ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αριθμός Αποφάσεως 364/2024
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές, Βασίλειο Παπανικόλα, Πρόεδρο Εφετών, Ιωάννα Μάμαλη Εφέτη και Ελένη Μοτσοβολέα Εφέτη- Εισηγήτρια και από την Γραμματέα Κ.Σ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στον Πειραιά, την ………., για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Της εκκαλούσας : ……………, η οποία στο ακροατήριο εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο Ιωάννη Λέκκα, βάσει δηλώσεως.
Των εφεσιβλήτων : 1)………, 2) ………., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν στο ακροατήριο από τον πληρεξούσιο δικηγόρο, Σταύρο Μαυρομάτη, βάσει δηλώσεως.
Οι ενάγοντες και ήδη εφεσίβλητοι άσκησαν ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς την από 4-3-2021 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης …………/2021 αγωγή τους κατά της εναγομένης και ήδη εκκαλούσας επί της οποίας εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 2924/2022 απόφαση του παραπάνω Δικαστηρίου, που δέχθηκε την αγωγή. Την απόφαση αυτή προσέβαλε ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου η εναγομένη με την από 18-11-2022 και με αριθμ. εκθ. καταθ. ……../2022 έφεσή της, αντίγραφο της οποίας κατατέθηκε στη Γραμματεία αυτού του Δικαστηρίου με αριθμό κατάθεσης …………/2022, προσδιορίσθηκε για τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας και γράφηκε στο πινάκιο.
Κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο, κατά την οποία η υπόθεση εκφωνήθηκε νόμιμα με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο, οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων δεν παραστάθηκαν στο ακροατήριο, αλλά κατέθεσαν μονομερή δήλωση κατ’ άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ και προκατέθεσαν προτάσεις.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση έφεση της εναγομένης κατά της υπ’ αριθ. 2924/2022 οριστικής αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε κατά την τακτική διαδικασία και δέχθηκε την εναντίον της από 4-3-2021 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………./2021 αγωγή των εφεσιβλήτων κατ’ ουσίαν, έχει ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως (άρθρα 495 παρ. 1, 2, 498, 511, 513 παρ. 1β, 516 παρ. 1, 517, 518 ΚΠολΔ), αφού η εκκαλουμένη επιδόθηκε την 1η Νοεμβρίου 2022 και η έφεση κατατέθηκε την 30η Νοεμβρίου 2022, αρμοδίως δε φέρεται προς εκδίκαση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου ( άρθρο 19 ΚΠολΔ) και για το παραδεκτό της έχει καταβληθει και το νόμιμο παράβολο (με κωδικό πληρωμής …………./2022 ) σύμφωνα με το άρθρο 495 παρ. 3 του ΚΠολΔ. Επομένως, είναι τυπικά δεκτή και πρέπει να ερευνηθει περαιτέρω ως προς το παραδεκτό και το βάσιμο των κατ’ ιδίαν λόγων της κατά την αυτή ως άνω διαδικασία (533 παρ. 1 ΚΠολΔ).
Κατά το άρθρο 131 ΑΚ, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 16 του Ν. 2447/1996, “Η δήλωση βούλησης είναι άκυρη αν κατά το χρόνο που έγινε, το πρόσωπο δεν είχε συνείδηση των πραττομένων του ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική ταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του. Οι κληρονόμοι μπορούν, μέσα σε μια πενταετία από την επαγωγή, να προσβάλλουν για έναν από τους λόγους της προηγούμενης παραγράφου τις μη χαριστικές δικαιοπραξίες που έγιναν από τον κληρονομούμενο ή προς αυτόν τότε μόνο: 1. αν κατά την κατάρτιση της δικαιοπραξίας εκκρεμούσε διαδικασία για την υποβολή του κληρονομουμένου σε δικαστική συμπαράσταση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής, που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί ή αν μετά την κατάρτιση ο κληρονομούμενος υποβλήθηκε σε δικαστική συμπαράσταση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής, που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί