ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙKΑΣΙΑ
Αριθμός Απόφασης: 345/2019
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές Αικατερίνη Νομικού, Πρόεδρο Εφετών, Χρυσούλα Πλατιά, Εφέτη, Ιωάννη Γερωνυμάκη, Εφέτη – Εισηγητή και τη Γραμματέα Γ.Λ..
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Οι κρινόμενες εφέσεις κατά της υπ’ αριθ. 804/2017 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά την τακτική διαδικασία, ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα εντός δυο ετών από τη δημοσίευση της (άρθρα 495 επ., 511, 513 παρ. 1β, 518 παρ. 2, 520 του ΚΠολΔ), δοθέντος ότι κανείς από τους διαδίκους δεν επικαλείται ούτε από τη δικογραφία προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση έχει επιδοθεί και αρμοδίως φέρεται προς εκδίκαση ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού (άρθρο 19 του ΚΠολΔ), ενώ καταβλήθηκε και τα νόμιμα παράβολα (e – Παράβολα) με κωδικό ……. ποσού 150 ευρώ, για τη με στοιχείο Α έφεση και με κωδικό …… ποσού 150 ευρώ για τη με στοιχείο Β έφεση (τα ποσό των οποίων καταβλήθηκε στην Τράπεζα EUROBANK ERGASIAS A.E.), τα οποία επισυνάπτονται στην από 27/4/2017 έκθεση που συνέταξε η Γραμματέας του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς κατ’ άρθρο 495 παρ. 2 του ΚΠολΔ. Επομένως, οι εφέσεις πρέπει να ενωθούν και να συνεκδικασθούν, για οικονομία χρόνου και δαπάνης και λόγω προδήλου συναφείας τους, καθόσον αφορούν εκκρεμή δίκη μεταξύ των ίδιων διαδίκων, υπάγονται στην ίδια διαδικασία και διευκολύνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο η διεξαγωγή της δίκης (άρθρα 31, 246 και 524 παρ. 1 του ΚΠολΔ) και να ερευνηθούν οι λόγοι τους κατά την ίδια διαδικασία (άρθρο 533 παρ. 1 του ΚΠολΔ).
Κατά το άρθρο 57 του ΑΚ όποιος προσβάλλεται παρανόμως στην προσωπικότητα του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, ενώ αξίωση αποζημιώσεως σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται, κατά δε το άρθρο 59 ίδιου Κώδικα και στην περίπτωση του άρθρου 57, το δικαστήριο με την απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί. Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα, ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 914 του ΑΚ «όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει», κατά δε το άρθρο 932 ίδιου Κώδικα «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του…». Για να γεννηθεί αξίωση προστασίας από προσβολή της προσωπικότητας, κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 932 του ΑΚ, θα πρέπει η προσβολή να είναι παράνομη, να αντίκειται δηλαδή σε διάταξη που απαγορεύει συγκεκριμένη πράξη, με την οποία προσβάλλεται έκφανση αυτής, είναι δε αδιάφορο σε ποιο τμήμα δικαίου βρίσκεται η διάταξη που απαγορεύει την προσβολή. Έτσι, η προσβολή μπορεί να προέλθει και από ποινικώς κολάσιμη πράξη, όπως ψευδορκία μάρτυρα, ψευδή καταμήνυση, απάτη, εξύβριση, απλή ή συκοφαντική δυσφήμηση, πράξεις που προβλέπονται και τιμωρούνται από τις διατάξεις των άρθρων 224, 229, 386, 361, 362 και 363 του ΠΚ. Για τη στοιχειοθέτηση της υποκειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος της δυσφημήσεως, απαιτείται γνώση του δράστη ότι το ισχυριζόμενο ή διαδιδόμενο από αυτόν ενώπιον τρίτου γεγονός είναι κατάλληλο να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη άλλου και θέληση του ιδίου να ισχυρισθεί ή να διαδώσει ενώπιον τρίτου το βλαπτικό για άλλον γεγονός, ενώ για τη στοιχειοθέτηση της υποκειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφημήσεως απαιτείται επιπλέον και γνώση του δράστη ότι το γεγονός είναι ψευδές. Έτσι σε περίπτωση που ο δράστης δεν γνώριζε το ψεύδος του γεγονότος που ισχυρίσθηκε ή διέδωσε ή είχε αμφιβολίες γι’ αυτό, δεν στοιχειοθετείται μεν το έγκλημα της συκοφαντικής δυσφημήσεως σε βάρος άλλου, παραμένει όμως ως έγκλημα η απλή δυσφήμιση, που προσβάλλει επίσης την προσωπικότητα του άλλου σε βαθμό μη ανεκτό από την έννομη τάξη. Όμως ως