ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Περίληψη
Επιμέλεια και διατροφή ανηλίκων. Ανάθεση επιμέλειας στον πατέρα προκειμένου να αποκλιμακωθούν οι εξαιρετικά τεταμένες σχέσεις των ανηλίκων με τη μητέρα. Μη λήψη υπόψη ενόρκων βεβαιώσεων, ούτε και για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, αν στην προηγηθείσα κλήση στον αντίδικο για την εξέτασή τους δεν αναγράφεται το επάγγελμα του μάρτυρα που πρόκειται να εξεταστεί (ΚΠολΔ 422 παρ. 1).
Αριθμός 714/2019
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από τον Δικαστή, Ηλία Σταυρόπουλο, Εφέτη, τον οποίο όρισε ο Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Εφετείου Πειραιά και τη Γραμματέα Τ.Λ..
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η υπό κρίση έφεση κατά της υπ’ αρ. 5412/2018 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που δίκασε κατά την διαδικασία των οικογενειακών διαφορών (ΚΠολΔ 592 αρ. 3) τις με αρ. κατ. …./2018 (η εκκαλούσα) και …../2018 (ο εφεσίβλητος) αγωγές εναντίον αλλήλων, έχει ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως (ΚΠολΔ 518 παρ. 2). Είναι συνεπώς τυπικά δεκτές και πρέπει να εξεταστούν κατ’ ουσίαν.
Με τις πρωτοδίκως κριθείσες αντίθετες αγωγές τους και κατά το ενδιαφέρον για το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο μέρος τους, οι διάδικοι ζήτησαν να τους αναταθεί η αποκλειστική επιμέλεια των εντός γάμου αποκτηθέντων ανηλίκων τέκνων τους και να καθοριστεί η συνεισφορά του καθενός τους στη διατροφή τους, για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, νομιμοτόκως από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε μηνιαίας δόσης έως την εξόφληση. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο συνεκδίκασε τις ως άνω συναφείς αντίθετες αγωγές και απέρριψε την αγωγή της μητέρας, ενώ δέχθηκε εν μέρει την αγωγή του πατέρα, αναθέτοντας την αποκλειστική επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων σ’ αυτόν και καθορίζοντας τη συνεισφορά της μητέρας στη διατροφή τους. Εναντίον αυτής της απόφασης παραπονείται η εκκαλούσα για εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων και ζητεί όπως εξαφανιστεί η εκκαλουμένη, γίνει δεκτή κατ’ ουσίαν η δική της αγωγή, της ανατεθεί η αποκλειστική επιμέλεια των ανηλίκων και καθοριστεί η συνεισφορά του εφεσιβλήτου στη διατροφή τους, άλλως επικουρικώς και κατ’ ορθή εκτίμηση του δικογράφου της έφεσης, για την περίπτωση που δεν της ανατεθεί η επιμέλεια των τέκνων τους, να επανεκτιμηθούν οι οικονομικές δυνατότητες των διαδίκων και βάσει αυτών το ύψος της συνεισφοράς της στη διατροφή τους.
Από την χωρίς όρκο εξέταση των διαδίκων και την ένορκη κατάθεση της μάρτυρα που εξετάστηκε στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, που περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά συνεδρίασης του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, όλα τα έγγραφα και τις φωτογραφίες η γνησιότητα των οποίων δεν αμφισβητήθηκε, που οι διάδικοι επικαλούνται και προσκομίζουν παραδεκτά και νόμιμα, τις υπ’ αρ. ………./26.4.2018 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της συμβ/φου Πειραιά …………, που ελήφθησαν κατόπιν νομότυπης και εμπρόθεσμης κλήτευσης της αντίδικης πλευράς (βλ. την …./18.4.2018 έκθεση επίδοσης της δικ. επιμ. …………), μη λαμβανομένων υπόψη ούτε και γα τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων των ……../2018 ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραια, επειδή δεν ελήφθησαν κατόπιν νομοτύπου κλήτευσης της αντίδικης πλευράς, αφού στην από 26.4.2018 σχετική κλήση για την εξέταση μαρτύρων που επιδόθηκε επιμελεία της εκκαλούσας στον εφεσίβλητο δεν αναφέρεται το επάγγελμα των μαρτύρων που θα εξετάζονταν (ΚΠολΔ 422 παρ. 1), αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά : Οι διάδικοι από νόμιμο γάμο απέκτησαν δύο τέκνα, την ….., γεννηθείσα 10.6.2002 και τον ……., γεννηθέντα 17.12.2004. Μετά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων το καλοκαίρι του 2016, την προσωρινή επιμέλεια των τέκνων αρχικά, δυνάμει της υπ’ αρ. 7/2018 απόφασης ασφαλιστικών μέτρων του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά είχε η εκκαλούσα μητέρα τους. Κατόπιν όμως, λόγω των οξυμένων