ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
4ο ΤΜΗΜΑ
Αριθμός αποφάσεως 542/2025
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τη Δικαστή Βασιλική Παπιγκιώτη, Εφέτη, την οποία όρισε η Διευθύνουσα το Εφετείο Πρόεδρος Εφετών και από τη Γραμματέα Κ.Σ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την ………… για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Α) Της εκκαλούσας: ……………, για τον εαυτό της ατομικά και ως ασκούσας την επιμέλεια των δύο ανηλίκων τέκνων της, ….. και της ………., με ΑΦΜ ……….., η οποία παραστάθηκε μετά της πληρεξούσιας δικηγόρου της Ελένης Βουδούρη.
Του εφεσίβλητου: ……….., ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου του Δημητρίου Δουλιώτη.
Β) Του εκκαλούντος: ……….., ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου του Δημητρίου Δουλιώτη.
Της εφεσίβλητης: …………. για τον εαυτό της ατομικά και ως ασκούσας την επιμέλεια των δύο ανηλίκων τέκνων της, ………. και της ……….., με ΑΦΜ …………, η οποία παραστάθηκε μετά της πληρεξούσιας δικηγόρου της Ελένης Βουδούρη
Ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά άσκησαν η μεν υπό στοιχ Α εκκαλούσα – Β εφεσίβλητη την από 9-12-2021 (ΓΑΚ/ΕΑΚ ……./2021) αγωγή, ο δε υπό στοιχ Β εκκαλών – Α εφεσίβλητος την από 11-10-2021 (ΓΑΚ/ΕΑΚ …………/2021) αγωγή. Επί των ως άνω αγωγών εκδόθηκε η υπ’ αριθμ.752/2023 απόφαση του προαναφερόμενου Δικαστηρίου, που δέχθηκε κατά ένα μέρος τις αγωγές αυτές.
Την απόφαση αυτή προσέβαλαν ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου η μεν υπό στοιχ Α εκκαλούσα – Β εφεσίβλητη (ενάγουσα της α’ αγωγής -εναγόμενη της β΄ αγωγής) με την από 29-4-2024 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον του Πρωτοδικείου Πειραιά ……../2024 έφεσή της (αριθμός κατάθεσης δικογράφου και προσδιορισμού δικασίμου ενώπιον του Εφετείου Πειραιά, …………../2024), ο δε υπό στοιχ Β εκκαλών – Α εφεσίβλητος (εναγόμενος της α’ αγωγής-ενάγων της β’ αγωγής) με την από 10-7-2023 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον του Πρωτοδικείου Πειραιά …………../2023 έφεσή του (αριθμός κατάθεσης δικογράφου και προσδιορισμού δικασίμου ενώπιον του Εφετείου Πειραιά, …………./2023). Δικάσιμος της υπό στοιχείο Α έφεσης ορίσθηκε η αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας απόφασης, ενώ της υπό στοιχείο Β έφεσης η 16-5-2024, οπότε και αναβλήθηκε η συζήτησή της για την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας δικάσιμο.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, η οποία εκφωνήθηκε από τη σειρά της στο οικείο πινάκιο, οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων, αφού έλαβαν το λόγο από την Πρόεδρο, αναφέρθηκαν στις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσαν και ζήτησαν να γίνουν δεκτοί οι ισχυρισμοί τους.
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου εκκρεμούν οι: Α) από 29-4-2024 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον του Πρωτοδικείου Πειραιά ………/2024 και Β) από 10-7-2023 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον του Πρωτοδικείου Πειραιά ……………/2023 αντίθετες εφέσεις κατά της υπ’ αριθμ. 752/2023 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά την ειδική διαδικασία των οικογενειακών διαφορών. Αυτές παραδεκτά φέρονται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου (άρθρο 19 του ΚΠολΔ) και έχουν ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα, με την κατάθεση του δικογράφου τους στη γραμματεία του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, κατ’ άρθρο 518 ΚΠολΔ. Επομένως, πρέπει να γίνουν τυπικά δεκτές και να ερευνηθούν περαιτέρω, κατά την ίδια διαδικασία, κατά την οποία εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων τους (άρθρο 533 παρ. 1 του ΚΠολΔ), συνεκδικαζόμενες, λόγω της μεταξύ τους πρόδηλης συνάφειας και για οικονομία χρόνου και εξόδων (άρθρα 31, 246 ΚΠολΔ). Σημειώνεται, ότι για το παραδεκτό αυτών δεν απαιτείται η κατάθεση παραβόλου, λόγω της φύσης της προκείμενης διαφοράς (άρθρο 592 αρ.3 στοιχ. β’ του ΚΠολΔ που εξαιρείται από την υποχρέωση κατάθεσης παραβόλου για την άσκηση έφεσης κατ’ άρθρο 495 παρ.4 τελ. εδ. ΚΠολΔ,), πλην, όμως, από προφανή παραδρομή, κατατέθηκε, για την υπό στοιχείο Α’ ένδικη έφεση, παράβολο ποσού 100 ευρώ (βλ. αριθμό παραβόλου …… e – παράβολο και από 9-5-2024 εξόφληση αυτού από την Τράπεζα Πειραιώς) και για την υπό στοιχείο Β΄ έφεση παράβολο ποσού 100 ευρώ (βλ. αριθμό παραβόλου ………….. e – παράβολο και από 25-7-2023 εξόφληση αυτού από την Τράπεζα Πειραιώς). Τα ως άνω παράβολα πρέπει να επιστραφούν στους εκκαλούντες (πρβλ.ΑΠ 504/2017, ΜονΕφΠειρ 320/2021 ιστοσελίδα Εφ.Πειραιως), ανεξάρτητα από την έκβαση της υπόθεσης, όπως ειδικότερα αναφέρεται στο διατακτικό της παρούσας.