ή αν μετά την κατάρτιση ο κληρονομούμενος υποβλήθηκε σε δικαστική συμπαράσταση για την παραπάνω αιτία 2. αν η δικαιοπραξία καταρτίστηκε ενόσω αυτός βρισκόταν έγκλειστος σε ειδική για την κατάστασή του μονάδα ψυχικής υγείας 3. αν η κατάσταση που επικαλούνται οι κληρονόμοι προκύπτει από την ίδια τη δικαιοπραξία που προσβάλλεται”. Από τη διάταξη του πρώτου εδαφίου του άνω άρθρου συνάγεται ότι η δήλωση είναι άκυρη, αν κατά το χρόνο που έγινε, ο δηλών, από τις παραπάνω αιτίες δεν είχε συνείδηση των πράξεων ή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής, που είναι δυνατόν να συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο, εφόσον ο νόμος δεν το αποκλείει, δεν είχε έλλογη κρίση, που να του επιτρέπει να προσδιορίζει ελεύθερα τη βούλησή του με λογικούς υπολογισμούς και βρισκόταν σε αδυναμία να διαγνώσει το περιεχόμενο και την ουσία της δικαιοπραξίας που επιχειρεί και τις συνέπειες που θα προκύψουν από αυτήν. Ως ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησης του δηλούντος νοείται, ειδικότερα, κάθε διαταραχή που μειώνει σημαντικά την ικανότητα για αντικειμενικό έλεγχο της πραγματικότητας, όταν, δηλαδή, εξαιτίας της διαταραχής αυτής αποκλείεται, κατά το χρόνο κατάρτισης της δικαιοπραξίας, ο ελεύθερος προσδιορισμός της βούλησης του δηλούντος με λογικούς υπολογισμούς, καθόσον ο τελευταίος κυριαρχείται από παραστάσεις, αισθήματα, ορμές ή επιρροές τρίτων. Οι ασθένειες που μπορούν να οδηγήσουν στην πιο πάνω διαταραχή είναι οι γνήσιες ψυχώσεις, όπως λ.χ. η μανιοκατάθλιψη, η σχιζοφρένεια, οι παράνοιες, αλλά και οργανικοψυχικές παθήσεις, όπως λ.χ. η γεροντική άνοια, όταν απ` αυτή προκαλείται μόνιμη διαταραχή της λειτουργίας του νου, σε βαθμό που αποκλείει την ύπαρξη λογικής κρίσης, η ολιγοφρένεια κ.α. Η ακυρότητα των δικαιοπραξιών του κατά τα παραπάνω ανικάνου λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής είναι απόλυτη, ώστε οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να την προσβάλλει (ΑΠ 553/2016, ΑΠ 645/2015, ΑΠ 1413/2014). Κρίσιμος χρόνος για τη διανοητική κατάσταση του προσώπου είναι η στιγμή της δηλώσεως της βουλήσεως, γεγονότα δε προγενέστερα ή μεταγενέστερα από τα οποία εμμέσως μπορεί αυτή να συναχθεί, δεν είναι ουσιώδη (ΑΠ 10/2023 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου, η εφαρμογή του δεύτερου εδαφίου του ίδιου άρθρου με την οποία τίθενται περιορισμοί στο δικαίωμα των κληρονόμων, να επικαλεσθούν την ακυρότητα των δικαιοπραξιών που κατήρτισε ο κληρονομούμενος από αυτούς, ενώ βρισκόταν σε μια από τις προαναφερόμενες καταστάσεις ανικανότητας, προϋποθέτει δικαιοπραξίες επαχθείς (μη χαριστικές) δηλαδή δικαιοπραξίες με τις οποίες η προσπόριση περιουσιακού οφέλους (επίδοση) έγινε έναντι ανταλλάγματος.Οι χαριστικές δικαιοπραξίες του κληρονομουμένου, δηλαδή εκείνες με τις οποίες η επίδοση έγινε χωρίς αντάλλαγμα δεν εμπίπτουν στη ρύθμιση αυτή, αλλά αρκεί για την προσβολή τους η συνδρομή των όρων του πρώτου εδαφίου του ίδιου άρθρου (ΑΠ 227/2022, 372/2015, ΑΠ 8/2013, ΑΠ 888/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η άκυρη για την παραπάνω αιτία δικαιοπραξία μπορεί να έχει καταρτισθεί και από αντιπρόσωπο του ανίκανου κληρονομούμενου, εφόσον αυτός χορήγησε τη σχετική πληρεξουσιότητα στον αντιπρόσωπό του, ενώ βρισκόταν σε κατάσταση ανικανότητας, οπότε ναι μεν η πληρεξουσιότητα δεν συνιστά καθ` εαυτήν χαριστική δικαιοπραξία, αλλά ούτε και επαχθή, εφόσον όμως αφορά στην τέλεση από τον αντιπρόσωπο του ανίκανου χαριστικής δικαιοπραξίας, εμπίπτει τελικά στη ρύθμιση του πρώτου εδαφίου του άρθρου 131 ΑΚ και τόσον η ίδια όσον και η μετέπειτα δικαιοπραξία του αντιπροσώπου μπορεί να προσβληθεί ως άκυρη από τους κληρονόμους