ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Δ΄ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 216/2025
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΟ από τη Δικαστή Ελένη Σκριβάνου, Εφέτη, η οποία ορίστηκε από την Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς και από τη Γραμματέα Κ.Σ.
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του στον Πειραιά στις …………., για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του ΕΚΚΑΛΟΥΝΤΟΣ: …………. και υπηρεσιακώς διαμένοντος στον Πόρο, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Θεόδωρο Κουτσαγγέλη (με δήλωση κατ΄ άρθρο 242 παρ.2 ΚΠολΔ).
Της ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΗΣ: ……………., ατομικά και ως ασκούσας την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ………, η οποία εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο της Αθηνά Σταμελάκη (με δήλωση κατ΄ άρθρο 242 παρ.2 ΚΠολΔ).
Ο ΕΚΚΑΛΩΝ άσκησε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, κατά της εφεσίβλητης – εναγόμενης, την από 4-10-2021, με Γενικό Αριθμό Κατάθεσης και Ειδικό Αριθμό Κατάθεσης αντίστοιχα (Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ.) ……………/7-10-2021, αγωγή (υπό στοιχείο Α΄). Επίσης η εφεσίβλητη άσκησε, κατά του εκκαλούντος – εναγόμενου, την από 27-10-2021, με Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ. ………../29-10-2021, αγωγή (υπό στοιχείο Β΄).
Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την υπ΄αρ. 3711/2022 οριστική απόφασή του (ειδική διαδικασία διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση), αφού συνδεκδίκασε τις ως άνω αγωγές, έκανε δεκτή την Α΄ αγωγή ως προς την επικουρική της βάση και εν μέρει δεκτή τη Β΄ αγωγή.
Ήδη την ανωτέρω απόφαση προσβάλλει ο ενάγων στην πρώτη ως άνω αγωγή, ήδη εκκαλών, με την ένδικη από 2-2-2023 έφεσή του, απευθυνόμενη στο παρόν Δικαστήριο, που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου Πειραιώς με Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ. ……../2-2-2023, αντίγραφο της οποίας κατατέθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου με Γ.Α.Κ./Ε.Α.Κ. ………/1-9-2023, προσδιορίστηκε δε αρχικά για τη δικάσιμο της 16ης-5-2024, κατά την οποία αναβλήθηκε για τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας και γράφτηκε στο πινάκιο με αρ. 41.
ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ της υπόθεσης και κατά την εκφώνησή της από το πινάκιο, οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων, ύστερα από δήλωσή τους, που έγινε σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 242 παρ.2 ΚΠολΔ, δεν παραστάθηκαν στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, αλλά προκατέθεσαν προτάσεις.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η κρινόμενη έφεση κατά της υπ΄αρ. 3711/2022 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση (άρθρα 591 παρ.1,3, 592 αρ.3 περ.β΄ και δ΄, 593-602, 610-613 ΚΠολΔ), έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 495 επ., 511, 513, 516 παρ.2, 591 παρ.1 ΚΠολΔ), δεδομένου ότι δεν προκύπτει, ούτε οι διάδικοι επικαλούνται, ότι έλαβε χώρα επίδοσης της εκκαλουμένης και από τη δημοσίευσή της έως την άσκηση της ένδικης έφεσης, δεν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της διετίας. Πρέπει, επομένως, να γίνει τυπικά δεκτή και να εξετασθεί περαιτέρω από το Δικαστήριο τούτο, που είναι καθ΄ύλη και κατά τόπο αρμόδιο, κατά την ίδια διαδικασία με την οποία εκδόθηκε η εκκαλουμένη απόφαση, ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της και μέσα στα πλαίσια που καθορίζονται από αυτούς (άρθρα 19, 522, 533 παρ.2 ΚΠολΔ). Δεν απαιτείται δε στην προκείμενη περίπτωση η κατάθεση από τον εκκαλούντα, του, προβλεπόμενου από τη διάταξη του άρθρου 495 παρ.3 εδ.α΄ ΚΠολΔ, παραβόλου, διότι, σύμφωνα με το εδ. στ΄ της παρ.3 του ίδιου άρθρου, από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται, μεταξύ άλλων, οι διαφορές του άρθρου 592 παρ.1,3 ΚΠολΔ, στις οποίες εμπίπτει η ένδικη.
Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513 και 1514 του ΑΚ, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 1518 και 1520 ΑΚ, συνάγεται ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του (η οποία εμπεριέχει, ιδίως, την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του), επιπλέον δε, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορά στο πρόσωπο ή στην περιουσία του. Σε περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου ή διακοπής της συζυγικής συμβίωσης, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς, ωστόσο, οι γονείς εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα. Με την εν λόγω ρύθμιση, η οποία βρίσκεται σε αρμονία με τη διάταξη του άρθρου 1510 εδ. α΄ του ΑΚ, που αναφέρεται στην έγγαμη συμβίωση, καθιερώνεται εκ του νόμου η κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας, στην περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, ακόμη και αν δεν υπάρχει συμφωνία των γονέων ή απόφαση του δικαστηρίου. Με τη νέα ρύθμιση του άρθρου 1513 του ΑΚ, η συνέχιση της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας μπορεί να αποκλειστεί, εφόσον όμως συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 1514 παρ. 2 του ίδιου Κώδικα και όχι σε κάθε περίπτωση. Με την έννοια αυτή, η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, σύμφωνα με το νέο δίκαιο είναι υποχρεωτική, αφού ισχύει εκ του νόμου και ανεξάρτητα από το εάν τη θέλουν οι γονείς. Με τον όρο ‘’εξακολουθούν’’ καταφάσκεται η αναγκαιότητα αδιατάρακτης και αδιάκοπης διαβίωσης του ανηλίκου, υπό τις συνθήκες, υπό τις οποίες ζούσε πριν από το χωρισμό των γονέων του και, ιδίως, αυτές που αφορούν στις μεθόδους και στη φιλοσοφία ανατροφής, διαπαιδαγώγησης, εκπαίδευσής του, τις επιλογές ως προς τις εξωσχολικές του δραστηριότητες, την ψυχαγωγία του και τις κοινωνικές του συναναστροφές, αφού η διάσταση, το διαζύγιο, η διακοπή της συμβίωσης ή η ακύρωση του γάμου των γονέων του, δεν πρέπει να μεταβάλουν τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας του ανηλίκου τέκνου, η οποία πρέπει να ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς, καθόσον βασικός σκοπός είναι η ψυχική υγεία του ανήλικου τέκνου, η ομαλή ένταξή του στο κοινωνικό περιβάλλον και η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Με τον όρο ‘’εξίσου’’ αποδίδεται η θεμελιώδης αρχή του οικογενειακού δικαίου, η οποία εισήχθη με τον Ν. 1329/1983 και εναρμόνισε, στο θέμα τούτο, τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα προς τα άρθρα 4 παρ. 2 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος, περί της ισότιμης συμβολής και των δύο γονέων στην ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση του τέκνου και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Κατά συνέπεια, ο ανωτέρω όρος δεν έχει την έννοια της ‘’ισόχρονης’’ κατανομής της διαμονής του τέκνου στις οικίες και των δύο γονέων, η οποία άλλωστε εξαρτάται από συγκεκριμένους βιοτικούς ή και συγκυριακούς παράγοντες και η οποία ούτε και υπό το καθεστώς της έγγαμης συμβίωσης είναι δεδομένη, αλλά σημαίνει την εξακολούθηση της κοινής τους ευθύνης στην ανατροφή του τέκνου τους, η οποία εκφράζεται με την ισότιμη συμμετοχή τους στις κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν την επιμέλεια του ανηλίκου, τη διοίκηση της περιουσίας του, την εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το ίδιο ή την περιουσία του και την εν γένει επίλυση των καθημερινών προβλημάτων του. Για τη λήψη της απόφασης, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του για την άσκηση της γονικής μέριμνας. Με βάση την ως άνω διάταξη του άρθρου 1514 του ΑΚ συνάγεται ότι, σε περίπτωση που η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων δεν είναι δυνατή, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων, η ρύθμιση αυτής γίνεται από το δικαστήριο, ενώ, ως περιπτώσεις διαφωνίας αναφέρονται, ενδεικτικά, οι περιπτώσεις που ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει στη γονική μέριμνα ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησής της, ή αν συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου, ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου. Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας, στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων του τέκνου και της προσφυγής τους στο δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της άσκησής της είναι το ‘’βέλτιστο συμφέρον του τέκνου’’, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητα και υπεύθυνη προσωπικότητα. Ο όρος ‘’βέλτιστο συμφέρον’’ κατ΄ουσίαν αποδίδει την προϊσχύσασα έννοια του ‘’συμφέροντος του τέκνου’’ και, επομένως, δεν εισάγεται διαφοροποίηση σε σχέση με το προϊσχύσαν δίκαιο, ως προς την έννοια και το περιεχόμενο της αόριστης νομικής έννοιας του συμφέροντος του παιδιού. Ως τέτοιο (συμφέρον του παιδιού) νοείται το σωματικό, υλικό, πνευματικό, ψυχικό, ηθικό και γενικά κάθε είδους συμφέρον, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα. Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας παρέχονται, για πρώτη φορά, από τον νομοθέτη (άρθρο 1511 παρ. 2), εκ των προτέρων, προσδιοριστικά στοιχεία, πέραν από το επιβαλλόμενο στο δικαστή καθήκον να σεβαστεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις, εξαιτίας του φύλου, του σεξουαλικού του προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής – οικονομικής κατάστασής τους. Τα κριτήρια αυτά (η ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, η συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, η συμμόρφωσή του με τις νόμιμες υποχρεώσεις του, δικαστικές αποφάσεις κ.λπ.) αναδεικνύονται από τον νομοθέτη και ισχυροποιούνται έναντι άλλων, χωρίς, ωστόσο, να δεσμεύουν το δικαστήριο, ως προς την ιεράρχηση ή την υιοθέτησή τους, στο σύνολό τους (ΑΠ 742/2024, ΑΠ 535/2022, ΑΠ 1186/2021, ΑΠ 426/2021, ΑΠ 1135/2020, ΑΠ 358/2019 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1520 ΑΚ, όπως αντικαταστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 13 του Ν. 4800/21-5-2021 και οι οποίες (διατάξεις), δυνάμει του άρθρου 18 του ίδιου Νόμου, εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του (16-9-2021), αμετάκλητη δικαστική απόφαση, ορίζουν τα εξής: ‘’Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση της, κατά το δυνατό, ευρύτερης επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνονται τόσο η φυσική παρουσία και επαφή του με το τέκνο, όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα σε τακτή χρονική βάση. Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου, εκτός αν ο γονέας αυτός ζητεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας, ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου, εφόσον, σε κάθε περίπτωση, δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίον δεν διαμένει το τέκνο, κριθεί ακατάλληλος να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας. Για τη διαπίστωση της ακαταλληλότητας του γονέα το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέσο, ιδίως την εκπόνηση εμπεριστατωμένης έκθεσης κοινωνικών λειτουργών ή ψυχιάτρων ή ψυχολόγων. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους ανώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου. Τα σχετικά με την επικοινωνία ζητήματα καθορίζονται ειδικότερα είτε με έγγραφη συμφωνία των γονέων είτε από το δικαστήριο. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται και η παρ. 4 του άρθρου 1511. Όταν συντρέχει περίπτωση κακής ή καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας, ο άλλος γονέας ή κάθε ένας από τους γονείς, αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο, μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη μεταρρύθμιση της επικοινωνίας’’. Με τις ανωτέρω διατάξεις καθιερώνεται ελάχιστο τεκμήριο χρόνου επικοινωνίας του τέκνου με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, που συμβάλλει στην ενίσχυση των μεταξύ τους δεσμών και σχέσεων, στην ομαλή ψυχική και πνευματική ανάπτυξη του τέκνου και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Η ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας από το δικαστήριο γίνεται με γνώμονα πάντοτε το συμφέρον του τέκνου. Τούτο αποτελεί αόριστη νομική έννοια και γενική ρήτρα, που εξειδικεύεται ανάλογα με τις συνθήκες κάθε περίπτωσης. Για να κριθεί τι αποτελεί συμφέρον του ανηλίκου, στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα εκτιμηθούν τα περιστατικά που διαπιστώθηκαν βάσει αξιολογικών κριτηρίων που αντλεί το δικαστήριο από τους κανόνες της λογικής και τα διδάγματα της κοινής πείρας και σχετικά με το πρόσωπο του ανηλίκου, θα ληφθούν υπόψη και τα πορίσματα της εξελικτικής ψυχολογίας και παιδοψυχιατρικής. Για τη διαπίστωσή του δε, θα ληφθούν υπόψη και θα αξιολογηθούν όλα τα επωφελή για το ανήλικο στοιχεία και περιστάσεις, χωρίς να επιδρά στην απόφαση κανένας από τους διαφορετικούς παράγοντες που συνοδεύουν το πρόσωπο κάθε γονέα, η τυχόν υπαιτιότητα του γονέα στη διακοπή της συμβίωσης, οι προκύπτουσες συντρέχουσες συνθήκες και περιστάσεις κάτω από τις οποίες θα ασκείται αυτή η προσωπική επικοινωνία. Το δικαστήριο, επίσης, με την απόφασή του μπορεί να επιβάλει, εφόσον είναι αναγκαίο για την προστασία του συμφέροντος του τέκνου, περιορισμούς στην άσκηση της επικοινωνίας, οι οποίοι μπορούν να αναφέρονται στον τόπο και τον χρόνο της επικοινωνίας, την παρουσία τρίτων προσώπων κατά τη διάρκειά της ή ακόμη να συνίστανται στη λήψη μέτρων που διαμορφώνουν την επικοινωνία με ιδιαίτερο τρόπο, λόγω ειδικών περιστάσεων (ΑΠ 742/2024 ό.