ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 566/2025
TO ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Θεώνη Μπούρη Πρόεδρο Εφετών, Νικόλαο Κουτρούμπα Εφέτη και Κωνσταντίνα Παπαντωνίου Εφέτη-Εισηγήτρια και τη Γραμματέα Ε.Δ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την …………., για να δικάσει την υπόθεση:
ΤΟΥ ΑΙΤΟΥΝΤΟΣ : Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, με την επωνυμία «Δήμος Ιητών» που εδρεύει στην …. Κυκλάδων και εκπροσωπείται νόμιμα από τον Δήμαρχο αυτού, με ΑΦΜ ……, το οποίο εκπροσωπήθηκε στο ακροατήριο από την πληρεξούσια δικηγόρο αυτού Μαρία Κουτρουμπή, μέλος της Δικηγορικής εταιρείας «Μ. Κουτρουμπή-Ν. Δημητρολόπουλος Δικηγορική Εταιρεία»
Το αιτούν κατέθεσε την από 25.9.2024 με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον της Γραμματείας του παρόντος Δικαστηρίου ΓΑΚ/ΕΑΚ/…………../2024 αίτησή του περί μεταβολής σκοπού διαθήκης, η συζήτηση της οποίας προσδιορίστηκε για την δικάσιμο που στην αρχή της παρούσας αναφέρεται. Η υπόθεση εκφωνήθηκε με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο με αριθμό …. και συζητήθηκε.
Η πληρεξούσια δικηγόρος του αιτούντος αφού έλαβε τον λόγο από την Πρόεδρο, αναφέρθηκε στις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσε.
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 109 § 1 του Συντάγματος δεν επιτρέπεται η μεταβολή του περιεχομένου ή των όρων διαθήκης, κωδίκελλου ή δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Η συνταγματική αυτή διάταξη αποβλέπει στην προστασία και κατοχύρωση της θέλησης των διαθετών και δωρητών και εναντίον των πράξεων της πολιτείας ακόμη που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο και, σύμφωνα με αυτήν, δεν επιτρέπεται, καταρχήν, η μεταβολή σκοπού περιουσίας που έχει ταχθεί υπέρ του Δημοσίου ή προς εξυπηρέτηση κοινής ωφελείας, όχι μόνο με διατάγματα, αλλά ούτε και με νόμο (βλ. ΟλΑΠ 1241/1979, ΝοΒ 28, 709, ΕφΑθ 4620/2012 ΕφΑΔ 2013. 553). Κατά τη διάταξη όμως της § 2 του άρθρου αυτού του Συντάγματος «κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερη αξιοποίηση ή διάθεση για τον ίδιο ή άλλο κοινωφελή σκοπό, εκείνου που καταλείφθηκε ή δωρήθηκε, στην περιοχή που καθόρισε ο δωρητής ή ο διαθέτης ή στην ευρύτερη της περιφέρεια, όταν βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση του διαθέτη ή του δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, για οποιονδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου της, καθώς και αν μπορεί να ικανοποιηθεί πληρέστερα με τη μεταβολή της εκμετάλλευσης, όπως νόμος ορίζει». Όταν με διαθήκη ή άλλη πράξη διατίθενται περιουσιακά στοιχεία με κληρονομία, κληροδοσία ή δωρεά υπέρ κοινωφελών σκοπών, η επίτευξη των τελευταίων μπορεί να επιδιώκεται, είτε με την σύσταση αυτοτελούς ιδρύματος, στο νομικό πρόσωπο του οποίου περιέρχεται η καταλειφθείσα περιουσία, κατ’ άρθρο 50 του ν. 4182/2013, είτε με τη μεταβίβαση της περιουσίας αυτής σε ορισμένο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, με