτυρα γιατί υπήρξε σύμβουλος των διαδίκων, πλην όμως τέτοια ιδιότητα δεν προκύπτει καθώς αποδεικνύεται ότι αυτός είχε αναλάβει συμβιβαστική διαμεσολάβηση σε κοινές συναντήσεις των διαδίκων για τον διαμοιρασμό της πατρικής περιουσίας, ενώ σε κάθε περίπτωση η κατάθεσή του για την πνευματική υγεία του θανόντος δεν αποτελεί κάποιου είδους απόρρητο για το οποίο δεν μπορεί να καταθέσει, από την επιμελεία των εναγομένων δοθείσα ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιά …… υπ’ αριθ. ……../10.2.2017 ένορκη βεβαίωση της μάρτυρα ……….., κατόπιν νόμιμης κι εμπρόθεσμης κλήτευσης των αντιδίκων τους κατά τα άρθρα 421, 422 ΚΠολΔ (βλ. τις υπ’ αριθ. …/7.2.2017, …/7.2.2017, …/7.2.2017 και …/7.2.2017 εκθέσεις επίδοσης της δικ. επιμελήτριας στην περιφέρεια του Εφετείου Αθηνών …………. με τη συνημμένη από 3.2.2017 κλήση), η οποία δεν δόθηκε κατά την ώρα που αναγράφεται στην κλήση, πλην, όμως η μάρτυρας εμφανίστηκε με ανοχή αναμονής, η διάρκεια της οποίας κρίνεται εύλογη, μέχρι 15’ από την ορισθείσα ώρα έναρξης, στις 15.15, αφού το χρονικό διάστημα καθυστέρησης λήψης των 15’ της ώρας θεωρείται εύλογο, η δε ένορκη βεβαίωση ελήφθη στις 15.30 λόγω μη ολοκλήρωσης της προηγούμενης ένορκης βεβαίωσης, όπως αναγράφεται στην εν θέματι ένορκη βεβαίωση, καθώς εμφιλοχώρησε άλλη υπηρεσιακή απασχόληση του συμβολαιογράφου, της οποίας το πέρας πρέπει να αναμένει ο κλητευθείς και περί αυτού γίνεται μνεία στη βεβαίωση, χωρίς να παραβλάπτεται από την καθυστέρηση, το κύρος της ένορκης βεβαίωσης (βλ. ΟλΑΠ 20/2004, ΕλλΔνη 2004, σελ. 1325, Π. Γιαννόπουλο σε Απαλαγάκη-Σταματόπουλο, ο Νέος ΚΠολΔ 1, έκδοση 2022, σελ. 1369, παρ.7), μη λαμβανομένης υπόψη της υπ’ αριθ. ……/28.9.2015 ένορκης βεβαίωσης του ………., που δόθηκε ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιά ……….. και προσκομίζουν μετ’ επικλήσεως οι εναγόμενοι-ήδη εφεσίβλητοι, καθόσον δεν προηγήθηκε νομότυπη κλήτευση των εναγόντων, που ερευνάται από το Δικαστήριο αυτεπαγγέλτως (ΑΠ 31/1999, ΕλλΔνη 1999, σελ. 572), ούτε δύναται να συνεκτιμηθεί για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, ακόμη και αν δεν έχουν τηρηθεί οι τασσόμενες γι’ αυτή διατυπώσεις, διότι δεν προκύπτει ότι ελήφθη για να χρησιμοποιηθεί σε προγενέστερη δίκη μεταξύ των διαδίκων, ανεξαρτήτως ότι δεν απαιτείται στην περίπτωση αυτή ο προσδιορισμός της δίκης αυτής και της διαδικασίας, κατά την οποία διεξήχθη, και η αναφορά ότι η ένορκη βεβαίωση ελήφθη νομοτύπως (ΑΠ 1684/2018, ΑΠ 439/2018, ΑΠ 438/2018, ΑΠ 1028/2013 στην ΤΝΠ Νόμος), ούτε προκύπτει με ποια αφορμή ελήφθη, καθότι ουδέν αναφέρεται στο κείμενό της ούτε οι εναγόμενοι αναφέρουν κάτι σχετικά, παρελκούσης της έρευνας της ανάκλησής της με την προσκομιζόμενη μετ’ επικλήσεως υπ’ αριθ. …/24.2.2017 ένορκη βεβαίωση του ίδιου μάρτυρα, ομοίως μη λαμβανομένης υπόψη της προσκομιζόμενης από τους εναγόμενους-ήδη εφεσίβλητους υπ’ αριθ. …../10.2.2017 ένορκης βεβαίωσης του ……., η οποία ελήφθη ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιά ………., διότι δεν ελήφθη μετά από νόμιμη κλήτευση των αντιδίκων τους, αφού από τις ως άνω υπ’ αριθ. …/7.2.2017, …/7.2.2017, …/7.2.2017 και …/7.2.2017 εκθέσεις επίδοσης της δικ. επιμελήτριας στην περιφέρεια του Εφετείου Αθηνών ………… με τη συνημμένη από 3.2.2017 κλήση προς παράσταση σε ένορκη βεβαίωση, αποδεικνύεται ότι η ώρα κλήτευσης των εναγόντων, για να παραστούν στην εν λόγω ένορκη βεβαίωση είναι η 15.00 (αρχόμενη) ενώ η τελευταία ελήφθη μεν στις 15.55, λόγω μη ολοκλήρωσης της προηγούμενης ένορκης βεβαίωσης, αλλά με ώρα εμφάνισης του μάρτυρα στις 15.35, ήτοι εκτός της ανωτέρω προκαθορισθείσας ώρας λήψης αυτής, και το διάστημα αυτό καθυστέρησης λήψης της δεν θεωρείται εύλογο και δικαιολογημένο, με την αναγκαία επισήμανση ότι στην εν λόγω ένορκη βεβαίωση αναφέρεται ότι δεν παραστάθηκαν οι εναγόμενοι κατά τη λήψη της ή ο πληρεξούσιος δικηγόρος τους, με αποτέλεσμα το ανυπόστατο του αποδεικτικού μέσου, ανεξάρτητα από το εάν έχει επέλθει βλάβη στον μη εμφανισθέντα αντίδικο (βλ. ΑΠ 1709/2005, ΕφΠειρ 63/2015 στην ΤΝΠ Νόμος), τέλος δε από τα αυτεπαγγέλτως λαμβανόμενα υπόψη διδάγματα της κοινής πείρας (άρθρο 336 παρ.4 ΚΠολΔ) αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Στις 18.4.2015 απεβίωσε στη Νίκαια Αττικής στο Γενικό Νοσοκομείο Άγιος Παντελεήμων, ο ………….., σχεδόν εβδομήντα ετών, σύζυγος της τέταρτης των εναγόντων, πατέρας των λοιπών εναγόντων και του πρώτου και τρίτου των εναγόμενων και παππούς του δεύτερου εναγόμενου, που τυγχάνει τέκνο του πρώτου εναγόμενου, αφήνοντας την από 28.5.2014 ιδιόγραφη διαθήκη του, που δημοσιεύθηκε με το υπ’ αριθ. …../29.6.2015 πρακτικό δημοσίευσης του Ειρηνοδικείου Νίκαιας και κηρύχθηκε κυρία με την υπ’ αριθ. …./2015 πράξη της Ειρηνοδίκη Νίκαιας. Το περιεχόμενο της διαθήκης έχει επί λέξει ως εξής: «Η Διαθηκει μου. Στην Νίκαια σήμερα 28.5.2014 εγώ ω ……….. κάτικος Νίκαιας οδός …….. που είμε καλά στα μειαλά μου και έχω σόας τας φρένασ μου επειθιμο ει επεί ωνοματι μου περιουσία και κείνη με την σειζηγό μου ……… ει ωπια αποτελειται από Α- ένα ακεινητο έκτασης 1500 ΤΜ εκόπεδο Η ωσής έκτασης καί αν είναι με τα κτίσματα και τον εκσοπλισμο του αποτελούμενο από μειχανιματα σκευή και εργαλία κλπ. που βρίσκεται στο …. χλ. Α. Κορίνθου Στα μέγαρα και λιτουργούσε ωσ και λιτουργη ως εγροστασιον κατασκεβλις επηπλων-ξηλουργικά αποτελουμενον από εισόγειον και πρωτον ωροφον Β- Η αποτειθισα μετα τον γαμο μου με τήν σιζιγο μου ……….. κεινη μας περιουσία και από τήν δοθισα και αφτήν προίκα εκόπεδον 110 Τ.Μ. μέ ισογείο καταστιμα 80 Τ.Μ. που βρισκαιται Στην Νικαία και στην οδός ………… και ει ανεγερθισα με χρηματα μου εκωδομι κατα τήν δειαρκεια του γάμου μας αποτελουμενη 1-εσογειον καταστιμα 80 Τ.Μ. περίπου 2- από τον πρώτον όροφο ατελουμενον ένα δειαμερισμα 80 περίπου Τ.Μ. και μεία γκαρσονιέρα 50 Τ.Μ. περίπου 3- από το τριτον ώροφο αποτελούμενον από δει δειαμερισματα 80 Τ.Μ. το καθιενα τεις ανοτερου ατομεικής μου περιουσιας και της κεινής με την σιζηγό μου. Επειθιμο ώπος ειχαμαι αποφασίση με την κεινή μας περιουσία να δεανεμιθι και αφτή ως εκσής 1. Στην θιγατερα …… έχει Ηδη δωθι το δεκσιον δεαμερισμα του τριτου ωρόφου ώπως βλεπουμε την εικοδομή της …….. εκτασεος 80 τ.μ. περίπου. 2. Στην θιγατερα μας ….. έχει εδη δωθι το άριστερο δεαμέρισμα του τρειτου ωρόφου της αφτής εικοδομής εκτάσεος 80 Τ.Μ. 3. Στην θιγατερα μας φωτηνή έχει δωθι το δεαμέρισμα του προτου όφωφου 80 Τ.Μ. της αφτης εικοδομής. 4. Στην θιγατερα μας …. έχει δωθη καρσονερα του εμειωρόφου έκτασει 50 Τ.Μ. Τ.Μ. 4. Στον ειω μας ….. επιθιμουμαι να περείελθη το εσωγειον κατάστημα 80 Τ.Μ. με το παταρι τεις αφτής εκωδομεις. 6. Στον ειω μας …. που εργασθι και πρωσεφεραί στην δειμειουργείαν της πειριουσμου αφίνο καταληπο το ένα δεφτερο εσαδιεραιτου ωλοκλειρου του επει τής ωδου …. χ.λ. Αθ. Κορίνθου ακεινιτο εικοπεδο και κτεισματα και γενικά εκσόπλισμου μειχανιματα σκεβει και εργαλία εκτασεως 1.500 εκτασεος περείπου ε ίωσης εκτασεος εναι εισογείου και πρωτου ωρόφου. Στον εκονο μου ……….. απο το ανοτερο Ακεινιτό άφινο τα 200 Τ.