π, ΑΠ 156/2023, ΑΠ 1023/2020, ΑΠ 1286/2018, ΑΠ 58/2017 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Τέλος, από τις διατάξεις των άρθρων 1485, 1486, 1489 και 1493 του ΑΚ προκύπτει, ότι οι γονείς, είτε υπάρχει μεταξύ τους γάμος και συμβιώνουν είτε έχει διακοπεί η συμβίωση τους είτε έχει εκδοθεί διαζύγιο, έχουν κοινή υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους, ακόμα και αν τούτο έχει περιουσία, εφόσον όμως τα εισοδήματά από αυτήν ή το προϊόν της εργασίας του ή άλλα τυχόν εισοδήματά του δεν αρκούν για τη διατροφή του. Το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του τέκνου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του και περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρησή του έξοδα και επιπλέον τα έξοδα για την ανατροφή καθώς και την επαγγελματική και την εν γένει εκπαίδευση του (ΑΠ 1020/2021, ΑΠ 416/2007 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), προκαταβάλλεται δε σε χρήμα κάθε μήνα, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι να καταβληθεί με άλλο τρόπο. Ως συνθήκες ζωής νοούνται οι συγκεκριμένοι όροι διαβίωσης, που ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία, τον τόπο κατοικίας, την ανάγκη εκπαίδευσης, και την κατάσταση της υγείας του δικαιούχου σε συνδυασμό με την περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου. Εκείνος δε ο γονέας ο οποίος έχει την επιμέλεια του τέκνου μπορεί να συνυπολογίσει καθετί που συνδέεται με την εξαιτίας αυτής πραγματική διάθεση χρημάτων για τις ανάγκες του τέκνου καθώς και άλλες παροχές σε είδος, οι οποίες απορρέουν από τη συνοίκηση, η οποία, κατά κανόνα, συνοδεύει την επιμέλεια. Η αποτίμηση όμως σε κάθε περίπτωση των ιδιαιτέρων φροντίδων και παροχών του γονέα που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου είναι δυσχερής. Η διαφορά προσδιορίζεται στο προσήκον μέτρο με βάση τις ανάγκες των τέκνων, όπως προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του και περιλαμβάνει όσα είναι αναγκαία για τη συντήρησή του και την επαγγελματική του εκπαίδευση. Κατ’ αρχήν αξιολογούνται τα εισοδήματα των γονέων απ’ οποιαδήποτε πηγή και στη συνέχεια προσδιορίζονται οι ανάγκες του τέκνου. Συνθήκες ζωής νοούνται οι όροι διαβίωσης χωρίς να ικανοποιούνται οι παράλογες αξιώσεις και η σπατάλη χρημάτων (ΑΠ 1020/2021 ό.π, ΑΠ 1612/2017, ΑΠ 174/2015 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Οι συνθήκες δε αυτές που ανταποκρίνονται στο επίπεδο διαβίωσης του δικαιούχου ανάλογα με την ηλικία, υγεία, ικανότητες, εκπαίδευση κ.λπ. προσδιορίζουν το ύψος της διατροφής που του οφείλεται και η οποία μπορεί να είναι μικρότερη από τις δυνατότητες του υπόχρεου. Αντίθετα η διατροφή θα μειώνεται κάτω από το επίπεδο διαβίωσης του δικαιούχου, αν οι δυνατότητες του υπόχρεου είναι περιορισμένες και δεν επαρκούν. Εξάλλου, η κατά τα άνω υποχρέωση των γονέων προς διατροφή του τέκνου τους, βαρύνει αυτούς, κατά το άρθρο 1489 εδ. 2 ΑΚ, ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Ο εναγόμενος, συνεπώς γονέας, προς καταβολή ολοκλήρου του ποσού της διατροφής, μπορεί να επικαλεστεί κατ’ ένσταση, κατ’ άρθρο 262 ΚΠολΔ, ότι και ο άλλος γονέας έχει την οικονομική δυνατότητα, σε σχέση με τη δική του και σε συνδυασμό με τις λοιπές υποχρεώσεις του, να καλύψει μέρος της ανάλογης διατροφής του ανηλίκου, οπότε, με την απόδειξη της ένστασης αυτής, περιορίζεται η υποχρέωση του εναγόμενου γονέα κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην οικονομική δυνατότητα και στη βάση αυτής υποχρέωση συνεισφοράς του άλλου γονέα (ΑΠ 416/2007 ό.π.). Σε περίπτωση δε μη υποβολής της σχετικής αυτής ένστασης, δεν δύναται το δικαστήριο να ερευνήσει αυτεπαγγέλτως την οικονομική δυνατότητα του άλλου γονέα και να κανονίσει, ανάλογα με τις δυνάμεις του κάθε γονέα, το επιδικαστέο σε βάρος του εναγόμενου ποσό της διατροφής. Σε περίπτωση, όμως, που, σύμφωνα και με τα ανωτέρω εκτιθέμενα, με την αγωγή δεν ζητείται το σύνολο του ποσού, στο οποίο αποτιμώνται οι διατροφικές ανάγκες του δικαιούχου, αλλά μόνο το μέρος το οποίο κατά την άποψη του ενάγοντος πρέπει να βαρύνει τον εναγόμενο γονέα, σε αναλογία προς τις οικονομικές δυνάμεις αυτού και του άλλου γονέα (του εναγόμενου), ο αμυντικός ισχυρισμός ότι η αναλογία αυτή είναι διαφορετική από εκείνη που αναφέρεται στην αγωγή, λειτουργεί ως άρνηση. Τότε, ο συσχετισμός των οικονομικών δυνάμεων των δύο γονέων πρέπει να γίνει από το Δικαστήριο αυτεπαγγέλτως, σύμφωνα προς τα εκατέρωθεν αποδεικνυόμενα πραγματικά περιστατικά και δη ισχυρισμού στα πρακτικά ή τις προτάσεις του εναγόμενου (Εφ.Πειρ. 214/2016, Εφ.Πατρ. 194/2011 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Στην προκείμενη περίπτωση, ο ενάγων στην ως άνω από 4-10-2021 και με Ε.Α.Κ. ……./2021 (υπό στοιχείο Α΄) αγωγή – ήδη εκκαλών, επικαλούμενος διακοπή της έγγαµης συµβίωσής του µε την εναγόμενη σύζυγό του, με την οποία, από τότε που βρίσκονται σε διάσταση, διαμένει το ανήλικο τέκνο τους …………….., ζητούσε να ανατεθεί από κοινού στους διαδίκους η επιµέλεια του προσώπου του εν λόγω ανηλίκου τέκνου τους, άλλως επικουρικά να καθοριστεί η επικοινωνία του µε αυτό, κατά τον τρόπο που αναφέρεται στην αγωγή.
Εξάλλου, η ενάγουσα στην ως άνω από 27-10-2021 και με Ε.Α.Κ. ………./2021 (υπό στοιχείο Β΄) αγωγή – ήδη εφεσίβλητη, εξέθετε σε αυτήν, ότι έχει διακοπεί η έγγαµη συµβίωσή της µε τον εναγόµενο σύζυγό της και ότι αυτός είναι ακατάλληλος να επιµελείται του ανηλίκου τέκνου τους ……………., προς το συµφέρον αυτού, κυρίως λόγω του ότι κατά το παρελθόν έχει εκδηλώσει, κατ΄επανάληψη, βίαιη συµπεριφορά εναντίον της ίδιας, ακόµη και ενώπιον του ανηλίκου, κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα στην αγωγή. Ζητούσε δε, ακολούθως, να ανατεθεί αποκλειστικά στην ίδια η άσκηση της επιµέλειας του ως άνω ανήλικου τέκνου τους και να υποχρεωθεί ο εναγόµενος να της προκαταβάλλει, για λογαριασµό του εν λόγω αδυνατούντος να αυτοδιατραφεί τέκνου, ως συνεισφορά στη διατροφή αυτού σε χρήµα και υπό την ιδιότητά της ως ασκούσας την επιµέλειά του, αρχικά εν τοις πράγµασι και ήδη δυνάμει απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, το ποσό των 400 ευρώ μηνιαίως, µέσα στις πρώτες πέντε ηµέρες κάθε µήνα και για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, με τον νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση καταβολής κάθε περιοδικής παροχής έως την εξόφληση.