τον όρο της εκπληρώσεως από αυτό του ταχθέντος κοινωφελούς σκοπού, οπότε πρόκειται για μη αυθύπαρκτο, άλλως «υποτελές», ίδρυμα ή «κεφάλαιο αυτοτελούς διαχειρίσεως» και η αφιερούμενη περιουσία αποτελεί ιδιαίτερη περιουσιακή ομάδα, υποκείμενη, κατά το άρθρο 53 παρ. 1-2 του ίδιου νόμου, στην εποπτεία της αρμόδιας αρχής, δηλαδή του Υπουργού Οικονομικών και του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2, του άνω νόμου, οι οποίοι ασκούν τις σχετικές αρμοδιότητες δια των οικείων Διευθύνσεων (βλ. ΤριμΕφΘεσ 661/2017, ΤριμΕφΠατρ 9/2017 και ΕΑ 607/2012, Δημ. Νόμος, ΕΑ 2188/2008, ΕΑ 9628/2000 ΕλΔ.44.550 – 552, ΕφΑθ 863/83 ΕλΔ.25.573, υπό το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς). Ιδίως σημειώνεται ότι κατ’ άρθρο 50 παρ.2 του παραπάνω νόμου, «περιουσία, η οποία καταλείπεται σε υφιστάμενα ιδρύματα, σωματεία, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και λοιπά νομικά πρόσωπα, με επιδιωκόμενο σκοπό που προσδιορίζεται επαρκώς και είναι διαφορετικός από αυτόν που επιδιώκει το υφιστάμενο νομικό πρόσωπο, χωρίς να καθορίζεται ιδιαίτερος τρόπος διοίκησης, αποτελεί ομάδα περιουσίας διακεκριμένη από την περιουσία του νομικού προσώπου ως κεφάλαιο αυτοτελούς διαχείρισης». Εξάλλου, κατά τις παρ. 1, 2, 3, και 4 του άρθρου 10 του εκτελεστικού της ως άνω συνταγματικής διατάξεως ν. 4182/2013, περιουσίες, που καταλείπονται υπέρ κοινωφελών σκοπών, αξιοποιούνται κατά τον τρόπο που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής. Απαγορεύεται η μεταβολή τόσο των παραπάνω κοινωφελών σκοπών, όσο και του τρόπου και των όρων διαχείρισης της περιουσίας, καθώς και των ορισμών για τον τρόπο διοίκησής της (παρ.1), ενώ κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, αν υπάρχει αμφιβολία περί του περιεχομένου της βούλησης του διαθέτη ή δωρητή ή αμφισβήτηση επ’ αυτού, αυτή επιλύεται από το αρμόδιο, κατ’ άρθρο 825 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Δικαστήριο, δηλαδή το Εφετείο της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που εποπτεύει την κοινωφελή περιουσία, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, κατόπιν αιτήσεως του Υπουργού των Οικονομικών ή του αρμοδίου εκ του σκοπού Υπουργού ή του υπέρ η κοινωφελής περιουσία νομικού προσώπου ή παντός έχοντος έννομο συμφέρον. Κατά την παρ. δε 3 του ίδιου άρθρου, «Το κατά την προηγούμενη παράγραφο δικαστήριο αποφαίνεται, επίσης, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επί του εάν η βούληση του διαθέτη ή δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, για οποιονδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος της και καθορίζει τον τρόπο της επωφελέστερης ή ασφαλέστερης αξιοποίησης της περιουσίας, καθώς και το σκοπό και την περιοχή, για την οποία πρέπει αυτή να διατεθεί» (ΑΠ 2013/2014 Δημ. Νόμος, ΤριμΕφΑθ 17/2018 Δημ. Νόμος, ΤριμΕφΘεσ 661/2017 ό.π., ΤριμΕφΠατρ 9/2017 ό.π., ΤριμΕφΠειρ 153/2015 ό.