αστικό αδίκημα η δυσφήμηση θεμελιώνεται υποκειμενικώς και σε απλή αμέλεια του δράστη και συνεπώς όποιος από πρόθεση ή από αμέλεια ισχυρίζεται ή διαδίδει προς τρίτους γεγονότα αναληθή που βλάπτουν την επαγγελματική ή γενικότερα την οικονομική ελευθερία άλλου και κατ’ αυτήν την έννοια θίγουν την τιμή και την υπόληψή του, προσβάλλοντας παρανόμως την προσωπικότητα του, έχει υποχρέωση, εφόσον γνωρίζει ή υπαιτίως αγνοεί την αναλήθεια των γεγονότων αυτών, να αποζημιώσει τον παθόντα και να ικανοποιήσει και την ηθική βλάβη του, εκτός αν συντρέχει κάποια από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 367 παρ. 1 του ΠΚ περιπτώσεις, που αίρουν τον άδικο χαρακτήρα της πράξεως του τόσο ως ποινικού όσο και ως αστικού αδικήματος, αφού οι διατάξεις των άρθρων 361 – 367 του ΠΚ εφαρμόζονται αναλογικώς για την ενότητα της εννόμου τάξεως και στο χώρο του ιδιωτικού δικαίου. Επομένως, αιρομένου του αδίκου χαρακτήρα των προαναφερθεισών αξιοποίνων πράξεων (με την επιφύλαξη της διατάξεως του άρθρου 367 παρ. 2 του Π.Κ.) αποκλείεται και το στοιχείο του παρανόμου της επιζήμιας συμπεριφοράς, ως όρου της αντίστοιχης αδικοπραξίας του αστικού δικαίου (ΑΠ 389/2016 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 726/2015 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1352/2015 ΝΟΜΟΣ). Όμως, ο άδικος χαρακτήρας της πράξης, ως προς τις εξυβριστικές ή δυσφημιστικές εκφράσεις που περιέχει, δεν αίρεται λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος κλπ. και συνεπώς παραμένει η ποινική ευθύνη του δράστη, άρα και η υποχρέωσή του προς αποζημίωση κατά το αστικό δίκαιο, όταν συντρέχει μια από τις περιπτώσεις της διάταξης του άρθρου 367 παρ. 2 του ΠΚ, δηλαδή, όταν οι επίμαχες κρίσεις περιέχουν τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος της συκοφαντικής δυσφήμισης των άρθρων 363 – 362 ΠΚ, ή όταν από τον τρόπο εκδήλωσης ή από τις περιστάσεις, υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη, προκύπτει σκοπός εξύβρισης, δηλαδή πρόθεση που κατευθύνεται ειδικά στην προσβολή της τιμής του άλλου. Τέτοιος ειδικός σκοπός, δηλαδή σκοπός κατευθυνόμενος επ’ ευκαιρία ειδικώς και μόνο στην προσβολή της τιμής άλλου, με αμφισβήτηση της ηθικής ή κοινωνικής ή επαγγελματικής αξίας του προσώπου του ή με περιφρόνηση αυτού, που ως νομική έννοια ελέγχεται αναιρετικώς, αποτελεί εξαίρεση, ατενώς ερμηνευτέα και υπάρχει ιδίως όταν η εκδηλωθείσα συμπεριφορά δεν ήταν αντικειμενικώς αναγκαία προς προστασία του επικαλούμενου ως προστατευτέου συμφέροντος (ΑΠ 1355/2015 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1078/2015 ΝΟΜΟΣ ΑΠ 849/2015 ΝΟΜΟΣ). Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 216 παρ. 1 του ΚΠολΔ, η αγωγή, εκτός από τα στοιχεία που ορίζονται για κάθε δικόγραφο (άρθρα 117, 118 του ΚΠολΔ), πρέπει επιπλέον να περιέχει σαφή έκθεση των γεγονότων που τη θεμελιώνουν, σύμφωνα με το νόμο και δικαιολογούν την άσκησή της από τον ενάγοντα κατά του εναγομένου, ακριβή περιγραφή του αντικειμένου της διαφοράς και ορισμένο αίτημα. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, για το ορισμένο και κατά συνέπεια το παραδεκτό της αγωγής, αρκεί να εκτίθενται στο δικόγραφο της τα πραγματικά περιστατικά που αποτελούν τις προϋποθέσεις εφαρμογής ορισμένης νομικής διάταξης, στην οποία και θεμελιώνεται το ασκούμενο με την αγωγή δικαίωμα (ΑΠ 1570/2006 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 926/2004 ΕλΔνη 46, 1659). Έτσι, για το ορισμένο της αγωγής, με την οποία ζητείται η επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, την οποία ο ενάγων υπέστη από τη μείωση της προσωπικότητάς του, αρκεί να αναφέρεται το είδος της προσβολής, η παράνομη πράξη που την προκάλεσε, ο αιτιώδης σύνδεσμος της με αυτή, καθώς και ότι ο προσβάλων τελούσε σε υπαιτιότητα (ΑΠ 853/2017 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 462/2017 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 838/2011 ΝΟΜΟΣ).
