ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αριθμός απόφασης 567/2024
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τον Δικαστή Νικόλαο Κουτρούμπα, Εφέτη, τον οποίο όρισε η Διευθύνουσα το Εφετείο Πρόεδρος Εφετών και από τη Γραμματέα Κ.Σ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στον Πειραιά, στις ………. για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του εκκαλούντος: ………., ατομικά και για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου του, κάτοικου ………., επί της οδού ……. με ΑΦΜ ………, ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου του, Ιωάννη- Δωρόθεου Παπαρρηγόπουλου [Ιωάννης- Δωρόθεος Παπαρρηγόπουλος Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου και συνεργάτες εταιρεία δικηγόρων],
Της εφεσίβλητης: ………, ατομικά και για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου της, κατοίκου …….., επί της οδού ………., η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της, Νικόλαο Λιαπάκη, με δήλωση κατ’ άρθρο 242 παρ.2 ΚΠολΔ.
Η νυν εφεσίβλητη άσκησε κατά του νυν εκκαλούντος ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, την από 19.10.2022 (με Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ. ……../2022) αγωγή και ο εκκαλών άσκησε ενώπιον του ίδιου Δικαστηρίου κατά της εφεσίβλητης την από 22.11.2022 (με Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ. ………/2022) αγωγή, επί των οποίων κατόπιν συνεκδίκασής τους, εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων η 2449/2023 απόφαση του παραπάνω Δικαστηρίου (ειδική διαδικασία διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση), που απέρριψε την αγωγή του ενάγοντος και δέχθηκε εν μέρει την αγωγή της ενάγουσας.
Ο ενάγων προσέβαλε την ανωτέρω οριστική απόφαση με την από 28-9-2023 έφεσή του, την οποία κατέθεσε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου Πειραιά, στις 29.9.2023 με Γ.Α.Κ. ……/2023 και Ε.Α.Κ. ……./2023. Επικυρωμένο αντίγραφο της εφέσεως κατατέθηκε στις 29.9.2023 στη Γραμματεία του Εφετείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2023 και Ε.Α.Κ. ……/2023, οπότε για τη συζήτησή της ορίσθηκε δικάσιμος η αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας και γράφτηκε στο πινάκιο.
Κατά τη δικάσιμο αυτή η έφεση εκφωνήθηκε με τη σειρά του οικείου πινακίου και συζητήθηκε. Κατά τη συζήτησή της στο ακροατήριο του παρόντος Δικαστηρίου, ο πληρεξούσιος δικηγόρος του εκκαλούντος, αφού έλαβε τον λόγο, αναφέρθηκε στις προτάσεις που κατέθεσε, ο δε πληρεξούσιος δικηγόρος της εφεσίβλητης ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της με τις προτάσεις που προκατέθεσε.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου από 28.9.2023 (κατατεθείσα στη γραμματεία του Πρωτοδικείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …./2023 και Ε.Α.Κ. …./2023 και στη γραμματεία του Εφετείου Πειραιά με Γ.Α.Κ. …/2023 και Ε.Α.Κ. …./2023) έφεση του …….. κατά της …….. προς μεταρρύθμιση της 2449/2023 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (ειδική διαδικασία από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση), το οποίο συνεκδικάζοντας την από 19.10.2022 (με αρ. κατ. ……./2022) αγωγή της εφεσίβλητης κατά του εκκαλούντος και την από 22.11.2022 (με αρ. κατ. ……./2022) αγωγή του εκκαλούντος κατά της εφεσίβλητης, απέρριψε την δεύτερη και δέχθηκε εν μέρει την πρώτη, έχει ασκηθεί νομότυπα με κατάθεση του δικογράφου της στη γραμματεία του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου κατ’ άρθρο 495 παρ.1 ΚΠολΔ κι εμπρόθεσμα κατ’ άρθρο 518 παρ.2 ίδιου Κώδικα, καθώς η εκκαλούμενη απόφαση δημοσιεύθηκε στις 21.7.2023, η δε κατά αυτής έφεση ασκήθηκε προ πάσης επιδόσεως στις 29.9.2023, ήτοι πριν παρέλθει η καταχρηστική προθεσμία των δύο ετών από τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης. Επομένως, η έφεση, όπως αρμοδίως εισάγεται ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου κατ’ άρθρο 19 ΚΠολΔ, πρέπει να δικαστεί με την ίδια ως πρωτοδίκως ειδική διαδικασία κατ’ άρθρο 591 παρ.7 ΚΠολΔ.. Σημειωτέον ότι επειδή δικάζεται διαφορά του άρθρου 592 αρ.3 ΚΠολΔ δεν υφίσταται υποχρέωση κατάθεσης παραβόλου για την άσκηση της έφεσης κατ’ άρθρο 495 παρ.3 του ως άνω Κώδικα.
Με την ως άνω από 22.11.2022 αγωγή του ο νυν εκκαλών επικαλούμενος έλλειψη συνεργασίας εκ μέρους της εναγόμενης (εφεσίβλητης) κατά την άσκηση της ανατεθείσας σε αυτή με δικαστική απόφαση επιμέλειας του ανήλικου εκτός γάμου τέκνου τους ………… και κατά την επικοινωνία του ενάγοντα με αυτό, καθώς και τις μεταβολές που επήλθαν στο οικογενειακό δίκαιο για τα εκτός γάμου γεννημένα τέκνα με τον ν. 4800/2021, ζητούσε να εφαρμοστεί ο ΑΚ, όπως τροποποιήθηκε με τον παραπάνω νόμο και κατ’ εφαρμογή των άρθρων 19 και 18 αυτού, α) να ορισθεί να ασκούν και οι δύο γονείς από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα του ανήλικου τέκνου τους, άλλως και επικουρικά να ορισθεί ο ενάγων ως ο γονέας, ο οποίος θα ασκεί τη γονική μέριμνα και επιμέλεια, β) να ορισθεί ως τόπος κατοικίας του ανήλικου, η γεωγραφική περιοχή των δήμων Κερατσινίου- Δραπετσώνας και Νίκαιας στην Περιφέρεια Β’ Πειραιά, μέσα στην οποία αυτό θα διαμένει εξίσου στις κατοικίες και των δύο γονέων του, γ) να ορισθεί ως χρόνος κατά τον οποίο το ως άνω τέκνο θα διαβιεί με καθένα από τους γονείς εναλλάξ ανά εβδομάδα και κατά