ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αριθμός απόφασης 640 /2019
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τη Δικαστή Αγγελική Δέτση, Εφέτη, που ορίστηκε από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς, και τη γραμματέα Κ.Δ..
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση από 27-3-2017 (αρ. κατάθ…………./2017) έφεση των ηττηθέντων εναγομένων κατά της με αρ. 406/2017 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά, που δίκασε αντιμωλία των διαδίκων, με την ειδική διαδικασία των περιουσιακών διαφορών, την από 24-6-2016 (με αρ. κατάθ. ………./2016) αγωγή, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 495, 499, 511, 513 § 1β, 516, 517, 518 § 1 ΚΠολΔ), καθόσον το δικόγραφο της κατατέθηκε στην γραμματεία του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου στις 28-3-2017, εντός δηλαδή, της τριακονθήμερης προθεσμίας από την επίδοση της εκκαλουμένης απόφασης, που έλαβε χώρα στις 7-3-2017 (βλ. σημείωση του δικαστικού επιμελητή ………. επί αντιγράφου της εκκαλουμένης απόφασης). Νόμιμα και αρμόδια φέρεται προς εκδίκαση στο Δικαστήριο αυτό, κατ’ άρθρο 19 ΚΠολΔ, με την από 16-1-2018 (αρ. κατάθ. ………../2018) κλήση των εκκαλούντων μετά την ματαίωσή της συζήτησής της κατά τη δικάσιμο της 7ης-12-2017. Πρέπει, επομένως, αφού για το παραδεκτό της άσκησής της έχει κατατεθεί από τους εκκαλούντες το απαιτούμενο παράβολο δημοσίου (άρθρο 495 § 3 ΚΠολΔ), να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς τη βασιμότητα των λόγων της, μέσα στα όρια του μεταβιβαστικού αποτελέσματος, κατά την ίδια διαδικασία (άρθρα 522 και 533 ΚΠολΔ). Επίσης, παραδεκτά ασκούνται με το από 23-10-2018 (αρ. κατάθ…………/2018) χωριστό δικόγραφο οι πρόσθετοι λόγοι έφεσης, οι οποίοι επιδόθηκαν στην εφεσίβλητη, κατ’ άρθρο 591 § 1 ζ ΚΠολΔ, όπως ισχύει μετά τον Ν. 4335/2015, τουλάχιστον 8 ημέρες πριν τη συζήτηση της ένδικης έφεσης (βλ. με αρ. …./5-11-2018 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Αθηνών ………..) και οι οποίοι συνέχονται αναγκαστικά με τα κεφάλαια της απόφασης, που προσβάλλονται με την έφεση (άρθρο 520 § 2 ΚΠολΔ), πρέπει δε να συνεκδικαστούν με αυτήν λόγω της μεταξύ τους συνάφειας (άρθρο 246 ΚΠολΔ).
Με την ένδικη αγωγή της, που άσκησε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η ενάγουσα, ήδη εφεσίβλητη, ιστορούσε ότι, δυνάμει των αναφερόμενων συμβολαιογραφικών τίτλων τόσο η ίδια όσο και οι εναγόμενοι είναι κύριοι των περιγραφόμενων οριζόντιων ιδιοκτησιών, που βρίσκονται σε τριώροφη πολυκατοικία επί της οδού ………., στον Πειραιά. Ότι δυνάμει της υπ’ αρ. …./1972 πράξης του συμβολαιογράφου Αθηνών ………, νόμιμα μεταγεγραμμένης, η ως άνω οικοδομή υπήχθη στις διατάξεις του Ν. 3741/1929 και των άρθρων 1002 και 1117 ΑΚ και ορίστηκε ότι ο χώρος του δώματος, ο οποίος σήμερα υπέρκειται της οροφής του τρίτου υπέρ το ισόγειο ορόφου της εν λόγω οικοδομής, θα είναι κοινόχρηστος και κοινόκτητος. Ότι όταν ανοικοδομήθηκε ο τρίτος όροφος δεν κατασκευάστηκε σύστημα θερμομόνωσης και υγρομόνωσης στο χώρο του δώματος, με αποτέλεσμα να εμφανισθεί προοδευτικά έντονη υγρασία τόσο στο ίδιο το δώμα όσο και στο εσωτερικό του διαμερίσματος του τρίτου ορόφου, που της ανήκει, σε τέτοιο βαθμό ώστε να καθίσταται προβληματική η διαβίωση εντός αυτού. Ότι επιχείρησε με τεχνικό συνεργείο να εκτελέσει εργασίες μόνωσης στο δώμα, πλην όμως οι εναγόμενοι την εμπόδισαν να το πράξει και αρνούνται να συναινέσουν στην εκτέλεση τους, αν και είναι αναγκαίες για την αποκατάσταση του προβλήματος της οικοδομής. Ζητούσε δε να της επιτραπεί να εκτελέσει στον χώρο του δαπέδου του δώματος της ανωτέρω οικοδομής τις αναλυτικά αναφερόμενες στην αγωγή εργασίες εξωτερικής μόνωσης (θερμομόνωσης –στεγανοποίησης), να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να ανέχονται την εκτέλεση αυτών των εργασιών και να παραλείπουν ο,τιδήποτε τις εμποδίζει, με την απειλή χρηματικής ποινής 3.000 ευρώ και προσωπικής κράτησης ενός έτους σε βάρος εκάστου, να κηρυχθεί η απόφαση προσωρινά εκτελεστή και να καταδικαστούν οι τελευταίοι στα δικαστικά της έξοδα. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την εκκαλουμένη απόφασή του, αφού έκρινε την αγωγή ορισμένη και νόμιμη, την δέχτηκε και ως ουσία βάσιμη και υποχρέωσε τους εναγόμενους να μην παρεμποδίσουν την εκτέλεση στη ταράτσα της εν λόγω πολυκατοικίας τις αναφερόμενες στο σκεπτικό της τεχνικές εργασίες, με την απειλή προσωπικής κράτησης δύο μηνών και χρηματικής ποινής 1.000 ευρώ σε καθένα για κάθε παραβίαση της υποχρέωσής τους αυτής. Κατά της παραπάνω απόφασης παραπονούνται οι εναγόμενοι, ήδη εκκαλούντες, με τους λόγους της ένδικης έφεσής τους και τους πρόσθετους λόγους, οι οποίοι, ορθώς εκτιμώμενοι από το Δικαστήριο, ανάγονται σε πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων.
Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1002 και 1117 του ΑΚ και των άρθρων 1, 2 § 1, 3, 4 § 1, 5 και 13 του Ν. 3741/1929 «περί ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους», που διατηρήθηκαν σε ισχύ και μετά την εισαγωγή του ΑΚ με το άρθρο 54 του ΕισΝΑΚ, συνάγεται σαφώς ότι επί οριζόντιας ιδιοκτησίας ιδρύεται κυρίως μεν χωριστή (διαιρεμένη) κυριότητα σε όροφο οικοδομής ή διαμέρισμα ορόφου, παρεπομένως δε και αναγκαστική συγκυριότητα, που αποκτάται αυτοδικαίως κατ’ ανάλογη μερίδα στα μέρη του όλου ακινήτου, τα οποία χρησιμεύουν σε κοινή από όλους τους οροφοκτήτες χρήση. Ο προσδιορισμός των κοινόκτητων και κοινόχρηστων αυτών μερών γίνεται είτε με τη συστατική της οροφοκτησίας σύμβαση είτε με ιδιαίτερες συμφωνίες μεταξύ όλων των οροφοκτητών (ΑΠ 462/2017, ΑΠ 1633/2003 ΝΟΜΟΣ). Επίσης, από τις ίδιες ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι, οι συνιδιοκτήτες κοινής οικοδομής, η οποία υπάγεται στο καθεστώς του νόμου αυτού, μπορούν να ρυθμίσουν ελεύθερα με σύμβαση, που καταρτίζεται με την σύμπραξη όλων, διά συμβολαιογραφικού εγγράφου που μεταγράφεται, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, τόσο ως προς τα αναγκαστικά αδιαίρετα (κοινά) μέρη της οικοδομής, όσο και ως προς τις χωριστές οριζόντιες ιδιοκτησίες κατ’ ορόφους ή διαμερίσματα ορόφων και μάλιστα κατά παρέκκλιση από τις ενδοτικού δικαίου διατάξεις του ανωτέρω νόμου και του αστικού κώδικα. Στην περίπτωση αυτή οι κατά τον τρόπο αυτό δημιουργούμενοι περιορισμοί της κυριότητας έχουν το χαρακτήρα δουλείας και δεσμεύουν και τους διαδόχους των εξαρχής συμβληθέντων ή εκείνων που προσχώρησαν μεταγενεστέρως στον καταρτισθέντα με τη σύμβαση κανονισμό. Συνεπώς, με τον κανονισμό εγκύρως καθιερώνονται περιορισμοί και απαγορεύσεις στη χρήση των ανωτέρω πραγμάτων και πέραν των αναφερομένων στο άρθρο 3 του ανωτέρω νόμου. Κατ’ ακολουθία τούτων, αν με κάποιο όρο απαγορεύεται στους συνιδιοκτήτες η ενέργεια μεταβολών σε κάθε περίπτωση ή ορισμένη χρήση των πραγμάτων αυτών, η απαγόρευση ισχύει και όταν από την απαγορευμένη πράξη δεν παραβλάπτεται η χρήση ούτε θίγονται τα δικαιώματα των άλλων συνιδιοκτητών τους ή του όλου οικοδομήματος, ούτε μεταβάλλεται ο συνήθης προορισμός του. Έτσι δεν απαιτείται στη συγκεκριμένη περίπτωση η έρευνα, αν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις του νόμου, για να κριθεί αν έλαβε χώρα ανεπίτρεπτη, ως αντικείμενη στον κανονισμό, ενέργεια συνιδιοκτήτου (ΑΠ 968/1997). Αντιθέτως, αν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών αναφορικά με τον τρόπο χρήσεως των διηρημένων ιδιοκτησιών και των εξ αδιαιρέτου μερών της οικοδομής, καθένας από τους συνιδιοκτήτες έχει όλα τα δικαιώματα που ανήκουν στον κύριο, εφόσον όμως η άσκηση αυτών δεν παραβλάπτει τη χρήση των άλλων ιδιοκτητών ή δεν μειώνει την ασφάλεια αυτών ή του οικοδομήματος. Έτσι, δικαιούται σε απόλυτη χρήση του ορόφου ή του διαμερίσματός του και των κοινών πραγμάτων και μπορεί να επιχειρήσει μεταβολές ή προσθήκες στο διαμέρισμά του και στα αδιαιρέτως κοινά μέρη του οικοδομήματος, καθώς και να προβαίνει στην επισκευή ή ανανέωση αυτών, υπό τον όρο να μη βλάπτει τα δικαιώματα των λοιπών συνιδιοκτητών, να μη μεταβάλλει το συνήθη προορισμό και τη χρήση αυτών και να μη παραβλάπτει τη χρήση των άλλων ιδιοκτητών, ούτε να μειώνει την ασφάλεια αυτών ή του οικοδομήματος, λαμβανομένης υπόψη της καλής πίστης καθώς και των χρηστών ηθών (ΑΠ 70/2019 ΝΟΜΟΣ). Από τα παραπάνω συνάγονται, συνεπώς, τα εξής: α) Κάθε συνιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να προβαίνει