Αριθμός 290/2024
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Τμήμα 4ο
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Θεώνη Μπούρη, Πρόεδρο Εφετών, Ελένη Νικολακοπούλου, Εφέτη και Σοφία Καλούδη, Εφέτη-Εισηγήτρια και από τη Γραμματέα Κ.Σ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του την …………, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ των:
ΕΚΚΑΛΟΥΝΤΩΝ: 1) …………. 2) ………… 3) ………… και 4) ………….., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τους πληρεξούσιους τους δικηγόρους Χριστίνα Κυρπόγλου και Γεώργιο Σταματογιάννη (με δηλώσεις κατ΄΄αρθρο 242 παρ 2 ΚΠολΔ).
ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΩΝ: 1) ……… 2) …………… 3) …………… 4) ……………. 5) …………..και 6) …………. οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξούσιά τους δικηγόρο Γεωργία Σαρρή.
Οι εφεσίβλητοι άσκησαν ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς την από 27.12.2018 (ΓΑΚ/ΕΑΚ …………./2018) αγωγή, επί της οποίας εκδόθηκαν η με αριθμ. 2389/2020 εν μέρει οριστική απόφαση του ως άνω Δικαστηρίου, που διέταξε την επανάληψη της συζήτησης και την διενέργεια γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης και η με αριθμ. 3213/2022 απόφαση του ως άνω Δικαστηρίου, που δέχθηκε τα σε αυτήν αναφερόμενα.
Την απόφαση αυτή προσέβαλαν ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου οι εναγόμενοι και ήδη εκκαλούντες με την από 9.1.2023 (ΓΑΚ/ΕΑΚ ΠΡΩΤ …/2023-……/2023) έφεσή τους, της οποίας δικάσιμος ορίσθηκε αρχικά η 11η.5.2023, μετά δε από αναβολή, η αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας απόφασης.
Η υπόθεση εκφωνήθηκε με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο και συζητήθηκε.
Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των εκκαλούντων, οι οποίοι παραστάθηκαν με δήλωση ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ανέπτυξαν τις απόψεις τους με τις έγγραφες προτάσεις που προκατέθεσαν και η πληρεξούσια δικηγόρος των εφεσιβλήτων, αφού έλαβε τον λόγο από την Πρόεδρο, αναφέρθηκε στις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσε.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΑΙ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Η υπό κρίση έφεση κατά της με αριθμό 3213/2022 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε με την παρουσία των διαδίκων κατά την τακτική διαδικασία, παραδεκτά φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου (άρθρο 19 ΚΠολΔ), και έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα, με την κατάθεση του δικογράφου της στη γραμματεία του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου στις 11-1-2023, δηλαδή εντός της από το άρθρο 518 παρ. 1 του ΚΠολΔ οριζόμενης προθεσμίας, δεδομένου ότι αντίγραφο της εκκαλουμένης επιδόθηκε στις 12-12-2022 (βλ. τη με αριθμό ………../12-12-2022 έκθεση επιδόσεως της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Αθηνών, ………). Επιπλέον, κατατέθηκε το νόμιμο παράβολο, συνολικού ποσού 150 ευρώ, κατ΄άρθρο 495 παρ. 4 του ΚΠολΔ . Επομένως, αυτή πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί κατά την ίδια διαδικασία, ως προς το παραδεκτό και το βάσιμο των λόγων της (άρθρο 533 παρ. 1 ΚΠολΔ).