Μ. στον πρωτον ώροφον μέ τήν επιθιμια μου να σινεχειστή εί επειχειρισή επειπλον Στο ωνομα του. Στον ειω μας …… αφεινο καταλιπο το επολειπον ½ εξαδειερετου του ανοτερου ακειητου εκοπεδον και κτεισματα εν γενή εσοπλεισμον που βρησκεται στην …. χ/. Αθινο Κωρινθου πρω εκονομικήν αυτέληα. Αφτήν είναι η επειθιμία μου και θελω νά τή σεβαστού ωλη και τά πεδεια μου εχωτας μαληστά μέ τήν σειζηγο μου αποφασίση γει δεαμερισμο καί τής κεινησ μα περηούσιας ώπος πείο πάνω δειαμιραστηκε καί να τωνησο ότη αγαπο εσισον ωλλα τά πεδι μου και θελλο νά είναι μονισμένα ωπιος ει ωπεια άπο τον παραπάνο κλείρονομου δέν δεχθι τεί δειακει μου αφτήν το περίορηζο Στήν Νόμιμο μειρα του. Νείκαια 28.5.14. ω δεία δειαθετής. ……….». Με την εν λόγω διαθήκη, ο ως άνω θανών κατέλειπε στον πρώτο και στον τρίτο των εναγόμενων το ½ εξ αδιαιρέτου του οικοπέδου με τον ισόγειο και πρώτο όροφο και στον δεύτερο εναγόμενο 200 τ.μ. του πρώτου ορόφου ενός εργοστασίου παραγωγής επίπλων-ξυλουργικών εργασιών, που βρίσκεται σε αγρό, εκτάσεως 5.795 τ.μ., κείμενο στη θέση «………» στα ….. Αττικής στο …. χιλιόμετρο της Ε.Ο. Αθηνών-Κορίνθου, επιπλέον δε καταλείπει στους παραπάνω τιμώμενους υιούς του και κάθε κινητό πράγμα που βρίσκεται στο ως άνω ακίνητο (εξοπλισμό, μηχανήματα, σκεύη, εργαλεία). Οι διάδικοι δεν αμφισβητούν ότι ολόκληρη η διαθήκη έχει γραφεί και υπογραφεί από τον παραπάνω διαθέτη, όπως και την ημερομηνία σύνταξής της, πλην όμως οι ενάγοντες υποστηρίζουν ότι κατά τον χρόνο σύνταξης της διαθήκης ο ………. ήταν ανίκανος να συντάξει διαθήκη, καθώς βρισκόταν σε ψυχική και διανοητική διαταραχή, που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του. Ειδικότερα, ισχυρίζονται ότι ο θανών με βάση την λεπτομερώς αναφερόμενη στην ένδικη αγωγή φαρμακευτική αγωγή που λάμβανε κατά την περίοδο 2011-2015, έπασχε από άνοια (ALZHEIMER), από επιληψία με Κρίσεις Ε που οδηγούσαν σε εγκεφαλικά επεισόδια με αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάστασής του και την ανάγκη εισαγωγής του για πολυήμερη νοσηλεία του σε διάφορα νοσοκομεία, από σύνδρομο καταδίωξης, απόρροια της σοβαρότατης νευρολογικής φύσεως διαταραχής που αντιμετώπιζε και από κατάθλιψη. Προς διερεύνηση των ισχυρισμών αυτών των εναγόντων που αφορούσαν στον επίμαχο χρόνο σύνταξης της διαθήκης, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την 3283/2018 εν μέρει οριστική απόφασή του διέταξε τη διενέργεια ιατρικής πραγματογνωμοσύνης από τον νευρολόγο- ψυχίατρο ……….. σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Ο τελευταίος αφού έλαβε υπόψη του τα έγγραφα, που του προσκόμισαν οι διάδικοι, αναφέρει στην από 14.3.2019 ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη του σχετικά με το ψυχιατρικό ιστορικό του διαθέτη, ο οποίος περιγράφεται ως λίαν αγχώδης και καχύποπτος, κατάσταση που είχε επιπτώσεις στην εν γένει κοινωνική του ζωή (πολύ επιλεκτικός και πολύ προσεκτικός στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους), ότι από τα ιατρικά έγγραφα, που τέθηκαν υπόψη του, δεν προκύπτει ότι εκείνος έπασχε από ψυχική ασθένεια, δεν νοσηλεύθηκε σε ψυχιατρική κλινική, δεν επισκέφθηκε ψυχίατρο, εκτός από την περίοδο 2005-2006, κατά την οποία είναι συνταγογραφημένα στο βιβλιάριο υγείας του αντικαταθλιπτικά φάρμακα χωρίς όμως να υπάρχει σχετική διάγνωση ή ψυχιατρική βεβαίωση, υπάρχει δε η τεχνική έκθεση του ψυχίατρου ………., η οποία αναφέρεται μόνο στα φάρμακα, τα οποία λάμβανε για την άνοια, όπως υπάρχει ιατρική βεβαίωση του καρδιολόγου του, ο οποίος βεβαιώνει για την ψυχική κατάσταση του διαθέτη. Σχετικά με το νευρολογικό ιστορικό του διαθέτη, ο πραγματογνώμονας αναφέρει ότι από τα προσκομισθέντα ιατρικά έγγραφα και βεβαιώσεις νοσηλείας προκύπτει ότι εκείνος έπασχε από το 1993 από πρωτογενή γενικευμένη τονικοκλονική επιληψία, για την οποία νοσηλεύτηκε πολλές φορές σε νευρολογικά τμήματα νοσοκομείων και μέχρι του θανάτου του λάμβανε αντιεπιληπτική αγωγή. Επίσης τουλάχιστον μία φορά νοσηλεύτηκε για status epilepticus (συνεχόμενες επιληπτικές κρίσεις). Έπειτα, ο πραγματογνώμονας, αφού παραθέτει τα διαγνωστικά κριτήρια και συμπτώματα της γενικευμένης τονικοκλονικής επιληψίας (ICD 10), της επιληπτικής κατάστασης (status epilepticus) και της άνοιας, σύμφωνα με την ταξινόμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με την επισήμανση ότι η ψυχική κατάσταση επί ζώντος και το γνωσιακό τμήμα της εξέτασης της ψυχικής κατάστασης του διαθέτη δεν είναι δυνατόν να απαντηθούν, δεδομένου ότι ουδέποτε ο πραγματογνώμονας εξέτασε τον αποβιώσαντα όσο ζούσε, δίνει στα τεθέντα από το Δικαστήριο σε αυτόν ερωτήματα, τις ακόλουθες απαντήσεις: Ο θανών «…έπασχε από επιληψία ως περιγράφεται αναλυτικά ανωτέρω τουλάχιστον από το 1993, όπως προκύπτει από Ιατρικά έγγραφα και ελάμβανε την σχετική αντιεπιληπτική αγωγή όπως προκύπτει από έγγραφα συνταγογράφησης. Δεν προκύπτει ότι έπασχε από κάποια ψυχική ασθένεια, δεν τον παρακολουθούσε Ψυχίατρος και δεν ελάμβανε ψυχιατρικά φάρμακα εκτός από την περίοδο 2005-2006 κατά την οποία είναι συνταγογραφημένα στο βιβλιάριο υγείας του αντικαταθλιπτικά φάρμακα χωρίς όμως να υπάρχει σχετική διάγνωση ή Ψυχιατρική βεβαίωση (δεδομένης όμως της συνταγογράφησης πιθανότατα παρουσίαζε συμπτώματα καταθλιπτικής τάξεως). Όπως προκύπτει από τη συνταγογράφηση μόνο (δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σχετικά τεστ για την πορεία των γνωστικών του λειτουργιών) ελάμβανε από το 2006 το αντιανοικό φάρμακο Exelon (ριβαστιγμίνη) το οποίο διεκόπει από την συνταγογράφηση. Από το 2012 ελάμβανε το αντιανοικό φάρμακο Aricept 10mg (δονεζεπίλη) ως πρωτότυπο ή ως γενόσημο σε δοσολογία 1χ1/ημέρα. Αργότερα Σεπτέμβριος 2013 προστέθηκε εκ νέου και το αντιανοικό φάρμακο Exelon 4,6mg (ριβαστιγμίνη) ως δερματικό αυτοκόλλητο 1χ1/ημέρα…Η επιληψία δεν επηρεάζει τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες του ασθενούς (κρίση, μνήμη, βούληση). Από την συνταγογράφηση και από τα αντιανοικά φάρμακα που ελάμβανε και από την δοσολογία αυτών προκύπτει ότι ο Κος ……….. έπασχε από αγγειακή άνοια ως αυτή περιγράφεται ανωτέρω και ως προκύπτει από τις αξονικές τομογραφίες εγκεφάλου τα ευρήματα των οποίων μάλλον συνηγορούν υπέρ αυτού (η βαρύτητα αυτής δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί από εμένα αλλά από τους θεράποντες ιατρούς του οι οποίοι και προέβαιναν στην συνταγογράφηση). Τέλος τα αντιεπιληπτικά φάρμακα δεν επηρεάζουν την εν γένει ψυχική κατάσταση ή την λειτουργικότητα του ασθενούς εκτός ειδικά από το βαλπροικό οξύ (depactin) το οποίο εάν υπερβεί τα θεραπευτικά όρια εντός του πλάσματος είναι δυνατόν να γίνει τοξικό και να επηρεάσει τις εγκεφαλικές λειτουργίες και για τον λόγο αυτό χρήζει τακτικού ελέγχου των επιπέδων του στο πλάσμα, ανά μήνα ή ανά δύο μήνες. Δεν υπάρχουν εξετάσεις προσδιορισμού του φαρμάκου στο αίμα κατά τον μήνα Απρίλιο ή Μάιο του 2014. Τέλος δεν υπάρχει γραφολογική πραγματογνωμοσύνη επί της διαθήκης του θανόντος και κανένα τεστ (όπως ανωτέρω περιγράφεται) για την πορεία της άνοιας και την βαρύτητα αυτής ούτως ώστε να εξάγω πλέον ασφαλή