ίσο χρόνο κατά τις σχολικές διακοπές, ο οποίος (χρόνος) σε κάθε περίπτωση θα είναι μεγαλύτερος του ενός τρίτου του συνολικού χρόνου του παιδιού, επικουρικά δε να ορισθούν οι συγκεκριμένες ημέρες που προτείνει ο ενάγων να διαβιεί το τέκνο με κάθε γονέα και να ακολουθείται το πρόγραμμα που διαλαμβάνει στην αγωγή του, δ) επικουρικότερα να οριστεί ως χρόνος επικοινωνίας με τον ενάγοντα ο ανωτέρω χρόνος και ε) να διαταχθεί η συμμετοχή εκάστου των γονέων σε ποσοστό ½ στις δαπάνες ανατροφής του τέκνου με προκαταβολή σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό μηνιαίως του ποσού 150 ευρώ από κάθε γονέα και με την περαιτέρω κατανομή των δαπανών για το ανήλικο τέκνο με τον τρόπο που διαλαμβάνεται στην αγωγή. Επίσης, ζητούσε να απειληθούν σε βάρος της εναγόμενης μέτρα έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης για κάθε παράβαση της εκδοθησόμενης απόφασης. Εξάλλου, με την από 19.10.2022 αγωγή της κατά του νυν εκκαλούντος, η νυν εφεσίβλητη ζητούσε ως ασκούσα την επιμέλεια του παραπάνω ανήλικου τέκνου των διαδίκων, να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να της προκαταβάλλει την πρώτη ημέρα εκάστου μηνός και για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, ως αναλογούσα στον ίδιο μηνιαία διατροφή για λογαριασμό του ανήλικου, το συνολικό ποσό των 500 ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε δόσης μέχρις εξοφλήσεως. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο εκτίμησε ότι με την αγωγή του ο εκκαλών επικαλείται τη νομοθετική μεταβολή των διατάξεων της γονικής μέριμνας με τον ν. 4800/2021 ως ουσιώδη μεταβολή των συνθηκών κατά την έννοια του άρθρου 1536 ΑΚ, ακολούθως δε απέρριψε στην ουσία της την παραπάνω αγωγή, κρίνοντας ότι λόγω των τεταμένων σχέσεων και της έλλειψης συνεργασίας των διαδίκων το συμφέρον του ανήλικου τέκνου υπαγορεύει να διατηρηθεί σε ισχύ η 1035/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά που είχε αναθέσει την άσκηση της επιμέλειας του ανήλικου στη μητέρα του. Περαιτέρω, δέχθηκε εν μέρει την από 19.10.2022 αγωγή της εφεσίβλητης και υποχρέωσε τον εναγόμενο να προκαταβάλλει μηνιαίως στην ενάγουσα, ως ασκούσα αποκλειστικά την επιμέλεια του ανήλικου τέκνου τους, ………….., και για λογαριασμό του, την πρώτη ημέρα εκάστου μηνός και για διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, ως μηνιαία συνεισφορά του στη διατροφή του σε χρήμα, το ποσό των 250 ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε δόσης και μέχρις ολοσχερούς εξόφλησης, κηρύσσοντας τη σχετική διάταξη προσωρινά εκτελεστή. Με την υπό κρίση έφεσή του ο ενάγων εκκαλεί την πρωτόδικη απόφαση ως προς το κεφάλαιο της απόρριψης της αγωγής του, γιατί, κατά τους ισχυρισμούς του, εκδόθηκε κατά παράβαση κανόνων ουσιαστικού δικαίου και εσφαλμένης υπαγωγής σε κανόνα δικαίου, λόγω της παράλειψης εκδίκασης αιτημάτων και λόγω κακής εκτίμησης του αποδεικτικού υλικού. Ειδικότερα παραπονείται για την ανάθεση με την εκκαλούμενη, της άσκησης της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου των διαδίκων αποκλειστικά στην εφεσίβλητη κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 19 του ν. 4800/2021, ως μεταβατικής διατάξεως για τα τέκνα εκτός γάμου που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παραπάνω νόμου, που ορίζει ότι «Το άρθρο 1515 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α’ 164) εφαρμόζεται και σε τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 18 εφαρμόζεται αναλόγως» και όπως το άρθρο 1515 ΑΚ ορίζει πλέον ότι στο τέκνο εκτός γάμου που αναγνωρίζεται εκούσια από τον πατέρα, γονική μέριμνα αποκτά και αυτός και την ασκεί από κοινού με τη μητέρα, σε συνδυασμό με το άρθρο 1536 ΑΚ, που δικαιολογεί τη μεταρρύθμιση της 1035/2020 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (τακτική διαδικασία) που είχε αναθέσει την άσκηση της επιμέλειας του ως ανήλικου τέκνου στην εφεσίβλητη, καθώς η μεταβολή της νομοθεσίας συνιστά μεταβολή πραγμάτων που στηρίζει την αγωγή του εκκαλούντος για μεταρρύθμιση της παραπάνω απόφασης. Επίσης, ο εκκαλών παραπονείται ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο άφησε αδίκαστο το επικουρικό αίτημά του να οριστεί η επικοινωνία του με το ανήλικο τέκνο κατ’ άρθρο 1520 ΑΚ, στο 1/3 του συνολικού χρόνου αυτού, κατά τα προσδιοριζόμενα στην αγωγή χρονικά διαστήματα, όπως και το αίτημά του να οριστεί ως τόπος κατοικίας του ανήλικου, η γεωγραφική περιοχή των δήμων Κερατσινίου- Δραπετσώνας και Νίκαιας, στην Περιφέρεια Β’ Πειραιά μέσα στην οποία θα διαμένει εξίσου στις οικίες και των δύο γονέων του. Τέλος, με τις προτάσεις του (σελ. 9 και 10) ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ο εκκαλών, πέραν από τον γενικό λόγο έφεσης ότι εκκαλεί την απόφαση ως προς το κεφάλαιο απόρριψης της αγωγής του για κακή εκτίμηση των αποδείξεων, διευκρινίζει ότι παραπονείται κι επειδή η εκκαλούμενη απόφαση δεν καταδίκασε την εναγόμενη- ήδη εφεσίβλητη να καταβάλλει και αυτή μηνιαία διατροφή για το ανήλικο τέκνο τους σύμφωνα με το σχετικό αίτημα της αγωγής του, ενώ διευκρινίζει επίσης ότι δεν έχει εκκαλέσει την απόφαση ως προς το σκέλος της με την οποία υποχρεώθηκε ο ίδιος να καταβάλλει στην εφεσίβλητη (ενάγουσα) για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου τους, μηνιαία διατροφή ύψους 250 ευρώ.