Η ενάγουσα, ήδη εφεσίβλητη, στην από 23/6/2016 αγωγή της ισχυρίστηκε ότι προσλήφθηκε από το Κέντρο Επιμόρφωσης Στελεχών Εμπορικού Ναυτικού (ΚΕΣΕΝ) με την από 6/10/2015 σύμβαση μίσθωσης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου ως ωρομίσθια καθηγήτρια με την ειδικότητα ιατρού για να διδάξει τα μαθήματα της ειδικότητάς της, ότι η πρόσληψή της εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. πρωτ. ……./2015 και με ημερομηνία 1/10/2015 απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολικής, ότι για την πρόσληψή της ενημερώθηκε τηλεφωνικά από το Διοικητή του ΚΕΣΕΝ την 2/10/2015 και αμέσως έσπευσε να υπογράψει την ως άνω σύμβαση, ότι οι εναγόμενοι, ήδη με στοιχείο Α εκκαλούντες, ως νόμιμοι εκπρόσωποι του προσθέτως παρεμβαίνοντος σωματείου, ήδη με στοιχείο Β εκκαλούντος, συνέταξαν και απέστειλαν στον ως άνω Υπουργό την από 2/10/2015 επιστολή τους στην οποία ανέφεραν για την ίδια ότι «δεν έχει τη «διάθεση» να εξυπηρετήσει τους συναδέλφους που έχουν συσσωρευτεί λόγω της καθυστερημένης πρόσληψής της», ότι η επιστολή αυτή έλαβε μεγάλη δημοσιότητα, διότι αναρτήθηκε όχι μόνο στην ιστοσελίδα του προσθέτως παρεμβαίνοντος σωματίου, αλλά και σε άλλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, ότι τα ως άνω ισχυριζόμενα για την ίδια είναι ψευδή, οι δε εναγόμενοι τα ισχυρίστηκαν εν γνώση του ψεύδους, διότι ουδέποτε επέδειξε κωλυσιεργία, αλλά πάντα ήταν πρόθυμη και είχε διάθεση καλής συνεργασίας με το ΚΕΣΕΝ και ότι οι εναγόμενοι με την ανωτέρω πράξη τους έθιξαν την τιμή και την υπόληψή της και προσέβαλαν την προσωπικότητά της, αφού την παρουσίαζαν ως άτομο δύστροπο και μη συνεργάσιμο, αφήνοντας υποψίες ότι δημιουργεί πρόσκομμα στο πρόγραμμα του ΚΕΣΕΝ, με συνέπεια αυτή να δικαιούται εύλογη χρηματική ικανοποίηση, λόγω της ηθικής βλάβης, την οποία υπέστη. Ζητούσε να αναγνωριστεί ότι οι εναγόμενοι με τον ανωτέρω τρόπο πρόσβαλλαν την προσωπικότητά της και της προκάλεσαν ηθική βλάβη, να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι α) να πάψουν να προσβάλουν την προσωπικότητά της και να προβούν στην άρση της προσβολής με την υποβολή στον Υπουργό επανορθωτικής δήλωσης για την αποκατάσταση της αλήθειας, με την ανάρτηση της ως άνω δήλωσης ανάκλησης στον ιστότοπο της Κ.Ε.Σ.Ε.Ν. και στις ανωτέρω διαδικτυακές εφημερίδες που δημοσιεύτηκε η επιστολή και με την απόσυρση όλων εκείνων τον δημοσιευμάτων κατά τα ανωτέρω που αποτελούν προσβλητικά της προσωπικότητάς της β) να απέχουν στο μέλλον από κάθε παράνομη ενέργεια, και ενδεικτικά την καθ’ οιονδήποτε τρόπο διάδοση, ψευδών γεγονότων που αφορούν το πρόσωπό της, γ) να της καταβάλουν ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη το ποσό των 50.000 ευρώ ευθυνόμενοι εις ολόκληρον ο κάθε ένας, δ) να παραλείπουν κάθε μελλοντική προσβολή της προσωπικότητάς της με απειλή χρηματικής ποινής και προσωπικής κράτησης και να καταδικαστούν στην εν γένει δικαστική της δαπάνη. Το προσθέτως παρεμβαίνον πρωτοβάθμιο ναυτεργατικό σωματείο, ήδη με στοιχείο Β εκκαλούν, στην από 29/7/2016 πρόσθετη παρέμβαση που άσκησε ενώπιον του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου υπέρ των εναγομένων και κατά της ενάγουσας, επικαλούμενο ειδικό έννομο συμφέρον, διότι οι εναγόμενοι συνέταξαν και απέστειλαν στον Υπουργό την επίδικη επιστολή με την ιδιότητα του Προέδρου και του Γενικού Γραμματέα αντίστοιχα του Διοικητικού Συμβουλίου του, ζήτησε για τους αναφερόμενους εκεί λόγους την απόρριψη της αγωγής. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την προσβαλλόμενη απόφαση του απέρριψε την πρόσθετη παρέμβαση, δέχθηκε εν μέρει την αγωγή και υποχρέωσε τους εναγόμενους να καταβάλουν στην ενάγουσα, ευθυνόμενοι εις ολόκληρον ο κάθε ένας το ποσό των 1.500 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη και εντός προθεσμίας (1) ενός μηνός από την επίδοση σε αυτούς της ως άνω απόφασης να υποβάλουν στον αρμόδιο Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής δήλωση που θα ανακαλεί το περιεχόμενο της επίδικης επιστολής αναφορικά με την ενάγουσα β) να προβούν σε ανάρτηση στον ιστότοπο της Κ.Ε.Σ.Ε.Ν της ως άνω ανακλητικής δήλωσης και γ) να αποσύρουν την από 02-10-2015 επιστολή τους από τον ιστότοπο του Κ.Ε.Σ.Ε.Ν. Κατά της απόφασης αυτής οι εκκαλούντες παραπονούνται με την υπό κρίση έφεση τους για κακή εφαρμογή του νόμου και εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ζητούν να γίνει η έφεση τους δεκτή ώστε να εξαφανιστεί η αγωγή στο σύνολό της.