Με την εκκαλουμένη απόφασή του (υπ΄αρ. 3711/2022), το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς, συνεκδικάζοντας τις ως άνω αγωγές, έκρινε παραδεκτή, ορισμένη και νόμιμη τόσο την πρώτη αγωγή, διότι περιέχει όλα τα απαιτούμενα από τον νόμο στοιχεία για τη θεμελίωσή της, παρά τους αβάσιμους περί αοριστίας της ισχυρισμούς της εναγόμενης – ήδη εφεσίβλητης, που επαναλαμβάνει και με τις ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου προτάσεις της, όσο και τη δεύτερη ως άνω αγωγή, πλην του παρεπόμενου αιτήματός της να κηρυχθεί αυτή προσωρινώς εκτελεστή, το οποίο απέρριψε ως μη νόμιμο αναφορικά με το περί ανάθεσης της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου των διαδίκων διαπλαστικού μέρους της. Στη συνέχεια, έκανε εν μέρει δεκτές τις ως άνω αγωγές και ως ουσιαστικά βάσιμες (την υπό στοιχείο Α΄ ως προς το επικουρικό αίτημά της), ανέθεσε την επιμέλεια του προσώπου του ως άνω ανήλικου τέκνου οριστικά στην μητέρα του – ενάγουσα στην υπό στοιχείο Β΄ αγωγή, με την οποία θα διαμένει, ρύθμισε την επικοινωνία του τέκνου με τον πατέρα του – εναγόμενο στην ως άνω αγωγή και ενάγοντα στην υπό στοιχείο Α΄ αγωγή, κατά τον αναφερόμενο στην εκκαλουμένη τρόπο και υποχρέωσε αυτόν να καταβάλλει στην ενάγουσα της Β΄ αγωγής, μέσα στο πρώτο πενθήμερο κάθε μήνα, ως ασκούσας την επιμέλεια του ανήλικου τέκνου των διαδίκων, ως συνεισφορά στη διατροφή του τέκνου αυτού, το ποσό των 400 ευρώ μηνιαίως, για το διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, με τον νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε περιοδικής παροχής έως την εξόφληση.
Ήδη κατά της ως άνω οριστικής απόφασης παραπονείται ο ενάγων στην Α΄ αγωγή και εναγόμενος στη Β΄- εκκαλών, με την κρινόμενη έφεσή του, κατ΄ ορθή εκτίμηση του δικογράφου της, για τους λόγους που εκθέτει σ΄ αυτήν και ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων. Ζητεί δε την εξαφάνιση της, άλλως τη μεταρρύθμισή της, ώστε να γίνει συνολικά δεκτή η αγωγή του και να απορριφθεί η αγωγή της αντιδίκου του.
Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης της μάρτυρα ανταπόδειξης στην Α΄ αγωγή και απόδειξης στη Β΄, ………………., αδερφής της εναγόμενης – ενάγουσας, ήδη εφεσίβλητης, ενώπιον του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, που περιέχεται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη απόφαση πρακτικά αυτού, της υπ΄αρ. ……./14-2-2022 ένορκης βεβαίωσης του μάρτυρα ……….., που επικαλείται και προσκομίζει ο ενάγων στην Α΄ αγωγή – εναγόμενος στη Β΄, ήδη εκκαλών, η οποία λήφθηκε, ενώπιον της Ειρηνοδίκη Πειραιώς, µετά από νόµιµη κλήτευση της αντιδίκου του, µε δήλωση της πληρεξούσιας δικηγόρου του, ενώπιον του ακροατηρίου του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, που καταχωρήθηκε επίσης στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη απόφαση πρακτικά αυτού, όλων ανεξαιρέτως των εγγράφων που επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι, είτε ως αυτοτελή αποδεικτικά μέσα, είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, συμπεριλαμβανομένων και των φωτογραφιών, η γνησιότητα των οποίων δεν αµφισβητήθηκε, χωρίς ωστόσο να λαµβάνονται υπόψη: α) η χειρόγραφη άνευ ηµεροχρονολογίας επιστολή προς το Δικαστήριο της …………, κόρης του εκκαλούντος, η οποία, ως έγγραφη δήλωση τρίτου, που συντάχθηκε για να χρησιµοποιηθεί στην προκείµενη δίκη, δεν αποτελεί επιτρεπτό αποδεικτικό μέσο, όπως ορθώς κρίθηκε και από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, και δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη ούτε προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων (Ολ.ΑΠ 8/1987, ΑΠ 567/2018, ΑΠ 1076/2010, Εφ.Αθ. 2393/2022 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), απορριπτομένου του περί του αντιθέτου αβάσιμου ισχυρισμού του εκκαλούντος, που προβάλλει με τον τέταρτο (τελευταίο) λόγο της έφεσής του, β) αντίγραφα γραπτών µηνυµάτων που αποτυπώνουν συνοµιλίες µε πρόσωπα µη διάδικα στην προκείµενη δίκη, και ειδικότερα, εκτυπώµατα µηνυµάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας της εναγόμενης – ενάγουσας, µε τον πρώην σύζυγό της και φωτογραφία σύντοµου γραπτού µηνύµατος της κόρης της εναγοµένης – ενάγουσας, ήδη εφεσίβλητης προς τον ενάγοντα – εναγόµενο, ήδη εκκαλούντα, τα οποία συνιστούν παράνοµα αποδεικτικά µέσα (Εφ.Αθ. 2393/2022 ό.π.), αποδείχθηκαν τα εξής πραγµατικά περιστατικά:
Οι διάδικοι τέλεσαν νόµιµο πολιτικό γάµο, δεύτερο και για τους δύο, στο Δηµαρχείο Κερατσινίου – Δραπετσώνας, στις 19-12-2018. Από τον γάµο τους αυτόν, απέκτησαν ένα κοινό τέκνο, τον ……….., που γεννήθηκε στις 13-4-2019. Οι διάδικοι έχουν ο καθένας ένα τέκνο από προηγούµενο γάµο, και ειδικότερα, ο ενάγων στην Α΄ αγωγή – εναγόµενος στη Β΄- εκκαλών, τη ……….., που γεννήθηκε στις 15-1-2007 και η εναγόμενη στην Α΄αγωγή – ενάγουσα στη Β΄- εφεσίβλητη, τη …………., που είναι ήδη ενήλικη. Η σχέση, ωστόσο, των διαδίκων, ήδη από τον πρώτο καιρό της έγγαμης συμβίωσής τους, δεν εξελίχθηκε ομαλά, αλλά δημιουργήθηκαν εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ τους, οι οποίες εντάθηκαν με την πάροδο του χρόνου και επήλθε σταδιακά ψυχική και σωματική αποξένωσή τους. Κατά τη διάρκεια δε κάποιων εκ των έντονων μεταξύ τους διαπληκτισμών, ο εκκαλών προέβη στην άσκηση βίας εναντίον της εφεσίβλητης, προκαλώντας της σωματικές βλάβες [βλ. σχετικά τη µε αρ. ……./31-8-2020 ιατρική βεβαίωση της Ορθοπεδικής και Γ’ Χειρουργικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά «Τζάνειο», όπου βεβαιώνεται ότι η ………. (εφεσίβλητη), πάσχει από κάκωση ΑΜΣΣ (από αναφερόμενο ξυλοδαρμό) και έγινε σύσταση για μαλακό κολλάρο, τη µε αρ.πρωτ. ……./24-1-2020 ιατροδικαστική έκθεση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών όπου αναγράφεται, σχετικά με προ εβδομάδος αναφερόμενο επεισόδιο, ότι παρατηρούνται στην εφεσίβλητη γραμμοειδής εκδορά στην αριστερή παρειά, μικροαμυχές αμφοτέρων των άκρων χειρών, εκχυμώσεις κατά την έξω και την έσω επιφάνεια του δεξιού μηρού, την πρόσθια – έξω πλάγια επιφάνεια του αριστερού μηρού, το αριστερό γόνατο, καθώς και τη µε αρ.