σύμφωνα με τους ορισμούς του πρώτου εδαφίου του άρθρου 131 ΑΚ (ΑΠ 10/2023, ΑΠ 227/2022, ΑΠ 372/2015). Χαριστική δικαιοπραξία, είναι και η προβλεπόμενη στο άρθρο 1509 ΑΚ γονική παροχή, αφού η παροχή αυτή, γίνεται χωρίς αντάλλαγμα και χωρίς την ύπαρξη, σχετικής, προς τούτο νομικής υποχρεώσεως των γονέων. Ο χαρακτηρισμός της ως δωρεάς, μόνον κατά το ποσόν που υπερβαίνει το επιβαλλόμενο από τις περιστάσεις μέτρο, δεν μπορεί να στηρίξει αντίθετη εκδοχή, καθ’ όσον η μη ένταξή της, έως ένα βαθμό στην έννοια της δωρεάς, αποσκοπεί στην απαλλαγή της από ορισμένες δυσμενείς συνέπειες των δωρεών, όπως είναι η υποβολή σε τύπο, η βαρύτερη φορολόγηση και ιδίως η δυνατότητα ανακλήσεως. Δεν ήταν, αντιθέτως, σκοπός του άρθρου 1509 ΑΚ, να υπαγάγει στις επαχθείς δικαιοπραξίες μέρος των γονικών παροχών, οι οποίες έτσι υπόκεινται, σε όλη τους την έκταση, στην ρύθμιση του πρώτου εδαφίου του άρθρου 131 ΑΚ. Συνεπώς για τη νομική βασιμότητα σχετικής αγωγής του κληρονόμου περί αναγνωρίσεως της ακυρότητας συμβάσεως γονικής παροχής, που καταρτίσθηκε από τον κληρονομούμενο, αρκεί η επίκληση των στοιχείων, που πληρούν το πραγματικό του άρθρου 131 εδ. 1 ΑΚ (Α.Π. 372/2015, ΑΠ 888/2010, ΑΠ 48/2009, ΑΠ 1687/2002, 638/2004, ΕφΘεσ 1470/2020 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Τέλος, για το ορισμένο της αγωγής [αναγνωριστικής] με την οποία ο ενάγων ζητεί την αναγνώριση ακυρότητας λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής δεν είναι απαραίτητη η αναφορά νόσου ειδικώς η οποία μπορεί να είναι οιαδήποτε και αδιάγνωστη ακόμη, γιατί επιρροή ασκεί, σύμφωνα με την προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 131 ΑΚ το καθοριζόμενο αποτέλεσμα και δη της στερήσεως της συνειδήσεως των πράξεών του και της βουλήσεώς του (ΑΠ 48/2009), προκειμένου δε το δικαστήριο να καταλήξει στο αποδεικτικό του πόρισμα συνδυάζει τις αποδείξεις με τη χρήση και των κοινών γνώσεων και των εν γένει κανόνων της λογικής και της ανθρώπινης εμπειρίας. (ΑΠ 8/2013, ΑΠ 274/2011, ΑΠ 48/2009, ΕφΘεσ 1470/2020 ΝΟΜΟΣ).
Με την από 4-3-2021 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………../2021 αγωγή, οι ενάγοντες και ήδη εφεσίβλητοι, ισχυρίζονται ότι τυγχάνουν μαζί με την εναγομενη αδελφή τους και τον έτερο αδελφό τους, …….. (μη διάδικο ) καθολικοί διάδοχοι και εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της ήδη αποβιωσάσης την 17.10.2019 μητέρας τους, ……. χήρας …… το γένος ……… Ότι η θανούσα μητέρα τους κατά τον χρόνο του θανάτου της ήταν αποκλειστική κυρία, νομέας και κάτοχος : Α) ενός ισογείου καταστήματος επιφανεις 83,70 τ.μ., όπως ειδικότερα περιγράφεται στην αγωγή κατά θέση, έκταση και όρια, επί οικοπεδου επί του οποίου έχει ανεγερθεί διώροφη οικοδομή, στο ισόγειο της οποιας βρίσκεται το ως άνω κατάστημα, κειμένου εντός του εγκεκριμενου σχεδίου του Δήμου Κερατσινίου–Δραπετσώνας, το οποιο (οικοπεδο) έχει υπαχθεί στις διατάξεις του νομου 3741/1929 και των άρθρων 1002 και 1117 ΑΚ δυναμει της υπ’ αριθμ. ……../27.7.1995 Πράξης συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας της συμβολαιογράφου Πειραιώς …………., νομίμως μεταγραφείσας, Β) του μελλοντικώς ανεγερθησομένου δευτέρου (Β) ορόφου πάνω από το ισόγειο με ποσοστό συνιδιοκτησίας στο οικόπεδο 332/οοο εξ αδιαιρέτου και Γ) ότι η θανούσα μητέρα τους ήταν επικαπώτρια του διαμερίσματος του πρώτου (Α) ορόφου πάνω από το ισόγειο κατάστημα του ως άνω περιγραφέντος ακινήτου, η ψιλή κυριότητα του οποίου διαμερίσματος ανήκε στην εναγομένη την οποία είχε αποκτήσει από την μητέρα τους δυνάμει του υπ’ αριθμ. ………./27.7.1995 συμβολαίου γονικής παροχής της συμβολαιογράφου Πειραιώς …………., νομίμως μεταγραφεντος. Ότι δυνάμει του υπ’ αριθμ. ………/5.5.2017 συμβολαίου τροποποίησης οριζοντίου ιδιοκτησίας και γονικής