συμπεράσματα επί των τεθέντων ερωτημάτων». Λαμβάνοντας υπόψη του και το πόρισμα αυτό της πραγματογνωμοσύνης, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δέχθηκε ότι ουδόλως αποδείχθηκε τέτοια ψυχική ή διανοητική διαταραχή, που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης του διαθέτη, κατά το χρόνο σύνταξης της ένδικης διαθήκης, και ειδικότερα τέτοια διαταραχή που μείωσε σημαντικά την ικανότητα για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας και απέκλειε τον ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής του. Οι εκκαλούντες-ενάγοντες ήδη πρωτοδίκως αμφισβήτησαν τις παραδοχές του πραγματογνώμονα και τα εν γένει συμπεράσματα αυτού επικαλούμενοι την από 17.11.2021 γνωμοδότηση του τεχνικού τους συμβούλου, ψυχίατρου …………. και την από 23.11.2021 «συμπληρωματική έκθεση του τεχνικού συμβούλου» και τα όσα αυτός κατέθεσε υπό την παραπάνω ιδιότητά του στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου. Στην ως άνω από 17.11.2021 γνωμοδότησή του ο παραπάνω τεχνικός σύμβουλος θεωρεί ότι λανθασμένα ο πραγματογνώμονας αντλεί πληροφορίες για την ψυχική κατάσταση του θανόντος και από ένα ιατρικό σημείωμα του καρδιολόγου του, ο οποίος δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα, αφού δεν υπάγεται στο γνωστικό αντικείμενο της ειδικότητάς του, πλην όμως και ο ίδιος ο ανωτέρω ψυχίατρος, προκειμένου να καταλήξει σε συμπέρασμα για τη διανοητική και ψυχική κατάσταση του διαθέτη, ανατρέχει στις ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων, που από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι έχουν ιατρικές γνώσεις και μάλιστα στο γνωστικό αντικείμενο της νευρολογίας και της ψυχιατρικής, ισχυριζόμενος ότι η λήψη πληροφοριών από άτομα, τα οποία συναναστρέφονται τον εξεταζόμενο ή έχουν καθημερινή επαφή μαζί του, έχει βαρύνουσα σημασία. Σύμφωνα με τον ως άνω τεχνικό σύμβουλο ο θανών έπασχε από επιληψία μη καλά ρυθμισμένη, η οποία οδηγούσε στον μειωμένο έλεγχο της βούλησης, της κρίσης και της συνείδησής του, επίσης από μακροχρόνια άνοια, η οποία ακόμη κι αν ήταν ήπιου βαθμού το έτος 2006, το έτος 2014 λόγω της φυσικής πορείας της νόσου και της μη τακτικής χρήσης φαρμάκων ήταν σημαντικής βαρύτητας, από κατάθλιψη μεγάλης βαρύτητας με συνοδά ψυχωσικά στοιχεία, ενώ από τις 27.6.2005 σε αξονική τομογραφία ελέγχεται παρεγχυματική ατροφία του διαθέτη. Αναλυτικότερα, ο τεχνικός σύμβουλος αναφέρει ότι ο διαθέτης έπασχε από επιληψία, άνοια, αλτσχάιμερ, οργανικό ψυχοσύνδρομο, εκφυλιστικές διαταραχές εγκεφάλου και ανοϊκή συνδρομή, παρκινσονισμό, περιφερική αγγειοπάθεια και στην τελευταία νοσηλεία του παρουσίαζε κακόηθες νεόπλασμα πνεύμονος. Προς υποστήριξη των συμπερασμάτων αυτών ο ανωτέρω ψυχίατρος παραθέτει τη φαρμακευτική αγωγή που λάμβανε ο διαθέτης, εκτός του επίδικου χρόνου σύνταξης της διαθήκης, χωρίς αναφορά σε ιατρικές βεβαιώσεις για την αιτία χορήγησης των φαρμάκων, θεωρώντας ότι εφόσον χορηγήθηκαν σε χρόνο αρκετά προγενέστερο, η εύλογη εξελικτική πορεία των παθήσεων, που τα φάρμακα αυτά αντιμετωπίζουν, είναι η επιδείνωσή τους στον διαθέτη, ακόμη κι αν δεν διαγιγνώσκονται από τους θεράποντες ιατρούς του. Μάλιστα, χωρίς να έχει εξετάσει και παρακολουθήσει ιατρικά τον διαθέτη, ψέγει την επιλογή του θεράποντος ιατρού του, ……., νευρολόγου, που παρότι κατά τη χρονική περίοδο από 10.9.2013 έως και την 17.9.2014 εξακολουθεί να παρακολουθεί τον ασθενή και να του συνταγογραφεί αντιεπιληπτικά φάρμακα, διακόπτει τη χορήγηση αντιανοϊκών φαρμάκων και την αναγραφή της άνοιας στις ηλεκτρονικές του συνταγές και κάνει λόγο για γεροντική εκφύλιση του εγκεφάλου, ενώ δύο χρόνια πριν είχε διαγνώσει σε αυτόν ανοϊκή συνδρομή ήδη από τον 6ο του 2013 και στη συνέχεια επανήλθε στην ίδια διάγνωση, αναρωτώμενος (ο τεχνικός σύμβουλος) «θεραπεύτηκε άραγε η άνοια προκειμένου να συνταχθεί η επίμαχη διαθήκη και στη συνέχεια επανήλθε». Εντούτοις, η μη χορήγηση σχετικής φαρμακευτικής αγωγής στον διαθέτη το επίμαχο χρονικό διάστημα συνιστά ένδειξη ότι κατά την κρίση του θεράποντος ιατρού-νευρολόγου, ο οποίος τότε τον παρακολουθούσε, δεν ήταν αναγκαία η συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Εντέλει, ο τεχνικός σύμβουλος, αφού επισημαίνει ότι στην επίδικη διαθήκη ο διαθέτης αναφέρει λανθασμένα στοιχεία σχετικά με το τι του ανήκε και το τι είχε κληροδοτήσει στο παρελθόν στους κληρονόμους του, γεγονός που υποδηλώνει τη γενική σύγχυση στην οποία τελούσε, επιπλέον δε ότι καίτοι απόφοιτος δημοτικού, στη διαθήκη χρησιμοποιεί εκφράσεις και ορολογία μη συμβατή με το μορφωτικό του επίπεδο, με πιθανότερο ενδεχόμενο κάποιος τρίτος να του υπαγόρευσε το περιεχόμενό της, καθώς και το παράδοξο ότι ο διαθέτης μετά από 44 χρόνια έγγαμου βίου με τη σύζυγό του, με την οποία απέκτησε 7 τέκνα αιτήθηκε διαζύγιο, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα παραπάνω αναφερόμενα νοσήματα είχαν σαφή επίδραση στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες του διαθέτη, όπως η μνήμη, η σκέψη, ο προσανατολισμός και η κατανόηση, με αποτέλεσμα η επίμαχη δικαιοπραξία να τελέστηκε υπό καθεστώς σοβαρά μειωμένου ελέγχου της βούλησης, της συνείδησης και της λειτουργίας της κρίσης και ότι όλα τα παραπάνω νοσήματα περιόριζαν αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του, μείωναν σημαντικά την ικανότητα για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας και απέκλειαν τον ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής του με λογικούς υπολογισμούς, λόγω επηρεασμού του από παραστάσεις, αισθήματα, ορμές ή επιρροές τρίτων. Εντούτοις, σύμφωνα με την εκτιμώμενη ως ιδιωτική γνωμοδότηση από 13.2.2017 «ιατρική έκθεση-πραγματογνωμοσύνη» του τεχνικού συμβούλου των εφεσίβλητων ψυχίατρου ………. που βασίζεται στην παροχή στοιχείων συνταγογράφησης για τον …. από τον ΕΟΠΥΥ με αρ. πρωτ. Οικ. …../2017 και σε στοιχεία από τον Γαληνό για τη λήψη των φαρμάκων Exelon και Aricept, ο θανών λάμβανε τις ουσίες δονεπεζίλη και ριβαστιγμίνη που έχουν ένδειξη για τη συμπτωματική θεραπεία της ήπιας έως μέτριας σοβαρής νόσου Alzheimer και μάλιστα αναφέρεται ότι ο ανωτέρω λάμβανε την κατώτερη δόση του φαρμάκου ριβαστιγμίνη. Ο ίδιος τεχνικός σύμβουλος των εφεσίβλητων-εναγόμενων επισημαίνει ότι στην καθημερινή πρακτική όταν ένας ασθενής αρχίζει να παραπονείται κυρίως για διαταραχές πρόσφατης μνήμης, οι θεράποντες ιατροί συνταγογραφούν αντιανοϊκά φάρμακα για να μην «εξελιχθεί η νόσος» και ότι σε περίπτωση που η νόσος εξελίσσεται περαιτέρω, οι θεράποντες ιατροί χορηγούν συνήθως συνδυασμό δύο αντιανοϊκών φαρμάκων, που συνήθως το ενισχυτικό αντιανοϊκό είναι η μεμαντίνη. Ότι τέτοιος συνδυασμός που να σηματοδοτεί επιδείνωση δεν αναγράφεται στο παραπάνω έγγραφο του ΕΟΠΥΥ. Ενόψει των ανωτέρω, ο ως άνω τεχνικός σύμβουλος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο ………. «ηδύνατο πιθανότατα να εκφράσει τη σκέψη και τη βούλησή του καθόσον από τη συνταγογράφηση που μου παρεσχέθη δεν παρουσιάζεται αφενός επιδείνωση της κατάστασης της άνοιας και αφετέρου οι δόσεις των φαρμάκων είναι χαμηλές