πρωτ. ……./14-12-2020 ιατροδικαστική έκθεση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πειραιά, στην οποία αναφέρεται ότι διαπιστώθηκε (στην εφεσίβλητη) μώλωπας διαμέτρου 4 εκ. οπίσθιας επιφάνειας μεσότητας βραχιονίου]. Κατόπιν τούτων, η εναγόμενη – ενάγουσα- εφεσίβλητη, αποχώρησε από τη συζυγική εστία, τον Δεκέµβριο του έτους 2020, οπότε και διακόπηκε οριστικά η έγγαµη συµβίωση των διαδίκων. Ήδη δε ο γάμος τους έχει λυθεί αμετάκλητα, δυνάμει της υπ΄αρ. 1536/3-12-2024 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς. Ο ενάγων – εναγόμενος- εκκαλών, ο οποίος είναι αξιωματικός του …………, επικαλείται την υπ΄αρ. 318/2024 απόφαση του Τριμελούς ………… Πειραιώς, με την οποία απηλλάγη για τις εκεί αναφερόμενες πράξεις για τις οποίες κατηγορείτο, ήτοι α) της επικίνδυνης σωματικής βλάβης εναντίον της συζύγου του κατ΄εξακολούθηση και ενώπιον ανηλίκου, β) απειλής σε βάρος συζύγου, γ) έκθεσης, δ) εξύβρισης και δ) σωματικής βλάβης σε βάρος της συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου. Ωστόσο, όσον αφορά την πρώτη ως άνω πράξη, το Δικαστήριο δεν αποφάνθηκε ότι δεν τελέστηκε, αλλά, αφού μετέβαλε την κατηγορία από επικίνδυνη σωματική βλάβη σε εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη, έπαυσε οριστικά την ποινική δίωξη κατά του εκκαλούντος για την πράξη αυτή, που φέρεται να τελέστηκε κατά το χρονικό διάστημα από τον Νοέμβριο του 2019 έως τις 17-1-2020, στο Κερατσίνι Αττικής, λόγω πρότερης ανάκλησης της έγκλησης από την παθούσα, καθώς η τελευταία στα πλαίσια της ποινικής διαμεσολάβησης και της ανάληψης της υποχρέωσης εκ μέρους του συζύγου της σχετικά με την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας -την οποία (υποχρέωση), ο τελευταίος δεν ολοκλήρωσε- δήλωσε ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξή του. Πέραν αυτού, κατά της ως άνω απόφασης του Τριμελούς Ναυτοδικείου, έχει ασκηθεί η με αρ. 2/2024 έφεση του Αντεισαγγελέα του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου, ζητώντας την ενοχή του για την ως άνω (υπό στοιχ. α΄ πράξη). Εξάλλου, οι ισχυρισμοί του εκκαλούντος ότι υπέστη σωματική βία από την εφεσίβλητη, ουδόλως αποδείχθηκαν, καθώς δεν προσκομίζονται σχετικά ιατρικά έγγραφα, παρά μόνο κάποιες φωτογραφίες, χωρίς να προκύπτει ο χρόνος αυτών, στις οποίες ο εκκαλών φαίνεται να φέρει τραύματα στο κεφάλι, το πρόσωπο και τον αγκώνα. Δεν αποδεικνύεται, όμως, ότι αυτά οφείλονται σε ενέργεια της εφεσίβλητης, η οποία αθωώθηκε δυνάμει της υπ΄αρ. ΓΜ88/15-1-2025 απόφασης του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Πειραιώς για την πράξη της επικίνδυνης σωματικής βλάβης εις βάρος του συζύγου της, κατόπιν μήνυσης του τελευταίου εναντίον της, την ίδια ημέρα που τον μήνυσε κι αυτή (17-1-2020) για την προαναφερθείσα πράξη.
Από τον χρόνο της διάσπασης της έγγαµης συµβίωσης των διαδίκων, το ως άνω ανήλικο τέκνο τους, διαµένει µε την ενάγουσα στη Β΄αγωγή – µητέρα του, η οποία και ασκεί την επιµέλειά του, αρχικά εν τοις πράγµασι, στη συνέχεια, δυνάµει της υπ΄αρ. 1024/2021 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς (διαδικασία ασφαλιστικών µέτρων) και ήδη με την εκκαλουμένη. Η ενάγουσα στην ως άνω αγωγή – εφεσίβλητη, είναι φιλόστοργη μητέρα, περιβάλλει το τέκνο της με αγάπη, αφοσίωση και ενδιαφέρον και ανταποκρίνεται πλήρως στο γονεϊκό της ρόλο, όσον αφορά τη φροντίδα, την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση του τέκνου της, στο οποίο παρέχει περαιτέρω ένα ήρεμο, σταθερό και ασφαλές περιβάλλον για να αναπτυχθεί. Ο ανήλικος απολαμβάνει την αγάπη και την προστασία που του παρέχει η μητέρα του, τυχόν δε απομάκρυνσή του από αυτή και το γνώριμο περιβάλλον, στο οποίο διαβιεί σχεδόν από τη γέννησή του, θα του δημιουργούσε, ενόψει και της μικρής ηλικίας που διανύει, αναμφίβολα αισθήματα ανασφάλειας και αβεβαιότητας και θα διατάρασσε την ομαλή πορεία της ανάπτυξής του και την ισορροπία των ρυθμών διαβίωσής του με αρνητικές επιπτώσεις στον ψυχισμό του. Με βάση τα παραπάνω το Δικαστήριο κρίνει, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του τέκνου και την ομαλή ανάπτυξή του, ότι η πλέον κατάλληλη να ασκήσει στην παρούσα φάση το λειτουργικό καθήκον της επιμέλειας του προσώπου του ανήλικου είναι η εφεσίβλητη μητέρα του, η οποία έχει έως τώρα πλήρως ανταποκριθεί στον παραπάνω ρόλο, χωρίς ωστόσο να αμφισβητούνται τα αισθήματα αγάπης και η ικανότητα του εκκαλούντος πατέρα του ανηλίκου να ανταποκριθεί στο γονεϊκό αυτό καθήκον. Η ανάθεση, εξάλλου, από κοινού της επιμέλειας και στους δύο γονείς, οι οποίοι ήδη διαμένουν σε διαφορετικές πόλεις (ήτοι, η μητέρα του τέκνου διαμένει μαζί με το τέκνο, όπως προαναφέρθηκε, στο Κερατσίνι, ενώ ο πατέρας, διαμένει για υπηρεσιακούς λόγους, καθώς, όπως επίσης προαναφέρθηκε, είναι αξιωματικός του ……….., στον Πόρο Τροιζηνίας), θα απέβαινε σε βάρος του ανηλίκου, αφού δεν μπορεί να εξασφαλίσει την απαιτούμενη για την ομαλή ψυχοσωματική του ανάπτυξη σταθερότητα των συνθηκών διαβίωσής του, σύμφωνα και με τα ανωτέρω αναφερόμενα στην οικεία μείζονα σκέψη. Επιπλέον προβλέπεται ότι θα δημιουργήσει σωρεία πρακτικών ζητημάτων και αδυναμία λήψης αποφάσεων, καθόσον η από κοινού επιμέλεια απαιτεί μία συνεργασία μεταξύ των γονέων, ώστε να μπορούν να αποφασίζουν απρόσκοπτα και νηφάλια για τα τρέχοντα θέματα της καθημερινότητας του τέκνου, συνθήκες που εν προκειμένω δεν υφίστανται λόγω των οξυμένων μεταξύ τους σχέσεων και των εκατέρωθεν μηνύσεων, κατά τα προεκτεθέντα. Το πρωτοβάθμιο, επομένως, Δικαστήριο που ανέθεσε αποκλειστικά στην ενάγουσα στη Β΄αγωγή – ήδη εφεσίβλητη, την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου τέκνου αυτής και του εναγομένου στην ως άνω αγωγή – ήδη εκκαλούντος και απέρριψε το αίτημα της δικής του (υπό στοιχείο Α΄) αγωγής περί από κοινού ανάθεσης της επιμέλειας του εν λόγω τέκνου τους στους διαδίκους, έστω με λιγότερο εκτενή και εν μέρει διαφορετική αιτιολογία, ορθά εφάρμοσε τον νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις, απορριπτομένων όσων περί του αντιθέτου ισχυρίζεται ο τελευταίος στον σχετικό (πρώτο) λόγο της έφεσής του.