παροχής οριζόντιας ιδιοκτησίας με αποκλειστική χρήση αποθήκης της συμβολαιογράφου Πειραιώς ………., νομίμως καταχωρηθέντος, η μητέρα των διαδίκων, μεταβίβασε προς την εναγομένη θυγατέρα της και αδελφή τους λόγω γονικής παροχής ( και ενώ είχε ήδη προβεί προς αυτήν σε γονική παροχή του διαμερίσματος του πρώτου ορόφου) το ως άνω αναφερθέν κατάστημα του ισογείου ορόφου, στο οποίο ανήκει και η αποκλειστική χρήση της αποθήκης στο χώρο κάτω από την σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Ότι η κληρονομούμενη, κατά τον κρίσιμο χρόνο κατάρτισης της επίδικης δικαιοπραξίας, βρισκόταν σε ψυχική και διανοητική διαταραχή οφειλόμενη σε εκδήλωση διαρκούς πνευματικής ασθένειας, η οποία απέκλειε τον ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής της. Με βάση το ιστορικό αυτό εδίωκαν, ως καθολικοί διάδοχοι και δη εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της ήδη αποβιωσάσης μητέρας τους, ……. χήρας ……. το γένος …….., την αναγνώριση της ακυρότητας του υπ’ αριθμ. ………/5.5.2017 συμβολαίου τροποποίησης οριζοντιας ιδιοκτησίας και γονικής παροχής οριζόντιας ιδιοκτησίας με αποκλειστική χρήση αποθηκης της συμβολαιογράφου Πειραιώς ………….., ήτοι των, κατ’ ορθην εκτίμηση, περιεχομένων σε αυτό δικαιοπραξιών, και να καταδικασθεί η εναγομένη στα δικαστικά τους έξοδα. Επί της ανωτέρω αγωγής εξεδόθη η εκκαλουμένη απόφαση, δια της οποίας τo πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, αφού έκρινε την αγωγή ορισμένη και νόμιμη, περαιτέρω μετ΄ εκτίμηση αποδείξεων δέχθηκε αυτήν κατ’ ουσίαν και αναγνώρισε την ακυρότητα του ως άνω συμβολαίου. Κατά της απόφασης αυτής παραπονείαι η εναγομένη και ήδη εκκαλούσα, με την υπό κρίση έφεσή της για τους αναφερόμενους σε αυτήν λόγους που ανάγονται σε εσφαλμένη ερμηνεία και κακή εφαρμογή του νόμου και σε πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων και διώκει την εξαφάνισή της εκκαλουμένης, ώστε να απορριφθεί η αγωγή. Η αγωγή, με το ως άνω περιεχόμενο είναι νομικά πλήρης και επαρκής ως προς την αναφορά των παραπάνω περιστατικών, που αποτελούν τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή των κανόνων ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 131 εδ. 1 του ΑΚ, σε συνδυασμό με 216,1509 ΑΚ, στο οποίο και θεμελιωνεται το αίτημά της, ενόψει του ότι η ένδικη γονική παροχή, αποτελεί χαριστική δικαιοπραξία και το αυτό ισχύεί και για την τροποποιήση της συστάσεως της οριζοντίου ιδιοκτησίας, η οποια δεν είναι επαχθης δικαιοπραξία (ΑΠ 227/2022, 372/2015, ΑΠ 8/2013, ΑΠ 888/2010) και συνεπώς για την αξιολόγησή της ως ορισμένης και νομικά βάσιμης αρκούσε ο αγωγικός ισχυρισμός ότι η κληρονομούμενη κατά το χρόνο κατάρτισης της δικαιοπραξίας έπασχε από πνευματική ασθένεια, εξαιτίας της οποίας δεν είχε συνείδηση των πράξεών της και είχε περιέλθει σε ψυχική και νοητική διαταραχή, που την εμπόδιζε να προβεί σε ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής της (ΑΠ 372/2015, ΑΠ 48/2009), ενώ δεν απαιτείτο να αναφέρονται στην αγωγή εάν οι ενάγοντες είχαν επαφές στο κρίσιμο χρονικό διάστημα με την θανούσα μητέρα τους, ώστε να είναι σε θέση να περιγράψουν την διανοητική της κατάσταση, ούτε απαιτείτο να επικαλούνται συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά από τα οποία να συνάγεται ότι κατά τον χρόνο συντάξεως του επιδίκου συμβολαίου βρισκόταν σε ψυχική και διανοητική διαταραχή αναιρετική της δυνατότητας ελεύθερου προσδιορισμού της βούλησής της με λογικούς υπολογισμούς. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που έκρινε την αγωγή ορισμένη ορθώς ερμήνευσε και εφάρμοσε την πιο πάνω διάταξη ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 131 του ΑΚ, όσα δε περί του αντιθέτου υποστηρίζονται με τον πρώτο λόγο εφέσεως είναι αβάσιμα και απορριπτέα.