Ως προς την ένδικη έφεση κατά το μέρος αυτής με το οποίο πλήττεται η απόφαση του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου επειδή απέρριψε την αγωγή του εκκαλούντος ως προς το αίτημα να ανατεθεί και στους δύο γονείς η άσκηση της γονικής μέριμνας, της επιμέλειας και φροντίδας του ανήλικου τέκνου τους, αυτή τυγχάνει απορριπτέα ως απαράδεκτη, δεδομένου ότι ο νόμος προβλέπει το ανέκκλητο αποφάσεων των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, που έχουν κρίνει τέτοιου είδους διαφορές. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 47 εδ. α’ του ν. 2447/1996, στις αναφερόμενες στο άρθρο αυτό περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και αυτή του άρθρου 1515 του ΑΚ, δεν επιτρέπεται το ένδικο μέσο της έφεσης. Η τελευταία αυτή διάταξη, που καθιστά ανέκκλητη την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, η οποία αφορά στη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου, που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, δεν αντίκειται στο άρθρο 20 ή σε άλλη διάταξη του Συντάγματος, ούτε στο άρθρο 6 της Σύμβασης της Ρώμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες (Ν.Δ. 53/1974). Τούτο δε διότι οι διατάξεις αυτές διασφαλίζουν τη δυνατότητα προσφυγής σε δικαστήριο όχι όμως και το δικαίωμα σε ένδικο μέσο κατά της απόφασης που θα εκδοθεί, η δε προϊσχύουσα ειδική διαδικασία του άρθρου 681 Β` σε συνδυασμό με το άρθρο 681 Γ` του ΚΠολΔ και ήδη, μετά τις τροποποιήσεις με το ν. 4335/2015, η ειδική διαδικασία των οικογενειακών διαφορών του άρθρου 592 επ. σε συνδυασμό με άρθρο 591 του ΚΠολΔ, κατά την οποία εκδίδεται η σχετική απόφαση για την αγωγή του άρθρου 1515 του ΑΚ, διασφαλίζει πλήρως τα δικαιώματα απόδειξης των ισχυρισμών των διαδίκων και συνεπώς πληροί τους όρους διεξαγωγής δίκαιης δίκης (ΑΠ 664/2018, ΑΠ 1286/2018, ΑΠ 126/2018, ΑΠ 1111/2002). Επίσης, από την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 47 εδ. α` του ν. 2477/1996 και καθόσον αφορά στην περίπτωση του άρθρου 1515 ΑΚ, ερμηνευόμενη και υπό την έννοια της διάταξης του άρθρου 1510 ΑΚ, κατά την οποία η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου, συνάγεται ότι δεν επιτρέπεται το ένδικο μέσο της έφεσης και όταν, προκειμένου για τέκνο χωρίς γάμο των γονέων του που αναγνωρίστηκε από τον πατέρα του, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο επιλήφθηκε και έκρινε επί του ζητήματος της ανάθεσης της επιμέλειας του τέκνου τούτου, ενόψει του ότι κατά τα ως άνω η επιμέλεια είναι μέρος της γονικής μέριμνας (βλ. ΑΠ 96/2021 στην ΤΝΠ Νόμος που παραπέμπει ΑΠ 664/2018, 126/2018, ομοίως βλ. την ΑΠ 1020/2021 στην ΤΝΠ Νόμος). Εξάλλου, σημειώνεται ότι ο ν. 4800/2021 δεν τροποποίησε το άρθρο 47 του ν. 2447/1996 που προβλέπει κατά τα ανωτέρω ότι στις δίκες του άρθρου 1515 ΑΚ δεν επιτρέπεται το ένδικο μέσο της έφεσης (βλ. Κατερίνα Φουντεδάκη, Το νέο δίκαιο των σχέσεων γονέων και παιδιών, Οι αλλαγές που επέφερε στον Αστικό Κώδικα ο Ν. 4800/2021, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 63, τελ. παράγραφος). Για τον ίδιο λόγο του ανεκκλήτου τυγχάνει απορριπτέα ως απαράδεκτη η υπό κρίση έφεση ως προς το απορριφθέν έστω σιωπηρά με την εκκαλούμενη απόφαση, αίτημα της αγωγής του νυν εκκαλούντος να οριστεί ως τόπος κατοικίας του ανήλικου τέκνου, η γεωγραφική περιοχή των δήμων Κερατσινίου- Δραπετσώνας και Νίκαιας, στην Περιφέρεια Β’ Πειραιά μέσα στην οποία θα διαμένει εξίσου στις οικίες και των δύο γονέων του. Τούτο, καθώς ο προσδιορισμός του τόπου διαμονής αποτελεί περιεχόμενο της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου κατά ρητή πρόβλεψη του άρθρου 1518 παρ.1 ΑΚ, όπως ίσχυε πριν και μετά το ν. 4800/2021 και δεν επιτρέπεται κατά τα ανωτέρω να ασκηθεί έφεση κατά απόφασης που έχει κρίνει (έστω με σιωπηρή απόρριψη) ένα τέτοιο ζήτημα.
Ως προς τα υπόλοιπα κεφάλαια της αγωγής του εκκαλούντος που απορρίφθηκαν με την προσβαλλόμενη απόφαση και τα οποία αφορούν α) στην επιδίκαση διατροφής για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου σε βάρος της εναγόμενης-εφεσίβλητης, με την υποχρέωση προκαταβολής μηνιαίας διατροφής ποσού 150 ευρώ σε κοινό λογαριασμό τράπεζας και με την υποχρέωση αυτής να καταβάλει επιπλέον τις δαπάνες οίκησης, ένδυσης και τροφής που αντιστοιχούν στο χρόνο που το τέκνο διαμένει μαζί της και με ισομερή κατανομή τυχόν έκτακτων απρόβλεπτων δαπανών του (ιατρικά έξοδα ή για την εκπαίδευσή του), ύστερα από κοινή απόφαση των γονέων και β) στον ορισμό του χρόνου επικοινωνίας του ανήλικου τέκνου με τον ενάγοντα, η έφεση πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της κατ’ άρθρο 533 παρ.1 ΚΠολΔ. Ειδικά ως προς την επιδίκαση διατροφής επισημαίνεται ότι το άρθρο 1516 παρ.2 ΑΚ όριζε πριν την τροποποίησή του με το άρθρο 10 του ν. 4800/2021 ότι «στις περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων, διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου τους, καθώς και όταν πρόκειται για τέκνο γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του, τις αξιώσεις διατροφής που έχει το τέκνο κατά του γονέα, ο οποίος δεν έχει την επιμέλεια του προσώπου του, μπορεί να τις ασκεί αυτός που έχει την επιμέλεια και, αν δεν την έχει κανείς, αυτός με τον οποίο διαμένει το τέκνο», ενώ ήδη μετά την παραπάνω τροποποίηση στο άρθρο 1516 παρ.2 εδ. β’ ΑΚ ορίζεται ότι «στις περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων, διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου τους, καθώς και όταν πρόκειται για τέκνο γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του, κάθε ένας από τους γονείς μπορεί να ασκεί τις αξιώσεις διατροφής που έχει το τέκνο κατά του άλλου γονέα ή τρίτου». Για αξιώσεις διατροφής ανήλικου τέκνου που γεννώνται από τις 16.9.2021 και μετά, εφαρμόζεται η τελευταία αυτή τροποποιημένη διάταξη του άρθρου 1516 παρ.2 εδ.β’ ΑΚ, σύμφωνα με το άρθρο 30 του ν. 4800/2021. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 1520 ΑΚ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 13 του ν. 4800/2021 και υπό τη νέα του μορφή έχει εφαρμογή όταν δεν έχει εκδοθεί ήδη αμετάκλητη δικαστική απόφαση, επί ρυθμίσεως από το Δικαστήριο της επικοινωνίας του ανήλικου τέκνου με τον γονέα που δεν ασκεί την επιμέλειά του από τις 16.9.2021 και μετά «Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση της, κατά το δυνατό, ευρύτερης επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνονται τόσο η φυσική παρουσία και επαφή του με το τέκνο, όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα σε τακτή χρονική βάση. Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου, εκτός αν ο γονέας αυτός ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας, ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου, εφόσον, σε κάθε περίπτωση, δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίον δεν διαμένει το τέκνο, κριθεί ακατάλληλος να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας. Για τη διαπίστωση της ακαταλληλότητας του γονέα το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέσο, ιδίως την εκπόνηση εμπεριστατωμένης έκθεσης κοινωνικών λειτουργών ή ψυχιάτρων ή ψυχολόγων…Τα σχετικά με την επικοινωνία ζητήματα καθορίζονται ειδικότερα είτε με έγγραφη συμφωνία των γονέων είτε από το δικαστήριο. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται και η παρ. 4 του άρθρου 1511. Όταν συντρέχει περίπτωση κακής ή καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας, ο άλλος γονέας ή κάθε ένας από τους γονείς, αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο, μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη μεταρρύθμιση της επικοινωνίας.». Υπό τη νέα ρύθμιση καθιερώνεται ελάχιστο τεκμήριο χρόνου επικοινωνίας του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, «η καθιέρωση του ανωτέρω τεκμηρίου δημιουργεί μια υπαρκτή βάση διαλόγου μεταξύ των γονέων, ώστε να αποφεύγονται οι εντάσεις και οι διαφωνίες μεταξύ τους, ως προς το δικαίωμα επικοινωνίας του τέκνου με τον γονέα με το οποίο δεν διαμένει, οι οποίες αποβαίνουν εν τέλει σε βάρος του τέκνου». Επιπλέον, από τη διατύπωση της ρύθμισης συνάγεται ότι το δικαίωμα επικοινωνίας του άρθρου 1520 ΑΚ είναι λειτουργικό δικαίωμα, όπως και το δικαίωμα της γονικής μέριμνας, διότι συνιστά και υποχρέωση του γονέα ο οποίος διαμένει με το τέκνο (ΜονΕφΑθ 2640/2024 στην ΤΝΠ Νόμος). Επέρχεται εναρμόνιση με τα άρθρα 9§3 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, 8 της ΕΣΔΑ και 24§3 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τα οποία προκύπτει η ύπαρξη υπερνομοθετικής θέσπισης δικαιώματος του παιδιού για προσωπική επικοινωνία με το γονέα με τον οποίο δεν διαμένει (Σταμπέλου, Προσωπικότητα και οικογενειακές σχέσεις. Το παράδειγμα της επικοινωνίας του τέκνου, 2010, σελ. 59). Η επικοινωνία ασκεί σημαντικό ρόλο στην ψυχική και συναισθηματική ολοκλήρωση και ισορροπία τόσο των τέκνων όσο και των γονέων (Παναγούλιας, Το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας γονέων και τέκνων, 2011, σελ. 34). Η κοινή συνύπαρξη για ένα γονέα και το παιδί συνιστά θεμελιακό στοιχείο της οικογενειακής ζωής. Με το ν. 4800/2021 επιχειρείται η οριοθέτηση ενός ελάχιστου χρόνου επικοινωνίας του τέκνου με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει μαζί, το οποίο συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και στην ψυχική του υγεία (ΑιτΕκθ). Εισάγεται λοιπόν τεκμήριο αναφορικά με το χρόνο της φυσικής παρουσίας του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, προσδιοριζόμενο στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου επικοινωνίας, που συνιστά σημείο αφετηρίας για τα εμπλεκόμενα μέρη ή τα δικαστήρια. Ο ως άνω υπολογισμός του ενός τρίτου (1/3) του χρόνου του συνολικού χρόνου του παιδιού ως τεκμαιρόμενος χρόνος επικοινωνίας πρέπει κατά κανόνα να ερμηνευτεί ως το ένα τρίτο (1/3) της εκάστοτε χρονικής περιόδου που διανύει το παιδί στη ζωή του (σχολική χρονιά, θερινές ή εορταστικές διακοπές κ.ο.κ.), χωρίς να ενδιαφέρει ο στενός εννοιοκρατικός και μαθηματικός υπολογισμός του 1/3 εκ του συνόλου των ημερών ενός έτους (Βαλτούδης, αριθμ. 30 επ.). Στη συνέχεια της παρ. 1 του παραπάνω άρθρου εξειδικεύεται η έννοια της επικοινωνίας: αυτή περιλαμβάνει τόσο τη φυσική παρουσία και επαφή του γονέα με το τέκνο, όσο και τη διαμονή του τέκνου στην οικία του. Καθίσταται έτσι σαφές, ότι η επικοινωνία δεν περιλαμβάνει μόνο τη διαμονή του παιδιού στην οικία του γονέα, αλλά και άλλες μορφές επαφής, με φυσική παρουσία (λ.χ. ο γονέας δειπνεί με το παιδί ή το συνοδεύει σε δραστηριότητες) ή όχι (λ.χ. βιντεοκλήση, απλή τηλεφωνική επικοινωνία). Ωστόσο, η επικοινωνία χωρίς φυσική παρουσία δεν προσμετράται για τον υπολογισμό του 1/3, όπως ρητά προβλέπεται στο 3ο εδάφιο της παρ. 1. Στο σημείο αυτό θα πρέπει άλλωστε να παρατηρηθεί ότι, ναι μεν το άρθρο 1520 παρ. 1 εδ. α ΑΚ κάνει λόγο για κατά το δυνατό ευρύτερη επικοινωνία στην οποία περιλαμβάνεται και η διαμονή στην οικία του δικαιούχου (κάτι που αφορά τον τόπο της επικοινωνίας), οι λέξεις όμως «κατά το δυνατό» υποδηλώνουν αυτό που είναι και αυτονόητο: ότι η διαμονή στην οικία του δικαιούχου συνήθως είναι επιθυμητή από αυτόν, δεν είναι όμως πάντα απεριόριστα δυνατή. Η επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα βέβαια δεν πρέπει να διαταράσσει την «καθημερινότητα» του παιδιού (1520 παρ. 1 εδ. γ` ΑΚ). Αυτό σημαίνει ότι ο γονέας που επιδιώκει διευρυμένη επικοινωνία έχει τη δυνατότητα και την υποχρέωση να υλοποιήσει το πρόγραμμα δραστηριοτήτων του παιδιού, που έχει συμφωνηθεί από τους δύο γονείς ή οριστεί από το δικαστήριο. Πλην, όμως, η μέριμνα να μη διαταραχθεί η σχολική τους φοίτηση και καθημερινότητα δεν θα πρέπει να οδηγεί στη λύση τα παιδιά να διαμένουν όλες τις εργάσιμες ημέρες με τον έχοντα την επιμέλεια γονέα και όλα τα Σαββατοκύριακα και διακοπές με τον άλλο γονέα (εκτός αν κάτι τέτοιο από τις ιδιαίτερες συνθήκες της ατομικής περίπτωσης δεν είναι εφικτό π.χ. λόγω μεγάλης απόστασης των κατοικιών των γονέων), με αποτέλεσμα μεγάλες στρεβλώσεις στην ανάπτυξη της σχέσης τους με καθένα από τους δύο. Τούτο δε διότι θα βιώνουν μία απολύτως διχοτομική κατάσταση, όπου ο περιορισμένος χρόνος τους με τον έχοντα την επιμέλεια γονέα (λόγω σχολείου, μελέτης, εξωσχολικών δραστηριοτήτων, και ταυτόχρονα εργασίας και οικιακών δραστηριοτήτων του γονέα) θα χαρακτηρίζεται από υποχρεώσεις και όρια ενώ ο ποιοτικός χρόνος που θα περνούν με τον άλλο γονέα θα έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την ευχαρίστηση (ΜονΕφΑθ 25/2024 στην ΤΝΠ Νόμος). Το τεκμήριο 1/3 του συνολικού χρόνου είναι μαχητό, το οποίο σημαίνει ότι ο χρόνος επικοινωνίας δύναται να είναι μεγαλύτερος, έως την ισόχρονη παρουσία ή και μικρότερος. Απαιτείται λοιπόν ειδική αιτιολογία από το δικαστήριο για τον καθορισμό χρόνου επικοινωνίας διαφορετικού από το 1/3 του συνολικού χρόνου (Φουντεδάκη, Το νέο δίκαιο των σχέσεων γονέων και παιδιών, 2021, σελ. 91). Η επικοινωνία του τέκνου με το δικαιούχο γονέα, δεν μπορεί να