Με το ως άνω περιεχόμενο και αίτημα η αγωγή είναι επαρκώς ορισμένη, καθόσον περιέχει τα απαραίτητα για την νομική πληρότητα του δικογράφου της στοιχεία, κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, καθόσον αναφέρονται η παράνομη πράξη που αποδίδεται στους εναγόμενους, η υπαιτιότητά τους, η ζημία που προκάλεσαν στην ενάγουσα, η προσβολή της προσωπικότητάς της και ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της πράξης των εναγόμενων και της ζημίας της αφενός και της ηθικής βλάβης της αφετέρου. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που έστω με συνοπτική αιτιολογία έκρινε την αγωγή ορισμένη δεν έσφαλε και πρέπει οι πρώτος και τέταρτος λόγοι των εφέσεων με τους οποίους οι εκκαλούντες παραπονούνται ότι εσφαλμένα το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δεν απέρριψε την αγωγή ως απαράδεκτη λόγω αοριστίας διότι σε αυτή η ενάγουσα στηρίζει την απαίτησή της σωρευτικά στις διατάξεις των άρθρων 361, 362 και 363 του ΠΚ, αν και αυτές δεν σωρεύεται και διότι η ενάγουσα δεν εκθέτει με σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά που θεμελιώνουν την αξίωσή τη αλλά τα εκθέτει σκόρπια και ελλιπώς, πρέπει να απορριφθούν ως ουσιαστικά αβάσιμοι.
Από την εκτίμηση των υπ’ αριθμ. …../31.10.2016 και …../31.10.2016 ενόρκων βεβαιώσεων των μαρτύρων …….. και …….. αντίστοιχα, που κατέθεσαν ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά με επιμέλεια των εναγομένων, για τις οποίες τόσο η ενάγουσα όσο και το προσθέτως παρεμβαίνον κλήθηκαν νόμιμα και εμπρόθεσμα προ δυο τουλάχιστον εργάσιμων ημερών κατ’ άρθρο 422 παρ. 1 του ΚΠολΔ (υπ’ αριθμ. ……/25.10.2016 και …./25.10.2016 εκθέσεις επίδοσης του αρμόδιου δικαστικού επιμελητή στο Εφετείο Πειραιά ………) και όλων των εγγράφων που οι διάδικοι προσκομίζουν και επικαλούνται είτε ως άμεσα αποδεικτικά μέσα είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. …./…/2016 με ημερομηνία 21/6/2016 ανακοίνωσή του το Κέντρο Επιμόρφωσης Στελεχών Εμπορικού Ναυτικού Πλοιάρχων (ΚΕΣΕΝ) του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προσλάβει για την κάλυψη των αναγκών του εκπαιδευτικού έτους 2016 – 2017 ωρομίσθιους καθηγητές, μεταξύ των οποίων ένα ιατρό για το ειδικό μάθημα της Ιατρικής Μέριμνας επί Πλοίου. Για τη θέση αυτή έθεσε υποψηφιότητα μεταξύ άλλων και η ενάγουσα, η οποία είναι ιατρός από το Νοέμβριο του έτους 2000, έχοντας αποκτήσει την ειδικότητα του εδικού παθολόγου με μετεκπαίδευση στο σακχαρώδη διαβήτη, η οποία είχε και το Φεβρουάριο του έτους 2014 προσληφθεί στο ΚΕΣΕΝ ως καθηγήτρια δημόσιας ναυτικής εκπαίδευσης για το ίδιο μάθημα. Η αρμόδια Τριμελής Επιτροπή Πρόσληψης Προσωπικού έκρινε με απόφασή της ως κατάλληλο για την κάλυψη της θέσης αυτής άλλο ιατρό και όχι την ενάγουσα, με αποτέλεσμα η τελευταία να υποβάλει κατά της απόφασης αυτής την από 26/8/2015 ένστασή της ισχυριζόμενη ότι τα δικά της τυπικά και ουσιαστικά προσόντα υπερτερούν σε σχέση με αυτά του ήδη επιλεχθέντος ιατρού. Η ένσταση αυτή έγινε δεκτή με το από 24/9/2015 πρακτικό της Τριμελούς Επιτροπής και με την υπ’ αριθμ. πρωτ. ……/2015 με ημερομηνία 1/10/2015 απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής αποφασίστηκε η πρόσληψη της ενάγουσας για την κάλυψη της συγκεκριμένης θέσης. Η καθυστέρηση όμως στην πλήρωση της θέσης αυτής είχε ως επακόλουθο τα ειδικά σχολεία του ΚΕΣΕΝ για το μάθημα αυτό να έχουν διακοπεί από τον Ιούνιο του έτους 2015 και ήδη έως το διορισμό της ενάγουσας να έχουν χαθεί τα μαθήματα και οι εξετάσεις ολόκληρου του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η ανανέωση του πιστοποιητικού «Ιατρική Μέριμνα Επί Πλοίου», το οποίο ήταν απαραίτητο για την ναυτολόγηση