Με την από 9-12-2021 αγωγή της, ενεργούσα τόσο ατομικώς, (ως προς την επιμέλεια) όσο και ως ασκούσα την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων της, …. και …… (ως προς την διατροφή αυτών), τα οποία έχει αποκτήσει από το γάμο της με τον εν διαστάσει εναγόμενο σύζυγό της, ζητεί: α) να ανατεθεί σε αυτήν οριστικά η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων τους, λόγω συστηματικής άρνησης του εναγόμενου συναινετικής επίλυσης των θεμάτων που αφορούν αυτά (τέκνα), γεγονός που θέτει σε εκκρεμότητα σημαντικά ζητήματα που αφορούν τη ζωή των τέκνων τους και β) να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να της προκαταβάλλει, με την ανωτέρω ιδιότητά της και για λογαριασμό των ανηλίκων τέκνων τους, το πρώτο πενθήμερο εκάστου μηνός το ποσό των 550 ευρώ για λογαριασμό της ….. και το ποσό των 450 ευρώ για λογαριασμό της ……, ως μηνιαία συνεισφορά του στη διατροφή τους σε χρήμα για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της αγωγής, καθώς τα εν λόγω τέκνα αδυνατούν να διαθρέψουν τον εαυτό τους και στερούνται περιουσίας και εισοδημάτων, νομιμοτόκως από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε μηνιαίας δόσης και έως την εξόφληση. Τέλος, ζητεί να καταδικαστεί ο εναγόμενος στην καταβολή της εν γένει δικαστικής της δαπάνης. Επιπλέον, ο ενάγων, με την από 11-10-2021 αγωγή του, κατ’ ορθή εκτίμηση του δικογράφου της, ζητεί να διαταχθεί η από κοινού άσκηση της επιμέλειας των τέκνων σε αμφότερους τους διαδίκους (συνεπιμέλεια), κατά τον ειδικότερο αναφερόμενο στην αγωγή τρόπο, με εναλλασσόμενη κατοικία των τέκνων, άλλως και επικουρικώς να ρυθμιστεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με τα ανήλικα τέκνα του, κατά τον τρόπο που προτείνει στην αγωγή του, αφού αυτό (δικαίωμα) παρεμποδίζεται από την εναγόμενη. Τέλος, ζητεί να απειληθεί κατά της εναγομένης προσωπική κράτηση έξι μηνών και χρηματική ποινή 500 ευρώ καθώς και να καταδικασθεί η εναγόμενη στη δικαστική του δαπάνη. Οι ως άνω αγωγές συνεκδικάστηκαν ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου, με την εκκαλούμενη απόφαση του, με την οποία έγιναν μερικώς δεκτές ως ουσιαστικά βάσιμες και ειδικότερα: 1) Κατανεμήθηκε οριστικά η άσκηση της γονικής μέριμνας και ανατέθηκε στην ενάγουσα της Α αγωγής οριστικά η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, …. και …… 2) Υποχρεώθηκε ο εναγόμενος της Α αγωγής να προκαταβάλει μηνιαίως στην ενάγουσα, με την ιδιότητά της ως ασκούσας την επιμέλεια, ως μηνιαία συνεισφορά στη διατροφή για την ανήλικη …., το ποσό των 450 ευρώ και για την ανήλικη ….., το ποσό των 400 ευρώ, εντός του πρώτου πενθημέρου εκάστου μηνός, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της απόφασης, με τον νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε δόσης και μέχρι ολοσχερούς εξόφλησης. 