προσιδιάζοντας σε αρχόμενη άνοια, η οποία δεν στερεί σε καμία περίπτωση το λογικό και τη χρήση αυτού». Τη χρήση ήπιων αντιανοϊκών φαρμάκων από τον …… δεν αντικρούουν με πειστικό τρόπο οι εκκαλούντες. Επίσης, η χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων σε παλαιότερα χρονικά διαστήματα (2005-2007) ή η για μικρό χρονικό διάστημα περί τα τέλη του 2005 λήψη του αντιψυχωσικού φαρμάκου Risperdal από τον διαθέτη με τη διάγνωση ψυχωσική συνδρομή δεν οδηγούν άνευ τινος άλλου στο συμπέρασμα ότι πριν τη σύνταξη της επίδικης διαθήκης στις 28.5.2014 ο διαθέτης αντιμετώπιζε μείζονα κατάθλιψη και ψυχωσική συνδρομή. Ακόμη, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι το χρόνιο πρόβλημα επιληψίας που τον ταλαιπωρούσε με εξάρσεις, όπως το έτος 2008 που νοσηλεύθηκε μετά από αλλεπάλληλες κρίσεις επιληψίας στο νοσοκομείο, είχαν επηρεάσει τη χρήση του λογικού του διαθέτη. Σημειώνεται ότι οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι προσκόμισαν την από 25.11.2016 βεβαίωση του θεράποντος ιατρού του διαθέτη, ……….., καρδιολόγου, ο οποίος αναφέρει ότι από τον 8ο/2012 του συνταγογραφούσε φάρμακο λόγω περιφερικής αγγειοπάθειας και ότι κατά την προσέλευση στο γραφείο του, ο διαθέτης προσερχόταν μόνος του δίχως παρουσία συνοδού και δεν είχε διαπιστωθεί κάποια διαταραχή επικοινωνίας με τον ασθενή κατά την ολιγόλεπτη συνταγογράφηση των φαρμάκων, που λάμβανε χώρα σχεδόν άπαξ κάθε μήνα και η τελευταία ημερομηνία της οποίας ήταν 4ος/2015. Στη συνέχεια βέβαια ο ίδιος καρδιολόγος χορήγησε το από 12.3.2020 διευκρινιστικό σημείωμα, το οποίο προσκόμισαν οι ενάγοντες και με αυτό διευκρινίζει ότι είναι ιατρός καρδιολόγος και ότι του επιτρέπεται να διαγιγνώσκει νοσήματα του γνωστικού αντικειμένου της καρδιολογίας και ότι τα όσα αναφέρει στο προαναφερθέν σημείωμά του αφορούν αποκλειστικά και μόνο στην ολιγόλεπτη επικοινωνία που είχε με τον θανόντα πλέον κ. για τη μηνιαία συνταγογράφηση των φαρμάκων του, ότι δεν εξέτασε, ούτε είχε τις γνώσεις να εξετάσει τον ….. για άνοια, ούτε του ετέθησαν υπόψη οι συνταγογραφήσεις για τη διάγνωση της άνοιας, τα ευρήματα αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας και η χορήγηση αντιανοϊκών φαρμάκων κατά τη λήψη του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς. Κατόπιν του διευκρινιστικού αυτού σημειώματος, κατά την κρίση αυτού του Δικαστηρίου, η από 25.11.2016 βεβαίωση του καρδιολόγου ………… σχετικά με το επίπεδο επικοινωνίας που είχε με τον διαθέτη όταν τον συναντούσε στο γραφείο του για τη μηνιαία συνταγογράφηση καρδιολογικών φαρμάκων δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη και αποτελεί ανυπόστατο αποδεικτικό μέσο, καθώς δόθηκε ως μαρτυρία τρίτου για να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια της δίκης που ανοίχθηκε με την ένδικη αγωγή και για τη μαρτυρία αυτή δεν τηρήθηκαν οι δικονομικοί κανόνες είτε για τη λήψη ένορκης βεβαίωσης, είτε για την κατάθεση μάρτυρα στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου. Αντίθετα, πολύτιμα στοιχεία για τη διανοητική κατάσταση του ….. πριν τη σύνταξη της διαθήκης του αντλούνται από τις ένορκες βεβαιώσεις των ανθρώπων που τον συναναστράφηκαν κατά τον επίμαχο χρόνο, από εξώδικες δηλώσεις που αντάλλαξαν οι διάδικοι μεταξύ τους λόγω της απαίτησής τους την περίοδο 2014-2015 για διαμοιρασμό της πατρικής περιουσίας εν ζωή του …….. και την αναφορά τους στις θέσεις που λάμβανε στη μεταξύ τους διαμάχη ο μετέπειτα θανών, από εξώδικη δήλωση του ίδιου του …… και από τις συμβάσεις που ο ίδιος κατάρτιζε κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα ή πλησίον αυτού. Ειδικότερα, αξιόπιστα στοιχεία για την καλή διανοητική κατάσταση του διαθέτη κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα σύνταξης της διαθήκης και για το μετέπειτα διάστημα, δίνει ο ενόρκως βεβαιώσας μάρτυρας, εξετασθείς με επιμέλεια των εναγόμενων, ……….., πολιτικός μηχανικός, ο οποίος ανέλαβε τη διαμεσολάβηση για τον διαχωρισμό των χώρων του προαναφερόμενου εργοστασίου, ιδιοκτησίας του διαθέτη ανάμεσα στα τέκνα του, στο πλαίσιο της συμβιβαστικής προσέγγισης των διαδίκων, καθώς υπήρχαν αντιπαραθέσεις μεταξύ τους. Η κατάθεση του εν λόγω μάρτυρα λαμβάνεται υπόψη, καθώς αυτός δεν είναι εξαιρετέος μάρτυρας, όπως υποστηρίζουν οι ενάγοντες, οι οποίοι προέβαλαν έγκαιρα ένσταση εξαιρέσεώς του πριν την όρκισή του (κατ’ άρθρο 403 παρ.2 ΚΠολΔ), αφού ο ρόλος του ήταν διαμεσολαβητικός και δεν έφερε την ιδιότητα του συμβούλου των διαδίκων με την έννοια της διάταξης του άρθρου 400 παρ.1 αρ.1 του ΚΠολΔ, ούτε η ανάμειξή του στην εξώδικη συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς του προσέδωσε την ιδιότητα αυτή. Αυτός κατέθεσε ότι, προκειμένου να συμβάλλει με τις γνώσεις του στην από κοινού εξεύρεση λύσης, παραβρέθηκε σε πολύωρη συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του δικηγόρου του διαθέτη, κ. ……., στις 3.2.2015, παρουσία του διαθέτη και της συζύγου του, των πέντε από τα επτά τέκνα τους και των νομικών τους συμβούλων εκατέρωθεν, όπου με την παρουσία, ουσιαστική συμμετοχή και τις προτροπές του διαθέτη, υπήρξε μια συμφωνία περί το τέλος της συνάντησης και φάνηκαν να κάμπτονται οι υπερβολικές απαιτήσεις των δύο πρώτων εναγόντων, πλην όμως η συμφωνία δεν ευοδώθηκε καθόσον στην πορεία οι απαιτήσεις και οι διεκδικήσεις διαφοροποιήθηκαν από την πλευρά των δύο πρώτων εναγόντων, αξιώνοντας και πάλι από τον πατέρα τους, όπως έμαθε, τον διαμοιρασμό της περιουσίας του, ενόσω ζούσε. Ο ίδιος μάρτυρας βεβαίωσε ενόρκως ότι ο διαθέτης, όσες φορές μίλησε στο τηλέφωνο μαζί του από το 2014 και μέχρι του θανάτου του, και στις συναντήσεις τους, καθώς και στη συνάντηση του Φεβρουαρίου του 2015, είχε σώας τας φρένας, εξέφρασε ενώπιον όλων την άποψή του, μιλούσε λογικά με συνοχή και δεν παρουσίαζε σε καμία περίπτωση εικόνα ανθρώπου με άνοια ή οποιοδήποτε άλλο διανοητικό πρόβλημα, ότι τουναντίον εξέφραζε τη βούλησή του σθεναρώς, το παράπονό του για τους δύο πρώτους ενάγοντες, αιτιολογημένα, κινείτο απολύτως φυσιολογικά και επιμελείτο των υποθέσεών του, μετακινείτο μόνος του και γενικότερα δεν υπέπεσε στην αντίληψη του μάρτυρα οποιοδήποτε πρόβλημα στη συμπεριφορά του ή στις κινήσεις του πέρα από το φυσιολογικό αλλά κινείτο απολύτως φυσιολογικά για την ηλικία του με διαύγεια πνεύματος, σκέψης και βούλησης, με αποτέλεσμα να καθίσταται το δίχως άλλο ικανός να εκφράσει ευχερώς και την τελευταία του βούληση. Το γεγονός ότι ο εν λόγω μάρτυρας κάνει λόγο για έναν άνθρωπο που μιλούσε λογικά και με συνοχή και εξέφραζε σθεναρά τη βούλησή του ασφαλώς είναι κάτι το οποίο αντικειμενικά μπορεί να αντιληφθεί ο μέσος λογικός άνθρωπος και δεν απαιτείτο για κάτι τέτοιο η ύπαρξη στο πρόσωπό του ειδικών γνώσεων, όπως αβάσιμα υποστηρίζουν με τον δεύτερο λόγο της έφεσής τους οι εκκαλούντες. Την παραπάνω συνάντηση στις 3.2.2015, στο γραφείο του δικηγόρου του διαθέτη κ. ….., επιβεβαιώνει ενόρκως και η μάρτυρας των εναγόντων, …………., δικηγόρος, η ένορκη βεβαίωση της οποίας λαμβάνεται υπόψη και δεν είναι εξαιρετέος μάρτυρας, καθότι