ΙΙ. Με την από 17/12/2018 (ΓΑΚ /ΕΑΚ ………./2018) αγωγή τους οι ενάγοντες εξέθεταν, ότι τυγχάνουν εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της θείας τους, ………, κατοίκου εν ζωή Σαλαμίνας, που απεβίωσε στις 29-3-2018, η οποία κατέλειπε την από 28-12-2017 ιδιόγραφη διαθήκη της, με την οποία εγκαθιστά μοναδικούς κληρονόμους της τους εναγόμενους, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα σε αυτήν, και ότι η εν λόγω διαθήκη δεν έχει γραφεί και υπογραφεί από την ίδια τη διαθέτιδα. Ζητούσαν δε να αναγνωρισθεί για το λόγο αυτό η ακυρότητα της επίδικης διαθήκης, να αναγνωρισθούν οι ίδιοι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της κατά το νόμιμο ποσοστό τους, άλλως, σε περίπτωση που η διαθήκη κριθεί ότι έχει γραφεί εξ ολοκλήρου από την διαθέτιδα και υπογραφεί από αυτήν, να αναγνωρισθεί άκυρη η διάταξη της, με την οποία εγκαθίσταται κληρονόμος ο πέμπτος εναγόμενος, που τυγχάνει εξωτικός, και να αναγνωρισθούν οι ίδιοι ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι κατά το αναλογούν ποσοστό τους στα ακίνητα, που καταλείπονται ως κληρονομιαία στον τελευταίο.Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο αρχικώς με την με αριθμό 2389/2020 απόφαση του, αφού απέρριψε ως απαράδεκτο το αίτημα περί αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος των εναγόντων στα κληρονομιαία ακίνητα, επειδή η αγωγή δεν ενεγράφη στα σχετικά βιβλία διεκδικήσεων κατ’ άρθρο 220 παρ.1 ΚΠολΔ, και ως μη νόμιμο το επικουρικό αίτημα να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της προσβαλλόμενης διαθήκης ως προς την διάταξη της, με την οποία εγκαθίσταται κληρονόμος της διαθέτιδος ο πέμπτος εναγόμενος, που δεν είναι συγγενής αυτής αλλά εξωτικός, ακολούθως διέταξε την επανάληψη της συζήτησης της υπόθεσης προκειμένου να διενεργηθεί γραφολογική πραγματογνωμοσύνη, σχετικά με το γεγονός, εάν η προσβαλλόμενη διαθήκη γράφηκε καθ ολοκληρία ιδιοχείρως από τη κληρονομούμενη διαθέτιδα και υπογράφηκε από αυτήν, σχετικώς δε διόρισε προς τούτο την ειδική δικαστική γραφολόγο, ………… Ακολούθως, μετα την διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης και την εκ νέου συζήτηση της υπόθεσης κατά τη δικάσιμο στις 13-5-2022, οπότε δηλώθηκε στο ακροατήριο από τους δεύτερη, τρίτη και τέταρτο των εναγομένων ο θάνατος της μητέρας τους, πρώτης εναγομένης, …………., και ότι αυτοί πλέον συνεχίζουν τη δίκη και στο όνομα της, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της, εκδόθηκε η εκκαλουμένη απόφαση, με την οποία το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο έκανε δεκτή την αγωγή κατ’ ουσίαν και αναγνώρισε την ακυρότητα της διαθήκης, επειδή η αναγραφόμενη σε αυτήν ημερομηνία, δεν είχε τεθεί ιδιοχείρως από την διαθέτιδα, αλλά ήταν προδιατυπωμένη στο έγγραφο της υπεύθυνης δήλωσης, που χρησιμοποιήθηκε από τη τελευταία, και η ελλιπής χρονολογία δεν κατέστη δυνατό να αναπληρωθεί από άλλα στοιχεία. Κατά της αποφάσεως αυτής παραπονούνται με την κρινόμενη έφεση οι ηττηθέντες εναγόμενοι, για τους διαλαμβανόμενους σ’ αυτή λόγους, που ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων, και ζητούν να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη και να απορριφθεί η αγωγή.
ΙΙΙ. Με τον πρώτο λόγο της έφεσης τους οι εκκαλούντες-εναγόμενοι επαναφέρουν τον προβληθέντα και πρωτοδίκως ισχυρισμό τους περί αοριστίας του δικογράφου της αγωγής, επειδή οι ενάγοντες δεν αναφέρουν ότι έχουν αποδεχθεί νόμιμα την κληρονομία, με συνέπεια να στερούνται ενεργητικής νομιμοποίησης για άσκηση της αγωγής. Ο λόγος αυτός τυγχάνει απορριπτέος, καθόσον η αποδοχή και η μεταγραφή της κληρονομίας και η κυριότητα των εναγόντων στα αντικείμενα της κληρονομίας δεν αποτελούν στοιχεία της βάσης της αγωγής περί αναγνώρισης ακυρότητας διαθήκης, διότι σε αυτήν δεν περιέχεται διεκδίκηση των κληρονομιαίων (πρβλ. ΑΠ 988/2017 ΝΟΜΟΣ).