3) Ρυθμίστηκε το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας του ενάγοντος της Β αγωγής με τα ανήλικα τέκνα του και υποχρεώθηκε αντιστοίχως η εναγόμενη μητέρα τους να ανέχεται την επικοινωνία αυτή, που θα γίνεται ως εξής: α) Κάθε Δευτέρα και Τετάρτη από ώρα 16.00 έως ώρα 20.30 μμ. β) Κάθε πρώτο, τρίτο και τυχόν πέμπτο Σαββατοκύριακο εκάστου μηνός από ώρας 16.00 της Παρασκευής έως ώρας 20.00 της Κυριακής. Για τις εβδομάδες που δεν υπάρχει επικοινωνία και διανυκτέρευση κατά τα Σαββατοκύριακα, ορίζεται ως επιπλέον ημέρα επικοινωνίας η Παρασκευή από ώρα 16.00 έως ώρα 20.30. γ) Κατά τις εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, κατά τα μονά έτη από ώρας 10.00 της 24ης Δεκεμβρίου έως ώρας 19.00 της 30ης Δεκεμβρίου και κατά τα ζυγά έτη από ώρας 10.00 της 31ης Δεκεμβρίου έως ώρας 19.00 της 6ης Ιανουάριου του Νέου έτους. δ) Κατά τις εορτές του Πάσχα, τα μονά έτη από ώρας 10.00 της Μεγάλης Δευτέρας έως ώρας 19.00 της Κυριακής του Πάσχα και κατά τα ζυγά έτη από ώρας 10.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου έως ώρας 19.00 της Κυριακής του Θωμά. ε) Κατά τις θερινές διακοπές, τα μονά έτη από ώρας 10.00 της 01ης Ιουλίου έως ώρας 19.00 της 20ης Ιουλίου και από ώρας 10.00 της 1η Αυγούστου έως ώρας 19.00 της 20ης Αυγούστου και κατά τα ζυγά έτη. στ) Κατά τις ημέρες που ο πατέρας δεν θα επικοινωνεί με τα ανήλικα τέκνα του κατά τα άνω, θα έχει δικαίωμα τηλεφωνικής ή διαδικτυακής επικοινωνίας με αυτό (ανήλικο), π.χ. μέσω viber ή skype, από ώρας 19.00 έως ώρας 21.00. Κατά τον χρόνο που τα ανήλικα θα επικοινωνούν με διανυκτέρευση με τον πατέρα τους, η μητέρα των ανηλίκων θα έχει δικαίωμα τηλεφωνικής ή διαδικτυακής επικοινωνίας με αυτά (ανήλικα), π.χ. μέσω viber ή skype, από ώρας 19.00 έως ώρας 21.00, καθημερινά, για όσες ημέρες ο πατέρας θα ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας των ανηλίκων με διανυκτέρευση. Κατά τις περιόδους Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιάς, Πάσχα και θέρους, όπου τα ανήλικα θα βρίσκονται με τον ενάγοντα πατέρα τους λόγω διακοπών, θα αναστέλλεται η επικοινωνία της εναγόμενης με αυτά, και τις αντίστοιχες περιόδους εορτών και θέρους που τα τέκνα θα βρίσκεται με τη μητέρα τους, θα αναστέλλεται η επικοινωνία του ενάγοντος με αυτά, πλην, όμως, ο τελευταίος θα μπορεί να επικοινωνεί τηλεφωνικά με τα ανήλικα τέκνα του. Ο πατέρας, προκειμένου να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με τα ανήλικα τέκνα θα παραλαμβάνει αυτά, κατά την έναρξη του χρόνου επικοινωνίας του από την οικία της μητέρας τους και θα το επιστρέφει κατά τη λήξη του χρόνου επικοινωνίας του στην οικία της μητέρας τους. 4) Απειλήθηκε κατά της εναγόμενης της Β αγωγής προσωπική κράτηση διάρκειας 10 ημερών και χρηματική ποινή ποσού 100 ευρώ, για κάθε παράβαση της αμέσως προηγούμενης διάταξης. Κατά της απόφασης αυτής παραπονούνται αμφότεροι οι διάδικοι, με τις υπό κρίση εφέσεις τους, επικαλούμενοι εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων, και ζητούν την εξαφάνισή της, προκειμένου, ως προς την εκκαλούσα της υπό στοιχείο Α έφεσης να απορριφθεί στο σύνολό της η αγωγή του εφεσίβλητου (ήτοι η Β’ αγωγή) και ως προς τον εκκαλούντα της υπό στοιχείο Β’ έφεσης, να απορριφθεί η υπό στοιχείο Α’ αγωγή της αντιδίκου του και να γίνει δεκτή η (δεύτερη) αγωγή του. Επισημαίνεται ότι το κεφάλαιο της εκκαλουμένης που αφορά στην επιδίκαση διατροφής δεν εφεσιβάλλεται από τους διαδίκους.