στην ενέργεια επισκευής και συντήρησης των κοινών μερών και εγκαταστάσεων της οικοδομής. β) Κάθε συνιδιοκτήτης δικαιούται να προβαίνει στην ενέργεια μεταβολών ή προσθηκών στα κοινά μέρη της οικοδομής, με την προϋπόθεση ότι από αυτές δεν θα παραβλάπτεται η χρήση των άλλων ιδιοκτητών και γενικότερα δεν θα παραβλάπτονται τα δικαιώματα των άλλων ιδιοκτητών και δεν θα μειώνεται από αυτές η ασφάλεια των υπόλοιπων συνιδιοκτητών ή του οικοδομήματος και δεν θα μεταβάλλεται ο συνηθισμένος προορισμός του πράγματος (ΑΠ 1300/2014 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1077/2001 ΕλΔνη 2003.484, ΕΛαρ 97/2012 ΝΟΜΟΣ, Π. Κωνσταντόπουλος: Η οροφοκτησία εν Ελλάδι, σελ. 251, 252). Ως επισκευή του κοινού θεωρείται η επιδιόρθωση και αποκατάσταση της ζημίας ή φθοράς του κοινού πράγματος, η οποία (φθορά) προέρχεται είτε από την πάροδο του χρόνου είτε από τη συνήθη χρήση του πράγματος είτε από τυχαία χειροτέρευση αυτού, όχι όμως και από υπαιτιότητα κάποιου συνιδιοκτήτη, η οποία έχει ως στόχο την επαναφορά του πράγματος στην προηγούμενη κατάσταση του. Ως συντήρηση του κοινού θεωρείται η διατήρηση του πράγματος σε τέτοια κατάσταση, ώστε αυτό κάθε στιγμή να εκπληρώνει τον, από την κατασκευή του, προορισμό του, ο οποίος ανταποκρίνεται στις ανάγκες της συνιδιοκτησίας. Ως μεταβολή του κοινού ή προσθήκη σ` αυτό νοείται η βελτίωση του για την πλέον αποδοτική του χρήση, υπέρ όλων των συνιδιοκτητών και για το γενικό όφελος όλης της συνιδιοκτησίας (ΑΠ 835/1998 ΝοΒ 2000.31, ΕΘρ 61/2015 ΝΟΜΟΣ, ΕΘ 1909/2004 Αρμ. 2005.231, ΕΘ 1978/2003 Αρμ. 2004.1407, Φ. Τσετσέκου, Οριζόντια και κάθετη ιδιοκτησία, έκδοση Γ’, σελ. 208-211). Είναι προφανές ότι η ύπαρξη των προϋποθέσεων για την ανάγκη της επισκευής ή συντήρησης του κοινού πράγματος είναι ορατή και ευδιάκριτη, ενώ η ύπαρξη των προϋποθέσεων για το επιτρεπτό μεταβολών ή προσθηκών στο κοινό είναι ζήτημα πραγματικό και συνδέεται με την κάθε επιμέρους περίπτωση ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες της οροφοκτησίας, τις επιμέρους ανάγκες των διαιρετών ιδιοκτησιών και το σκοπό που εξυπηρετεί το κοινό μέρος που υφίσταται μεταβολή (ΕΑ 8349/2006 ΝΟΜΟΣ). Σε περίπτωση που αμφισβητούνται τα δικαιώματα αυτά του ιδιοκτήτη ορόφου προς χρήση της ιδιοκτησίας του και των κοινοχρήστων μερών της οικοδομής εκ μέρους άλλου ιδιοκτήτου ορόφου, αυτός έχει έννομο συμφέρον να ζητήσει να αναγνωρισθεί το δικαίωμά του αυτό και να υποχρεωθεί ο εναντιούμενος οροφοκτήτης να ανέχεται τη χρήση που αμφισβητεί με απειλή των μέσων που προβλέπει το άρθρο 947 § 1 ΚΠολΔ (ΑΠ 36/2005 ΕλΔνη 2005.1465). Τέλος, προκειμένου περί διαφοράς μεταξύ ιδιοκτητών χωριστών (οριζόντιων ή κάθετων) ιδιοκτησιών οικοδομής που έχει υπαχθεί στο σύστημα της χωριστής ιδιοκτησίας (οριζόντιας ή κάθετης), απαραίτητα στοιχεία της αντίστοιχης αγωγής είναι: α) η ιδιότητα του διαδίκου ενάγοντος ή εναγομένου ως κυρίου οριζόντιας ιδιοκτησίας, β) η προέλευση από τον νόμο ή από τη σύμβαση του δικαιώματος ή της αξιώσεως, των οποίων ζητείται η ικανοποίηση και εάν αυτά απορρέουν από τη σύμβαση, κυρίως από την πράξη συστάσεως οριζόντιας ιδιοκτησίας και τον κανονισμό της οικοδομής, θα πρέπει να αναφέρεται ρητά η σύμβαση αυτή και εάν έχει μεταγραφεί νόμιμα, και γ) η πρόβλεψη από την πράξη αυτή του συγκεκριμένου δικαιώματος ή της συγκεκριμένης υποχρεώσεως των συμβαλλομένων, των οποίων ζητείται η ικανοποίηση ή η αποκατάσταση και ο χρόνος και ο τρόπος που παραβιάστηκε η αντίστοιχη διάταξη της πράξεως αυτής (ΕΠατρ 979/2009, ΕΑ 316/2008, ΕΠειρ 91/2004 ΝΟΜΟΣ, ΕΑ 2351/2002 ΕΔΠ 2002.326).