π., ΕφΘεσ 1309/2014 Δημ. Νόμος), ενώ κατά την παρ. 4 «Η αίτηση προς το δικαστήριο υποβάλλεται από την αρμόδια αρχή, μετά από προηγούμενη ακρόαση του οργάνου διοίκησης της περιουσίας. Η αίτηση υποβάλλεται και από κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που έχει έννομο συμφέρον και κοινοποιείται στην αρμόδια αρχή, επί ποινή απαραδέκτου της συζητήσεως. Περίληψη της υποβληθείσας αίτησης αναρτάται στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν τη δικάσιμο και παραμένει αναρτημένη μέχρι και την προηγούμενη ημέρα της δικασίμου. Η ίδια περίληψη τοιχοκολλάται στο κατάστημα της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, του Δήμου και της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας της έδρας της διοίκησης της περιουσίας και αναρτάται στο διαδικτυακό τους τόπο.» Σκοπός των ανωτέρω διατάξεων είναι η γνώση της ως άνω αίτησης από καθέναν, που έχει έννομο συμφέρον, ώστε, αν επιθυμεί, να παρέμβει στην ενώπιον του Εφετείου δίκη, κατά τα οριζόμενα στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 752 ΚΠολΔ (ΤριμΕφΑθ 17/2018 ό.π., ΤριμΕφΘεσ 661/2017 ό.π., ΤριμΕφΠατρ 9/2017 ό.π., ΤριμΕφΠειρ 153/2015 ό.π.). Κατά τη διάταξη δε του άρθρου 825 του ΚΠολΔ, όπως αναδιατυπώθηκε από 11.11.2013, ως άνω, με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν. 4182/2013 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 185/10.9.2013), «Κάθε αμφιβολία ή αμφισβήτηση για την ερμηνεία διαθήκης ή άλλης πράξης, με την οποία διαθέτονται περιουσιακά στοιχεία με κληρονομιά, κληροδοσία ή δωρεά υπέρ του κράτους ή κοινωφελών σκοπών, εφόσον αναφέρεται στον τρόπο της εκκαθάρισης και γενικά της διαχείρισης και της εκτέλεσης της περιουσίας που έχει διατεθεί για το κράτος ή για κοινωφελή σκοπό, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Εφετείου της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που εποπτεύει την κοινωφελή περιουσία. Αν η κοινωφελής περιουσία υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Οικονομικών, αρμόδιο είναι το Εφετείο Αθηνών.» (ΑΠ 1355/2017 Δημ. Νόμος, ΤριμΕφΠατρ 9/2017 ό.π.). Με την υπό κρίση από 25.9.2025 με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ενώπιον της Γραμματείας του παρόντος Δικαστηρίου ΓΑΚ/ΕΑΚ/…………/2024 αίτησή του το αιτούν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, Δήμος Ιητών, που εδρεύει στη νήσο Ιο Κυκλάδων, ως διαχειριστής του ιδρύματος- κεφαλαίου αυτοτελούς διαχείρισης που ιδρύθηκε με την από 25.12.1999 μυστική διαθήκη του διαθέτη ……………, εκθέτει ότι ο ήδη αποβιώσας από το έτος 2003 διαθέτης κατέλειπε υπέρ αυτού (αιτούντος), ακίνητη περιουσία, την οποία εκμισθώνει το αιτούν προκειμένου να επιτευχθούν οι σκοποί αυτού. Ότι, σύμφωνα με την διαθήκη της διαθέτιδος αλλά και το καταστατικό του αιτούντος, οι σκοποί αυτού συνίστανται αφενός στην χορήγηση βραβείων στους τρεις πρωτεύσαντες μαθητές της Γ τάξεως του Λυκείου Ιου, η ενίσχυση του αδελφού του διαθέτη εφόσον παραστεί ανάγκη, η κατασκευή και εξοπλισμός πνευματικού κέντρου ή κέντρου νεότητας σε