Από την προσήκουσα εκτίμηση των νομίμως επικαλούμενων και προσκομιζόμενων υπ’ αριθμ. …/17-6-2021, …/17-6-2021 και …/17-6-2021 ενόρκων βεβαιώσεων των μαρτύρων ………… ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιώς . ………, που ελήφθησαν με πρωτοβουλία της εναγομένης μετά νομοτύπου και εμπροθέσμου κλητεύσεως των εναγοντων (υπ’ αριθμ. …. και …./14.6.2021 εκθέσεις επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Πειραιώς …….), με την επισήμανση ότι οι υπ’ αριθμόν …. και …/17-6-2021 ένορκες βεβαιώσεις θα ληφθούν υπόψη, ακόμη και αν δεν περιέχεται στην από 14.6.2021 κλήση, που επέδωσε στους εφεσιβλήτους η εναγομένη για την λήψη των άνω ένορκων βεβαιώσεων, το επάγγελμα των μαρτύρων …………. , καθώς σύμφωνα με το άρθρο 424 περ. γ ΚΠολΔ, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από τα άρθρα 23 και 120 του Ν. 4842/2021 και εφαρμόζεται, κατά την μεταβατική διάταξη του άρθρου 116 παρ. 1β του ν. 4842/2021 και στις εκκρεμείς υποθέσεις, το επάγγελμα του μάρτυρος δεν ανήκει πλέον στα υποχρεωτικά στοιχεία που η προηγηθείσα της ένορκης βεβαίωσης κλήση πρέπει να περιλμβάνει, και όλων ανεξαιρέτως των μετ’ επικλήσεως νομίμως προσκομιζομένων υπό των διαδίκων εγγράφων, τα οποία λαμβάνονται υπόψη είτε προς άμεση απόδειξη (άρθρα 432 επ. ΚΠολΔ) είτε για την συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων (άρθρα 336 § 3, 339, 395 ΚΠολΔ), σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας, που το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψιν αυτεπαγγέλτως (άρθρο 336 παρ. 4 ΚΠολΔ), αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Στις 17.10/2019 απεβίωσε χωρίς να αφήσει διαθήκη, σε ηλικια 86 ετών, η ………….., μητέρα όλων των διαδίκων. Η κληρονομούμενη είχε τελέσει το έτος 1951 στη Νίκαια νόμιμο γάμο με τον ………., ο οποίος είχε αποβιώσει από το έτος 2008, από τον γάμο δε αυτόν, απέκτησαν τέσσερα τέκνα και δη τους διαδίκους και τον ……… (μη διάδικο), ο οποίος απεβίωσε το έτος 2021. Στις 5 Μαίου 2017, δυνάμει του υπ’ αριθμ. ………./5-5-2017 συμβολαίου τροποποίησης σύστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας και περιουσιακής παροχής (γονικής) ψιλης κυριότητας αυτοτελούς και ανεξάρτητης οριζόντιας ιδιοκτησίας με αποκλειστική χρήση αποθήκης, της συμβολαιογράφου Πειραιώς …………., με συμβαλλομένους την μητέρα των διαδίκων και την εναγομένη, η κληρονομουμένη ως μοναδική ιδιοκτήτρια της οριζόντιας ιδιοκτησίας του ισογείου ορόφου επί οικοπεδου επί του οποίου έχει ανεγερθεί διώροφη οικοδομή, στο ισόγειο της οποιας βρίσκεται το επίδικο κατάστημα επιφανείας 83,70 τ.μ., κειμένου εντός του εγκεκριμενου σχεδίου του Δήμου Κερατσινίου–Δραπετσώνας επί της οδού ……….. , το οποιο (οικοπεδο) μετά της υπαρχούσης σε αυτό διώροφης οικοδομής έχει υπαχθεί στις διατάξεις του νομου 3741/1929 και των άρθρων 1002 και 1117 ΑΚ δυναμει της υπ’ αριθμ. …/27.7.1995 Πράξης συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας της συμβολαιογράφου Πειραιώς …………., νομίμως μεταγραφείσας, α) τροποποίησε την ως άνω Πραξη συστάσεως οριζοντίου ιδιοκτησίας, με την συναίνεση της εναγομένης, η οποία έχει την ψιλή κυριότητα του πρώτου υπέρ το ισόγειο ορόφου, ώστε στο ευρισκόμενο στον ισόγειο όροφο κατάστημα επιφανείας 83,70 τ.