τυγχάνει δικηγόρος των δύο πρώτων εναγόντων και όχι του διαθέτη και την ένσταση εξαιρέσεώς της δύναται να υποβάλλει μόνο ο πελάτης της, ο οποίος έχει άμεσο έννομο συμφέρον, όχι πάντως ο αντίδικός του (ΑΠ 11/2004, ΕλλΔνη 2004, σελ. 781-782). Η μάρτυρας αυτή βεβαίωσε ενόρκως ότι από το καλοκαίρι του 2014 και μέχρι τον Οκτώβριο του 2015 έγιναν, παρουσία της, αρκετές συναντήσεις με τους δύο πρώτους ενάγοντες και τον πρώτο εναγόμενο, για να βρεθεί μια εξωδικαστική λύση για τη διαχείριση του ως άνω εργοστασίου, τόσο στο γραφείο της, όσο και στο γραφείο του δικηγόρου του πρώτου εναγόμενου ……, στις οποίες (συναντήσεις) ήταν παρόντες τις περισσότερες φορές ο διαθέτης και η σύζυγός του. Κατά την ίδια μάρτυρα σε όλες τις παραπάνω συναντήσεις ήταν ξεκάθαρο και ευκόλως αντιληπτό (από οποιονδήποτε, πόσο μάλλον από εκείνη λόγω της επαγγελματικής της εμπειρίας) ότι ο αείμνηστος διαθέτης, πατέρας των εμπλεκομένων, ήθελε να μοιράσει την περιουσία του σε όλα του τα τέκνα ισομερώς, καθώς, όπως έλεγε, δεν ήθελε να αδικήσει κανέναν, ότι ουδέποτε της είχε δώσει την εντύπωση ότι ο αείμνηστος διαθέτης είχε τη βούληση να διαθέσει την περιουσία του (ακίνητο στα ….., έδρα της επιχείρησης), αλλά και την ίδια την οικογενειακή επιχείρηση μόνο στους εναγόμενους, αντιθέτως ήταν ξεκάθαρο ότι η αδιαμφισβήτητη επιθυμία του ήταν η δίκαιη και ισομερής διάθεση (μετά τον θάνατό του) της περιουσίας του σε όλα του τα παιδιά. Ότι όλες οι ως άνω συναντήσεις, με σκοπό την εξωδικαστική επίλυση των ζητημάτων που είχαν ανακύψει μεταξύ των αδερφών, πάντα κατέληγαν σε ομόφωνη συμφωνία και όλες και οι εμπλεκόμενοι αποχωρούσαν ικανοποιημένοι μέχρι να συνταχθούν τα αντίστοιχα έγγραφα- ιδιωτικά συμφωνητικά, όμως πάντοτε, την αμέσως επόμενη ημέρα ο πρώτος εναγόμενος ακύρωνε κάθε συμφωνία-συμβιβασμό, ως μη γενόμενο, γεγονός που είχε «κουράσει» τόσο τους εμπλεκόμενους, όσο και την ίδια τη μάρτυρα ως επαγγελματία. Ότι κατά τη διάρκεια των άνω συναντήσεων για εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, οι οποίες τελικά δεν ευοδώθηκαν με αποκλειστική υπαιτιότητα του πρώτου εναγόμενου, της δόθηκε η εντύπωση ότι αυτός εκμεταλλευόταν ο ίδιος προσωπικά την επιχείρηση στα ……., ενώ η αμέριστη και πολυετής συμπεριφορά των υπολοίπων αδερφών δεν αναγνωριζόταν από τον ίδιο. Ότι μετά την ξαφνική αλλαγή της κατάστασης της υγείας της τέταρτης ενάγουσας, που την οδήγησε σε ξαφνικό χειρουργείο τον Φεβρουάριο του 2014 και η οποία χρειαζόταν ηρεμία και ξεκούραση, ο πρώτος εναγόμενος έκανε συνεχείς επισκέψεις στο σπίτι, όπου διέμενε η μητέρα του μαζί με τον διαθέτη, φωνάζοντας και εξαπολύοντας εκφοβιστικές φράσεις προς την τέταρτη ενάγουσα, πολλές φορές ενώπιον των αδελφών τους, όπως την ενημέρωσαν (τη μάρτυρα), η πρώτη, ο δεύτερος και η τέταρτη των εναγόντων, με αποτέλεσμα να αποφασίσουν από κοινού ο διαθέτης και η σύζυγός του να ζητήσουν από τον πρώτο εναγόμενο να αποχωρήσει από το διαμέρισμα, τη χρήση του οποίου είχε προσωρινά παραχωρήσει η τέταρτη ενάγουσα και να βρει άλλη οικία, πλην όμως αυτός αρνήθηκε και δήλωσε ότι δεν φεύγει και αν θέλουν να τον διώξουν να του στείλουν εξώδικο. Στη συνέχεια δε, η μάρτυρας βεβαιώνει ότι μετά την άρνηση του πρώτου εναγόμενου να αποχωρήσει οικειοθελώς και ενώ οι εντάσεις συνεχίζονταν, η τέταρτη ενάγουσα και ο διαθέτης (από κοινού και με τη συναίνεσή του) πήγαν στο γραφείο της και της ανέθεσαν τη σύνταξη εξώδικης επιστολής, με την οποία αξίωναν την αποχώρηση του πρώτου εναγόμενου από το παραπάνω διαμέρισμα. Ότι ο ίδιος ο διαθέτης της παρέδωσε τα χρήματα για τα έξοδα της σύνταξης και της επίδοσης της εν λόγω εξώδικης επιστολής προς τον πρώτο εναγόμενο και εκείνη προχώρησε σε περαιτέρω ενέργειες, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να αναγκασθεί να αποχωρήσει και να παραδώσει το διαμέρισμα, ενώ την ίδια ημέρα (5.4.2015) εξαφανίστηκε μυστηριωδώς ο διαθέτης. Ακόμη η μάρτυρας βεβαιώνει ότι απ’ όσα της είχε πει ο διαθέτης αλλά και η οικογένειά του, ο ίδιος έπασχε από νευρολογικής φύσεως ασθένειες, επιληπτικές κρίσεις Ε κλπ, ενώ τα τελευταία χρόνια «είχε αρχίσει να ξεχνάει». Από την εν λόγω ένορκη βεβαίωση της ως άνω μάρτυρος δικηγόρου ουδόλως ενισχύονται οι αγωγικοί ισχυρισμοί περί δικαιοπρακτικής ανικανότητας του διαθέτη. Αντίθετα με αυτά που δέχεται η έκθεση του τεχνικού συμβούλου των εναγόντων, που εμφανίζει τον διαθέτη να βρίσκεται τουλάχιστον από το έτος 2014 υπό το καθεστώς σοβαρά μειωμένου ελέγχου της βούλησης, της συνείδησης και της λειτουργίας της κρίσης του, μειωμένης σημαντικά της ικανότητας για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας και αποκλεισμού του ελεύθερου προσδιορισμού της βούλησής του με λογικούς υπολογισμούς, η μάρτυρας των εναγόντων, που επικαλείται και την αντιληπτική της ικανότητα λόγω και της επαγγελματικής της εμπειρίας, παρουσιάζει τον διαθέτη ως άνθρωπο με πλήρη διανοητική και δικαιοπρακτική ικανότητα, αποφασιστική λειτουργία της βούλησης και με διαμορφωμένη θέληση και άποψη, καθόσον συμμετέχει στις περισσότερες συναντήσεις στα δικηγορικά γραφεία για την εξεύρεση λύσης μεταξύ των τέκνων του, με εκπεφρασμένη βούληση περί της τύχης της περιουσίας του, ενώ και μετά τη σύνταξη της διαθήκης αναθέτει στη δικηγόρο αυτή, τη σύνταξη εξωδίκου, ενεργώντας για τα έννομα συμφέροντα της συζύγου του, εντολή που εκτέλεσε η δικηγόρος, χωρίς να αμφισβητεί τη λειτουργία της βούλησης του διαθέτη και την αντιληπτική του ικανότητα και κρίση. Τα όσα αναλυτικά περιγράφει για τον διαθέτη δεν αναιρούνται από την τελική αναφορά της στην ασθένεια του διαθέτη (νευρολογικής φύσεως ασθένειες, επιληψία), η οποία δεν αμφισβητείται και η οποία ούτε με βάση την έκθεση δικαστικής πραγματογνωμοσύνης προέκυψε ότι επέδρασε αποφασιστικά στη λειτουργία της βούλησής του, ούτε ακόμη αναιρούνται από την αναφορά της μάρτυρος ότι αυτός «είχε αρχίσει να ξεχνάει», κάτι το οποίο δεν καταθέτει ότι η ίδια παρατήρησε. Η μάρτυρας δεν καταθέτει για κάτι ανακόλουθο στη συμπεριφορά του διαθέτη και κάνει λόγο ότι ενημερώθηκε για νευρολογικής φύσεως ασθένειες και επιληπτικές κρίσεις Ε- όχι πάντως για άνοια- ενώ το ότι της ανέφερε ο ίδιος ο …………. και η οικογένειά του ότι τα τελευταία χρόνια «είχε αρχίσει να ξεχνάει» χωρίς άλλη διευκρίνιση δεν μπορεί να οδηγήσει σε συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για τη φυσική εξασθένηση της μνήμης που εμφανίζεται κατά κανόνα σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Ορθά λοιπόν το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο εκτίμησε την ένορκη βεβαίωση της παραπάνω μάρτυρος, απορριπτομένων των αντίθετα υποστηριζομένων από τους εκκαλούντες με τον τρίτο λόγο έφεσης. Περαιτέρω, σχετικά με τη διανοητική ικανότητα του διαθέτη βεβαίωσε ενόρκως και η μάρτυρας των εναγόμενων ………, η οποία ήρθε σε επαφή μαζί του για την εκμίσθωση σε αυτόν ενός διαμερίσματος στη Νίκαια Αττικής, επί της οδού ………., καθήκον που εκείνη είχε αναλάβει για λογαριασμό της ιδιοκτήτριας ………, το οποίο (διαμέρισμα) εντέλει ο αποβιώσας μίσθωσε με σύμβαση μισθώσεως για το διάστημα