υπολείπεται του 1/3 του συνολικού χρόνου του παιδιού, εκτός εάν ζητηθεί από τον ίδιο που θεωρεί ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο ως άνω τεκμήριο, προκειμένου να μην κινδυνεύει από αφαίρεση της γονικής μέριμνας λόγω κακής άσκησής της ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος χρόνος, για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου (1520§1 εδ. γ ΑΚ). Το σύγχρονο αυτό μοντέλο ανατροφής, εγγυάται τη μέγιστη δυνατή ισοκατανομή του χρόνου του παιδιού μεταξύ των γονιών του, χωρίς να περιθωριοποιεί τον ένα γονέα από τη ζωή του τέκνου. Με τον τρόπο αυτό, αμφότεροι οι γονείς μπορούν να έχουν ποιοτικό χρόνο επικοινωνίας με τα παιδιά τους, συμβάλλοντας ουσιωδώς με την παρουσία τους στην ομαλή ψυχοπνευματική τους ανάπτυξη. Επιπλέον συνιστά δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί τη σχέση και με τους δυο γονείς και (παρεπόμενη) υποχρέωση των γονέων να το διευκολύνουν. Ο γονέας, με τον οποίο διαμένει το τέκνο, υποχρεούται να καθορίζει το πρόγραμμα του παιδιού, κατά τρόπο ώστε να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλον γονέα σε τακτή χρονική βάση. Ως διευκόλυνση επικοινωνίας νοείται η αποφυγή δημιουργίας τεχνητών δυσκολιών και προσκομμάτων που θα τη ματαιώσουν, η διαμόρφωση του προγράμματος δραστηριοτήτων του παιδιού κατά τρόπο που να εναρμονίζεται με τη ρύθμιση της επικοινωνίας και η καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων στο παιδί για τον άλλο γονέα (ΜΕφΘεσ 1623/2020 Αρμ 2021,400). Στο πλαίσιο αυτό δύναται ο γονέας που διαμένει με το τέκνο να προετοιμάζει το τέκνο ψυχολογικά και θετικά για τις συναντήσεις με το δικαιούχο γονέα. Ο τελευταίος οφείλει να αποφεύγει αρνητικές κρίσεις για το πρόσωπο του άλλου γονέα που συγκατοικεί με το παιδί και να συντονίζει την παιδαγωγική του συμπεριφορά κατά τρόπο που να μην προκαλεί σύγχυση στο παιδί. (ΜονΕφΑθ 2688/2024, ΜονΕφΑθ 2892/2024 στην ΤΝΠ Νόμος). Το δικαστήριο, επίσης, με την απόφασή του μπορεί να επιβάλει, εφόσον είναι αναγκαίο για την προστασία του συμφέροντος του τέκνου, περιορισμούς στην άσκηση της επικοινωνίας, οι οποίοι μπορούν να αναφέρονται στον τόπο και τον χρόνο της επικοινωνίας, την παρουσία τρίτων προσώπων κατά τη διάρκειά της ή ακόμη να συνίστανται στη λήψη μέτρων που διαμορφώνουν την επικοινωνία με ιδιαίτερο τρόπο, λόγω ειδικών περιστάσεων (ΑΠ 156/2023, ΑΠ 1023/2020, ΑΠ1286/2018, ΑΠ 58/2017 στην ΤΝΠ Νόμος). Περαιτέρω, πριν το παρόν Δικαστήριο προχωρήσει στην εκτίμηση των αποδείξεων, σημειώνεται ότι ο εκκαλών στις κατ’ έφεση προτάσεις του, πέραν των μαρτυρικών καταθέσεων που ελήφθησαν ενώπιον του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, δεν επικαλείται ειδικά τα προσκομιζόμενα από αυτόν αποδεικτικά μέσα, ούτε έστω κάνει ειδικότερη μνεία σε συγκεκριμένα σημεία των επανυποβαλλόμενων προτάσεων του πρώτου βαθμού, που περιέχουν σαφή και ορισμένη επίκληση των προσαχθέντων πρωτοδίκως αποδεικτικών μέσων κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 240 ΚΠολΔ. Το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο δεν επιλαμβάνεται αυτομάτως του συνόλου του αποδεικτικού υλικού, που εκτιμήθηκε πρωτοδίκως, αλλά τούτο γίνεται μόνο ύστερα από νόμιμη επίκληση και προσκομιδή των αποδεικτικών μέσων εκ μέρους των διαδίκων μέσω των προτάσεών τους (βλ. Α. Διακονή, σε Κυριάκου Οικονόμου, Η έφεση, Νομική Βιβλιοθήκη 2017, σελ. 309, 310). Δεν αρκεί η γενική αναφορά σε όλα τα αποδεικτικά μέσα που ο διάδικος έχει επικαλεστεί και προσκομίσει πρωτόδικα, χωρίς παραπομπή σε συγκεκριμένα σημεία των επανυποβαλλόμενων προτάσεων (ΟλΑΠ 9/2000, ΝοΒ 2000, σελ. 1245). Η επίκληση γίνεται με τις προτάσεις και όχι με την προσθήκη (ΑΠ 44/1998, ΕλλΔνη 1998, σελ. 539, ΑΠ 928/2001, ΕλλΔνη 2003, σελ. 715) ή την έφεση (ΑΠ 268/1988, ΕΕργΔ 1989, σελ. 553), ενώ με την προσθήκη προσάγονται αποδεικτικά μέσα μόνον, όταν στηρίζουν ισχυρισμούς που προβάλλονται παραδεκτώς για πρώτη φορά μέσα στην προθεσμία αντικρούσεως, καθώς και αξιολόγηση των αποδείξεων που έχουν ήδη προσκομιστεί κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο [βλ. Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Πανταζόπουλος), ΚΠολΔ2, άρθρο 524, παρ.13, σελ. 149]. Συνεπώς, ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου δεν θα ληφθούν υπόψη οι πρωτοδίκως προσκομισθείσες από τον ενάγοντα και νυν εκκαλούντα και τότε ληφθείσες υπόψη υπ’ αριθ. …./6.12.2022, …../6.12.2022 και …/6.12.2022 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της συμβ/φου Αθηνών …….. και τα αποδεικτικά έγγραφα που προσκομίζει, αλλά δεν επικαλείται ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου ο εκκαλών. Συνακόλουθα, ως προς τα αιτήματα επιδίκασης διατροφής για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου στον ενάγοντα πατέρα και σε βάρος της εναγόμενης μητέρας και στη ρύθμιση της επικοινωνίας μεταξύ του πατέρα και του ανήλικου τέκνου, όπως τα αιτήματα αυτά περιέχονται στην από 22.11.2022 αγωγή του εκκαλούντος (η ρύθμιση της επικοινωνίας εξεταζόμενη ως επικουρικό αίτημα) και απορρίφθηκαν έστω σιωπηρά από την εκκαλούμενη απόφαση, από την εκτίμηση των ένορκων καταθέσεων των μαρτύρων των διαδίκων, που εξετάσθηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλούμενη πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, από τα έγγραφα που νόμιμα μετ’ επικλήσεως προσκόμισε η εφεσίβλητη, είτε για άμεση απόδειξη, είτε για συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, μεταξύ δε των τελευταίων και α) οι υπ’ αριθ. …/24-9-2018, ……/24.9.2018 και …./24.9.2018 ένορκες βεβαιώσεις που συντάχθηκαν με πρωτοβουλία της εφεσίβλητης σε προηγούμενη δίκη ασφαλιστικών μέτρων μεταξύ των διαδίκων, β) τα αντίγραφα μηνυμάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (emails) που απέστειλαν οι διάδικοι μεταξύ τους, τα οποία αντιμετωπίζονται, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, όπως οι επιστολές και γ) οι εξομοιούμενες με τα έγγραφα, ως προς την αποδεικτική τους δύναμη, μη αμφισβητούμενης γνησιότητας φωτογραφίες κι αφού ελήφθη υπόψη η γνώμη του ανήλικου τέκνου των διαδίκων, κατόπιν συνάντησής του με τον δικαστή αυτού του Δικαστηρίου, αφού ενημερώθηκαν οι διάδικοι από τη γραμματέα της έδρας για τον τόπο και χρόνο της συνάντησης, τέλος δε από τα αυτεπαγγέλτως λαμβανόμενα υπόψη διδάγματα της κοινής πείρας (άρθρο 336 παρ.4 ΚΠολΔ) αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι διάδικοι διατηρούσαν εκτός γάμου σχέση, από την οποία απέκτησαν ένα άρρεν