Με βάση τα παραπάνω εκτεθέντα το δικόγραφο της κρινόμενης αγωγής περιέχει όλα τα απαραίτητα, κατά το άρθρο 216 ΚΠολΔ, στοιχεία για το ορισμένο αυτής, παρά τα αντίθετα υποστηριζόμενα από τους εκκαλούντες με τις προτάσεις τους ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, προσέτι δε και ο ισχυρισμός τους περί καθ’ ύλην αναρμοδιότητας του δικάσαντος πρωτοβαθμίου δικαστηρίου είναι απορριπτέος ως νόμω αβάσιμος, δεδομένου ότι, στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για διαφορά ανάμεσα σε ιδιοκτήτες διαμερισμάτων από τη σχέση της οροφοκτησίας και η οποία δεν αφορά σε κοινόχρηστες δαπάνες, αλλά ζητείται να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι σε ανοχή των ζητούμενων ενεργειών εκ μέρους της ενάγουσας επί του κοινόχρηστου δώματος. Η διάταξη δε του άρθρου 14 § 1 περ. γ’ ΚΠολΔ, σύμφωνα με την οποία στην αρμοδιότητα των ειρηνοδικείων υπάγονται «οι διαφορές ανάμεσα στους ιδιοκτήτες ορόφων ή διαμερισμάτων από τη σχέση της οροφοκτησίας και οι διαφορές ανάμεσα στους διαχειριστές ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους και στους ιδιοκτήτες ορόφων και διαμερισμάτων που αφορούν κοινόχρηστες δαπάνες, εφόσον η αξία του αντικειμένου τους δεν υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων ευρώ», έχει εφαρμογή μόνο για τις ρητά αναφερόμενες σε αυτήν περιπτώσεις, ήτοι σε διαφορές που αφορούν κοινόχρηστες δαπάνες μεταξύ των ως άνω προσώπων.
Περαιτέρω, από την επανεκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων των διαδίκων, που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου και περιλαμβάνονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης, και από όλα ανεξαιρέτως τα έγγραφα, που οι διάδικοι νόμιμα προσκομίζουν και επικαλούνται, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν είτε για άμεση απόδειξη είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που παραδεκτά προσκομίζονται το πρώτον στο Δικαστήριο αυτό (κατ’ άρθρο 529 ΚΠολΔ) μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και φωτογραφίες από το διαμέρισμα του τρίτου ορόφου της οικοδομής, η γνησιότητα των οποίων δεν αμφισβητήθηκε, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά : Ο ……….., πατέρας της ενάγουσας (ο οποίος δεν είναι διάδικος στην παρούσα δίκη) και ο πρώτος εναγόμενος, …………., αδερφός του, δυνάμει του υπ’ αρ. …../1966 συμβολαίου του συμβολαιογράφου Αθηνών ……….., νομίμως μεταγεγραμμένου στα βιβλία μεταγραφών του υποθηκοφυλακείου Πειραιά, έγιναν συγκύριοι, κατά ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου ο καθένας, ενός οικοπέδου, εκτάσεως 156 τμ., κείμενου στον Πειραιά, στη συνοικία Καμίνια, επί της οδού … αρ. ….. Το οικόπεδο με την επ’ αυτού διώροφη οικοδομή, που ανέγειραν με κοινές δαπάνες οι ανωτέρω συγκύριοι, καθώς και τη μελλοντική επέκταση της, υπήγαγαν οι παραπάνω συνιδιοκτήτες του στο καθεστώς της οριζόντιας ιδιοκτησίας, κατά την έννοια των διατάξεων του Ν. 3741/1929 και των άρθρων 1002 και 1117 του ΑΚ, με βάση το υπ’ αριθ. …../10-3-1972 συμβόλαιο διανομής και σύστασης οριζοντίου ιδιοκτησίας του συμβολαιογράφου Αθηνών ……….., που έχει μεταγραφεί νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του υποθηκοφυλακείου Πειραιά. Με την πράξη οριζόντιας ιδιοκτησίας ορίστηκε ότι η ως άνω οικοδομή θα περιλαμβάνει τις κάτωθι διαιρεμένες ιδιοκτησίες, τις οποίες με το ίδιο συμβόλαιο οι ανωτέρω συγκύριοι διένειμαν μεταξύ τους ως εξής: α)ο ισόγειος όροφος, αποτελούμενος από ένα κατάστημα και μία κατοικία με ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/100 εξ αδιαιρέτου επί του όλου οικοπέδου και των εν γένει κοινόχρηστων και κοινόκτητων μερών περιήλθε στον πατέρα της ενάγουσας, β) ο πρώτος υπέρ το ισόγειο όροφος με ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/100 επί του όλου οικοπέδου και των εν γένει κοινόχρηστων και κοινόκτητων μερών περιήλθε στον πρώτο εναγόμενο, γ) ο μέλλων να ανεγερθεί δεύτερος υπέρ το ισόγειο όροφος με ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/100 επί του όλου οικοπέδου και των εν γένει κοινόχρηστων και κοινόκτητων μερών περιήλθε, επίσης, στον πρώτο εναγόμενο, ο οποίος και θα κάλυπτε τη δαπάνη ανέγερσης του, δ) ο μέλλων να