Κατά τη διάταξη του άρθρου 591 παρ. 1, 4 και 5 ΚΠολΔ, «1. Τα άρθρα 1 έως 590 εφαρμόζονται και στις ειδικές διαδικασίες, εκτός αν αντιβαίνουν προς τις ειδικές διατάξεις των διαδικασιών αυτών. Αν στις ειδικές αυτές διατάξεις δεν ορίζεται διαφορετικά: α)……, β)……, γ)………, δ)………, ε) Οι διάδικοι το αργότερο κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο προσάγουν όλα τα αποδεικτικά τους μέσα, στ) ………, ζ)………, 2. ……, 3. …… , 4. Το δικαστήριο, αν είναι αναγκαίο, διατάσσει αυτοψία ή πραγματογνωμοσύνη κατ` ανάλογη εφαρμογή της παρ. 8 του άρθρου 237. 5. Η οριστική απόφαση εκδίδεται με βάση τα αποδεικτικά μέσα που οι διάδικοι έχουν προσκομίσει και τις αποδείξεις που έχουν διεξαχθεί στο ακροατήριο, 6. ……, 7. ……, 8. …….». Κατά τη διαδικασία όμως, ενώπιον των δευτεροβάθμιων Δικαστηρίων δεν είναι δυνατή η εφαρμογή της ως άνω διατάξεως του άρθρο 237 παρ. 8 του ΚΠολΔ [ΕφΑθ 4471/2022, ΕφΠατρ (Μον) 382/2022]. Μόνη δυνατότητα να διαταχθεί η διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για την απόδειξη της βασιμότητας των λόγων της έφεσης, από το Εφετείο είναι μέσω της επανάληψης της συζήτησης, με έκδοση μη οριστικής απόφασης κατ’ άρθρο 254 του ΚΠολΔ, αφού αυτή διατάσσεται όταν κατά τη μελέτη της υπόθεσης ή τη διάσκεψη παρουσιάζονται κενά ή αμφίβολα σημεία που χρειάζονται συμπλήρωση ή επεξήγηση. Η δε μελέτη της υπόθεσης ή η διάσκεψη στο Εφετείο είναι στάδια που έπονται της συζήτησης στο ακροατήριο. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 592 του ΚΠολΔ, «Κατά την ειδική διαδικασία των οικογενειακών διαφορών δικάζονται οι γαμικές διαφορές, οι διαφορές από την ελεύθερη συμβίωση, οι διαφορές από τις σχέσεις γονέων και τέκνων, και οι λοιπές οικογενειακές διαφορές που ορίζονται στην παράγραφο 3 του άρθρου αυτού: ……… 3. Οι λοιπές οικογενειακές διαφορές αφορούν: α) τον καθορισμό, τη μείωση ή την αύξηση της συνεισφοράς του καθενός από τους συζύγους για τις ανάγκες της οικογένειας, της διατροφής που οφείλεται λόγω γάμου, διαζυγίου ή συγγένειας, των δαπανών τοκετού και της διατροφής της άγαμης μητέρας, καθώς και της διατροφής της μητέρας από την κληρονομική μερίδα που έχει επαχθεί στο τέκνο που αυτή κυοφορεί, β) την άσκηση της γονικής μέριμνας αναφορικά με το τέκνο κατά τη διάρκεια του γάμου, και σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή όταν πρόκειται για τέκνο χωρίς γάμο των γονέων του, τη διαφωνία των γονέων κατά την κοινή άσκηση από αυτούς της γονικής τους μέριμνας, καθώς και την επικοινωνία των γονέων και των λοιπών ανιόντων με το τέκνο, ………». Επιπροσθέτως, κατά τη διάταξη του άρθρου 612 παρ. 1 του ΚΠολΔ, «1. Το δικαστήριο στις διαφορές του άρθρου 592 αριθμ. 3 περίπτωση β’, πριν από την έκδοση της απόφασής του, ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου, λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του. Μπορεί αν αποφασίσει τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, να ορίζει ελεύθερα το χρόνο διεξαγωγής της, χωρίς να δεσμεύεται από χρονικούς περιορισμούς.». Ακολούθως, στις διατάξεις των άρθρων 1510 παρ. 1, 1511 παρ. 1, 1513 παρ. 1 εδ. Α’ και 1514 του ΑΚ ορίζονται τα εξής: Στο άρθρο 1510 παρ. 1 ότι «Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του», στο άρθρο 1511 παρ. 1 ότι «Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου», στο άρθρο 1513 παρ. 1 εδ. α΄ ότι «Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα» και στο άρθρο 1514 ότι «1. Κατά παρέκκλιση του άρθρου 1513, οι γονείς μπορούν με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας να ρυθμίζουν διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας, ιδίως να αναθέτουν την άσκησή της στον έναν από αυτούς, και να καθορίζουν τον τόπο κατοικίας του τέκνου τους, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του με τον άλλο γονέα. Το ανωτέρω έγγραφο ισχύει τουλάχιστον για δύο (2) έτη και παρατείνεται αυτοδικαίως, εκτός αν κάποιος από τους δύο γονείς δηλώσει εγγράφως στον άλλο γονέα, πριν τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου, ότι δεν επιθυμεί την παράτασή του. 2. Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς προσφεύγει σε διαμεσολάβηση, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, όπως ο νόμος ορίζει. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο. 3. Το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση: α) να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησής της στα κατ’ ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα ή σε τρίτο, β) να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή τη λήψη οποιουδήποτε άλλου πρόσφορου μέτρου, γ) να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψη διακοπείσας διαμεσολάβησης, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή. Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου για την άσκηση της γονικής μέριμνας». Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων συνάγεται, ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του, η οποία, μεταξύ άλλων, εμπεριέχει την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του, το δε περιεχόμενο της επιμέλειας προσδιορίζεται από το συμφέρον του τέκνου και περιλαμβάνει επί μέρους πτυχές, που αποσκοπούν στη σωματική, πνευματική και συναισθηματική πρόοδο και ευεξία του τέκνου και στην υπεύθυνη και με κοινωνική συνείδηση ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Στην περίπτωση διακοπής της συζυγικής συμβίωσης, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς και ανακύπτει το θέμα της διαμονής των ανηλίκων τέκνων πλησίον του πατέρα ή της μητέρας τους, η ρύθμιση της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας αυτών γίνεται από το Δικαστήριο. Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων των τέκνων και της προσφυγής τους στο Δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της άσκησής της είναι το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μία ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα. Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας δεν παρέχονται από τον νομοθέτη εκ των προτέρων προσδιοριστικά στοιχεία πέραν από το επιβαλλόμενο στον Δικαστή καθήκον να σεβαστεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής-οικονομικής κατάστασής τους. Το κανονιστικό δε περιεχόμενο της έννοιας αυτής του συμφέροντος του τέκνου συγκεκριμενοποιείται εκάστοτε με βάση τις επικρατούσες συνθήκες σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, καθώς επίσης και κυρίως τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε τέκνου. Το συμφέρον του τέκνου προσδιορίζεται εξατομικευμένα με αναφορά σε συγκεκριμένο εκάστοτε τέκνο και τις ανάγκες του, όπως αυτές προσδιορίζονται ιδίως από την κατάσταση της υγείας του, την ηλικία του, τις οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες, υπό τις οποίες διαβιώνει το τέκνο, και αναλύεται στις επί μέρους πτυχές του δικαιώματος της προσωπικότητας του τέκνου, δηλαδή κυρίως στη ζωή, σωματική ακεραιότητα, υγεία, συναισθηματική και ψυχολογική ασφάλεια και σταθερότητα, διανοητική πρόοδο, κοινωνική ένταξη και αποδοχή, υπευθυνότητα, κοινωνική συνείδηση και ανεξαρτησία του (τέκνου). Επίσης, το τέκνο εξελίσσεται και μαζί του εξελίσσονται οι ανάγκες του και αναπροσδιορίζεται το συμφέρον του. Στη δικαστική, συνεπώς, κρίση καταλείπεται ευρύ πεδίο ώστε, αφού ληφθούν υπόψη, όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, να