οικόπεδο που θα παραχωρήσει ο Δήμος, το οποίο μετά την αποπεράτωσή του θα παραδοθεί ως ιδιοκτησία στον Δήμο που θα το αναλάβει και θα το διοικεί. Ότι επί μακρόν δεν έχει καταστεί εφικτό να εκτελεστεί η κατασκευή του πνευματικού κέντρου επειδή ο Δήμος Ιητών δεν έχει στην κυριότητά του οικόπεδο το οποίο θα μπορούσε να παραχωρήσει για τους σκοπούς του Ιδρύματος, ούτε έχει τους απαιτούμενους πόρους για να προβεί στην αγορά του. Με βάση το ιστορικό αυτό το αιτούν ζητεί: α) να διατεθεί μέρος του σχηματισθέντος κεφαλαίου για την αγορά οικοπέδου ή υφιστάμενης οικοδομής στην περιφέρεια του Δήμου Ιητών και η χρησιμοποίηση του υπολοίπου για την ανέγερση του πολιτιστικού κέντρου, ή τον εξοπλισμό αυτού ανά περίπτωση β) να διατεθεί μέρος των ετήσιων προσόδων των ακινήτων του κληροδοτήματος μετά την αφαίρεση του ποσού που δίδεται ως βραβείο στους τρείς πρωτεύσαντες μαθητές του Λυκείου για την κατ΄ έτος συντήρηση και κάλυψη των εν γένει δαπανών του πνευματικού κέντρου
Στην προκειμένη περίπτωση, αρμόδια αρχή κατ` άρθρα 1 § 4 και 2 § 3 περ. α` του Ν. 4182/2013, επειδή ο σκοπός της καταλειφθείσας περιουσίας εκπληρώνεται εντός των εδαφικών ορίων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, που εδρεύει στον Πειραιά, με συνέπεια την κατά τόπο αρμοδιότητα του παρόντος Δικαστηρίου (άρθρο 825 ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν. 4182/2013), είναι η Γενική Γραμματεία Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου. Περαιτέρω, για το παραδεκτό της αίτησης τηρήθηκε η νόμιμη προδικασία με την κοινοποίηση, ήτοι επίδοση αντίγραφου της κρινόμενης αίτησης με πράξη κατάθεσης και ορισμό δικασίμου κατ’ άρθρο 10 § 4 εδ. β` και 69 § 2 του ν. 4182/2013, στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, όπως προκύπτει από την έκθεση επίδοσης ……/2.10.2024 του Δικαστικού Επιμελητή της περιφέρειας του Εφετείου Αθηνών ………… Εξάλλου, περίληψή της (αίτησης) αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ένα μήνα πριν από τη δικάσιμο και παρέμεινε μέχρι και την προηγούμενη ημέρα της δικασίμου, και τοιχοκολλήθηκε στον πίνακα αναρτήσεών αυτής για το ίδιο χρονικό διάστημα, όπως προκύπτει από την με αριθμό πρωτοκόλλου …../2.4.2025 βεβαίωση της Γεν. Δ/νσης Εσωτερικής Λειτουργίας της τελευταίας και το από 2.10.2024 αποδεικτικό ανάρτησης. Ομοίως δε περίληψή της (αίτησης) αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα και τοιχοκολλήθηκε στον πίνακα ανακοινώσεων του Δήμου Ιητών την 8.10.2024, όπως προκύπτει από το σχετικό αποδεικτικό που υπογράφεται από τον ……… και τους μάρτυρες ….. . και ………. και την με αριθμό πρωτοκόλλου …./8.10.2024 βεβαίωση του Δημάρχου Ιητών. Η κρινόμενη αίτηση παραδεκτώς ασκείται από το έχον έννομο συμφέρον αιτούν ΝΠΙΔ (κατ’ άρθρο 10 § 4 εδ. β` του Ν. 4182/2013) και φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 10 § 3 του ν. 4182/2013, 739, 741 επ. KΠολΔ). Είναι, δε, νόμιμη στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 109 §§ 1 και 2 του ισχύοντος Συντάγματος, άρθρα 10, 11 του ν. 4182/2013, άρθρο 29 παρ.2 εδ γ του Ν 590/1977 σε συνδ. με άρθρο 825 KΠολΔ -όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθ. 77 § 3 ν.4182/2013 [ΦΕΚ Α` 185/10-9-2013), με έναρξη ισχύος δύο μήνες από τη δημοσίευσή του στο ΦΕΚ. Πρέπει, επομένως, η ένδικη αίτηση να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