των πλοιάρχων του Εμπορικού Ναυτικού. Η διαμορφωθείσα κατάσταση είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στους ενδιαφερόμενους πλοιάρχους διότι δεν μπορούσαν να εργαστούν, ούτε γνώριζαν πότε θα έχουν τη δυνατότητα να εφοδιαστούν με το εν λόγω πιστοποιητικό και να υφίστανται μεγάλη ψυχολογική πίεση, αφού ανατρεπόταν ο επαγγελματικός προγραμματισμός τους. Για το λόγο αυτό οι πλοίαρχοι εξέφραζαν καθημερινά παράπονα προς το ΚΕΣΕΝ και συγχρόνως κατέφευγαν και στο προσθέτως παρεμβαίνον συνδικαλιστικό τους σωματείο και κυρίως στους εναγόμενους, καλώντας τους ως εκτελεστικά όργανα αυτού να προβούν στις δέουσες ενέργειες ώστε να εξευρεθεί άμεση λύση στο πρόβλημά τους. Έτσι, την 2/10/2015, επόμενη του διορισμού της ημέρα, ο Διευθυντής Σπουδών του ΚΕΣΕΝ, ………, επικοινώνησε με την ενάγουσα, την ενημέρωσε για την ευόδωση της ένστασής της και για το διορισμό της και της ζήτησε να οριστούν έκτακτα ειδικά σχολεία σχετικά με το μάθημά της ώστε να απεμπλακούν σταδιακά όλοι οι πλοίαρχοι που ανέμεναν τη χορήγηση ή την ανανέωση του σχετικού πιστοποιητικού. Εκείνη αρνήθηκε και επισήμανε στο Διευθυντή Σπουδών του ΚΕΣΕΝ ότι τα σχολεία θα γίνουν σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό που είχε οριστεί, αρχής γενομένης από την ημερομηνία 22/10/2015. Ο …….. ενημέρωσε αυθημερόν τους εναγόμενους, με την ως άνω ιδιότητά τους, για την άρνηση της ενάγουσας και εκείνοι για την προάσπιση των επαγγελματικών συμφερόντων των μελών του προσθέτως παρεμβαίνοντος πλοιάρχων και προκειμένου να ασκήσουν πίεση στους πολιτικούς προϊστάμενούς τους για να κινηθούν ταχύτερα και αποτελεσματικά οι διαδικασίες απεγκλωβισμού των πλοιάρχων, απέστειλαν την ίδια ημέρα στον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής την υπ’ αριθμ. πρωτ. …../2.10.2015 επιστολή τους, στην πρώτη παράγραφο της οποίας προσδιορίζουν το σκοπό της επιστολής τους που είναι να σκιαγραφήσουν τα άμεσα προβλήματα της ναυτικής εκπαίδευσης, ένα από τα σημαντικότερα των οποίων είναι η καθυστερημένη πρόσληψη των ωρομίσθιων καθηγητών, με συνέπεια να παρουσιάζει δυσλειτουργία η Δημόσια Ναυτική Εκπαίδευση, καλώντας τον Υπουργό να ενεργήσει για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Στη συνέχεια και στην τέταρτη παράγραφο της επιστολής ανέφεραν ότι: «Η ιατρός που επαναπροσλήφθηκε μετά από ένα μήνα δεν έχει τη «διάθεση» να εξυπηρετήσει τους συναδέλφους που έχουν συσσωρευτεί λόγω της καθυστερημένης πρόσληψής της». Η ενάγουσα ισχυρίζεται, ότι οι εναγόμενοι με τη φράση αυτή, που συμπεριέλαβαν στην επίδικη επιστολή τους, την οποία συνέταξαν και απέστειλαν στον Υπουργό πριν από την πρόσληψη της και συνεπώς είναι ψευδής και οι ίδιοι τελούσαν εν γνώσει του ψεύδους, την έθιξαν προσωπικά και επαγγελματικά, διότι την παρουσίασαν ότι κωλυσιεργεί και εμποδίζει την ομαλή λειτουργία του ΚΕΣΕΝ, την εμφάνιζαν ράθυμη και απρόθυμη και ότι επιδεικνύει έλλειψη συνεργασίας, ευελιξίας και διάθεσης εξυπηρέτησης των πλοιάρχων, αν και πολύ καλά γνώριζαν, διότι τους είχε ενημερώσει ο ………., ότι ήδη από την 2/5/2015 αντιλαμβανόμενη το μέγεθος του προβλήματος που είχε δημιουργήσει η καθυστερημένη πρόσληψη της δέχθηκε να προσδιοριστούν εμβόλιμες εξετάσεις τις ημερομηνίες 9, 13 και 16 Οκτωβρίου, πλην όμως ο ισχυρισμός αυτός δεν αποδεικνύεται βάσιμος. Τούτο, διότι τα όσα ισχυρίστηκαν οι εναγόμενοι με την ως άνω φράση, την οποία συμπεριέλαβαν στην επιστολή τους ως ένα μέρος του γενικότερου προβλήματος δυσλειτουργίας της δημόσιας ναυτικής εκπαίδευσης, με σκοπό να καταδείξουν και να γνωστοποιήσουν και στον αρμόδιο Υπουργό την προοδευτικά αυξανόμενη απαξίωση του ΚΕΣΕΝ, δεν ήταν ψευδή, διότι πράγματι, η ενάγουσα δεν