καταλήξει σε ρύθμιση τέτοια, που να εξυπηρετείται καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, η καταλληλότητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγώγησης και της περίθαλψης του ανηλίκου τέκνου, και οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και τα αδέλφια του. Για το σκοπό αυτό λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας τούτων. Από το συνδυασμό, επίσης, των ίδιων ως άνω διατάξεων συνάγεται, ότι οι ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το επάγγελμα, η πνευματική τους ανάπτυξη και η δράση τους στο κοινωνικό σύνολο, η ικανότητα προσαρμογής τους στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μέσα στα πλαίσια της λογικής και ορθολογικής αντιμετώπισης των θεμάτων των νέων, η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης του τέκνου χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης, περιλαμβάνονται στα κριτήρια προσδιορισμού του συμφέροντος του τέκνου. Αυτό ισχύει δε, ανεξάρτητα από την υπαιτιότητα των γονέων ως προς το διαζύγιο ή τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, εκτός εάν η συμπεριφορά του υπαίτιου έχει επιδράσει και στην άσκηση της γονικής μέριμνας-επιμέλειας, ώστε να ανακύπτει αντίθεση στο συμφέρον του τέκνου, λόγω της έκτασης και της βαρύτητας της συμπεριφοράς του αυτής, δηλωτικής της δομής του χαρακτήρα του και της εν γένει προσωπικότητάς του, έτσι ώστε και έναντι του τέκνου να αναμένεται από αυτόν η τήρηση της ίδιας συμπεριφοράς (ΑΠ 1218/2006). Επίσης, από το συνδυασμό των ίδιων πιο πάνω διατάξεων συνάγεται, και ότι το συμφέρον του τέκνου λαμβάνεται υπό ευρεία έννοια, προς διαπίστωση δε της συνδρομής του εξετάζονται πάντα τα επωφελή και πρόσφορα για τον ανήλικο στοιχεία και περιστάσεις. Ουσιώδους σημασίας είναι και η επισημαινόμενη στο νόμο ύπαρξη ιδιαίτερου δεσμού του τέκνου προς τον ένα από τους γονείς του και η περί αυτού ρητώς εκφραζόμενη προτίμησή του, την οποία συνεκτιμά το Δικαστήριο ύστερα και από τη στάθμιση του βαθμού της ωριμότητάς του. Με δεδομένη την ύπαρξη του εν λόγω δεσμού του τέκνου προς τον συγκεκριμένο γονέα, αυτός θεωρείται ότι έχει τη δυνατότητα αποτελεσματικότερης διαπαιδαγώγησης προς όφελος του ανηλίκου και επομένως ότι είναι ο πλέον κατάλληλος για την επιμέλειά του, υπό την αυτονόητη όμως προϋπόθεση ότι ο ιδιαίτερος αυτός δεσμός του τέκνου προς τον ένα από τους γονείς του έχει αναπτυχθεί φυσιολογικά και αβίαστα ως ψυχική στάση, η οποία είναι προϊόν της ελεύθερης και ανεπηρέαστης επιλογής του ανηλίκου, που έχει την στοιχειώδη ικανότητα διακρίσεως. Πρέπει δε, να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη ότι ο ανήλικος, που έχει ακόμη ατελή την ψυχοπνευματική ανάπτυξη και την προσωπικότητά του υπό διαμόρφωση, υπόκειται ευχερώς σε επιδράσεις και υποβολές των γονέων ή άλλων, οι οποίες, έστω και χωρίς επίγνωση γενόμενες, οδηγούν ασφαλώς στο σχηματισμό της μονομερούς διαμόρφωσης και προτίμησης προς τον έναν από τους γονείς, οπότε η προτίμησή του δεν εξυπηρετεί πάντοτε και το αληθές συμφέρον του. Εξάλλου, εφόσον το συμφέρον του τέκνου συνιστά αόριστη νομική έννοια με αξιολογικό περιεχόμενο, το οποίο εξειδικεύεται από το ουσιαστικό Δικαστήριο, η κρίση του ως προς το αν, ενόψει των περιστάσεων που δέχθηκε, για την ύπαρξη των οποίων κρίνει ανέλεγκτα, εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου, υπόκειται στον αναιρετικό έλεγχο. Ειδικότερα, αν η απόφαση περιέχει κρίση για την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του τέκνου, πλην όμως αυτή είναι εσφαλμένη, δημιουργείται λόγος αναίρεσης από το άρθρο 559 αρ. 1 του ΚΠολΔ (ΑΠ 155/2022, ΑΠ 174/2015, ΑΠ 1976/2008, ΑΠ 1218/2006).