από 1.4.2015 έως 1.4.2017, σύμφωνα με την προσκομισθείσα απόδειξη υποβολής δήλωσης πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης με μισθωτή τον παραπάνω διαθέτη. Η μάρτυρας αυτή βεβαίωσε ενόρκως ότι την κάλεσε στο τηλέφωνο ο ίδιος ο ………. και κανόνισαν να συναντηθούν προκειμένου να δει το σπίτι, όπερ και εγένετο. Στη συνάντησή τους αυτή γνωρίστηκε δια ζώσης με τον διαθέτη, ο οποίος ήταν ένας σεβάσμιος άνθρωπος με διαύγεια πνεύματος και σκέψης. Επιτήρησε το σπίτι, της υπέβαλλε καίριες ερωτήσεις για τη λειτουργικότητά του, τα πάγια έξοδα κοινοχρήστων κλπ, της άσκησε δε και σθεναρή πίεση, προκειμένου να πετύχει μείωση της τιμής του ενοικίου και πέτυχε τη μείωση αυτού από τα 200 ευρώ στα 180 ευρώ. Επίσης βεβαιώνει ότι ο διαθέτης μέχρι και λίγες μέρες προ του θανάτου του που τον γνώρισε η ίδια, παρουσίαζε διαύγεια πνεύματος, σκέψης και βούλησης, είχε συγκροτημένη σκέψη και συνοχή λόγου, ήταν αυτοεξυπηρετούμενος, δεδομένου ότι την επισκέφτηκε μόνος του, χωρίς να παρουσιάζει την οποιαδήποτε ένδειξη άνοιας κλπ και ήταν έτσι, όπως τον γνώρισε ικανός να συντάξει διαθήκη και να εκφράσει ελεύθερα τη βούλησή του. Σημειώνει ακόμη ότι με τον διαθέτη ήπιαν πολλές φορές καφέ κατά τη διάρκεια που επισκευαζόταν το σπίτι που μίσθωσε και πολλές φορές της είχε αναφέρει τη στενοχώρια του για τη γυναίκα του και κάποια από τα παιδιά του που τον ανάγκασαν να φύγει από το σπίτι του. Παρά τα όσα υποστηρίζουν οι εκκαλούντες με τον πρώτο λόγο της έφεσής τους, η ένορκη αυτή βεβαίωση κρίνεται αξιόπιστη, αφού από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι η μάρτυρας ψεύδεται στα όσα καταθέτει και ότι δεν είχε γνωρίσει τον διαθέτη, όπως αναφέρει, ούτε άλλωστε χρειαζόταν να γνωρίζει τη φαρμακευτική αγωγή του …… για να καταλάβει αν αυτός έκανε ορθή χρήση του λογικού και είχε διαύγεια πνεύματος και σκέψης, αλλά αρκούσαν οι μεταξύ τους συνομιλίες και ο ειρμός της σκέψης του θανόντος για να αντιληφθεί η μάρτυρας αν αυτός είχε αντικειμενική αντίληψη της πραγματικότητας και αν μπορούσε να κάνει χρήση του λογικού. Επομένως απορριπτέος στην ουσία του τυγχάνει ο πρώτος λόγος έφεσης, με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα.
Περαιτέρω, ο μάρτυρας των εναγόντων, ………, ιερομόναχος, η μαρτυρία του οποίου λαμβάνεται υπόψη και δεν τυγχάνει εξαιρετέος μάρτυρας, όπως υποστηρίζουν οι εναγόμενοι, οι οποίοι υπέβαλαν εμπρόθεσμα ένσταση εξαιρέσεώς του, καθότι δεν εξετάζονται ως μάρτυρες οι κληρικοί, μόνο για τα περιστατικά που καλύπτονται από το επαγγελματικό τους απόρρητο, ενώ αντίθετα μπορούν να εξετασθούν οι μοναχοί (βλ. Χ. Απαλαγάκη, ΚΠολΔ, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, Ι, 5η έκδοση, υπό άρθρο 400, αρ.1, σελ. 1077), βεβαίωσε ότι ο διαθέτης παρουσίασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του συμπτώματα άνοιας και η κατάσταση της υγείας του τον είχε εξασθενήσει πολύ σωματικά και νοητικά, χωρίς άλλη διευκρίνιση και ιδίως χωρίς να αναφέρει κάποια συμπεριφορά του διαθέτη, κάποιο πραγματικό περιστατικό ή κάποια συζήτηση που είχαν μεταξύ τους, από την οποία συνήγαγε το παραπάνω συμπέρασμα περί άνοιας, οπότε το συμπέρασμά του αυτό κρίνεται αυθαίρετο, χωρίς να μεταβάλει κάτι στην κρίση του Δικαστηρίου το κατατεθέν από τον μάρτυρα ότι ο θανών δήλωνε διαρκώς ότι δεν ήθελε να αδικήσει τα παιδιά του, απορριπτομένου ως ουσία αβάσιμου του τέταρτου λόγου της υπό κρίση έφεσης. Επίσης ο μάρτυρας των εναγόντων ….., γνωστός του θανόντος, στη δική του ένορκη βεβαίωση υποστηρίζει ότι από το καλοκαίρι του 2008 που ο ………….. νοσηλεύθηκε λόγω οξείας επιληπτικής κρίσης στο νοσοκομείο της Κορίνθου για έναν ολόκληρο μήνα, βρισκόταν σε διαρκή σύγχυση και ότι σταδιακά έδειχνε να μην έχει συναίσθηση όλων των πράξεών του και ότι από το έτος 2008 και έπειτα δεν κατάφερε ποτέ να επιστρέψει στους ρυθμούς εργασίας και ζωής που είχε πριν την έξαρση της ασθένειάς του. Εντούτοις πέραν του ότι σύμφωνα με την έκθεση δικαστικής πραγματογνωμοσύνης δεν προκύπτει ότι η επιληψία προκαλεί διαρκή σύγχυση και απώλεια συναίσθησης των πράξεων του ασθενούς, ο ίδιος μάρτυρας αναφέρει ότι από το 2011 (και όχι από το 2008) ο διαθέτης είχε εγκαταλείψει την ενασχόλησή του με το εργοστάσιο λόγω της συμπεριφοράς του πρώτου εναγόμενου υιού του που τον παραγκώνισε και τον έδιωξε κι επομένως όχι λόγω διαρκούς συγχύσεως και απώλειας συναίσθησης των πράξεων του, ενώ επιπλέον καταθέτει ότι οι μόνες φορές που ο διαθέτης επέστρεφε στο μαγαζί ήταν με τον εν λόγω μάρτυρα και συγκεκριμένα όταν πήγαινε μαζί του στα …. για να τον βοηθήσει στην ενασχόλησή του με τα μελίσσια. Αν όμως είναι αληθές ότι ο ……….. από το 2008 ήταν σε διαρκή σύγχυση και δεν είχε συναίσθηση των πράξεών του δεν θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος σε δουλειές τρίτων και μάλιστα να βοηθάει τον παραπάνω μάρτυρα στα μελίσσια του. Εξάλλου, ο επίσης με επιμέλεια των εναγόντων ενόρκως βεβαιώσας ………….., παλιός εργαζόμενος στην επιχείρηση του διαθέτη και φίλος του καταθέτει ότι γνώριζε για τις κρίσεις επιληψίας τύπου Ε του ………. και για την οξεία κρίση επιληψίας που εκδηλώθηκε σε αυτόν το έτος 2008 που βρισκόταν στο ……….. με αποτέλεσμα να νοσηλευθεί για σχεδόν ένα μήνα στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου Κορίνθου, πλην όμως δεν κάνει λόγο για άνοια, παρά μόνο ότι το έτος 2014 που είχε έρθει μαζί με την πρώτη ενάγουσα στο μαγαζί του μάρτυρα στο …., ήταν πολύ καταβεβλημένος και οι κινήσεις του ήταν πολύ αργές. Δεν καταθέτει, ωστόσο, ότι ο διαθέτης δεν είχε χρήση του λογικού και αντικειμενική αντίληψη της πραγματικότητας. Ομοίως ο εξετασθείς με επιμέλεια των εναγόντων …………. που στο παρελθόν είχε επαγγελματική και φιλική σχέση με τον θανόντα, το μόνο που καταθέτει για την υγεία του είναι ότι ο τελευταίος από τα 47 του χρόνια ταλαιπωρείτο από κρίσεις επιληψίας τύπου Ε, η οποία ολοένα χειροτέρευε και τον ταλαιπωρούσε μέχρι τον θάνατό του και ότι το έτος 2012 που αγόρασε έπιπλα από την ατομική επιχείρηση του πρώτου εναγόμενου, τα παιδιά του ….. τον ενημέρωσαν ότι δεν έρχεται πια όπως παλιά στο εργοστάσιο, λόγω των προβλημάτων υγείας του, ο δε διαθέτης αγαπούσε όλη του την οικογένεια και όλα του τα παιδιά το ίδιο και ήθελε να ασχοληθούν αυτά με την κατασκευή επίπλων. Και ο μάρτυρας αυτός δεν καταθέτει ότι ο διαθέτης δεν είχε χρήση του λογικού και αντικειμενική αντίληψη της πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, ναι μεν λαμβάνονται υπόψη από το παρόν Δικαστήριο κατά το έκτο λόγο της υπό κρίση έφεσης οι ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά δοθείσες υπ’αριθ. …/10.2.2017, …/2.3.2017 και …./2.3.2017 ένορκες βεβαιώσεις των ………….. που προσκομίζουν οι εκκαλούντες-ενάγοντες πλην όμως από αυτές δεν συνάγεται η ανικανότητα του ……. να συντάξει διαθήκη κατά τον επίμαχο χρόνο (28.5.2014), λόγω ψυχικής ή διανοητικής ασθένειας. Ωστόσο, πέραν των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι οι ίδιοι οι δύο πρώτοι εκκαλούντες-ενάγοντες τοποθετούνται σε ανύποπτο χρόνο σχετικά με την ικανότητα του πατέρα τους