Από την εκτίμηση της κατάθεσης του μάρτυρα του αιτούντος, που εξετάστηκε ενόρκως στο ακροατήριο και από όλα τα έγγραφα, που νομίμως προσκομίζει και επικαλείται το αιτούν, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Την 14.6.2003 απεβίωσε ο …………, έχοντας συντάξει την από 25.12.1999 μυστική διαθήκη του, που κατατέθηκε στη Συμβολαιογράφο Πειραιώς …….., και δημοσιεύθηκε από το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς, δυνάμει των με αριθμό ……/2003 πρακτικών αυτού, όπως συμπληρώθηκε με την με αριθμό ……./8.6.2003 δημόσια διαθήκη του ιδίου ενώπιον της Συμβολαιογράφου Αμαρουσίου …………., δημοσιευθείσας με τα με αριθμό 5210/2003 πρακτικά του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Το περιεχόμενο της διαθήκης αυτής, ως προς τα σημεία της που αφορούν την κρινόμενη αίτηση, έχει ως ακολούθως « α) την χορηγία «στους 3 πρωτεύσαντες μαθητές της Γ τάξεως του Λυκείου Ιου βραβείων στη μνήμη των ……….. και ……………., ένα για τον καθένα. Τα βραβεία θα αποτελούνται από εκλεκτές σειρές βιβλίων αξίας κάθε σειράς περίπου 4ή 5κατώτατων ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη. Ολα τα βιβλία θα συνοδεύονται και από κατάλληλα τιμητικά διπλώματα … Είναι δυνατό αντί των βιβλίων να χορηγούνται άλλα αντικείμενα, όπως ρολόγια της ίδιας περίπου αξίας … και ανά τρία όμοια βραβεία στους πρωτεύσαντες αποφοίτου του Α΄ και Β΄ Λυκείου Γρεβενών της Γ΄ τάξης…», β) «Ενδεχομένως οι κληρονόμοι μου να επιβαρυνθούν με την ενίσχυση του αδελφού μου ……., αν βρεθεί, ο μη γένοιτο, σε ανάγκη οικονομική για τη διαβίωσή του, ή για λόγους υγείας. Θα του παραχωρείται με απλή αίτησή του χωρίς κανένα έλεγχο ή δικαιολογητικό και θα ανέρχεται μηνιαίως σε 40 περίπου κατώτατα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη. Όλες τις παραπάνω υποχρεώσεις θα αναλάβει να καταβάλλει το Ίδρυμα και η θυγατέρα μου» και γ) «η κληρονομία προς το Ίδρυμα παρέχεται για να κατασκευάσει και εξοπλίσει την Ιο ανάλογα προς την περιουσία που του κληροδοτώ πνευματικό κέντρο ή κέντρο νεότητας σε οικόπεδο που παρακαλώ να παραχωρήσει ο Δήμος. Το κέντρο αυτό θα έχει ως κύριο σκοπό την πνευματική ανάπτυξη και ψυχαγωγία της νεολαίας χωρίς να αποκλείεται και η σχετική εξυπηρέτηση των πνευματικών αναγκών των άλλων ηλικιών. Ως προς τις υποχρεώσεις του Ιδρύματος που είναι διηνεκούς χαρακτήρος, όπως είναι τα βραβεία προς τους πρωτεύσαντες μαθητές της Γ΄ Λυκείου Ιου και Γρεβενών καθώς και ενδεχομένως ενίσχυση του αδελφού μου και θα πρέπει να χορηγούνται από το Ίδρυμα εφόσον βέβαια τα οικονομικά του το επιτρέπουν. Σε περίπτωση κατά την οποία το Ίδρυμα δεν θα μπορεί να τα