Περαιτέρω, σχετικά με τη ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του ανήλικου τέκνου με τον πατέρα του – εκκαλούντα λεκτέα είναι τα εξής: Όσον αφορά στις προαναφερθείσες βίαιες αντιδράσεις του ενάγοντος στην Α΄ αγωγή, ήδη εκκαλούντος, αυτές στρέφονταν κατά της εναγόμενης στην αγωγή αυτή, ήδη εφεσίβλητης, κατά τη διάρκεια των έντονων διαπληκτισμών τους, που τελικά οδήγησαν στη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσής τους, και όχι το τέκνο τους. Η σχέση του εκκαλούντος – πατέρα του τέκνου με αυτό, πράγμα για το οποίο δεν αναφέρει κάτι αντίθετο η εφεσίβλητη – μητέρα του τέκνου, είναι σχέση αγάπης, το περιβάλλει δε με πατρική φροντίδα και στοργή. Κατά το διάστημα, εξάλλου, που με βάση την πρωτόδικη απόφαση, ο εκκαλών επικοινωνεί με το τέκνο, πολλές ώρες ημερησίως, κατά τις αναφερόμενες σε αυτήν ημέρες, έστω χωρίς διανυκτέρευση στην οικία του, δεν έχει προκύψει κάποιο πρόβλημα στη μεταξύ τους επαφή, η οποία είναι αρμονική και αυτός (εκκαλών) είναι ικανός να καλύπτει τις ανάγκες του τέκνου, το οποίο είναι σήμερα 6 περίπου ετών. Λαμβανομένου δε υπόψη του γεγονότος της υπηρεσιακής μετάθεσης του εκκαλούντος στον Πόρο, ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2022, η συνέχιση της επικοινωνίας του με το τέκνο, το οποίο διαμένει με τη μητέρα του στο Κερατσίνι, χωρίς διανυκτέρευση, δεν είναι πρακτικά εφικτή και θα οδηγούσε ουσιαστικά στη ματαίωση αυτής, πράγμα που δεν είναι προς το συμφέρον του τέκνου και δεν ευνοεί την ομαλή ψυχοπνευματική του ανάπτυξη. Ο εκκαλών διαμένει στον οικισμό του ……………, σε διαμέρισμα επιφάνειας 72 τ.μ., πλήρως εξοπλισμένο και κατάλληλο για να φιλοξενηθεί το τέκνο κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του με τον πατέρα του. Εντούτοις, λόγω των συνθηκών διαβίωσης των διαδίκων και της διαμονής τους πλέον σε διαφορετικές πόλεις, συνεκτιμώντας την ηλικία και τις δραστηριότητές του τέκνου τους, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του τελευταίου, δεν δύναται να καθοριστεί επικοινωνία αυτού με τον πατέρα του, δια φυσικής παρουσίας, κατά τις καθημερινές, ούτε να επικοινωνεί με αυτόν κατά το 1/3 του συνολικού χρόνου (άρθρο 1520 ΑΚ), ένεκα των σχολικών υποχρεώσεων του τέκνου, το οποίο φοιτά σε παιδικό σταθμό και τον προσεχή Σεπτέμβριο θα φοιτήσει στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου, αλλά και των επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα. Κι ο ίδιος ο εκκαλών, με την προσθήκη των προτάσεών του, ζητεί μικρότερο (του 1/3) χρόνο επικοινωνίας με το τέκνο του. Πρέπει, επομένως, γενομένου εν μέρει δεκτού και ως ουσιαστικά βάσιμου του δεύτερου λόγου της ένδικης έφεσης, να επιτραπεί η διανυκτέρευση του τέκνου στην οικία του πατέρα του κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του μαζί του και ειδικότερα αυτή να καθορισθεί ως εξής: Α) Κάθε πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα από ώρα 17.00 της Παρασκευής έως ώρα 20.00 της Κυριακής. Β) Κατά την περίοδο των εορτών Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιάς, κατά τα μονά έτη από 15.00 της 23ης Δεκεμβρίου έως τις 20.00 της 30ης Δεκεμβρίου και κατά τα ζυγά έτη, από ώρα 15.00 της 31ης Δεκεμβρίου έως ώρα 20.00 της 6ης Ιανουαρίου. Γ) Κατά τις εορτές του Πάσχα, κατά τα μονά έτη από ώρα 15.00 της Κυριακής των Βαΐων μέχρι ώρα 20.00 της Κυριακής του Πάσχα και κατά τα ζυγά έτη από ώρα 15.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου μέχρι ώρα 20.00 της Κυριακής του Θωμά. Δ) Κατά τις θερινές διακοπές, κατά τα μονά έτη από ώρα 15.00 της 1ης Ιουλίου μέχρι ώρα 20.00 της 15ης Ιουλίου και κατά τα ζυγά έτη από ώρα 15.00 της 1ης Αυγούστου μέχρι ώρα 20.00 της 15ης Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του τέκνου με τον πατέρα του, η μητέρα του τέκνου θα δύναται να επικοινωνεί μαζί του τηλεφωνικά ή με οπτικοακουστικά μέσα, μία φορά την ημέρα. Ο πατέρας – ενάγων – εκκαλών θα παραλαμβάνει το τέκνο από την οικία που κατοικεί αυτό μαζί με την μητέρα του – εναγόμενη – εφεσίβλητη από την τελευταία ή από πρόσωπο υποδεικνυόμενο από αυτήν και θα το παραδίδει επίσης εκεί κατά τον ίδιο τρόπο. Ε) Κάθε Τρίτη και Παρασκευή από ώρα 20.00 έως ώρα 20.30, καθώς και κάθε Σάββατο που δεν ασκείται επικοινωνία με φυσική παρουσία, ο πατέρας θα δύναται να επικοινωνεί με το ως άνω τέκνο με οπτικοακουστικά μέσα κι αν αυτό δεν είναι εφικτό, τηλεφωνικά.