Στην προκειμένη περίπτωση, οι διάδικοι, μεταξύ άλλων εγγράφων, προσκομίζουν την από 5-5-2021 παιδοψυχιατρική γνωμάτευση του παιδοψυχιάτρου, …………… αλλά και από την υπ’ αριθμ. πρωτ. ………./24-11-2021 γνωμάτευση του παιδοψυχιάτρου, ………., Διευθυντή της Δομής Ψυχικής Υγείας Πειραιά. Στην πρώτη εξ αυτών, η οποία συντάχθηκε, κατόπιν συναντήσεων του εν λόγω παιδοψυχιάτρου, αφενός μεν με τα ανήλικα τέκνα, αφετέρου με αμφότερους τους γονείς, επισημαίνεται αναλυτικά ότι η εκκαλούσα εφεσίβλητη δεν εμφανίζει στοιχεία αποξενωτή γονέα. Επίσης, αναφέρεται ότι οι σχέσεις των διαδίκων πριν τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης ήταν εκρηκτικές, γεγονός που επηρέασε τη στάση που τηρούν τα τέκνα ως προς την επικοινωνία με τον πατέρα τους. Ο έτερος δε ψυχίατρος ……………. αναφέρει ότι «…η άρνηση των παιδιών να ακολουθήσουν τον πατέρα, οφείλεται πρωταρχικά στη συγκρουσιακότητα των γονέων που κορυφώθηκε κατά την περίοδο του χωρισμού τους και η οποία έως σήμερα συνεχίζεται, Τινές εκ των συγκρούσεων έλαβαν χώρα παρουσία των παιδιών και ως συνήθως συμβαίνει σ αυτές τις περιπτώσεις ταυτίστηκαν με τις θέσεις του ενός γονέα, εν προκειμένω της μητέρας τους. Οι κλήσεις περιπολικών για την καταγραφή της άρνησης των παιδιών να ακολουθήσουν τον πατέρα, δεν συμβάλει στην ομαλοποίηση των σχέσεων τους…». Επιπλέον, ο εκκαλών – εφεσίβλητος προσκομίζει το πρώτον τις από 13-5-2025 ψυχολογικές εκθέσεις, η μία εκ των οποίων συντάχθηκε από την ψυχολόγο . ….. και αφορά στην ανήλικη ……, ενώ η έτερη, που αφορά στην ανήλικη …….., συντάχθηκε από τη ………., θεραπέυτρια, εκπαιδεύτρια και επόπτρια γνωσιακής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και θεραπείας σχημάτων παιδιών εφήβων και ενηλίκων. Στις παραπάνω γνωματεύσεις διαπιστώνεται η συναισθηματική απομάκρυνση, αρνητική στάση και απόρριψη του πατέρα, εκ μέρους των ανηλίκων. Προτείνεται δε, μεταξύ άλλων, η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης. Με τις ανωτέρω κρινόμενες αγωγές ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, όπως προαναφέρθηκε, η ενάγουσα μητέρα ζητούσε να ανατεθεί αποκλειστικά στην ίδια η άσκηση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων των διαδίκων, ενώ ο ενάγων πατέρας τους ζητούσε να του ανατεθεί η συνεπιμέλεια αυτών. Με τις υπό κρίση εφέσεις τους, η εκκαλούσα αιτείται να εξαφανιστεί η πρωτόδικη απόφαση, ώστε εν τέλει, να περιοριστεί η επικοινωνία των ανηλίκων με τον πατέρα τους και να λαμβάνει χώρα δύο φορές κάθε μήνα, επί μία ώρα, σε δημόσιο χώρο με την παρουσία κοινωνικής λειτουργού. Ο εκκαλών, εμμένει στην συνεπιμέλεια και θεωρεί υπεύθυνη την αντίδικό του για τις όποιες δυσχέρειες προκύπτουν στην επικοινωνία με τα ανήλικα τέκνα. Ενόψει του ότι από τα αποδεικτικά στοιχεία, που νόμιμα προσκομίζουν οι διάδικοι προς απόδειξη και ανταπόδειξη των περιστατικών, τα οποία επικαλούνται σε σχέση με την ανάθεση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων τους, καθίσταται αμφίβολος ο σχηματισμός ασφαλούς δικανικής πεποιθήσεως προς ορθή επίλυση της επίδικης διαφοράς, δεδομένου μάλιστα ότι για τη διαπίστωση της ψυχολογικής κατάστασης των ανήλικων τέκνων σε σχέση με την ανάθεση της επιμέλειάς τους, απαιτούνται ειδικές γνώσεις επιστήμης, πρέπει, προκειμένου το Δικαστήριο να αχθεί σε κρίση για τη βασιμότητα των σχετικών λόγων των κρινόμενων εφέσεων, που ανάγονται, όπως προαναφέρθηκε, και σε εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων, κατ΄ εφαρμογή του άρθρου 254 του ΚΠολΔ, που εφαρμόζεται και στη διαδικασία της δευτεροβάθμιας δίκης (άρθρο 524 παρ. 1 του ΚΠολΔ, βλ. και ΑΠ 1088/2018, ΕφΠατρ 303/2011), πριν από την προηγούμενη εξαφάνιση της εκκαλούμενης απόφασης και την περαιτέρω έρευνα της ένδικης υπόθεσης, να διαταχθεί η επανάληψη της συζήτησης της ένδικης υπόθεσης, που έχει κηρυχθεί περατωμένη, στο σύνολό της, προκειμένου να διεξαχθεί πραγματογνωμοσύνη, σύμφωνα με τα άρθρα 368 επ. του ΚΠολΔ, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό της παρούσας. Ακόμη, ενόψει της ηλικίας των ανήλικων τέκνων των διαδίκων (η …. είναι 13 ετών και η ……. 11 ετών), κρίνεται από το Δικαστήριο σκόπιμο, κατά τη νέα δικάσιμο που θα ορισθεί, με επιμέλεια του επιμελέστερου των διαδίκων, να έρθει σε επαφή μαζί τους προκειμένου να ληφθεί η άποψή τους (αφού άλλωστε, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 612 ΚΠολΔ, το δικαστήριο πριν την έκδοση της απόφασής του, ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου, λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Συνεκδικάζει αντιμωλία των διαδίκων τις από 29-4-2024 και 10-7-2023 εφέσεις.