συνεχίσει υποβάλλω την παράκληση προς τη θυγατέρα μου ……… και το Δήμο Ιητών προς το σκοπό ανάπτυξης της άμιλλας μεταξύ των μαθητών να αναλάβουν τη δαπάνη αυτοί. Η παράκλησή μου αυτή προς το Δήμο γίνεται διότι το πνευματικό κέντρο μετά την αποπεράτωσή του θα παραδοθεί ως ιδιοκτησία σ’ αυτόν ο οποίος και θα το αναλάβει και θα το διοικεί. Το κέντρο θα παραδοθεί μετά την αποπεράτωσή του στο Δήμο Ιητών τον οποίο παρακαλώ να αναλάβει ως ιδιοκτήτης του πλέον τη λειτουργία και συντήρησή του. Αν η κληρονομία δεν επαρκεί για να ολοκληρωθεί παρακαλώ τον Δήμο Ιητών να αναλάβει την αποπεράτωσή του». Σε άλλο σημείο της πιο πάνω μυστικής του διαθήκης (οι διατάξεις της οποίας σχετικά με το «Ίδρυμα» ουδόλως διαφοροποιήθηκαν από τη μεταγενέστερη συμπληρωματική δημόσια διαθήκη) ο διαθέτης ανέγραψε ότι «αν το Ίδρυμα για οποιονδήποτε λόγο δε με κληρονομήσει τότε η κληρονομία που αφήνω σ’ αυτό θα περιέλθει στο Δήμο Ιητών, ο οποίος θα αναθέσει στα πρόσωπα που υποδεικνύω για την επιτροπεία του Ιδρύματος να ενεργήσουν υπεύθυνα και κατά την κρίση τους πάντα εντός των νόμων και της βουλήσεώς μου για την εκτέλεση των σχετικών όρων της διαθήκης μου και ιδιαίτερα της κατασκευής και εξοπλισμού του πνευματικού κέντρου στην Ιο. Τέλος, στο συνημμένο στην άνω μυστική διαθήκη «καταστατικό ή κανονισμό του Ιδρύματος ……….. και ……………»(όπως αναγράφεται) στο άρθρο 5 αυτού και κάτω από τη λέξη «ΣΚΟΠΟΣ», αναφέρεται ότι «κύριος σκοπός η κατασκευή και ο εξοπλισμός του πνευματικού κέντρου στην Ιο». Δυνάμει της με αριθμό 143/2006 απόφασης του Εφετείου Αθηνών κρίθηκε ότι η πραγματική βούληση του διαθέτη, όπως αυτή διατυπώθηκε στις ανωτέρω διαθήκες του ήταν να συστήσει αυτοτελές κεφάλαιο διαχείρισης κατά την έννοια του άρθρου 96 παρ.1 του α.ν. 2039/1939 περιερχόμενο στον Δήμο Ιητών, προκειμένου ο τελευταίος να εκτελέσει με αυτό τους σκοπούς που περιγράφονται στην διαθήκη. Δυνάμει δε της με αριθμό …../18.4.2008 πράξης αποδοχής κληρονομίας που συνέταξε η Συμβολαιογράφος Αθηνών …………., το αιτούν αποδέχθηκε το περιερχόμενο σε αυτό «Κεφάλαιο Αυτοτελούς Διαχείρισης» Κατά τον χρόνο συζήτησης της αίτησης, η περιουσία του κεφαλαίου αυτοτελούς διαχείρισης αποτελούνταν από: α) Χρηματικό ποσό 383.385,74 ευρώ, όπως προκύπτει από το σχετικό αντίγραφο κίνησης λογαριασμού που τηρείται στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε της 27.3.2025, β) Το 50% εξ αδιαιρέτου ενός ακινήτου επί τη οδού ……………. στον Πειραιά, ήτοι ενός οικοπέδου έκτασης 490 τ.μ. με δυο κεραμοσκεπείς αποθήκες, δυο αποθήκες στεγασμένες με μπετόν αρμέ, και ένα δωμάτιο με σκεπή από τσίγκο, το οποίο είναι εκμισθωμένο, από κοινού με την έτερη συνιδιοκτήτρια έναντι μηνιαίου μισθώματος 3.403 ευρώ πλέον του νόμιμου χαρτοσήμου. γ) Το 50% εξ αδιαιρέτου μιας συνεχόμενης προς το ανωτέρω ακίνητο οριζόντιας ιδιοκτησίας, ήτοι μια αποθήκης, κατά τον τίτλο κτήσης διαμερίσματος, του ισογείου ορόφου διώροφης οικοδομής επί των οδών ……….. 1 επιφανείας 58 τ.