τέκνο, που γεννήθηκε στις 9.5.2017 και το οποίο αναγνώρισε εκουσίως ο ενάγων με τη συναίνεση της εναγόμενης δυνάμει της με αρ. …../23.5.2017 πράξης εκούσιας αναγνώρισης τέκνου της Συμβ/φου Πειραιά ………….. κι εκεί επιπλέον συμφωνήθηκε ότι οι διάδικοι θα έχουν από κοινού την επιμέλεια του του τέκνου αυτού. Με τον τρόπο αυτόν, το ανήλικο τέκνο των διαδίκων απέκτησε ως προς όλα θέση τέκνου γεννημένου σε γάμο απέναντι στους δύο γονείς και τους συγγενείς τους (άρθρο 1484 ΑΚ). Ωστόσο, μετά τη διακοπή της ελεύθερης συμβίωσης των διαδίκων, η οποία έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 2017, το ανήλικο τέκνο τους παρέμεινε με τη μητέρα του και τους γονείς αυτής, στην οικία των τελευταίων και δη σε ιδιόκτητο διαμέρισμα στον …. Αττικής, ακολούθως δε την 3.8.2018, έλαβε χώρα και η ονοματοδοσία του, κατά την οποία αυτό έλαβε το όνομα «….», με πρωτοβουλία της μητέρας του, η οποία όμως δεν είχε λάβει προς τούτο τη σύμφωνη γνώμη του ενάγοντος. Εν τω μεταξύ, με την 406/2018 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) ρυθμίστηκε προσωρινά το δικαίωμα επικοινωνίας του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο του, κατά τον αναφερόμενο στην απόφαση τρόπο, όπως τις διατάξεις της παραπάνω απόφασης περί επικοινωνίας εφαρμόζουν οι διάδικοι μέχρι σήμερα. Ακολούθως δε με την 1219/2019 απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του ίδιου Δικαστηρίου ανατέθηκε προσωρινά η επιμέλεια του ως άνω ανήλικου στην εναγόμενη και υποχρεώθηκε ο ενάγων να καταβάλλει σε αυτήν προσωρινή μηνιαία διατροφή του ανήλικου τέκνου τους, ποσού 280 ευρώ. Έπειτα, με την 1035/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά ανατέθηκε οριστικά και αποκλειστικά η επιμέλεια του ως άνω ανήλικου στη μητέρα του, στην οποία υποχρεώθηκε ο ενάγων να καταβάλλει ως διατροφή, για λογαριασμό του παιδιού, το ποσό των 280 ευρώ μηνιαίως και για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, ενώ αναγνωρίστηκε η ακυρότητα της ονοματοδοσίας του ανωτέρω ανηλίκου και ορίστηκε ως όνομα αυτού το «………». Τις κατά της ανωτέρω απόφασης ασκηθείσες έφεση και αντέφεση απέρριψε το παρόν Δικαστήριο με την 293/2023 απόφασή του. Εξάλλου, με την νυν εκκαλούμενη απόφαση απορρίφθηκε η από 22.11.2022 αγωγή του ενάγοντος να ανατεθεί από κοινού σε αυτόν και την εναγόμενη η επιμέλεια του ανήλικου τέκνου, άλλως να ανατεθεί αποκλειστικά σε αυτόν η επιμέλειά του με βάση τις διατάξεις του ν. 4800/2021 σε συνδυασμό με το άρθρο 1536 ΑΚ. Ωστόσο, παρότι ο ενάγων με την παραπάνω αγωγή του υπέβαλε και επικουρικό αίτημα οριστικής ρύθμισης της επικοινωνίας του με το ανήλικο τέκνο του, η οποία μέχρι σήμερα προσωρινά και μόνο έχει ρυθμισθεί με την προαναφερόμενη 406/2018 απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο απέρριψε σιωπηρά το αίτημα αυτό, καίτοι ο ενάγων είχε ενεργό έννομο συμφέρον για τη ρύθμιση της επικοινωνίας. Ως εκ τούτου, κατά το μέρος που απορρίφθηκε το εν λόγω αίτημα επικοινωνίας του ενάγοντος με τον ανήλικο υιό του, πρέπει να εξαφανιστεί η εκκαλούμενη και αφού κρατηθεί η από 22.11.2022 αγωγή του εκκαλούντος προκειμένου να δικαστεί από το παρόν Δικαστήριο ως προς το αίτημα αυτό, το οποίο στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 1520 και 950 παρ.2 ΚΠολΔ, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή στην ουσία της. Λαμβάνοντας υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του ανήλικου τέκνου και δη την ανάγκη να μην αλλάξει άρδην το μέχρι σήμερα τηρούμενο πρόγραμμα αυτού κι έτσι διαταραχθεί η καθημερινότητά του, το οποίο (πρόγραμμα) με την υπεύθυνη συνδρομή των διαδίκων γονέων και τη σωστή ανατροφή του τέκνου τους, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός παιδιού ισορροπημένου, κοινωνικού, ευαίσθητου και ώριμου για την ηλικία του, όπως φάνηκε από την επικοινωνία του δικαστή αυτού του Δικαστηρίου με εκείνο, αλλά και την κατεύθυνση που δίνει ο νομοθέτης κατ’ άρθρο 1520 παρ.1 εδ.3 ΑΚ ως προς τον τεκμαιρόμενο χρόνο επικοινωνίας του τέκνου με τον γονέα που δεν διαμένει μαζί του (το 1/3 του συνολικού χρόνου του τέκνου), το αίτημα αυτό πρέπει να γίνει δεκτό και να καθορισθεί η επικοινωνία του πατέρα με το τέκνο ως εξής: α) Κάθε Τετάρτη το μεσημέρι από την ώρα λήξης των μαθημάτων στο σχολείο όπου φοιτά ο ανήλικος, οπότε ο ενάγων θα παραλαμβάνει το παιδί από το σχολείο κατά το σχόλασμα, άλλως από ώρα 13.00 της Τετάρτης έως την επόμενη ημέρα, δηλαδή την Πέμπτη το πρωί, που ο ενάγων θα συνοδεύει και θα παραδίδει το παιδί στο σχολείο για την έναρξη του μαθήματος, άλλως ώρα 8.15 π.μ. β) κάθε δεύτερη και τέταρτη Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή εκάστου μήνα, οπότε ο ενάγων θα παραλαμβάνει την Παρασκευή κατά το σχόλασμα το παιδί από το σχολείο του, άλλως 13.00 η ώρα της Παρασκευής και θα το έχει μαζί του μέχρι ώρα 18.00 της Κυριακής, οπότε θα το παραδίδει στην οικία της εναγόμενης μητέρας, γ) επί μία εβδομάδα, κατά τις εορτές των Χριστουγέννων- Πρωτοχρονιάς και συγκεκριμένα τα μεν ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης στις 23 Δεκεμβρίου, ώρα 20.00 και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία της στις 30 Δεκεμβρίου, ομοίως ώρα 20.00, τα δε μονά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης στις 30 Δεκεμβρίου και ώρα 10.00 π.μ. και θα το παραδίδει στην οικία της στις 6 Ιανουαρίου του νέου έτους, ώρα 20.00, δ) επί μία εβδομάδα κατά τις εορτές του Πάσχα και ειδικότερα κατά τα μεν μονά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης τη Μεγάλη Δευτέρα και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία της την Κυριακή του Πάσχα και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης τη Δευτέρα του Πάσχα και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία της την Κυριακή του Θωμά και ώρα 20.00, ε) επί δεκαπέντε ημέρες τον μήνα Ιούλιο και συγκεκριμένα κατά τα μεν μονά έτη την 1/7 και ώρα 10.00 π.μ. ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 15/7 και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο στις 16/7 και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 30/7 και ώρα 20.00, στ) επί δεκαπέντε ημέρες τον μήνα Αύγουστο και συγκεκριμένα κατά τα μεν μονά έτη την 1/8 και ώρα 10.00 π.μ. ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 15/8 και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο στις 16/8 και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 30/8 και ώρα 20.00. Τις εβδομάδες των διακοπών Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και των θερινών διακοπών Ιουλίου και Αυγούστου που η εναγόμενη θα έχει μαζί της τον ανήλικο, ο ενάγων δεν θα μπορεί να ασκήσει το εβδομαδιαίο δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο με διανυκτέρευση, όπως ορίζεται για το υπόλοιπο έτος. Κατά τα αμέσως ανωτέρω διαστήματα των εορτών και θερινών διακοπών, έκαστος γονέας διατηρεί το δικαίωμα τηλεφωνικής επικοινωνίας ή οπτικοακουστικής επικοινωνίας μέσω ίντερνετ (π.χ. με skype, ή με facetime, ή μέσω viber) με το ανήλικο τέκνο καθημερινά από ώρα 17.30 έως 18.30. Εφόσον κατά τις ημέρες επικοινωνίας ο ανήλικος έχει προγραμματισμένη εξωσχολική δραστηριότητα θα τον συνοδεύει σε αυτή ο ενάγων. Σε περίπτωση που η επικοινωνία του ενάγοντος με το τέκνο την Τετάρτη, Πέμπτη ή Παρασκευή δεν συμπίπτει με τη λειτουργία του σχολείου η παραλαβή και η παράδοσή του θα γίνεται κατά τους προαναφερθέντες χρόνους στην οικία της εναγόμενης. Εννοείται ότι με συμφωνία τους οι γονείς ανάλογα με τις ανάγκες του ανηλίκου και τις έκτακτες συνθήκες που τυχόν ανακύψουν, θα μπορούν να τροποποιούν το παραπάνω πρόγραμμα. Ακόμη, σε περίπτωση που η εναγόμενη παρεμποδίζει την καθοριζόμενη με την παρούσα απόφαση, επικοινωνία του ανήλικου τέκνου με τον ενάγοντα, πρέπει να απειληθεί για κάθε παράβαση σε βάρος της, χρηματική ποινή 1.000 ευρώ και προσωπική κράτηση ενός μήνα. Ωστόσο, τυχόν τέτοια παρεμπόδιση θα διαπιστώνεται με έκθεση δικαστικού επιμελητή κατ’ άρθρο 950 παρ.2 τελ. εδ. ΚΠολΔ. Περαιτέρω, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την εκκαλούμενη απόφαση, δεχόμενο εν μέρει ως ουσία βάσιμη την από 19.10.2022 αγωγή της εφεσίβλητης κατά του εκκαλούντος που αφορούσε σε επιδίκαση μηνιαίας διατροφής για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου των διαδίκων, υποχρέωσε τον εναγόμενο να προκαταβάλλει μηνιαίως στην ενάγουσα ως ασκούσα αποκλειστικά την επιμέλεια του ανήλικου …………… και για λογαριασμό του, την πρώτη ημέρα εκάστου μηνός και για διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, ως μηνιαία συνεισφορά στη διατροφή του σε χρήμα το ποσό των 250 ευρώ, νομιμοτόκως από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε δόσης μέχρις εξοφλήσεως. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο ως προς το παραπάνω επιδικασθέν κεφάλαιο της διατροφής, το οποίο δεν προσβάλλεται ως εσφαλμένο με την υπό κρίση έφεση, υπολόγισε το συνολικό κόστος των μηνιαίων αναγκών του ανήλικου τέκνου σε διατροφή και αφού αφαίρεσε την αναλογούσα συνεισφορά της εφεσίβλητης στη διατροφή αυτή, ακολούθως υποχρέωσε τον νυν εκκαλούντα (τότε εναγόμενο) στην καταβολή της αναλογούσας σε χρήμα δικής του συμμετοχής στη διατροφή αυτή στη μητέρα του τέκνου ως ασκούσα την επιμέλειά του. Αναφέρει χαρακτηριστικά η εκκαλούμενη απόφαση «Με βάση τις προαναφερόμενες οικονομικές δυνατότητες των διαδίκων και τις εν γένει περιστάσεις, το Δικαστήριο κρίνει ότι, για την ανάλογη με τις ανάγκες του προαναφερόμενου τέκνου των διαδίκων διατροφή, όπως αυτές προκύπτουν από τις σημερινές συνθήκες της ζωής του και, συγκεκριμένα, τις ανάγκες του για διατροφή, ένδυση, υπόδηση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ψυχαγωγία, απαιτείται, για το επίδικο χρονικό διάστημα, λαμβανομένης υπόψη και της οικονομικής κατάστασης των γονέων του, το ποσό των 400,00 ευρώ μηνιαίως, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η, συνεπεία της εκεί διαβίωσής του, προκύπτουσα επιβάρυνση των λειτουργικών εξόδων της κατοικίας όπου διαμένει…τα οποία φέρει η ενάγουσα- εναγόμενη μητέρα του, ενώ συνυπολογίζονται και οι αποτιμώμενες σε χρήμα, συναφείς με την περιποίηση και φροντίδα του προσώπου του, υπηρεσίες (παρασκευή φαγητού, πλύσιμο, σιδέρωμα κ.λπ.), των οποίων έχει ανάγκη για την ανατροφή του και, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, συνδέονται με τη συνοίκηση και του προσφέρονται από την ενάγουσα-εναγόμενη…αποτιμώνται δε κατά μήνα στο ποσό των 80,00 ευρώ. Από το ποσό αυτό, ο ενάγων- εναγόμενος πατέρας του οφείλει να καταβάλλει το ποσό των 250,00 ευρώ μηνιαίως, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 150,00 ευρώ που είναι αναγκαίο επιπλέον για τη διατροφή του ανήλικου τέκνου κατά τα ανωτέρω, βαρύνει τη μητέρα του, με την προσφορά των προσωπικών της υπηρεσιών στην ανατροφή του και των λοιπών, συνδεόμενων με τη συνοίκησή τους, παροχών, αλλά και με την παροχή σε χρήμα από τα προαναφερόμενα εισοδήματά της, ως έχουσα, κατά νόμο, συντρέχουσα και ανάλογη των οικονομικών και εν γένει δυνατοτήτων της υποχρέωση διατροφής του. Επισημαίνεται ότι το Δικαστήριο προβαίνει στον ανωτέρω επιμερισμό του ποσού της καθορισθείσας διατροφής για το ανήλικο τέκνο μεταξύ των γονέων του, διότι με την αγωγή ζητείται να υποχρεωθεί ο ενάγων- εναγόμενος να καταβάλλει το ποσό της συμμετοχής του στη διατροφή του ανηλίκου, μετά την αφαίρεση της συμμετοχής σ’ αυτήν της μητέρας του…». Ενόψει των ανωτέρω, ορθά η εκκαλούμενη δεν επιδίκασε διατροφή σε χρήμα για λογαριασμό του ανήλικου τέκνου σε βάρος της εναγόμενης καταβλητέα στον ενάγοντα, καθώς εκείνη έχει την άσκηση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου και αυτή καλύπτει σε χρήμα τις δαπάνες για την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του ανήλικου και τα λειτουργικά έξοδα της στέγης του και όχι ο ασκών την επικοινωνία γονέας. Άλλωστε, από κανένα στοιχείο δεν αποδείχθηκαν δαπάνες στις οποίες υποβάλλεται χωριστά ο ενάγων για λογαριασμό του ανηλίκου, ώστε να απαιτείται να επιδικασθεί και σε αυτόν διατροφή. Συνακόλουθα, ορθά το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο απέρριψε έστω σιωπηρά το σχετικό κεφάλαιο της αγωγής του ενάγοντος, οπότε ο σχετικός λόγος έφεσης τυγχάνει απορριπτέος ως ουσία αβάσιμος. Εντέλει, γενομένης εν μέρει δεκτής στην ουσία της της υπό κρίση εφέσεως καθώς και της από 22.11.2022 αγωγής του εκκαλούντος ως προς το επικουρικό κεφάλαιο της επικοινωνίας, τα δικαστικά έξοδα των διαδίκων ως προς την παραπάνω αγωγή και έφεση πρέπει να συμψηφιστούν μεταξύ τους, ήτοι για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας, κατά τις διατάξεις των άρθρων 179 και 183 ΚΠολΔ, καθώς πρόκειται για διαφορά προκύπτουσα από τη σχέση των διαδίκων ως γονέων του ανήλικου τέκνου τους.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει την από 28.9.2023 έφεση κατά της 2449/2023 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (ειδική διαδικασία διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση) αντιμωλία των διαδίκων.