ανεγερθεί τρίτος υπέρ το ισόγειο όροφος με ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/100 εξ αδιαιρέτου επί του όλου οικοπέδου και των εν γένει κοινόχρηστων και κοινόκτητων μερών περιήλθε στον πατέρα της ενάγουσας, που αναλάμβανε και τη δαπάνη ανέγερσης του και ε) ο μέλλων να ανεγερθεί τέταρτος υπέρ το ισόγειο όροφος με ποσοστό συνιδιοκτησίας 20/100 εξ αδιαιρέτου επί του όλου οικοπέδου και των εν γένει κοινόχρηστων και κοινόκτητων μερών, η δαπάνη για την ανέγερση του οποίου θα βάρυνε εξίσου τους δύο συνιδιοκτήτες, περιήλθε σε αμφότερους κατ’ ισομοιρίαν. Με τη σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας ορίστηκε, εξάλλου, ότι το δώμα θα είναι κοινόχρηστο μέρος της οικοδομής και οι συμβαλλόμενοι σε αυτόν ανέλαβαν την υποχρέωση να υπογράψουν κανονισμό δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συνιδιοκτητών. Στη συνέχεια ο πρώτος εναγόμενος, δυνάμει της υπ’ αρ. ……/1972 οικοδομικής άδειας, ανήγειρε με δαπάνες του, σύμφωνα με τη σχετική πρόβλεψη της παραπάνω συμβολαιογραφικής πράξης, τον δεύτερο υπέρ το ισόγειο όροφο και ο …………, με δικές του δαπάνες, ανήγειρε αντίστοιχα, δυνάμει της υπ’ αρ. …/1979 οικοδομικής άδειας, τον τρίτο υπέρ το ισόγειο όροφο. Με το υπ’ αρ. …./1972 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών ……….., νομίμως μεταγραμμένο, ο πρώτος εναγόμενος μεταβίβασε κατά πλήρη κυριότητα στην δεύτερη εναγομένη, σύζυγό του, τον δεύτερο υπέρ το ισόγειο όροφο, ενώ ο ……. με το υπ΄ αρ. …./1994 συμβόλαιο της συμβολαιογράφου Μεσσηνίας ………., νόμιμα μεταγεγραμμένο, μεταβίβασε κατά πλήρη κυριότητα στην ενάγουσα θυγατέρα του τον τρίτο υπέρ το ισόγειο όροφο της παραπάνω οικοδομής. Όλα τα πιο πάνω περιστατικά συνομολογούνται από τα διάδικα μέρη, αποδεικνύονται δε και από τα σχετικά έγγραφα που προσκομίζουν με επίκληση τους. Η παραπάνω συστατική της οροφοκτησίας πράξη, όπως αναφέρθηκε, προέβλεπε την κατάρτιση κανονισμού δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συνιδιοκτητών, που απορρέουν από τη συνιδιοκτησία τους στα κοινά μέρη της επίδικης οικοδομής, ο οποίος (κανονισμός, όμως, δεν έχει ακόμα συνταχτεί, με συνέπεια να ισχύουν οι όροι της πράξης αυτής και οι γενικές διατάξεις του Ν. 3741/1929 για την οριζόντια ιδιοκτησία. Με βάση την πράξη οριζοντίου ιδιοκτησίας το δώμα (ταράτσα) αποτελεί αντικείμενο αναγκαίας συγκυριότητας και κοινόχρηστο πράγμα για όλους τους συνιδιοκτήτες της οικοδομής αυτής. Έτσι καθένας από αυτούς δικαιούται να κάνει χρήση αυτού αλλά να προβαίνει και σε επισκευές επ’ αυτού, με τις προϋποθέσεις βέβαια που αναφέρθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, εφόσον δεν συμφωνήθηκε ούτε με την άνω συστατική πράξη, ούτε με μεταγενέστερη συμφωνία των συνιδιοκτητών, που να έγινε με συμβολαιογραφικό έγγραφο και να έχει μεταγραφεί, ότι θα ανήκει στην αποκλειστική κυριότητα ή χρήση κάποιου από αυτούς. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι λόγω κακοτεχνιών κατά την κατασκευή του τρίτου ορόφου το 1979, και δη ανυπαρξίας στεγανοποίησης με κατάλληλα μονωτικά υλικά της επιφάνειας του δώματος της οικοδομής καθώς και ανυπαρξίας των απαιτούμενων κλίσεων σε αυτό, ώστε να απομακρύνονται τα νερά τα βροχής, παραμένουν σ’ αυτό λιμνάζοντα ύδατα, τα οποία διέρχονται σταδιακά μέσα από την πλάκα του τρίτου ορόφου, με αποτέλεσμα με την πάροδο του χρόνου να εμφανιστεί έντονη υγρασία στους τοίχους και στην οροφή του υποκείμενου διαμερίσματος της ενάγουσας (του τρίτου ορόφου) σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καθίσταται προβληματική η διαβίωση της οικογένειας του υιού της στο διαμέρισμα αυτό, το οποίο του έχει παραχωρηθεί για να κατοικεί. Μάλιστα, λόγω της χρονικά παρατεταμένης διαβρωτικής επίδρασης της υγρασίας στο εν λόγω διαμέρισμα έχουν αρχίσει και αποκολλώνται τμήματα των επιχρισμάτων και να αποκαλύπτεται ο σιδηροπλισμός του σκυροδέματος. Η ύπαρξη του προβλήματος στο δώμα της ανωτέρω οικοδομής βεβαιώνεται από τον αρμόδιο υπάλληλο-μηχανικό του Τμήματος Ελέγχου Κατασκευών της Διεύθυνσης Υπηρεσίας Δόμησης & ΓΠΣ του Δήμου Πειραιά μετά από αυτοψία που διενήργησε τόσο τον Οκτώβριο του 2014 όσο και στις 26-8-2016 (βλ. με αρ. πρωτ. …./1251/17-10-2014 και …./9-9-2016 έγγραφα της Διεύθυνσης Υπηρεσίας Δόμησης & Γ.