μ. με φορολογητέα αξία 18.144 ευρώ, το οποίο είναι απρόσοδο λόγω του μεγάλου κόστους ανακαίνισής του, δ) Το 50% εξ αδιαιρέτου του δικαιώματος υψούν στο οποίο θα αντιστοιχεί ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/000 εξ αδιαιρέτου οικοδομής που βρίσκεται στο Μαρούσι Αττικής, επί της ……………, το οποίο επίσης είναι απρόσοδο. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, ως εποπτεύουσα Αρχή, αφού ενέκρινε τον προϋπολογισμό του κληροδοτήματος για το οικονομικό έτος 2024, με αναμενόμενα έσοδα 22.100. ευρώ και πλεόνασμα προηγούμενης χρήσης ποσού 367.718,04 ευρώ, διαπίστωσε το ανέφικτο της εκτέλεσης του κύριου σκοπού του κληροδοτήματος περί ανέγερσης και εξοπλισμού του Πνευματικού Κέντρου το οποίο θα περιέλθει στον Δήμο Ιητών και κάλεσε την Διοίκηση του κληροδοτήματος να εξετάσει τη δυνατότητα τροποποίησης του σκοπού του και την εκμετάλλευση των εισοδημάτων του κατά τρόπο που συνάδει με την βούληση του διαθέτη.(βλ. την με αριθμό πρωτοκόλλου ……../23.1.2024 απόφαση της Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου). Ο λόγος που δεν έχει καταστεί εφικτή η πραγματοποίηση του σκοπού του διαθέτη είναι το γεγονός ότι ο Δήμος Ιητών δεν έχει στην κυριότητά του οικόπεδο κατάλληλο για την ανέγερση του πνευματικού κέντρου. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την επισκόπηση της βεβαίωσης δηλωθείσας περιουσιακής κατάστασης (Ε9) του αιτούντος για το έτος 2025, σε συνδυασμό με την κατάθεση του μάρτυρά του στο ακροατήριο, το αιτούν δεν διαθέτει οικοδομήσιμο οικόπεδο, εντός της χώρας της Ιου, όπου θα μπορούσε να οικοδομηθεί πνευματικό κέντρο ή κέντρο νεότητας. Επιπλέον καθ όλο το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τον θάνατο του διαθέτη, οι χορηγίες που θεσπίστηκαν με την διαθήκη του πραγματοποιούνται ετησίως, ενώ ο αδελφός του έχει αποβιώσει ήδη από το έτος 2009, χωρίς να χρειαστεί οικονομική ενίσχυση από το καταληφθέν κληροδότημα. Σημειώνεται δε ότι και το ποσό που κατ΄έτος συγκεντρώνεται από τα εισπραττόμενα μισθώματα, και απομένει μετά την ικανοποίηση των ετήσιων χορηγιών, δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί με κάποιον άλλο τρόπο προς ικανοποίηση της βούλησης του διαθέτη. Από τα ανωτέρω αποδεικνύεται ότι η βούληση του ανωτέρω διαθέτη για την ανοικοδόμηση πνευματικού κέντρου σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του αιτούντος δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί για αντικειμενικούς λόγους και ικανοποιείται πληρέστερα με την διάθεση του αναγκαίου μέρους του συγκεντρωθέντος ποσού από την περιουσία του κληροδοτήματος προς αγορά οικοπέδου στην περιφέρεια του Δήμου Ιητών, την ανέγερση κτίσματος επ’ αυτού, στο οποίο θα στεγαστεί το πνευματικό κέντρο-κέντρο νεότητας και τον εξοπλισμό του τελευταίου, ή προς την αγορά ήδη υπάρχοντος οικήματος στην περιφέρεια του Δήμου Ιητών για τον ίδιο σκοπό και την τυχόν απαραίτητη ανακαίνισή και εξοπλισμό του. Στην τελική επιλογή θα ληφθεί υπόψη η οικονομικά ευμενέστερη περίπτωση, που