Δέχεται τυπικά αυτές.
Αναβάλλει κατά τα λοιπά την έκδοση της οριστικής απόφασής του.
Διατάσσει την επανάληψη της συζήτησης προκειμένου: Α) να διενεργηθεί ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη, η οποία θα διενεργηθεί με την επιμέλεια του επιμελέστερου από τους διαδίκους. Β) να εμφανιστούν τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων, με την επιμέλεια της εκκαλούσας – εφεσίβλητης μητέρας τους, με την οποία διαμένουν, προς το σκοπό να επικοινωνήσει με αυτά η Δικαστής του Δικαστηρίου τούτου ή, σε περίπτωση που αυτό είναι αδύνατο, με τον Δικαστή που θα οριστεί νομίμως από το Δικαστήριο αυτό και να ακούσει τη γνώμη τους.
Διορίζει πραγματογνώμονα τον …………….., Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος, κάτοικο ………………, ο οποίος περιέχεται στον κατάλογο πραγματογνωμόνων που τηρείται στο Δικαστήριο, καλούμενος όπως εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τη νόμιμη προς αυτόν επίδοση της παρούσας, δώσει ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου τον νόμιμο όρκο, και ακολούθως, εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από την όρκισή του, αφού λάβει υπόψη του κάθε αναγκαίο από τη δικογραφία στοιχείο, και όσα άλλα στοιχεία θέσουν υπόψη του οι διάδικοι, συγκεντρώσει δε από αυτούς όσες σχετικές πληροφορίες θεωρεί απαραίτητες, δια προσωπικής επικοινωνίας με έκαστο εξ αυτών (διαδίκων) και ενεργήσει κάθε αναγκαία πράξη, να εξετάσει τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων, σε συνδυασμό με οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο του περιβάλλοντος τους προκειμένου να γνωμοδοτήσει με πλήρως αιτιολογημένη έκθεση, ως προς την ψυχική κατάσταση αυτών (ανήλικων τέκνων), σχετικώς με το αντικείμενο της εν λόγω δίκης, δηλαδή: την άσκηση της επιμέλειας, όπου ειδικότερα να αναφερθεί (ενδεικτικώς) στα ακόλουθα: α) εάν η εκκαλούσα – εφεσίβλητη επηρεάζει αρνητικά τα ανήλικα τέκνα ως προς τη σχέση αυτών με τον εκκαλούντα – εφεσίβλητο και εάν προσπαθεί να τα αποξενώσει από αυτόν, β) εάν η συμπεριφορά του εκκαλούντος – εφεσίβλητου πατέρα, κατά την μέχρι τώρα επικοινωνία του με τα προαναφερθέντα τέκνα του, έχει θετική ή αρνητική επίδραση στη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση αυτών (τέκνων), γ) εάν συστήνεται η αύξηση ή ο περιορισμός του χρόνου της επικοινωνίας του εκκαλούντος-εφεσίβλητου πατέρα με τα ανήλικα τέκνα αυτού και τέλος δ) να προσδιορισθούν γενικότερα οι ενδεικνυόμενες ενέργειες σχετικώς με τον τρόπο της εν λόγω επικοινωνίας (ή της συνεπιμέλειας), όλων των προαναφερθέντων με τα ανήλικα τέκνα, προκειμένου να έχει ως αποτέλεσμα τη βέλτιστη επίδραση στη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση και εν γένει υγεία αυτών (τέκνων). Η έκθεση πραγματογνωμοσύνης πρέπει να κατατεθεί στην Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτο εντός προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από την όρκιση του ανωτέρω πραγματογνώμονος. Η νέα συζήτηση της υπόθεσης, θα προσδιοριστεί με την κλήση του επιμελέστερου των διαδίκων, μετά τη διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης, με την τήρηση των διατυπώσεων και της προθεσμίας του άρθρου 254 παρ. 2 και 3 του ΚΠολΔ.
Διατάσσει την επιστροφή σε έκαστο των εκκαλούντων του κατατεθέντος εκ μέρους του για την άσκηση της έφεσης e-Παράβολου.
Kρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους στον Πειραιά, στις 28.8.2025
Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ H ΓPAMMATEAΣ