Π.Ζ. του Δήμου Πειραιώς), αλλά, επίσης, διαπιστώθηκε και από την πολιτικό μηχανικό ………., η οποία επισκέφτηκε στις 5-9-2016 την ανωτέρω οικοδομή και το διαμέρισμα του τρίτου ορόφου αυτής με εντολή των εναγομένων και συνέταξε την προσκομισθείσα από τους τελευταίους με ημερομηνία 14-9-2016 τεχνική της έκθεση. Συγκεκριμένα, η εν λόγω μηχανικός αναφέρει στην τεχνική έκθεσή της, «Από δε την αυτοψία που πραγματοποίησα εντός του διαμερίσματος του τρίτου ορόφου, διαπίστωσα ότι υφίσταται υγρασία στην οροφή του εν λόγω διαμερίσματος, η οποία εντοπίζεται κυρίως σε σημεία αυτής που ταυτίζονται με τα υπάρχοντα στην ταράτσα του διαμερίσματος του τρίτου ορόφου βαθουλώματα (λακκούβες). Αυτό βέβαια συνεπάγεται ότι η εμφάνιση της υγρασίας στην οροφή του εν λόγω διαμερίσματος οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη των βαθουλωμάτων (λακκουβών) εξαιτίας των οποίων λιμνάζει το νερό, με αποτέλεσμα αυτό να διέρχεται σταδιακά μέσα από την πλάκα του τρίτου ορόφου και να εμφανίζεται με τη μορφή υγρασίας στην κάτωθι αυτής επιφάνεια (ταβάνι του αυτού διαμερίσματος)». Αποδείχθηκε ακόμη, ότι η ενάγουσα απευθύνθηκε στον πολιτικό μηχανικό ……… για να της υποδείξει τις εργασίες που πρέπει να γίνουν για τη στεγανοποίηση του δώματος, ώστε να εξαλειφθεί το πρόβλημα της υγρασίας, παράλληλα δε του ζήτησε να συμπεριλάβει και τις εργασίες για τη θερμομόνωση του δώματος προκειμένου να διασφαλίσει ένα καταλληλότερο, λιγότερο ενεργοβόρο, περιβάλλον διαβίωσης στο διαμέρισμα της. Έτσι, σύμφωνα με την από Νοεμβρίου 2015 τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού ………., για τη στεγανοποίηση αλλά και για την εξωτερική θερμομόνωση της ταράτσας, απαιτούνται να γίνουν οι κάτωθι εργασίες : 1) επιμελής καθαρισμός της επιφάνειας της ταράτσας (αποξήλωση προεξοχών όπου υπάρχουν), 2) διάστρωση αφρομπετόν (πρώτη στρώση εξομάλυνσης), 3) τοποθέτηση εξηλασμένης πολυστερίνης 5 εκατοστών (DOW κολυμπητό), 4) διάστρωση ελαφρομπετόν για δημιουργία κλίσεων (1%) προς τις υδρορροές, 5) μετά την ξήρανση του ελαφρομπετόν ρύσεων, επάλειψη της επιφάνειας με ψυχρή ελαστομερή ασφαλτόκολλα, 6) εφαρμογή και επικόλληση δια φλογίστρου ελαστομερούς ασφαλτικής μεμβράνης SBS 5 κιλών ανά τμ, οπλισμένη με πολυεστερικό ύφασμα και επικάλυψη με ορυκτή ψηφίδα, η οποία μεμβράνη πρέπει να ξεκινάει περιμετρικά και να τελειώνει από άκρη σε άκρη του στηθαίου και να ανέρχεται περιμετρικά του τοίχου περίπου 25 εκατοστά, ενώ οι ενώσεις των μεμβρανών θα στοκαριστούν για πιο σίγουρη συγκόλληση, 7) επάλειψη με λευκό τσιμέντο ενισχυμένο με ακρυλικό γαλάκτωμα RAVINΕX , 8) δεύτερη επάλειψη με ακρυλικό χρώμα για συγκράτηση της ψηφίδας και δημιουργία λείας επιφάνειας και 11) εσωτερικός χρωματισμός χώρων. Κατόπιν τούτου, η ενάγουσα, το φθινόπωρο του 2014, προκειμένου να δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα της υγρασίας στους ανωτέρω χώρους του διαμερίσματος της, αφενός διότι η διαβίωση εντός αυτού είχε γίνει άκρως ανθυγιεινή, αφετέρου δε γιατί οποιαδήποτε καθυστέρηση θα είχε ως συνέπεια την επιδείνωση του προβλήματος και την πρόκληση ζημιών στο διαμέρισμα της, αλλά και αυτού του ίδιου του δώματος, ζήτησε από τον πρώτο εναγόμενο θείο της τη συναίνεσή του για να προχωρήσει σε εργασίες μόνωσης του δώματος κατά τους κανόνες της τέχνης και τις υποδείξεις των αρμοδίων τεχνικών. Μάλιστα συνέταξαν, ως αμφότερες οι διάδικες πλευρές συνομολογούν, σχέδιο ιδιωτικού συμφωνητικού, με το οποίο ο πρώτος εναγόμενος θα έδινε την άδεια του στην ενάγουσα για να εκτελέσει στην ταράτσα της οικοδομής εργασίες θερμομόνωσης, προκειμένου αυτή να ενταχθεί στο πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Αρχικά, επειδή με το εν λόγω συμφωνητικό η ενάγουσα αναλάμβανε να καλύψει μόνη της τη δαπάνη θερμομόνωσης, ο πρώτος εναγόμενος, συναίνεσε να γίνουν οι σχετικές εργασίες, στη συνέχεια, ωστόσο, όταν του ζητήθηκε από την ενάγουσα να επωμιστεί μέρος της δαπάνης των ανωτέρω εργασιών αυτός αρνήθηκε. Οι εναγόμενοι, όπως συνάγεται από το σύνολο των ισχυρισμών τους, αναγνωρίζουν την ανάγκη να γίνει υγρομόνωση του δώματος, με τις ενδεδειγμένες τεχνικά και επιστημονικά εργασίες