μ. (με ποσοστό συνιδιοκτησίας στο οικόπεδο 334/οοο εξ αδιαιρέτου) να ανήκει κατ’ αποκλειστική χρήση η αποθηκη στον χώρο κάτω από την σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο, επιφανείας 3,64 τετραγωνικών μετρων και β) μεταβίβασε την ως άνω οριζόντια ιδιοκτησία του ισογείου με την αποκλειστική χρήση της αποθήκης, (με την εξ αδιαιρέτου αναλογία τους στο οικόπεδο, με τους κοινόκτητους χώρους, έργα, μέρη, πράγματα και εγκαταστάσεις του οικοπέδου, με τα παραρτήματα, συστατικά και παρακολουθήματά της), κατά ψιλή κυριότητα στην εναγομένη θυγατέρα της. Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι κατά το χρόνο κατάρτισης της συμβολαιογραφικής αυτής πράξης, η μητέρα τους βρισκόταν σε ψυχική και διανοητική διαταραχή εξαιτίας πνευματικής ασθένειας, που απέκλειε τον ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής της. Από τα προσκομιζόμενα ιατρικά πιστοποιητικά απεδείχθησαν τα ακόλουθα: Την 21.11.2014, προκειμένου να απονεμηθεί σύνταξη στην αποβιώσασα μητέρα των διαδίκων, η τελευταία εξετάσθηκε από τον ιατρό -ψυχίατρο του ασφαλιστικού της ταμείου (ΙΚΑ) ………….. από τον οποίον διαγνωσθηκε ότι έπασχε από οργανικό σύνδρομο στα πλαίσια ανοϊκής συνδρομής επί εδάφους εγκεφαλικής ατροφίας και μικροαγγειακής νόσου, με κύρια συμπτώματα καταθλιπτικό συναίσθημα, εμμονή, αντιδραστικότητα, ψυχοκινητική ανησυχία, διαταραχές μνήμης και προσανατολισμού και επηρεασμό της κριτικής της ικανότητας, παραλληλα με αδιαφορία, κλινοφιλία, υπερυπνία. Στην ως άνω γνωμάτευση αναφέρεται, μάλιστα, πως η νόσος αυτή είχε ξεκνήσει το 2007 με ψυχωτικό επεισόδιο παρανοϊκού τύπου και έντονη συναισθηματική συμμετοχή που τότε είχε αντιμετωπισθεί με αντιψυχωτικά φάρμακα, έκτοτε δε η ………βρισκόταν συνεχώς υπό αγωγή. Στην συνέχεια, η μητέρα των διαδίκων εξετάσθηκε από τριμελη Υγειονομική Επιτροπή του ΚΕ.Π.Α. (Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας), η οποια αποφάνθηκε με την με ημερομηνία 13.2.2015 απόφασή της, ότι η ανωτέρω ασθενής έπασχε από οργανικό σύνδρομο και σακχαρώση διαβήτη τύπου ΙΙ με ποσοστό αναπηρίας 75% εκ του οποιου το 67% οφειλόταν σε ψυχιατρική πάθηση και απέμεινε σύνταξη αναπηρίας για χρονικό διάστημα από 8.12.2014 έως 31.12.2017. Με βάση τα ανωτέρω ιατρικά πιστοποιητικά απεδείχθη ότι η μητέρα των διαδίκων ήδη δυόμιση έτη πριν από την σύνταξη της επίδικης συμβολαιογραφικής πράξης έπασχε από οργανικό σύνδρομο στα πλαίσια ανοϊκής συνδρομής επ’ εδάφους εγκεφαλικής ατροφίας και ότι η ασθένεια αυτή είχε αρχισει από το έτος 2007. Κατά την επανεξέτασή της την 27.12.2017 από Υγειονομική Επιτροπή για την ανανέωση του χρονικού διαστήματος λήψης αναπηρικής συντάξεως διαγνώσθηκε και πάλι από τον ψυχίατρο ………… ότι έπασχε από οργανικό ψυχοσύνδρομο με έντονη συναισθηματική συμμετοχή και διαταραχες συμπεριφοράς στα πλαίσια ανοϊκής συνδρομής σε εξέλιξη, επί εδάφους εγκεφαλικής ατροφίας και μικροαγειακής νόσου και ότι η διαταραχή της άρχεται το 2007 με ψυχωσικό επεισόδιο παρανοϊκού τύπου που αντιμετωπίσθηκε επιτυχως με αντιψυχωτικά φάρμακα χωρις να χρειασθεί νοσηλεία. Στην εν λόγω γνωμάτευση, μάλιστα, αναφέρεται ότι η ασθενής «την τελευταία πενταετία είναι σαφώς ανοϊκή, με επιπλέον επηρεασμό των νοητικών της ικανοτήτων, της μνήμης και της κριτικής της ικανότητας» και πως «κατά φάσεις πλέον παροουσιάζει διαταραχές αντίληψης και συμπεριφοράς που αντιμετωπιζονται με αναπροσαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής». Τέλος με την με ημερομηνία 28.2.2018 απόφασή της, η Υγειονομική Επιτροπή του ΚΕ.