σε κάθε περίπτωση όμως θα εξασφαλίζει την προσφορότητα του ακινήτου προς εγκατάσταση του πνευματικού κέντρου- κέντρου νεότητας, λαμβανομένης υπόψη και της ευχερούς προσβασιμότητας σε αυτό. Σε περίπτωση που η κινητή περιουσία του κληροδοτήματος δεν επαρκεί για την εκπλήρωση του ως άνω σκοπού, θα συμβάλλει σε αυτό το αιτούν με ίδια κεφάλαια, όπως κατέθεσε και ο μάρτυρας του αιτούντος στο ακροατήριο. Περαιτέρω, εφόσον οι οικονομικές δυνατότητες του αιτούντος δεν το επιτρέπουν, μπορεί να διατίθεται μέρος των ετήσιων προσόδων του κληροδοτήματος μετά την ικανοποίηση των υπόλοιπων σκοπών του, για την συντήρηση και την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του ανεγερθησομένου πνευματικού κέντρου –κέντρου νεότητας, παραμένοντας ωστόσο αποθεματικό σε αυτό όχι μικρότερο του ποσού των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση ως κατ’ ουσίαν βάσιμη, ως ειδικότερα αναφέρεται στο διατακτικό της παρούσας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΕΧΕΤΑΙ την από 25.9.2024 (ΓΑΚ/ΕΑΚ/………../2022) αίτηση
ΑΠΟΦΑΙΝΕΤΑΙ ότι η βούληση του διαθέτη …………… για την ανοικοδόμηση πνευματικού κέντρου σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του αιτούντος δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί για αντικειμενικούς λόγους.
ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ την αλλαγή του σκοπού του ανωτέρω διαθέτη ο οποίος ικανοποιείται πληρέστερα α) με την διάθεση του αναγκαίου μέρους του συγκεντρωθέντος ποσού από την περιουσία του κληροδοτήματος προς αγορά οικοπέδου στην περιφέρεια του Δήμου Ιητών, την ανέγερση κτίσματος επ’ αυτού στο οποίο θα στεγαστεί το πνευματικό κέντρο-κέντρο νεότητας και τον εξοπλισμό του τελευταίου, ή προς την αγορά ήδη υπάρχοντος οικήματος στην περιφέρεια του Δήμου Ιητών για τον ίδιο σκοπό και την τυχόν απαραίτητη ανακαίνισή και εξοπλισμό του. Στην τελική επιλογή θα ληφθεί υπόψη η οικονομικά ευμενέστερη περίπτωση, που σε κάθε περίπτωση όμως θα εξασφαλίζει την προσφορότητα του ακινήτου προς εγκατάσταση του πνευματικού κέντρου- κέντρου νεότητας, λαμβανομένης υπόψη και της ευχερούς προσβασιμότητας σε αυτό. Σε περίπτωση που η κινητή περιουσία του κληροδοτήματος δεν επαρκεί για την εκπλήρωση του ως άνω σκοπού, θα συμβάλλει σε αυτό το αιτούν με ίδια κεφάλαια. β) εφόσον οι οικονομικές δυνατότητες του αιτούντος δεν το επιτρέπουν, μπορεί να διατίθεται μέρος των ετήσιων προσόδων του κληροδοτήματος μετά την ικανοποίηση των υπόλοιπων σκοπών του, για την συντήρηση και την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του ανεγερθησομένου πνευματικού κέντρου –κέντρου νεότητας παραμένοντας ωστόσο αποθεματικό σε αυτό (κληροδοτημα) όχι μικρότερο του ποσού των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στον Πειραιά την 3/7/2025 και δημοσιεύτηκε σε έκτακτη, δημόσια στο ακροατήριό του συνεδρίαση την 5η/9/2025 χωρίς την παρουσία του αιτούντος και της πληρεξουσίας αυτού δικηγόρου.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