IV. Από την εκτίμηση της από Μάρτιο έτους 2021 γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης της ειδικής δικαστικής γραφολόγου, ……….., που διορίσθηκε με την υπ’αριθ, 2389/2020 εν μέρει μη οριστική απόφαση του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, η οποία κατατέθηκε αρμοδίως στη Γραμματεία αυτού και συντάχθηκε σχετικώς η με αριθμό …/19-3-2021 έκθεση κατάθεσης, το από 16-1-2019 πόρισμα γραφολογικής διερεύνησης της ειδικής δικαστικής γραφολόγου ……….., που προσκομίζουν οι εφεσίβλητοι, που εκτιμάται ελεύθερα από το Δικαστήριο (ΚΠολΔ 390), της υπ’αριθ. ………/04-04-2019 ένορκης βεβαίωσης του μάρτυρα …………., που δόθηκε ενώπιον της συμβολαιογράφου Πατρών ………, που προσκομίζεται νόμιμα από τους εφεσίβλητους, και ελήφθη μετά από νόμιμη κλήση των αντιδίκων τους (βλ. τις υπ’αριθ. …/1-4-2019, 3979/ 1-4-2019, …./ 1-4-2019, …/1-4-2019 και …/1-4-2019 εκθέσεις επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας της περιφέρειας του Εφετείου Αθηνών ………..), των υπ’αριθ. ………./4-4-2019, …./4-4-2019. …./4-4-2019 και …../4-4-2019 ένορκων βεβαιώσεων των μαρτύρων …………., αντίστοιχα, που δόθηκαν ενώπιον του συμβολαιογράφου Νίκαιας ……….., που προσκομίζονται νόμιμα από τους εκκαλούντες, και οι οποίες ελήφθησαν μετά από νόμιμη κλήτευση των αντιδίκων τους, κατ’ άρθρο 143 ΚΠολΔ (βλ.την υπ’αριθ. …./29-03-2019 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στην περιφέρεια του Εφετείου Πατρών ………..), [ενώ η με αριθμό ………/5-3-2024 ένορκη βεβαίωση του ………., που ελήφθη ενώπιον της δικηγόρου Πειραιά, ……….., απαραδέκτως προσάγεται κατ’άρθρο 529 παρ.2 ΚΠολΔ και δεν λαμβάνεται υπόψιν], καθώς και όλα τα έγγραφα, που επικαλούνται και νομίμως προσκομίζουν οι διάδικοι, σε συνδυασμό και με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, που λαμβάνονται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο (άρθρο 336 παρ.4 ΚΠολΔ), αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Την 29-3-2018 απεβίωσε στο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο» η ………, κάτοικος εν ζωή Σαλαμίνας, και άφησε πλησιέστερους συγγενείς: α) Την αμφιθαλή αδελφή της, ………., πρώτη εναγομένη και ήδη αποβιώσασα, β) το νόμιμο τέκνο (ανιψιά) της προαποβιωσάσης αδελφής της ……….., …………. και …….., πρώτη ενάγουσα, γ) τα νόμιμα τέκνα (ανίψια) του προαποβιώσαντα αδελφού της ………, ………., ………., ………. και ……….., δ) τα νόμιμα τέκνα (ανίψια) του προαποβιώσαντα αδελφού της …….., ……….., ………, …………. και ………., ε) τα νόμιμα τέκνα (ανίψια) της προαποβιωσάσης αδελφής της ……….., ……….., ………, …………… και ……….., δεύτερη, τρίτη, τέταρτο και πέμπτο των εναγόντων, στ) τα νόμιμα τέκνα (ανίψια) του προαποβιώσαντα αδελφού της ………, …….., ………., ………, …………, και …………, έκτο των εναγόντων. Στις 4-10-2018 δημοσιεύτηκε με το υπ’ αριθ. …./2018 πρακτικό συνεδρίασης του Ειρηνοδικείου Σαλαμίνας η από 28-12-2017 ιδιόγραφη διαθήκη, που φέρεται ότι έγραψε και υπέγραψε η