ΠΑ του ΙΚΑ, αφού εκτίμησε και την κλινική εικόνα της ………., η οποία είχε προσέλθει συνοδευομενη, σαφώς ανοϊκή, με έναρξη της άνοιας από δεκαετίας με ψυχωσικό επεισόδιο, όπως αναγράφεται στην απόφαση αυτή (σελίδα 3), αποφάνθηκε πως αυτή έπασχε από τη νόσο Alzheimer καθώς και από σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και προσδιόρισε το συνολικο ποσοστό αναπηρίας, κατά ιατρική πρόβλεψη από 29.12.2017 έως εφ’ όρου ζωής, στο 90%, από το οποίο το 80% οφειλόταν σε ψυχιατρική πάθηση και απέμεινε σύνταξη αναπηρίας για χρονικό διάστημα από 29.12.2017 και εφ’ όρου ζωής. Επομένως, βάσει των ανωτέρω αποδειχθέντων η μητέρα των διαδίκων το έτος 2007, σε ηλικία 74 ετών, ξεκίνησε να πάσχει από διαρκή και όχι περιστασιακή, όπως διατείνεται η εναγομένη, πνευματική νόσο (άνοια), η οποία με το πέρασμα των ετών σταδιακά εξελίχθηκε και επιδεινώθηκε, επιφέροντας την αποστέρηση της χρήσης του λογικού της. Η διαρκής αυτή νόσος ήδη από τις αρχές του έτους 2015 είχε επιφέρει σημαντική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών της ……… και εξασθένηση των πνευματικών της δυνάμεων, όπως απεδείχθη από τα ως άνω ιατρικά πιστοποιητικά. Συνεπώς, όταν η κληρονομούμενη την 5.5.2017 προέβη στην τροποποίηση της σύστασης οριζοντίου ιδιοκτησίας και στην μεταβίβαση προς την θυγατέρα της – εναγομένη, λόγω γονικής παροχής, της ψιλής κυριότητας του επιδίκου ισογείου καταστήματος εμβαδού 83,70 τ.μ. με αποκλειστική χρήση αποθήκης, βρισκόταν σε ψυχική και διανοητική διαταραχή οφειλόμενη σε εκδήλωση διαρκούς πνευματικής ασθένειας, η οποία απέκλειε τον ελεύθερο προσδιορισμό της βούλησής της. Κατά τον κρίσιμο χρόνο της σύνταξης του ως άνω συμβολαίου είχαν διαταραχθεί οι πνευματικές και ψυχικές λειτουργίες της αποβιωσάσης , εξ αιτίας της πνευματικής ασθένειας από την οποία έπασχε, σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην έχει πλήρη συνείδηση των πράξεων της, να βρίσκεται σε σύγχυση και να μην έχει την ικανότητα να διαγνώσει την ουσία, το περιεχόμενο και τις συνέπειες της πράξης που επιχειρούσε. Παραλληλα, εξ αιτίας της ασθένειας από την οποία έπασχε, βρισκόταν σε σοβαρή ψυχική και διανοητική διαταραχή, που αποφασιστικά περιόριζε την λειτουργία της βούλησης της και δεν μπορούσε να σταθμίσει λογικά και φυσιολογικά τα πράγματα ούτε ήταν σε θέση να προσδιορίσει με λογικές σκέψεις τη βούλησή της σε σχέση με τη διάθεση της περιουσίας της. Οι καταθέσεις των μαρτύρων της εναγομένης, οι οποίοι σχετικώς κατέθεσαν στις ένορκες βεβαιώσεις τους ότι η κληρονομούμενη δεν έπασχε από πνευματική ασθένεια, δεν κρίνονται πειστικές, καθώς οι ως άνω μάρτυρες …………….., δεν είχαν άμεση γνώση και σαφή αντίληψη της ψυχικής και πνευματικής καταστάσεως της μητέρας των διαδίκων ,αφού δεν είχαν καθημερινή και ουσιαστική επαφή με αυτήν. Εξάλλου η εναγομένη, έχοντας πλήρη επίγνωση της πνευματικής ασθένειας της μητέρας της είχε προσλάβει από το έτος 2008 δύο άτομα, τους γονείς των μαρτύρων ανταπόδειξης ……………..,, για την καθημερινή και αδιάλειπτη κατ’ οίκον επίβλεψη και φροντίδα της έως το έτος 2019. Το επίδικο, μάλιστα, (υπ’ αριθμόν ……/5-5-2017) συμβόλαιο, συνετάγη στην οικία που διεμενε η μητέρα των διαδίκων, ήτοι στο διαμέρισμα του πρώτου πάνω από το ισόγειο κατάστημα ορόφου της διώροφη οικίας, του οποιου η αποβιώσασα είχε την επικαρπία και η εναγομένη την ψιλή κυριότητα. Περαιτέρω ο ισχυρισμός της εναγομένης, που επαναφέρεται με συναφή λόγο εφέσεως, ότι η συμβολαιογράφος, ενώπιον