δέχθηκε καταρχήν και κατά την τηλεφωνική επικοινωνία της με τον ……… την 2/10/2015 να οριστούν εμβόλιμα μαθήματα πλην των ήδη ορισθέντων. Στη συγκεκριμένη αυτή άρνηση της ενάγουσας αναφέρεται η έλλειψη «διάθεσής» της να εξυπηρετήσει τους πλοιάρχους και όχι σε προηγούμενη απροθυμία της να προσφέρει τις υπηρεσίες της και να συνδράμει στην αποτελεσματική λειτουργία του ΚΕΣΕΝ, όπως η ενάγουσα αβάσιμα διατείνεται. Η τότε άρνηση της ενάγουσας αποδεικνύεται όχι μόνο από την ένορκη βεβαίωση του . …., ο οποίος ρητά κατέθεσε, ότι αν και πρότεινε στην ενάγουσα, με την ιδιότητα του Διευθυντή Σπουδών του ΚΕΣΕΝ, να προγραμματίσουν εμβόλιμα ειδικά σχολεία για την αποσυμφόρηση των ενδιαφερόμενων πλοιάρχων εκείνη αρνήθηκε και ότι εκείνος μετέφερε στους εναγόμενους την έλλειψη «διάθεσης» της ενάγουσας. Αποδεικνύεται έτι περαιτέρω και από το ηλεκτρονικό μήνυμα που η ενάγουσα έστειλε μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) την επόμενη ημέρα (3/5/2015) στο Διοικητή του ΚΕΣΕΝ Αντιπλοίαρχο Λ.Σ. ………. με το εξής περιεχόμενο: «Σε συνέχεια της τηλεφωνικής µας συνοµιλίας σας ενηµερώνω ότι βρίσκοµαι εκτός Αθηνών σε επαγγελµατικό ταξίδι και δυστυχώς θα επιστρέψω Δευτέρα απόγευµα. Ως εκ τούτου από το ΚΕΣΕΝ θα περάσω την Τετάρτη το µεσηµέρι για την υπογραφή της σύµβασης. Εξάλλου το πρώτο προγραµµατισµένο σχολείο αρχίζει την Πέµπτη(??) 22/10/15, εποµένως υπάρχει αρκετός χρόνος». Από την προσεκτική μελέτη του εν λόγω μηνύματος αναδεικνύεται η αγωνιώδης προσπάθεια του Διοικητή του ΚΕΣΕΝ για την όσο το δυνατόν ταχύτερη υπογραφή της σύμβασης πρόσληψης της ενάγουσας, αφού σαφώς η ενάγουσα τον ενημερώνει ότι πριν από την Τετάρτη (7/10/2015) δεν θα μπορεί λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεών της να υπογράψει τη σύμβαση και τον καθησυχάζει τονίζοντάς του ότι έως το πρώτο προγραμματισμένο μάθημα υπάρχει καιρός για την υπογραφή της σύμβασης. Καταρχάς, αν την 2/5/2015 η ενάγουσα είχε ήδη συμφωνήσει να πραγματοποιήσει τις εμβόλιμες εξετάσεις, δεν θα τόνιζε στο ανωτέρω ηλεκτρονικό μήνυμά της ότι έως την 22/10/2015 υπήρχε χρόνος για την υπογραφή της σύμβασης, αλλά θα γνωστοποιούσε την ετοιμότητά της για την άμεση υπογραφή της σύμβασης, διότι είναι αυτονόητο ότι οι εμβόλιμες εξετάσεις δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν από την ενάγουσα, αν δεν είχε προηγουμένως ολοκληρωθεί και τυπικά η πρόσληψη της. Επίσης μην αποδεικνυόμενης οποιασδήποτε εμπάθειας ή πρόθεσης αντιδικίας με την ενάγουσα, οι εναγόμενοι δεν είχαν κανένα λόγο να συμπεριλάβουν την επίμαχη φράση στην επιστολή τους, εάν γνώριζαν ότι η ενάγουσα απεδέχθη το αγωνιώδες αίτημα όλων των πλοιάρχων, που ανέμεναν τη λήψη ή την ανανέωση του πιστοποιητικού και μεταφέρθηκε στην ενάγουσα από το Διευθυντή Σπουδών του ΚΕΣΕΝ, να οριστούν εμβόλιμα μαθήματα. Πολύ δε περισσότερο που η έλλειψη «διάθεσης» δεν μπορεί να ερμηνευτεί ότι αφορά το χρόνο προ της πρόσληψη της, όπως ισχυρίζεται η ενάγουσα, διότι πολύ καλά γνώριζαν ότι έως την έκδοση της απόφασης επί της ένστασής της και της υπουργικής απόφασης για την πρόσληψή της η τελευταία δεν είχε νομικά τη δυνατότητα να παρέχει οποιαδήποτε υπηρεσία της στο ΚΕΣΕΝ. Μην υπάρχοντος λοιπόν, ισχυρισμού ή διάδοσης ψευδούς γεγονότος σε βάρος της ενάγουσας ή έκφρασης γνώμης κρίσης και χαρακτηρισμού που να σχετίζεται με τέτοιο γεγονός (ψευδές) και πολύ περισσότερο μη έχοντες οι συντάκτες της επιστολής την παραμικρή αμφιβολία για την ακρίβεια των στοιχείων αυτών και κατά μείζονα λόγο γνώση της αναλήθειάς τους, ώστε να τίθεται ζήτημα ύπαρξης πρόθεσης μέσω της δημοσίευσής τους να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη της ενάγουσας και να