προκειμένου να εξαλειφθεί το πρόβλημα της υγρασίας, γεγονός που επιβεβαιώνει και η πολιτικός μηχανικός, που κατ’ εντολή τους συνέταξε την προαναφερθείσα από 14-9-2016 τεχνική της έκθεση, ωστόσο αρνούνται να γίνει και θερμομόνωση του δώματος ισχυριζόμενοι ότι, 1) αυτή ωφελεί μόνο το διαμέρισμα της ενάγουσας, αφού αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής του απόδοσης, 2)όταν θα θελήσουν να ασκήσουν το δικαίωμα του υψούν πάνω από τον τρίτο όροφο, θα πρέπει να αποξηλωθεί προηγουμένως η θερμομόνωση του δώματος, διότι τόσο οι κολώνες όσο και η τοιχοποιία θα πρέπει να στηριχθεί επί τραχείας επιφάνειας (μπετόν ταράτσας), 3)οι εργασίες που ζητεί η ενάγουσα να εκτελεστούν θα επιβαρύνουν τον σκελετό της οικοδομής με βάρος 8,5 τόνων, με αποτέλεσμα να υφίσταται κίνδυνος στατικότητας αυτής ενόψει και της παλαιότητάς της (50 ετών). Σχετικά με τους ανωτέρω ισχυρισμούς θα πρέπει να λεχθούν τα εξής. Η θερμομόνωση του δώματος της εν λόγω οικοδομής συνιστά πράγματι μεταβολή σε κοινόχρηστο πράγμα της οικοδομής, υπό την έννοια που αναφέρθηκε στη μείζονα σκέψη της παρούσας, καθώς στοχεύει στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Τούτο όμως δεν καθιστά απαγορευτική την εκτέλεση μίας τέτοιας εργασίας επί του δώματος, καθώς με αυτή την μεταβολή δεν παραβλάπτεται η χρήση των άλλων ιδιοκτητών (άρθρο 3 §§ 1 και 2 Ν. 3741/1929) και γενικότερα δεν θα παραβλάπτονται τα δικαιώματα των άλλων ιδιοκτητών (άρθρο 5 εδαφ. Α’ του ίδιου νόμου), δεν μειώνεται από αυτήν η ασφάλεια των υπόλοιπων συνιδιοκτητών ή του οικοδομήματος (άρθρο 3 §§ 1 και 2 του ίδιου νόμου) ούτε μεταβάλλεται ο συνηθισμένος προορισμός του πράγματος (άρθρο 5 εδαφ. α` του ίδιου νόμου). Ειδικότερα δε, αναφορικά με την ασφάλεια του οικοδομήματος, όπως προκύπτει από την τεχνική έκθεση εκτίμησης κινδύνου του πολιτικού μηχανικού ……….., που προσκομίζεται από την ενάγουσα, η πλάκα οροφής του δώματος έχει περιθώρια φόρτισης 270 κιλά/τμ., ενώ τα υλικά που θα τοποθετηθούν για την προτεινόμενη θερμομόνωση επ’ αυτής θα επιβάλλουν φορτίο μόλις 43,75 κιλά/τμ. και συνεπώς δεν υφίσταται στατικό πρόβλημα από την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας. Αντίθετο συμπέρασμα δεν εξάγεται από την με ημερομηνία 2-10-2017 τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού ……….., που προσκομίζεται από τους εναγόμενους, ο οποίος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, προτού εκτελεστεί η κατασκευή της μόνωσης, θα πρέπει να προηγηθεί μελέτη στατικής επάρκειας, ούτε από την με ημερομηνία 20-11-2017 τεχνική έκθεση της πολιτικού μηχανικού … ., που συντάχθηκε με εντολή των εναγομένων, και στην οποία απλώς γίνεται υπολογισμός του φορτίου, που θα επιβληθεί στην πλάκα του δώματος, χωρίς ωστόσο να γίνεται και αναφορά σε κίνδυνο στατικής επάρκειας. Εξάλλου, αναφορικά με το γεγονός ότι οι εναγόμενοι εξαιτίας της θερμομόνωσης θα εμποδιστούν να ασκήσουν το δικαίωμα του υψούν πάνω από τον τρίτο όροφο, επειδή θα πρέπει να αποξηλωθεί προηγουμένως η θερμομόνωση, τούτο θα ισχύει και για την κατασκευασθείσα υγρομόνωση, η οποία είναι αναγκαία για την λειτουργία όλης της οικοδομής. Ο ισχυρισμός, επίσης, των εναγομένων ότι η κατασκευή θερμομόνωσης ωφελεί μόνο την ιδιοκτησία της ενάγουσας, δεν αποτελεί λόγο απαγόρευσης στην ενάγουσα εκτέλεσης της σχετικής εργασίας στο κοινόχρηστο δώμα, καθώς το γεγονός εάν ωφελείται μόνο η ιδιοκτησία της ή ολόκληρη η οικοδομή ασκεί επιρροή μόνο στον καταλογισμό της δαπάνης για την εκτέλεση του έργου, εάν δηλαδή αυτή θα βαρύνει μόνον την ενάγουσα ιδιοκτήτρια του ωφελούμενου διαμερίσματος του τρίτου ορόφου ή θα υπάρχει συμμετοχή και των λοιπών συνιδιοκτητών, εφόσον η συγκεκριμένη μεταβολή στο κοινό εξυπηρετεί όλους τους συνιδιοκτήτες και γίνεται για το γενικό όφελος όλης της συνιδιοκτησίας, ζήτημα όμως που δεν φέρεται προς κρίση με την ένδικη αγωγή. Συνεπώς, οι παραπάνω ισχυρισμοί των εναγομένων είναι απορριπτέοι ως ουσία αβάσιμοι, όπως και ο πρώτος λόγος της έφεσής τους καθώς και οι συναφείς με αυτόν πρόσθετοι λόγοι έφεσης. Περαιτέρω, οι εκκαλούντες με τον δεύτερο λόγο έφεσής τους ισχυρίζονται ότι η πράξη σύστασης οριζοντίου ιδιοκτησίας προβλέπει τα