της οποίας καταρτίσθηκε η επίδικη δικαιοπραξία, οφειλε ως εκ της δημόσιας θέσης της να διαπιστώσει την διανοητική και πνευματική κατάσταση της ………. , δεν ασκεί έννομη επιρροή, παρεκτός του ότι δεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντα του συμβολαιογράφου, σύμφωνα με τον Κώδικα Συμβολαιογράφων (ν. 2830/200) η αξιολόγηση της πνευματικής ή ψυχικής κατάστασης του δικαιοπρακτούντος, ως ορθώς εκριθη από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, απορριπτομένου του σχετικού λόγου εφέσεως ως αβασίμου. Ακολούθως η εναγομένη επαναφέρει τον ισχυρισμό περί καταχρηστικής ασκήσεως δικαιώματος των εναγόντων, επικαλούμενη ότι η μητέρα των διαδίκων είχε εκδηλώσει στους ενάγοντες ήδη από το 2008 την πρόθεσή της να μεταβάσει στην εναγομένη από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον το επίδικο κατάστημα, στο οποιο οι ενάγοντες είχαν συναινέσει, επειδή η εναγομένη είχε αναλάβει τις δαπάνες θεραπείας και φροντίδας αμφοτέρων των γονέων τους καθώς και τις δαπάνες τα έτη 2014 και 2017 για την τακτοποίηση – υπαγωγή του επιδίκου καταστήματος στον ν. 4178/2013 και για την επισκευή αποχέτευσής του. Ο λόγος αυτός με τον οποίον επιχειρείται να θεμελιωθεί η καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος των εναγόντων, είναι απορριπτέος ως μη νόμιμος, γιατί τα πραγματικά περιστατικά που τον συγκροτούν, και αληθή υποτιθέμενα, δεν αρκούν για να καταστήσουν καταχρηστική την άσκηση της αξίωσης των εναγόντων. Σε κάθε δε περίπτωση ο ως άνω ισχυρισμός δεν απεδείχθη. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που απέρριψε τον ως άνω ισχυρισμό με τις αυτές αιτιολογίες δεν έσφαλε , όσα δε περί του αντιθέτου υποστηρίζονται με τον συναφή λόγο εφέσεως είναι αβάσιμα κι απορριπτέα.
Επομένως, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο ορθώς κατ’ αποτέλεσμα με την εκκαλουμένη απόφασή του δέχθηκε την αγωγή και αναγνώρισε την ακυρότητα των εμπεριεχομένων στο υπ’ αριθμόν ………/5-5-2017 συμβολαιογραφικό έγγραφο δικαιοπραξιών, με αιτιολογίες που αντικαθίστανται και συμπληρώνονται εν μέρει κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα ανωτέρω με τις αιτιολογίες της παρούσας απόφασης, όσα δε περί του αντιθέτου υποστηρίζονται με τους επί μέρους λόγους της υπό κρίση εφέσεως της εκκαλούσας, είναι αβάσιμα και απορριπτέα ως και η υπό κρίση έφεση στο σύνολό της. Η δικαστική δαπάνη των εφεσιβλήτων του παρόντος βαθμού δικαιοδοσίας βαρύνει την ηττηθείσα στην έκκλητον δίκη εκκαλούσα (άρθρα 176, 183 και 591 παρ.1 ΚΠολΔ), όπως καθορίζεται στο διατακτικό, ενώ μετά την απόρριψη της εφέσεως πρέπει να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος παραβόλου στο δημόσιο ταμείο (495 παρ. 3 εδ. 3 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει κατ’ αντιμωλίαν των διαδίκων.
Δέχεται τύποις και απορρίπτει κατ’ ουσίαν την έφεση.
Διατάσσει την εισαγωγή του αναφερομένου στο σκεπτικό κατατεθέντος παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.
Επιβάλλει σε βάρος της εκκαλούσας, την δικαστική δαπάνη των εφεσιβλήτων του παρόντος βαθμού δικαιοδοσίας, την οποίαν καθορίζει σε εξακόσια (600) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στον Πειραιά στις ……………. 2024 .
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στον Πειραιά σε έκτακτη, δημόσια στο ακροατήριό του συνεδρίαση, στις 19 Ιουλίου 2024, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