Εξάλλου, προέκυψε ότι, το ανωτέρω ανήλικο τέκνο των διαδίκων ……………, γεννηθείς στις 19-4-2019, ήτοι περίπου 2,5 ετών κατά τον χρόνο επίδοσης της Β΄ αγωγής, αδυνατεί να διαθρέψει τον εαυτό του, διότι δεν έχει δική του περιουσία, ούτε εισοδήµατα από οποιαδήποτε άλλη πηγή, ενώ, λόγω της ηλικίας του, δεν έχει τη δυνατότητα να εργασθεί. Συνεπώς, υπόχρεοι προς διατροφή είναι οι γονείς του από κοινού, ο καθένας ανάλογα µε τις οικονοµικές του δυνάµεις. Ο εναγόμενος στην ως άνω (Β΄) αγωγή – εκκαλών, είναι κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, αξιωµατικός ……. µε τον βαθµό, κατά το κρίσιμο διάστημα, του ……….. µε καθαρές µηνιαίες αποδοχές περί τα 1.600 ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει από την προσκομιζόμενη από την ενάγουσα στην ίδια αγωγή – εφεσίβλητη, Πράξη διοικητικού προσδιορισµού φόρου υποχρέου µε βάση την αρχική δήλωσή του για το φορολογικό έτος 2019 της ΔΟΥ Ε’ Πειραιά, σε συνδυασµό µε το σηµείωµα ανάλυσης αποδοχών Αυγούστου 2021 της Διεύθυνσης Ε3 Τµήµα IV ΓΕΝ, προσκοµίζει ο εναγόµενος – εκκαλών, όπου αναγράφεται µεν ως καθαρό πληρωτέο υπόλοιπο το ποσό των 1.284,78 ευρώ, ωστόσο, πρέπει να προστεθούν τα κονδύλια µε κωδικές ονοµασίες ‘’Διατακτική ΠΟΝ 1’’, ποσού 128,37 ευρώ, και ‘’Δάνειο ΜΤΝ’’, ύψους 127,34 ευρώ, τα οποία συνιστούν δόσεις αποπληρωµής πιστωτικών υποχρεώσεων του τελευταίου και δεν προαφαιρούνται από τα εισοδήµατά του, αλλά λαµβόνονται υπόψη ως στοιχεία προσδιοριστικά της αξίας της περιουσίας του, η οποία πρέπει να εκληφθεί ότι µειώνεται κατά τα ποσά αυτά καθώς και ως στοιχείο προσδιοριστικό των συνθηκών διαβίωσής του (ΑΠ 680/2010, Εφ.Αθ. 719/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Περαιτέρω, ο εναγόµενος, κατά το κρίσιμο διάστημα, διέμενε σε ιδιόκτητη κατοικία επιφάνειας 71,01 τ.µ. κείµενη στο Κερατσίνι Αττικής, και, συνεπώς, δεν βαρυνόταν µε δαπάνη µίσθωσης κατοικίας, βαρυνόταν, όµως, με τα έξοδα συντήρησης και λειτουργίας αυτής της οικίας (δαπάνες ηλεκτρικού ρεύματος, ύδατος, θέρμανσης κ.α.), καθώς και με τις συνήθεις δαπάνες για την εν γένει διατροφή του, των ατόμων της ίδιας ηλικίας και κοινωνικοοικονομικής με αυτόν κατάστασης. Ακόµη, είναι κύριος δύο βοηθητικών χώρων – αποθηκών στο ίδιο κτίριο, οι οποίες δεν αποδείχθηκε ότι το αποφέρουν κάποιο εισόδηµα. Δεν αποδείχθηκε δε ότι ο εναγόμενος – εκκαλών, διέθετε, πάντα κατά το επίδικο διάστημα, άλλα περιουσιακά στοιχεία, εισοδήματα ή πόρους από άλλη πηγή. Επίσης, υποχρεούται να συνεισφέρει στη μηνιαία διατροφή του ανήλικου τέκνου του ………….., που έχει αποκτήσει από προηγούμενο γάμο του, το ποσό των 300 ευρώ. Εκτός δε της παραπάνω θυγατέρας του και του ανηλίκου τέκνου που έχει αποκτήσει από τον γάµο του µε την ενάγουσα – εφεσίβλητη, δεν έχει εκ του νόµου υποχρέωση διατροφής άλλων προσώπων. Από την άλλη πλευρά, αποδείχθηκε ότι η ενάγουσα – εφεσίβλητη, απασχολείτο, κατά το κρίσιμο διάστημα, ως ιδιωτική υπάλληλος σε επιχείρηση υπεραγοράς (σούπερ µάρκετ) µε καθαρές αποδοχές περί τα 750 ευρώ µηνιαίως. Σήμερα εργάζεται ως μαγείρισσα σε ιδιωτικό παιδικό σταθμό με παρόμοιες αποδοχές (περί τα 740 ευρώ μηνιαίως). Έχει στην κυριότητά της ένα διαµέρισµα πρώτου ορόφου, στην …….. του Δήµου Κερατσινίου, επιφάνειας 64 τ.µ., το οποίο χρησιµοποιείται ως κύρια κατοικία της ίδιας και του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, οπότε δεν βαρύνεται µε δαπάνη µίσθωσης κατοικίας, βαρύνεται, όµως, µε αναλογία στις λειτουργικές δαπάνες της κατοικίας της αυτής, καθώς και τις δαπάνες συντήρησής της. Ακόµη, είναι ψιλή κυρία ενός γηπέδου στον …………….. και των εντός αυτού κτισµάτων (κατοικία, επαγγελµατικό χώρο, αποθήκη), το οποίο, ένεκα της φύσης του δικαιώµατός της, δεν αποδείχθηκε ότι αποφέρει στην ίδια εισόδηµα, όπως υποστηρίζει ο εκκαλών, ενώ διαθέτει ένα ΙΧΕ αυτοκίνητο μάρκας Nissan micra 1386 κ.εκ με ημερομηνία πρώτης κυκλοφορίας το έτος 2008. Κατέβαλε µηνιαίως, για το κρίσιμο διάστημα, τοκοχρεωλυτική δόση στεγαστικού δανείου, ύψους 80 ευρώ. Το ποσό αυτό δεν προαφαιρείται, όπως προεκτέθηκε από τα εισοδήµατά της, αλλά λαµβάνεται υπόψη ως στοιχείο προσδιοριστικό της αξίας της περιουσίας της, η οποία πρέπει να εκληφθεί ότι µειώνεται κατά το ποσό αυτό, καθώς και ως στοιχείο προσδιοριστικό των συνθηκών διαβίωσής της. Εκτός των ανωτέρω, δεν αποδείχθηκε ότι έχει άλλα περιουσιακά στοιχεία ή εισοδήματα από έτερη πηγή, ενώ έχει τις συνήθεις δαπάνες για την εν γένει διατροφή της, των ατόμων της ίδιας ηλικίας και κοινωνικοοικονομικής με αυτήν κατάστασης. Δεν προέκυψε δε ότι βαρύνεται εκ του νόµου µε υποχρέωση διατροφής άλλου προσώπου, πλην του εν λόγω ανηλίκου τέκνου, που έχει αποκτήσει από τον γάµο της µε τον εκκαλούντα. Το ανήλικο αυτό τέκνο των διαδίκων διαµένει, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, µαζί µε τη µητέρα του, σε ιδιόκτητο διαµέρισµα της τελευταίας και δεν βαρύνεται, συνεπώς, µε δαπάνη µίσθωσης κατοικίας, βαρύνεται, όµως, µε αναλογία στις δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας της κατοικίας αυτής. Φοιτά σε ιδιωτικό παιδικό σταθµό, τα δίδακτρα για τον οποίο επιδοτούνται κατά ένα µέρος από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΣΠΑ), ενώ το υπόλοιπο ποσό, ύψους 460 ευρώ ετησίως, οφείλεται από τον δικαιούχο. Δεν αποδείχθηκε ότι παρουσιάζει κάποιο πρόβληµα υγείας για το οποίο απαιτούνται δαπάνες πέραν των συνήθων για την ηλικία του, οι οποίες κατά το µεγαλύτερο µέρος τους καλύπτονται από τον ασφαλιστικό οργανισµό στον οποίο είναι ασφαλισµένο ως προστατευόµενο µέλος κυρίως ασφαλισµένου, εκτός της χρόνιας βλεφαρίτιδας – δερματίτιδας για την οποία απαιτείται η αγορά κάποιων ειδικών αλοιφών και κολλυρίων (βλ. σχετικά από 6-9-2023, 9-5-2023, 13-1-2023 και 16-11-2022 ιατρικές βεβαιώσεις της στρατιωτικής ιατρού …………..). Επιπροσθέτως, το εν λόγω τέκνο έχει τις συνήθεις ανάγκες διατροφής, ένδυσης, ψυχαγωγίας, μετακίνησης κ.