να έχει αντίληψη και να εκφέρει άποψη σχετικά με την περιουσία του σε εξώδικα που έχουν αποστείλει στους εφεσίβλητους-εναγόμενους. Έτσι, δύο μήνες μετά τη σύνταξη της επίμαχης διαθήκης, στην προσκομιζόμενη από τους εκκαλούντες-ενάγοντες από 31.7.2014 εξώδικο απάντηση-δήλωση- πρόσκληση- διαμαρτυρία των δύο πρώτων εξ αυτών προς τον τρίτο εναγόμενο, αναφορικά με τις μεταξύ τους διαφορές ως ομορρύθμων εταίρων στην εταιρεία «………………» και προς εξεύρεση λύσης ως προς τη χρήση του ίδιου οικήματος που ο θανών διαθέτης εκμίσθωνε παράλληλα στην παραπάνω εταιρεία και στην επιχείρηση του πρώτου εναγόμενου υιού του, ….. , κτίριο το οποίο με τη διαθήκη του κατέλειπε εντέλει στους εναγόμενους, οι ως άνω ενάγοντες καταλήγουν δηλώνοντας «προς αποφυγήν περαιτέρω ερίδων και προστριβών σας ΚΑΛΟΥΜΕ όπως από κοινού μετά του ετέρου αδελφού μας, … και του πατρός μας ….. όπως έλθουμε σε επικοινωνία στον χώρο των επιχειρήσεών μας, παρουσία και των Πληρεξουσίων μας Δικηγόρων, εντός πέντε (5) ημερών από της λήψεως της παρούσης, προκειμένου να επιλυθούν εξωδικαστικά οι διαφορές οι οποίες ανέκυψαν…». Δηλαδή οι δύο πρώτοι ενάγοντες, τέκνα του …. στις 31.7.2014 θεωρούν ότι ο ίδιος είναι σε θέση να έλθει σε επικοινωνία μαζί τους και να συμμετάσχει στις συζητήσεις ως προς την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών που αφορούν στην μετέπειτα κληρονομιαία περιουσία του, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά τον παραπάνω χρόνο οι παραπάνω ενάγοντες δεν θεωρούσαν ότι ο πατέρας του έπασχε από ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του, διαφορετικά δεν θα ζητούσαν να συμμετέχει στις παραπάνω συζητήσεις. Επίσης, στην από 9.2.2015 απάντηση (υπ’ όψιν κ. ……) της πληρεξούσιας δικηγόρου της ίδιας ομόρρυθμης εταιρείας στην οποία συμμετείχαν ως ομόρρυθμοι εταίροι οι δύο πρώτοι ενάγοντες προς την αντίδικο πλευρά (νυν πρώτο και τρίτο εναγόμενους) σχετικά με τον διαμοιρασμό των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας και της ατομικής επιχείρησης του πρώτου εναγόμενου που στεγάζονταν στον ίδιο εργοστασιακό χώρο, αναφέρονται στη σελίδα 3 στην παράγραφο 4.γ τα εξής: «Όσον αφορά τον διαχωρισμό των κτιριακών εγκαταστάσεων, η παρουσία του κ. ….. που είναι ειδικός για το θέμα αυτό, με την θέση την οποία διατύπωσε ενώπιον όλων μας, ήταν ξεκάθαρο και σαφές ότι ο διαχωρισμός αυτός τεχνικά είναι εφικτός. Επιπροσθέτως να σας υπενθυμίσουμε ότι και η άποψη το πατέρα μας, επί του θέματος αυτού όπως την διατύπωσε ενώπιον όλων μας, ήταν σύμφωνη με την άποψη του κ. ….. και δεν άφησε απολύτως κανένα κενό ότι οι δύο επιχειρήσεις μπορούν να συνυπάρξουν στον ίδιο χώρο με ένα σαφή διαχωρισμό των κτιριακών εγκαταστάσεων, ούτως ώστε να μπορούν να λειτουργούν οι δύο επιχειρήσεις, ανεξάρτητα η μια από τη άλλη. Κατ’ επέκτασιν τα θέματα τα οποία προβάλετε, άπτονται κυρίως της αρμοδιότητος του κ. ….., η παρέμβαση του οποίου- η οποία ήταν με αποκλειστική πρωτοβουλία του πατέρα μας- έγινε αποδεκτή από όλους μας και πιστεύουμε ότι θα επιλύσει το ζήτημα με τον οικονομικότερο τρόπο». Δηλαδή οι δύο πρώτοι ενάγοντες, ως ομόρρυθμοι εταίροι της πιο πάνω ομόρρυθμης εταιρείας, δέχονται στις 9.2.2015, ήτοι μετά την παρέλευση επτά μηνών από τη σύνταξη της επίδικης διαθήκης, ότι ο πατέρας τους ήταν σε διανοητική κατάσταση να αναλάβει πρωτοβουλία να συζητήσει με τον μηχανικό κ. ….. πιθανούς τρόπους διαχωρισμού των κτιριακών εγκαταστάσεων του εργοστασίου που του ανήκε στο 38ο χιλιόμετρο Αθηνών-Κορίνθου, ώστε να συμβιβάσει τα αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ της ομόρρυθμης εταιρείας «……….» και του …… που λειτουργούσε εκεί ατομική επιχείρηση. Η πρωτοβουλία αυτή εκ των πραγμάτων απαιτούσε λεπτούς χειρισμούς, αντικειμενική εκτίμηση της πραγματικότητας και αναμφισβήτητα τη χρήση λογικών συλλογισμών με τους οποίους θα μπορούσαν να συγκερασθούν αντίθετα συμφέροντα, τα οποία μάλιστα αφορούν στην μετέπειτα κληρονομιαία περιουσία. Περαιτέρω, από την ανάγνωση της επίδικης διαθήκης προκύπτει ότι ο διαθέτης ………. δεν τελεί σε σύγχυση ως προς το τι του ανήκει και τι όχι, ώστε να μπορεί να συναχθεί ότι λόγω έλλειψης του λογικού θεωρούσε ως δική του περιουσία την περιουσία της συζύγου του, αλλά τιμώντας με τη διαθήκη αυτή μόνο τα δύο από επτά τέκνα του (πρώτο και τρίτο εναγόμενους) και τον συνονόματο εγγονό του, προσπαθεί να δικαιολογηθεί ηθικά έναντι των υπολοίπων τέκνων του, εμφανίζοντας την προικώα περιουσία της συζύγου του, ως κοινή περιουσία, υπό την έννοια ότι στην αξιοποίησή της συνέβαλε και ο ίδιος με τα εισοδήματα από την εργασία του και ότι δια λόγου κάθε τέκνο θα λάμβανε ένα μέρος από την περιουσία αυτή, ώστε τελικά να μην αδικηθεί κανείς. Το γεγονός ότι χρησιμοποιεί νομικούς όρους όπως «νόμιμη μοίρα» δεν σημαίνει ότι του υπαγόρευσε κάποιος τη διαθήκη και ότι δεν εκφράζει με αυτή τη δική του βούληση, αφού οιοσδήποτε διαθέτης, ακόμη και αν οι γραμματικές του γνώσεις είναι του δημοτικού σχολείου, δεν κωλύεται να συμβουλευθεί κάποιο δικηγόρο ή άλλο νομικό για ζητήματα του κληρονομικού δικαίου. Επίσης το ότι ο διαθέτης ενώ είχε συντάξει την επίδικη διαθήκη, ερχόταν σε διαπραγματεύσεις με τα τέκνα του με σκοπό να βρεθεί τρόπος να διαμοιραστεί συμβιβαστικά η περιουσία του ενόσω ακόμη ήταν εν ζωή, δεν συνιστά ένδειξη ότι βρισκόταν σε σύγχυση, επειδή με τη διαθήκη που είχε ήδη συντάξει εγκαθιστούσε στην περιουσία του μόνο τους εναγόμενους, αλλά την προτίμησή του στο να βρεθεί κάποια συμβιβαστική λύση με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Το ενδιαφέρον του αυτό να βρεθεί μια τέτοια λύση δείχνει το προσκομιζόμενο απ’ όλους τους διαδίκους από 3.2.2015 ιδιόχειρο σημείωμά του, στο οποίο δηλώνει ότι εάν δεν τηρηθούν/πραγματοποιηθούν αυτά, που συμφώνησαν με τους δικηγόρους για τη δίκαιη μοιρασιά, που επιθυμεί αυτός και η σύζυγός του, προς τα τέκνα τους, πρώτη και δεύτερο των εναγόντων και πρώτο και τρίτο των εναγομένων, και όποια πρόσωπα δεν συμβιβαστούν, θα αποχωρήσουν από το οίκημα του εργοστασίου στα ….., που νοικιάζει. Σε περίπτωση που βρισκόταν συμβιβαστική λύση, ενδεχομένως να ανακαλούσε την επίδικη διαθήκη, πλην όμως εκείνο που προκύπτει και από τις εξώδικες δηλώσεις που αντάλλασσαν μεταξύ τους οι διάδικοι εκείνη την περίοδο (2014-2015) είναι η αδυναμία να λειτουργήσουν παράλληλα στον ίδιο εργοστασιακό χώρο η ομόρρυθμη εταιρεία που είχαν συστήσει οι δύο πρώτοι ενάγοντες με τον τρίτο εναγόμενο και η ατομική επιχείρηση του πρώτου εναγόμενου, αφού οι δραστηριότητες των δύο επιχειρήσεων αλληλοεπικαλύπτονταν (εμπορία και παραγωγή επίπλων και ξυλουργικών κατασκευών), αυτές λειτουργούσαν ανταγωνιστικά και υπήρχε μόνιμη διαφωνία σχετικά με το ποιος θα χρησιμοποιούσε τα μηχανήματα που υπήρχαν στον ίδιο χώρο, ενώ υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια από την πλευρά των εναγόντων λόγω του ότι στο παρελθόν είχαν εκτεθεί σε δανεισμό από τράπεζες για να ενισχύσουν την ατομική επιχείρηση του πρώτου εναγόμενου και οι οφειλές τους αυτές παρέμεναν έναντι των τραπεζών. Όπως προκύπτει από το ίδιο το περιεχόμενο της επίδικης διαθήκης, ο διαθέτης επιθυμούσε να συνεχιστεί η λειτουργία της επιχείρησης που ο ίδιος με τον αδελφό του είχαν ξεκινήσει, ο μόνος δε τρόπος να συμβεί αυτό ήταν να δείξει την εύνοιά του σε μία από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές- εν προκειμένω στους εναγόμενους. Πλησίον του χρόνου σύνταξης της από 28.5.2014 ιδιόγραφης διαθήκης και συγκεκριμένα στις 23.7.2014 (βλ. την υπ’ αριθ. ……/23.7.2014 έκθεση επίδοσης του δικ. επιμελητή του Πρωτοδικείου Πειραιά . …… προς την πρώτη ενάγουσα) ο ……. από κοινού με τον πρώτο εναγόμενο απηύθυνε προς τους δύο πρώτους ενάγοντες ατομικά και υπό την ιδιότητα των ομορρύθμων εταίρων της «….