εξής, «Έκαστος των συμβαλλομένων ανοικοδομών τον όροφόν του υποχρεούται όπως λάβει άπαντα τα υπό τη επιστήμης και της τέχνης επιβαλλόμενα μέτρα ασφαλείας της τε όλης οικοδομής και των εν αυτή οικούντων, να επιδιορθωθή δε δαπάναις του πάσαν βλάβην και φθοράν προξενηθησομένας εις την οικοδομής ως εκ της τοιαύτης ανοικοδομήσεως και γενικώς επαναφέρει τα πράγματα εις την προτέραν των θέσιν» και δεδομένου ότι η κατασκευή του τρίτου ορόφου έγινε με δαπάνη του πατέρα της ενάγουσας, η αποκατάσταση του δώματος είναι υποχρέωση της ενάγουσας. Ο λόγος αυτός προβάλλεται αλυσιτελώς, διότι συνέχεται με το ζήτημα της συμμετοχής ή όχι και των ίδιων στη δαπάνη των ζητούμενων εργασιών μόνωσης, που δεν αποτελεί όμως αντικείμενο της παρούσας δίκης. Κατόπιν των ανωτέρω, ενόψει και μη ύπαρξης σχετικής απαγόρευσης ή διαφορετικής πρόβλεψης στην πράξη της οροφοκτησίας, η ενάγουσα δικαιούται να προβεί στις αιτούμενες με την αγωγή της εργασίες επί του κοινόχρηστου δώματος, καθόσον δεν παραβλάπτονται τα δικαιώματα των εναγομένων συνιδιοκτητών της οικοδομής, ούτε μεταβάλλεται ο προορισμός του κοινού μέρους ούτε θίγεται η ασφάλεια των συνιδιοκτητών και της οικοδομής, λαμβανομένων υπόψη, όσον αφορά τις εργασίες θερμομόνωσης, και των κριτηρίων που μνημονεύτηκαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας. Επομένως, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που με την εκκαλουμένη απόφαση του δέχτηκε ως βάσιμη την αξίωση της ενάγουσας και υποχρέωσε τους εναγόμενους να ανεχτούν την εκτέλεση στο δώμα των εργασιών, που περιγράφονται στην τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού …………., με την απειλή χρηματικής ποινής και προσωπικής κράτησης σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους, ορθώς εκτίμησε τις αποδείξεις και πρέπει άρα και οι λοιποί λόγοι της ένδικης έφεσης να απορριφθούν ως ουσία αβάσιμοι. Σημειωτέον ότι ο ισχυρισμός περί καταχρηστικής άσκησης της αγωγής, τον οποίο οι εκκαλούντες επικαλούνται με τις προτάσεις τους ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου (αορίστως πάντως) και ο οποίος συνιστά καταλυτική της αγωγής ένσταση, απορριφθείς ως μη νόμιμος από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, δεν ερευνάται από το παρόν Δικαστήριο, δεδομένου ότι δεν εισάγεται προς κρίση με τους λόγους της έφεσης ή με πρόσθετους λόγους, αλλά ούτε και εξαφανίστηκε η πρωτόδικη απόφαση, ώστε το παρόν δικαστήριο να δύναται να τον εξετάσει στα πλαίσια εκδίκασης της αγωγής (Σ. Σαμουήλ, Η Έφεση, εκδ. 2003, παράγρ. 702 και 1144). Συνακόλουθα, πρέπει η έφεση να απορριφθεί ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν, το ίδιο δε και οι πρόσθετοι λόγοι αυτής. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα της εφεσίβλητης για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας πρέπει να επιβληθούν σε βάρος των εκκαλούντων, λόγω της ήττας τους, όπως ειδικότερα ορίζονται στο διατακτικό (άρθρα 176, 183, 191 § 2 ΚΠολΔ), και να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος από τους εκκαλούντες παράβολο στο δημόσιο ταμείο (άρθρο 495 § 3 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ κατ’ αντιμωλία των διαδίκων την από 27-3-2017 (αρ. κατάθ………../2017) έφεση και τους από 23-10-2018 (αρ. κατάθ. ………./2018) πρόσθετους λόγους έφεσης.
ΔΕΧΕΤΑΙ την έφεση και τους πρόσθετους λόγους τυπικά και
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ αυτά κατ’ ουσίαν.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ τα δικαστικά έξοδα της εφεσίβλητης σε βάρος των εκκαλούντων, τα οποία ορίζει σε εξακόσια (600) ευρώ.
ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ την εισαγωγή του παραβόλου έφεσης στο δημόσιο ταμείο.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε στον Πειραιά από την ανωτέρω Δικαστή, δημοσιεύτηκε δε στο ίδιο μέρος σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, χωρίς να παρευρίσκονται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, στις 24-10-2019.
Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Και αντ΄ αυτής λόγω
μεταθέσεώς της και
αναχωρήσεως από την
Υπηρεσία, ο
Πρόεδρος του Τριμελούς
Συμβουλίου Δ/νσεως του
Εφετείου Πειραιώς,
Αντώνιος Πλακίδας,
Πρόεδρος Εφετών