λπ., που έχει ένα τέκνο της ηλικίας του, σύμφωνα και την οικονομική κατάσταση των γονέων του. Με βάση τις προαναφερόμενες οικονομικές δυνατότητες του εναγόμενου στην Β΄ αγωγή – εκκαλούντος και της ενάγουσας στην ίδια αγωγή – εφεσίβλητης, τα ως άνω έξοδα του τέκνου και τις εν γένει περιστάσεις, η κατά μήνα διατροφή για το ως άνω ανήλικο τέκνο των διαδίκων για το κρίσιμο διάστημα, πρέπει να καθορισθεί σε 400 ευρώ. Το ποσό αυτό είναι ανάλογο με τις ανάγκες του όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής του και ανταποκρίνεται στα απαραίτητα έξοδα για την εκπαίδευση, διατροφή, ένδυση, ψυχαγωγία και την εν γένει συντήρησή του, όπως προαναφέρθηκε, απορριπτομένου του ισχυρισμού του εκκαλούντος, που προβάλει με τον τρίτο λόγο της έφεσής του, ότι το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των συνολικών αναγκών διατροφής του ανηλίκου είναι 300 ευρώ μηνιαίως. Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω δεδομένων, για το επίδικο χρονικό διάστημα πρέπει ο εναγόμενος να καταβάλλει ως ανάλογη τακτική σε χρήμα διατροφή για τον ανήλικο γιο του, το ποσό των 260 ευρώ μηνιαίως, όπως ορθά κρίθηκε από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, ενώ κατά το λοιπό ποσό των 140 ευρώ μηνιαίως, που απαιτείται για τη διατροφή του ως άνω τέκνου, θα συνεισφέρει η ενάγουσα – μητέρα αυτού, με την προσφορά της προσωπικής της εργασίας και απασχόλησης για την φροντίδα του, η οποία είναι αποτιμητή σε χρήμα, αλλά και με τα ως άνω εισοδήματά της από την εργασία της. Ήδη δε με την υπ΄αρ. 1536/2024 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η συνεισφορά του εκκαλούντος στη μηνιαία διατροφή σε χρήμα για το ως άνω ανήλικο τέκνο των διαδίκων για το, μετέπειτα του επίδικου, διάστημα, καθορίστηκε στο ποσό των 350 ευρώ.
Κατόπιν τούτων, το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, στο βαθμό, που κατέληξε σε διαφορετική κρίση με το παρόν, εσφαλμένα εφάρμοσε τον νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις. Πρέπει, συνεπώς, να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη έφεση ως και κατ΄ ουσία βάσιμη, να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση, μόνο ως προς το κεφάλαιό της που αφορά στη ρύθμιση της επικοινωνίας του ως άνω ανήλικου τέκνου των διαδίκων με τον πατέρα του – ενάγοντα στην υπό στοιχείο Α΄ αγωγή – εκκαλούντα, και, αφού κρατηθεί η υπόθεση και δικασθεί κατ΄ ουσία, να γίνει εν μέρει δεκτή η ανωτέρω αγωγή κι ως ουσιαστικά βάσιμη ως προς το επικουρικό αίτημά της, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, και να καθοριστεί η επικοινωνία του ενάγοντος – εκκαλούντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων κατά τον αναφερόμενο παραπάνω αλλά και στο διατακτικό τρόπο, τόπο και χρόνο. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα και για τους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας θα συμψηφιστούν μεταξύ των διαδίκων, λόγω του, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δυσερμήνευτου των κανόνων δικαίου που εφαρμόστηκαν (άρθρα 179, 183 ΚΠολΔ), αφαιρουμένων των τυχόν προκαταβληθέντων από τον εκκαλούντα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει την έφεση κατ΄αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται την έφεση κατά το τυπικό και εν μέρει και κατά το ουσιαστικό της μέρος.
Εξαφανίζει την εκκαλουμένη υπ΄αρ. 3711/2022 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που δίκασε τη διαφορά των διαδίκων κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση, μόνο ως προς το σκέλος της σχετικά με τη ρύθμιση της επικοινωνίας του εκκαλούντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων …………, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρατεί την από 4-10-2021 και με ειδικό αριθμό κατάθεσης ……./2021 αγωγή.
Δικάζει επί της ουσίας την υπόθεση.
Απορρίπτει ό,τι έκρινε ως απορριπτέο.
Δέχεται εν μέρει την αγωγή ως προς την επικουρική της βάση.
Ρυθμίζει το δικαίωμα επικοινωνίας του ενάγοντος – εκκαλούντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων ………….. ως εξής:
Α) Κάθε πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα από ώρα 17.00 της Παρασκευής έως ώρα 20.00 της Κυριακής. Β) Κατά την περίοδο των εορτών Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιάς, κατά τα μονά έτη από 15.00 της 23ης Δεκεμβρίου έως τις 20.00 της 30ης Δεκεμβρίου και κατά τα ζυγά έτη, από ώρα 15.00 της 31ης Δεκεμβρίου έως ώρα 20.00 της 6ης Ιανουαρίου. Γ) Κατά τις εορτές του Πάσχα, κατά τα μονά έτη από ώρα 15.00 της Κυριακής των Βαΐων μέχρι ώρα 20.00 της Κυριακής του Πάσχα και κατά τα ζυγά έτη από ώρα 15.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου μέχρι ώρα 20.00 της Κυριακής του Θωμά. Δ) Κατά τις θερινές διακοπές, κατά τα μονά έτη από ώρα 15.00 της 1ης Ιουλίου μέχρι ώρα 20.00 της 15ης Ιουλίου και κατά τα ζυγά έτη από ώρα 15.00 της 1ης Αυγούστου μέχρι ώρα 20.00 της 15ης Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του τέκνου με τον πατέρα του, η μητέρα του τέκνου θα δύναται να επικοινωνεί μαζί του τηλεφωνικά ή με οπτικοακουστικά μέσα, μία φορά την ημέρα. Ο πατέρας – ενάγων – εκκαλών θα παραλαμβάνει το τέκνο από την οικία που κατοικεί αυτό μαζί με την μητέρα του – εναγόμενη – εφεσίβλητη από την τελευταία ή από πρόσωπο υποδεικνυόμενο από αυτήν και θα το παραδίδει επίσης εκεί κατά τον ίδιο τρόπο. Ε) Κάθε Τρίτη και Παρασκευή από ώρα 20.00 έως ώρα 20.30, καθώς και κάθε Σάββατο που δεν ασκείται επικοινωνία με φυσική παρουσία, ο πατέρας θα δύναται να επικοινωνεί με το ως άνω τέκνο με οπτικοακουστικά μέσα κι αν αυτό δεν είναι εφικτό, τηλεφωνικά.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα, και για τους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας, συνολικά μεταξύ των διαδίκων, αφαιρουμένων των τυχόν προκαταβληθέντων από τον εκκαλούντα.
KPIΘHKE, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στον Πειραιά, στο ακροατήριό του και σε έκτακτη δημόσια αυτού συνεδρίαση στις 8 Απριλίου 2025, απόντων των διαδίκων και των πληρεξούσιων δικηγόρων τους.
Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