αποβιώσασα, σε έντυπο υπεύθυνης δήλωσης (άρθρο 8 ν. 1599/1986), αφού συμπλήρωσε άπαντα τα στοιχεία της, με το κάτωθι περιεχόμενο «Σε περίπτωση θανάτου μου στην αδελφή μου ……… αφήνω το ακίνητο στην οδό ….. στον ……. …, στον ανηψιό μου ………. αφήνω το διαμ. στο … οδ. ……, στην ……… αφήνω το διαμ. στο …, στη ……… αφήνω το δυάρι στη πίσω πλευρά του ορόφου στη …, οδός …….., ολοι την υπόλοιπη περιουσία μου που αποτελείται από ένα οικόπεδο στο …. … εάν κτήμα στο …. μια μονοκατ. στον …. …. Οδός …… με όλες της οικοσκευές ένα τριάρι στην … οδός ……. ένα μαγαζί στην λεωφόρο φανερωμένης, ένα κτήμα στο …. που αναγράφεται στο υπ. αρ. …/ 12-8-2016 προσύμφωνο όλα τα συμβόλαια τα έχει ο …….. ,του οποίου τα αφήνω στον …………. γιατή τον έχω σα γιό μου και αυτός με έχει σα μανούλα του και με προσέχει για πολλά χρόνια όλα αυτά τα έγραψα έχοντας πλήρη επίγνωση και σώας τα φρένας». Σαλαμίνα 28-12-2017. Υπογραφή. Από τα ανωτέρω, όλα έχουν γραφεί ιδιοχείρως, εκτός από το «Σαλαμίνα» και το έτος «2017», που ήταν προδιατυπωμένα στο έντυπο που χρησιμοποιήθηκε. Από τις ένορκες βεβαιώσεις που προσκομίζουν και επικαλούνται οι εκκαλούντες, προκύπτει ότι η κληρονομούμενη διατηρούσε στενές φιλικές σχέσεις με τον πέμπτο εναγόμενο, ………, ο οποίος μετα τον θάνατο του συζύγου της τη βοηθούσε σε τακτική βάση για ο,τιδήποτε χρειαζόταν και για αυτό το λόγο τον είχε κάνει και γενικό πληρεξούσιο της (βλ. το με αριθμό ……./21-7-2017 πληρεξούσιο της συμβολαιογράφου Σαλαμίνας, ……..). Ομοίως στενές σχέσεις διατηρούσε και με την πρώτη αρχικώς εναγόμενη, αδερφή της και τα τέκνα αυτής, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους συγγενείς της, με τους οποίους δεν προέκυψε ότι είχε ιδιαίτερες επαφές. Σύμφωνα με την διορισθείσα ως άνω δικαστική γραφολόγο, ………, η εν λόγω διαθήκη, που εξετάστηκε σε σύγκριση των στοιχείων γραφής και υπογραφής της τόσο με τις διατιθέμενες αναμφισβήτητες υπογραφές της διαθέτιδος όσο και με τη δειγματική γνήσια γραφή αυτής, μέσω των γραμματικών στοιχείων που συνθέτουν τα υπογραφικά δείγματα (2006-2016), έχει γραφεί και υπογραφεί απο την διαθέτιδα ……….. Περαιτέρω, όπως προαναφέρθηκε το έτος της χρονολογίας σύνταξης της ιδιόγραφης διαθήκης δεν έχει τεθεί ιδιοχείρως από την διαθέτιδα αλλά ήταν προδιατυπωμένο στο έντυπο της υπεύθυνης δήλωσης που χρησιμοποιήθηκε, ενώ αντιθέτως ο μήνας και η ημέρα σύνταξης αυτής έχουν τεθεί αριθμητικά (28-12) ιδιογράφως από αυτήν. Ως εκ τούτου η χρονολογία της επίδικης διαθήκης είναι ατελής και συνεπώς συντρέχει περίπτωση εξέτασης τυχόν επιτρεπτής αναπλήρωσης αυτής είτε από το όλο περιεχόμενο της διαθήκης είτε και σε συνδυασμό αυτού με άλλα εκτός της διαθήκης αναμφισβήτητα στοιχεία, που λαμβάνονται υπόψη προς εξακρίβωση εκείνων, που είτε αναφέρονται ως προς την χρονολογία είτε συνάγονται από το κείμενο της διαθήκης. Εν προκειμένω, απο το μνημονευόμενο στο κείμενο της διαθήκης υπ’αριθ……/12-8-2016 