Απορρίπτει ως απαράδεκτη την έφεση ως προς τα εκκαλούμενα κεφάλαια της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας και επιμέλειας του ανήλικου τέκνου …………… από τους διαδίκους, άλλως της αποκλειστικής άσκησης της γονικής μέριμνας και επιμέλειας αυτού από τον εκκαλούντα-ενάγοντα και του καθορισμού του τόπου διαμονής του ανήλικου τέκνου.
Δέχεται τυπικά την έφεση ως προς τα υπόλοιπα κεφάλαια αυτής.
Απορρίπτει ό,τι έκρινε απορριπτέο στην ουσία για τα κεφάλαια αυτά της έφεσης.
Δέχεται εν μέρει την έφεση στην ουσία της και δη ως προς το επικουρικό αίτημα της από 22.11.2022 αγωγής του εκκαλούντος περί καθορισμού της επικοινωνίας του με το ως άνω ανήλικο τέκνο των διαδίκων.
Εξαφανίζει την εκκαλούμενη απόφαση ως προς το παραπάνω κεφάλαιο της ως άνω αγωγής του εκκαλούντος.
Κρατεί και δικάζει την από 22.11.2022 (με Γ.Α.Κ. …/2022 και Ε.Α.Κ. …./2022) αγωγή ως προς το ως άνω επικουρικό κεφάλαιο καθορισμού της επικοινωνίας του ενάγοντος με το ως άνω ανήλικο τέκνο των διαδίκων.
Δέχεται εν μέρει την αγωγή ως το παραπάνω αίτημα.
Ρυθμίζει το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων, …………. ως εξής: α) Κάθε Τετάρτη το μεσημέρι από την ώρα λήξης των μαθημάτων στο σχολείο όπου φοιτά ο ανήλικος, οπότε ο ενάγων θα παραλαμβάνει το παιδί από το σχολείο κατά το σχόλασμα, άλλως από ώρα 13.00 της Τετάρτης έως την επόμενη ημέρα, δηλαδή την Πέμπτη το πρωί, που ο ενάγων θα συνοδεύει και θα παραδίδει το παιδί στο σχολείο για την έναρξη του μαθήματος, άλλως ώρα 8.15 π.μ., β) κάθε δεύτερη και τέταρτη Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή εκάστου μήνα, οπότε ο ενάγων θα παραλαμβάνει την Παρασκευή κατά το σχόλασμα το παιδί από το σχολείο του, άλλως 13.00 η ώρα της Παρασκευής και θα το έχει μαζί του μέχρι ώρα 18.00 της Κυριακής, οπότε θα το παραδίδει στην οικία της εναγόμενης μητέρας, γ) επί μία εβδομάδα, κατά τις εορτές των Χριστουγέννων- Πρωτοχρονιάς και συγκεκριμένα τα μεν ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης στις 23 Δεκεμβρίου, ώρα 20.00 και θα το παραδίδει ομοίως στην οικία της στις 30 Δεκεμβρίου, ομοίως ώρα 20.00, τα δε μονά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης στις 30 Δεκεμβρίου και ώρα 10.00 π.μ. και θα το παραδίδει στην οικία της στις 6 Ιανουαρίου του νέου έτους, ώρα 20.00, δ) επί μία εβδομάδα κατά τις εορτές του Πάσχα και ειδικότερα κατά τα μεν μονά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης τη Μεγάλη Δευτέρα και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία της την Κυριακή του Πάσχα και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης τη Δευτέρα του Πάσχα και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία της την Κυριακή του Θωμά και ώρα 20.00, ε) επί δεκαπέντε ημέρες τον μήνα Ιούλιο και συγκεκριμένα κατά τα μεν μονά έτη την 1/7 και ώρα 10.00 π.μ. ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 15/7 και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο στις 16/7 και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 30/7 και ώρα 20.00, στ) επί δεκαπέντε ημέρες τον μήνα Αύγουστο και συγκεκριμένα κατά τα μεν μονά έτη την 1/8 και ώρα 10.00 π.μ. ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο από την οικία της εναγόμενης και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 15/8 και ώρα 20.00, τα δε ζυγά έτη ο ενάγων θα παραλαμβάνει τον ανήλικο στις 16/8 και ώρα 10.00 π.μ. και θα τον παραδίδει ομοίως στην οικία αυτής στις 30/8 και ώρα 20.00. Τις εβδομάδες των διακοπών Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και των θερινών διακοπών Ιουλίου και Αυγούστου που η εναγόμενη θα έχει μαζί της τον ανήλικο, ο ενάγων δεν θα μπορεί να ασκήσει το εβδομαδιαίο δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο με διανυκτέρευση, όπως ορίζεται για το υπόλοιπο έτος. Κατά τα αμέσως ανωτέρω διαστήματα των εορτών και θερινών διακοπών, έκαστος γονέας διατηρεί το δικαίωμα τηλεφωνικής επικοινωνίας ή οπτικοακουστικής επικοινωνίας μέσω ίντερνετ (όπως ενδεικτικά με skype ή facetime ή viber) με το ανήλικο τέκνο καθημερινά από ώρα 17.30 έως 18.30. Εφόσον κατά τις ημέρες επικοινωνίας ο ανήλικος έχει προγραμματισμένη εξωσχολική δραστηριότητα θα τον συνοδεύει σε αυτή ο ενάγων. Σε περίπτωση που η επικοινωνία του ενάγοντος με το τέκνο την Τετάρτη, Πέμπτη ή Παρασκευή δεν συμπίπτει με τη λειτουργία του σχολείου η παραλαβή και η παράδοσή του θα γίνεται κατά τους προαναφερθέντες χρόνους στην οικία της εναγόμενης. Με συμφωνία τους οι γονείς ανάλογα με τις ανάγκες του ανηλίκου και τις έκτακτες συνθήκες που τυχόν ανακύψουν κάθε φορά, θα μπορούν να τροποποιούν το παραπάνω πρόγραμμα επικοινωνίας.
Απειλεί κατά της εναγόμενης για κάθε υπαίτια παράβαση της αμέσως παραπάνω διάταξης περί επικοινωνίας του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο, χρηματική ποινή χιλίων (1.000) ευρώ και προσωπική κράτηση ενός (1) μήνα.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα των διαδίκων για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας ως προς την παραπάνω αγωγή και έφεση, μεταξύ τους.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στον Πειραιά, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξούσιων δικηγόρων τους, στις 21.11.2024.
Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