προσβάλλουν παράνομα την προσωπικότητά της δεν στοιχειοθετείται εξ υποκειμένου και αντικειμένου η άδικη πράξη της συκοφαντικής δυσφήμησης (άρθρο 363 του ΠΚ). Περαιτέρω, από το ίδιο ως άνω αποδεικτικό υλικό, σε συνδυασμό και με τον τρόπο διατύπωσης της επίδικης φράσης δεν προκύπτει ούτε σκοπός εξύβρισης της ενάγουσας, αφού με τη δημοσίευση ολόκληρης της επιστολής από μέρους των εναγομένων με την ιδιότητα των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των πλοιάρχων, επιδιώχθηκε η ενημέρωση του Υπουργού για τη διαφαινόμενη εν γένει δυσλειτουργία του ΚΕΣΕΝ, επιδιώκοντας να δημοσιοποιηθεί και να καταστεί ευρύτερα γνωστή η αρνητική επίδραση που έχει αυτή στην επαγγελματική πορεία των μελών του προσθέτως παρεμβαίνοντος. Προς τούτο επέλεξαν κατ’ απόλυτη κρίση την συγκεκριμένη επιστολή, η οποία δημοσιεύτηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του προσθέτως παρεμβαίνοντος, όπως είχαν υποχρέωση ως εκτελεστικά όργανα του συνδικαλιστικού ναυτεργατικού σωματείου, οι οποίοι εκ του καταστατικού του οφείλουν να ενεργούν οτιδήποτε χρειάζεται για την προώθηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μελών του. Και μπορεί μεν η επίμαχη φράση να εμπεριέχει έκφραση δυσθυμίας και δυσαρέσκειας και προς το πρόσωπο της ενάγουσας, όταν πληροφορήθηκαν ότι ούτε και τότε θα αντιμετωπιζόταν άμεσα το πρόβλημα των μελών του προσθέτως παρεμβαίνοντος, πλην όμως δεν συνιστούν δυσφημιστικά γεγονότα προσβλητικά της προσωπικότητας της ενάγουσας και δεν υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο προς πραγμάτωση του σκοπού της άσκησης του δικαιώματος των εναγομένων, οι δε τελευταίοι ενήργησαν καλόπιστα κατά την ενάσκηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος των συνδικαλιστικών εκπρόσωπων των ενδιαφερόμενων και θιγόμενων από τη διαμορφωθείσα κατάσταση, στο πλαίσιο του δικαιολογημένου συνδικαλιστικού ενδιαφέροντος και της νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης που πηγάζει από τις διατάξεις του ν. 330/1976 (ο οποίος εξακολουθεί να εφαρμόζεται στα ναυτεργατικά σωματεία, κατ’ άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 1264/2012) και του Συντάγματος. Η έλλειψη οποιασδήποτε υπαιτιότητας των εναγομένων αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, αφού η ενάγουσα προσλήφθηκε στο ΚΕΣΕΝ και κατάρτισε την 6/10/2015 με το Διοικητή του την σύμβαση μίσθωσης εργασίας ΙΔ ορισμένου χρόνου ως ωρομίσθια καθηγήτρια της Δημόσιας Ναυτικής εκπαίδευσης, οπότε, προφανώς, απεδέχθη τελικά την εκ νέου πρόταση των αρμόδιων οργάνων του ΚΕΣΕΝ να πραγματοποιηθούν εμβόλιμες επανεξετάσεις την 9, 13 και 16 Οκτωβρίου, την επόμενη ημέρα (7/10/2015) συνέταξαν και ανάρτησαν στην επίσημη ιστοσελίδα του προσθέτως παρεμβαίνοντος και απέστειλαν για δημοσίευση και σε διάφορες άλλες ενημερωτικές ιστοσελίδες (……….. κ.λ.π.) δελτίο τύπου με το ακόλουθο περιεχόμενο: «Με ιδιαίτερη χαρά πληροφορηθήκαμε πως το πρόβληµα που είχε δηµιουργηθεί µε την ανανέωση των πιστοποιητικών Ιατρικής Μέριµνας, αποκατεστάθη. Τα σχετικά τµήµατα στο ΚΕΣΕΝ ξεκινούν την 9η Οκτωβρίου 2015. Έτσι προφανώς θα σταµατήσει η ταλαιπωρία των συναδέλφων µας. Ευχαριστούµε ιδιαίτερα την ιατρό (που προσελήφθη) και της ευχόµαστε καλή επιτυχία στο έργο της». Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη κατ’ ουσία η προβληθείσα από τους εναγομένους στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο ένσταση, την οποία επαναφέρουν και στην παρούσα δίκη, στηριζόμενη στη διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του ΠΚ. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που με την προσβαλλόμενη απόφασή του έκρινε ότι τα ισχυριζόμενα στην επίμαχη φράση των εναγόμενων είναι ψευδή και οι εναγόμενοι τελούσαν εν γνώσει του ψεύδους και επομένως διέπραξαν το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης και έθιξαν την τιμή και υπόληψη της ενάγουσας στην οποία επιδίκασε χρηματική ικανοποίηση ως ηθική βλάβη, απορρίπτοντας την προβαλλόμενη από τους εναγόμενους ένσταση της άρσης του άδικου χαρακτήρα της πράξης τους με βάση τη διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του ΠΚ, εσφαλμένα εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις και πρέπει ο δεύτερος λόγος των εφέσεων με το οποίο οι εκκαλούντες παραπονούνται ότι εσφαλμένα το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δεν δέχθηκε τους ισχυρισμούς τους ότι η επίμαχη φράση αναφερόταν σε αληθινά πραγματικά περιστατικά και ο τρίτος λόγος των εφέσεων με τον οποίο οι εκκαλούντες παραπονούνται ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο εσφαλμένα δεν δέχθηκε την στηριζόμενη στη διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του ΠΚ ένσταση, πρέπει να γίνουν δεκτοί και ως ουσιαστικά βάσιμοι.
Κατόπιν αυτών, πρέπει οι εφέσεις να γίνουν δεκτές ως ουσιαστικά βάσιμες και να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση. Ακολούθως, πρέπει, αφού κρατηθεί η υπόθεση από το παρόν Δικαστήριο (άρθρο 535 παρ. 1 ΚΠολΔ), να ερευνηθεί η αγωγή και η πρόσθετη παρέμβαση και η μεν πρόσθετη παρέμβαση να γίνει δεκτή, η δε αγωγή ν’ απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη. Τα δικαστικά έξοδα των εκκαλούντων – εναγόμενων και προσθέτως παρεμβαίνοντος και για τους δυο βαθμούς δικαιοδοσίας πρέπει επιβληθούν σε βάρος της εφεσίβλητης – ενάγουσας λόγω της ήττας της (άρθρα 176, 182 παρ. 1, 183 του ΚΠολΔ). Τέλος πρέπει να διαταθεί η επιστροφή του παραβόλου για την άσκηση των εφέσεων στους εκκαλούντες λόγω της νίκης τους (άρθρο 495 παρ. 3 του ΚΠολΔ)
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ τις από 27/4/2017 με αριθμό έκθεση κατάθεσης ………/2017 και από 26/4/2017 με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………/2017 εφέσεις κατ’ αντιμωλία των διαδίκων.
ΔΕΧΕΤΑΙ τις εφέσεις τυπικά και κατ’ ουσίαν.
ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΙ την υπ’ αριθμ. 804/2017 οριστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η οποία εκδόθηκε κατά την τακτική διαδικασία.
ΚΡΑΤΕΙ την υπόθεση και δικάζει επί της από 23/6/2016 αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………/2016 αγωγής και της από 29/7/2016 με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ……../2016 πρόσθετης παρέμβασης.
ΔΕΧΕΤΑΙ την πρόσθετη παρέμβαση.
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την αγωγή.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ σε βάρος της ενάγουσας τη δικαστική δαπάνη των εναγόμενων και του προσθέτως παρεμβαίνοντος και για τους δυο βαθμούς δικαιοδοσίας την οποία ορίζει στο ποσό των χιλίων (1.000) ευρώ.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε στον Πειραιά την 12η Απριλίου 2019.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Και αντ΄ αυτής,
ευρισκομένης σε
αναρρωτική άδεια
η αρχαιότερη της
συνθέσεως Εφέτης,
Χρυσούλα Πλατιά.
Δημοσιεύθηκε δε στο ακροατήριο του παρόντος Δικαστηρίου, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση αυτού, στις 21 Ιουνίου 2019, με άλλη σύνθεση, κωλυομένης της Προέδρου Εφετών, Αικατερίνης Νομικού, η οποία βρίσκεται σε αναρρωτική άδεια, αποτελουμένη από τους Δικαστές, Χρυσούλα Πλατιά, Προεδρεύουσα Εφέτη, Παρασκευή Μπερσή και Ιωάννη Γερωνυμάκη, Εφέτες, και με Γραμματέα τη Γεωργία Λογοθέτη, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων τους δικηγόρων.
Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