προσύμφωνο, συνάγεται κατά λογική αναγκαιότητα, ότι η σύνταξη της επίδικης διαθήκης επακολούθησε της συντάξεως αυτού, την 12-8-2016 και φυσικά προηγήθηκε του θανάτου της διαθέτιδος στις 29-3-2018. Επομένως, οι δύο πιθανές ημεροχρονολογίες για την σύνταξη της διαθήκης είναι η 28-12-2016 και η 28-12-2017, εκ των οποίων αυτή της πραγματικής σύνταξης είναι η του έτους 2017, δεδομένου ότι το έντυπο της υπεύθυνης δήλωσης αφορά στο έτος αυτό, οπότε και κυκλοφόρησε το πρώτον προς διάθεση και το προμηθεύτηκε η διαθέτιδα. Για το γεγονός αυτό δεν γεννάται αμφιβολία στο Δικαστήριο. Αντιθέτως, βάσιμες αμφιβολίες για το έτος της πραγματικής σύνταξης της επίδικης διαθήκης θα προέκυπταν, εάν η κληρονομούμενη είχε αποβιώσει μετά τις 28-12-2018, οπότε δεν θα μπορούσε να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αυτή, έχοντας προμηθευθεί σε προγενέστερο χρονικό διάστημα το εν λόγω έντυπο υπεύθυνης δήλωσης, τελικώς να συνέταξε τη διαθήκη της σε επόμενο έτος. Ως εκ τούτου, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που έκρινε διαφορετικά, εκτίμησε πλημμελώς τις αποδείξεις και εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε το νόμο, και ο σχετικός δεύτερος λόγος της έφεσης πρέπει να γίνει δεκτός ως ουσιαστικά βάσιμος, όπως και η έφεση. Κατόπιν τούτου, πρέπει να εξαφανισθεί η εκκαλουμένη απόφαση και το Δικαστήριο αυτό, αφού κρατήσει και επαναδικάσει την υπόθεση να απορρίψει την αγωγή. Τέλος, οι εφεσίβλητοι, λόγω της ήττας τους, πρέπει να καταδικασθούν στην καταβολή των δικαστικών εξόδων των εκκαλούντων αμφοτέρων των βαθμών δικαιοδοσίας (άρθρο 176 και 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), ενώ αναφορικά με το παράβολο, που οι εκκαλούντες προκατέβαλαν κατά την κατάθεση της εφέσεως, πρέπει να διαταχθεί η απόδοση του σε αυτούς (άρθρο 495 παρ. 4 εδ. δ ΚΠολΔ), κατά τα διαλαμβανόμενα ειδικότερα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει την έφεση με την παρουσία των διαδίκων.
Δέχεται την έφεση τυπικά και κατ’ουσίαν.
Εξαφανίζει την με αριθμό 3213/2022 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς.
Διατάσσει την απόδοση στην εκκαλούσα του με αριθμό ………./2023.
ΚΡΑΤΕΙ την υπόθεση και δικάζει την από 27-12-2018 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………./2018 αγωγή.
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την αγωγή.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ τα δικαστικά έξοδα των εκκαλούντων, για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας, σε βάρος των εφεσιβλήτων, και τα ορίζει στο ποσό των οκτακοσίων (800) ευρώ.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε στον Πειραιά την 4η Απριλίου 2024 και δημοσιεύθηκε στις 19 Ιουνίου 2024 σε έκτακτη και δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου αυτού με απόντες τους διαδίκους και τους πληρεξούσιους αυτών δικηγόρους.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