……..» εξώδικο δήλωση- πρόσκληση διαμαρτυρία με την οποία κατηγορούσε τους δύο πρώτους ενάγοντες ως υπεύθυνους για τη μη εξεύρεση λύσης στις διαφορές τους με τον πρώτο εναγόμενο. Αναφέρει σχετικά ότι «Αποτυχούσης της προσπάθειας- συνάντησης που έλαβε χώρα στις 10/07/14 και ώρα 19:00 στο γραφείο του πληρεξουσίου μας Δικηγόρου ……, με την πληρεξουσία Δικηγόρο Σας …….., στον Πειραιά για εξεύρεση λύσης των αναφανέντων και αναφυομένων καθημερινά εξ αιτίας Σας προβλημάτων, αλλά και περαιτέρω της απραγματοποίητης συνάντησης που επεδίωξε ο πρώτος ημών πατέρας όλων μας μεταξύ ημών και του δευτέρου από Εσάς, … και του τρίτου αδελφού μας ….. , δε τελεσφόρησε, από την αδιαλλαξία Σας και την απροθυμία του δευτέρου υμών να έρθει στην προγραμματισμένη συνάντησή μας, σε μια ύστατη προσπάθεια διευθέτησης των διαφορών μας ως πατέρα με τους τρεις υιούς του. Δεδομένης της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί μεταξύ μας, ως οικογένεια αλλά και ως επαγγελματίες, ευρισκόμενοι και εργαζόμενοι εντός του ιδίου εργοστασιακού χώρου, ο πατέρας Σας, πρώτος από εμάς, ΕΝΤΟΝΑ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΕΝΟΣ για τη συμπεριφορά Σας, Σας καλώ να ρυθμίσετε με πνεύμα αδελφικής αγάπης, κατανόησης και αγαστής συνεργασίας τις διαφορές μεταξύ Σας, να επικρατήσει η λογική και να περιοριστείτε στους χώρους που Σας έχω εκμισθώσει με το από 15/09/2009 μισθωτήριο συμβόλαιο, ήτοι 149 τμ και παύσατε δημιουργείτε προβλήματα και προστριβές μεταξύ υμών και των αδελφών Σας …. και …… και περιοριστείτε επίσης στο αντικείμενο της εργασίας Σας, αυστηρά και βάσει του καταστατικού Σας, παύσετε ανταγωνίζεσθε την ατομική επιχείρηση του αδελφού Σας, δευτέρου από εμάς ….. άλλως Σας προειδοποιώ μην αφήνοντάς μου άλλο περιθώριο ότι θα καταγγείλω τη μεταξύ ημών σύμβαση μίσθωσης για κακή χρήση του μισθίου, ακινήτου μου τουλάχιστον…» Η δήλωση αυτή δείχνει δυσαρέσκεια του ….. προς τα πρόσωπα των δύο πρώτων εναγόντων και συνάδει με την προτίμηση που είχε δείξει ο διαθέτης περίπου δύο μήνες νωρίτερα στους εναγόμενους να τιμήσει μόνο αυτούς με τη διαθήκη του. Στην εξώδικο αυτή δήλωση δεν απάντησαν οι δύο πρώτοι ενάγοντες, όπως θα μπορούσαν να πράξουν σε περίπτωση που πίστευαν ότι ο πατέρας τους δεν είχε αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας λόγω διανοητικής ή ψυχικής διαταραχής, ένεκα της οποίας αποκλειόταν ο ελεύθερος προσδιορισμός της βούλησής του με λογικούς υπολογισμούς και ότι επηρεαζόταν από τον πρώτο εναγόμενο αδελφό τους. Εκτός των άλλων, ο διαθέτης πριν τη σύνταξη της διαθήκης είχε χορηγήσει στην πρώτη ενάγουσα προκειμένου αυτή να προβεί για λογαριασμό του σε όσες ενέργειες χρειαστούν ενώπιον της Δ.Ο.Υ. την από 13.3.2013 εξουσιοδότησή του που φέρει την από 14.1.2014 βεβαίωση του γνήσιου της υπογραφής του από το Τ.Α. Νίκαιας, για την οποία η πρώτη ενάγουσα αναφέρει ότι αποτελεί απόδειξη της εμπιστοσύνης του αποβιώσαντος προς αυτήν, η οποία όμως προϋποθέτει για να είναι ισχυρή δικαιοπρακτική ικανότητα του εξουσιοδοτούντος. Τέλος, την 1.12.2014, ο ……… κατάρτισε με την ομόρρυθμη εταιρεία «……………….», στην οποία μετείχαν οι δύο πρώτοι ενάγοντες και ο τρίτος εναγόμενος ως ομόρρυθμοι εταίροι σύμβαση επαγγελματικής μίσθωσης (βλ. το προσκομιζόμενο από τους εφεσίβλητους από 1.12.2014 ιδιωτικό συμφωνητικό επαγγελματικής μίσθωσης) οπότε ο διαθέτης εκμίσθωσε στην παραπάνω εταιρεία το βιοτεχνικό κτίριο στο 38ο χιλιόμετρο της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου στα ……. ιδιοκτησίας του και δη επιφάνεια 384,72 τετρ. μέτρων, γεγονός που σημαίνει ότι οι δύο πρώτοι ενάγοντες αποδέχονταν τη δικαιοπρακτική ικανότητα του πατέρα τους έξι μήνες μετά τον χρόνο σύνταξης της επίδικης διαθήκης, διαφορετικά δεν θα συναλλάσσονταν μαζί του. Ενόψει των ανωτέρω, δεν αποδείχθηκε ψυχική ή διανοητική διαταραχή τέτοιας βαρύτητας, που να περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης του διαθέτη, κατά τον χρόνο σύνταξης της επίδικης διαθήκης και ειδικότερα τέτοια διαταραχή που μείωσε σημαντικά την ικανότητά του για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας και απέκλειε το ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής του, η δε άνοια, η οποία είχε διαγνωσθεί στον διαθέτη ήταν ήπιας μορφής, δεν είχε εξελιχθεί, ώστε να επηρεάζει τη στάθμιση της πραγματικότητας και τη χρήση του λογικού, ώστε να καθιστά τον …… ανίκανο προς σύνταξη διαθήκης και αντιμετωπιζόταν φαρμακευτικά. Ομοίως κρίνοντας το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο ορθά τις αποδείξεις εκτίμησε και το νόμο ερμήνευσε και εφάρμοσε, τα δε αντίθετα προβαλλόμενα με τον πέμπτο λόγο έφεσης απορριπτέα τυγχάνουν στην ουσία τους. Μη απομένοντος άλλου λόγου έφεσης προς εξέταση, πρέπει αυτή να απορριφθεί στο σύνολό της και αφού συμπληρωθούν οι αιτιολογίες της εκκαλούμενης απόφασης με τις αιτιολογίες της παρούσας κατ’ άρθρο 534 ΚΠολΔ. Τα δικαστικά έξοδα των εφεσίβλητων για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, πρέπει, κατόπιν σχετικού αιτήματός τους, να επιβληθούν σε βάρος των εκκαλούντων σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 183, 176 και 191 παρ.2 ΚΠολΔ, κατά τα ειδικότερα διαλαμβανόμενα στο διατακτικό. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος από τους εκκαλούντες για την άσκηση της έφεσης e-παράβολου στο δημόσιο ταμείο, λόγω της απόρριψης του ένδικου μέσου, σύμφωνα με το άρθρο 495 παρ.4 προτελ. εδ. του ΚΠολΔ, ομοίως κατά το διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται τυπικά και απορρίπτει κατ’ ουσίαν την από 6.7.2022 έφεση κατά της 1548/2022 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (τακτική διαδικασία).
Επιβάλλει τα δικαστικά έξοδα των εφεσίβλητων για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας σε βάρος των εκκαλούντων και ορίζει αυτά στο ποσό των επτακοσίων (700) ευρώ.
Διατάσσει την εισαγωγή στο δημόσιο ταμείο του κατατεθέντος από τους εκκαλούντες για την άσκηση της έφεσης με κωδικό …………. e- παράβολου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ποσού εκατόν πενήντα (150) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στις 3/7/2023
Δημοσιεύτηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του στον Πειραιά, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξούσιων δικηγόρων τους, στις 13/7/2023
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