σχέσεων της τελευταίας με τα τέκνα της, ιδίως με την κόρη της ….., επειδή επιθυμούσαν να διαμένουν με τον εφεσίβλητο πατέρα τους και όχι με την εκκαλούσα μητέρα τους, γεγονός που οδήγησε σε μεταξύ τους συνεχείς διαπληκτισμούς, εντάσεις, ύβρεις, απειλές και χειροδικίες, που κατέληξαν στο αστυνομικό τμήμα της κατοικίας τους, με αποκορύφωση την υποβολή της από 12.2.2018 μήνυσης εκ μέρους της ……… εναντίον της εκκαλούσας και της εκ της μητρικής γραμμής γιαγιάς της (…………….), για ενδοοικογενειακή βία και εξύβριση (σε βάρος της μητέρας) και εξύβριση και απειλή (σε βάρος της γιαγιάς), το ίδιο ως άνω δικαστήριο, που επιλήφθηκε κατόπιν αίτησης του εφεσίβλητου, με την 668/2018 απόφασή του, ανέθεσε στον τελευταίο την προσωρινή επιμέλεια των ως άνω τέκνων. Η ένταση στις σχέσεις των τέκνων, ιδίως της ……, με τη μητέρα τους και τη γιαγιά τους άρχισε μετά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων λόγω της επιθυμίας τους να διαμείνουν με τον εφεσίβλητο πατέρα τους. Αυτό συνέβη, γιατί καθ’ όλη τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης η εκκαλούσα, συνεπικουρούμενη από τη μητέρα της, ασκούσαν υπέρμετρη εποπτεία και ασφυκτικό έλεγχο στα τέκνα, από φόβο μήπως και παρασυρθούν. Αυτό συνεχίστηκε και μετά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, τα δε ανήλικα που βρίσκονται στην ευαίσθητη και ευερέθιστη φάση της εφηβείας, εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός της διακοπής της συμβίωσης και της χωριστής διαμονής του πατέρα τους και αποφάσισαν να διαμένουν μαζί του και να περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας, γιατί αυτός δεν ασκούσε ασφυκτικό έλεγχο υπέρμετρη αυστηρή εποπτεία και έτσι οι σχέσεις του με αυτά ήταν ομαλές και σε ήπιο κλίμα, παρά το ότι αντίθετα είχε κρίνει το δικαστήριο και είχε αναθέσει αρχικά την επιμέλεια τους στη μητέρα τους. Υπό το πρίσμα των τεταμένων σχέσεων των διαδίκων λόγω του χωρισμού τους, η ως άνω επιλογή των τέκνων όξυνε τις σχέσεις τους με τη μητέρα τους, με την οποία έρχονταν σε καθημερινή αντιπαράθεση (λογομαχίες, ύβρεις), τις οποίες βέβαια ο εφεσίβλητος δεν προσπαθήσει καθόλου να αποκλιμακώσει, να κατασιγάσει και να ομαλοποιήσει, αντίθετα συνέβαλε με τις πράξεις, τις προτροπές και τις συμβουλές του (κλήση αστυνομικών οργάνων στην οικία της εκκαλούσας, μετάβαση στο αστυνομικό τμήμα, ενθάρρυνση για υποβολή μήνυσης εκ μέρους της θυγατέρας του) στο να κορυφωθούν έτι περισσότερο (με την υποβολή της μήνυσης), αποσκοπώντας στη πόλωση των μεταξύ τους σχέσεων και στη στέρηση της επιμέλειας των τέκνων από την εκκαλούσα μητέρα τους, στην οποία ο εφεσίβλητος όφειλε διατροφή για τα τέκνα, που, καθ ο χρόνο είχε την επιμέλεια, τής είχε επιδικαστεί δικαστικά και την οποία δεν κατέβαλε εκουσίως. Ανεξάρτητα, όμως, από τα αίτια και τις ευθύνες των διαδίκων γονέων στην ως άνω οικογενειακή κρίση και στις συνέπειες που μπορεί αυτή να έχει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των ανηλίκων, αποτελεί γεγονός ότι οι σχέσεις των ανηλίκων με την εκκαλούσα μητέρα τους έχουν οξυνθεί στο έπακρο, χαρακτηρίζονται δε από εντάσεις, ύβρεις και απειλές, που, αν συνεχιστούν, μπορούν να οδηγήσουν σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας, με αμφίβολη και ανεξέλεγκτη τροπή και κλιμάκωση. Τα δε ανήλικα επιθυμούν να διαμένουν με τον εφεσίβλητο πατέρα τους, με τον οποίο η σχέση τους είναι αρμονική, συζητούν τα προβλήματά τους και ενόψει της ως άνω διαμορφωθείσας κατάστασης με τη μητέρα τους είναι ο πλέον ο μόνος κατάλληλος για την ανατροφή, εποπτεία και διαπαιδαγώγησή τους και μπορεί να ανταποκριθεί στα ως άνω καθήκοντα. Με τα δεδομένα αυτά, με αποκλειστικό γνώμονα το αληθινό συμφέρον των τέκνων, επιβάλλεται να ανατεθεί η άσκηση της αποκλειστικής επιμέλειας αυτών στον εφεσίβλητο πατέρα τους. Τα ίδια δε που έκρινε και τα πρωτοβάθμιο δικαστήριο και απέρριψε την αγωγή της εκκαλούσας, δεχόμενο την αγωγή του εφεσίβλητου, ως προς την ανάθεση της επιμέλειας των ανηλίκων, δεν έσφαλε, στην εφαρμογή του νόμου και στην εκτίμηση των αποδείξεων και τα αντίθετα υποστηριζόμενα από την εκκαλούσα με την υπό κρίση έφεσή της κρίνονται αβάσιμα και απορριπτέα. Περαιτέρω τα ανήλικα, κατά τον επίδικο χρόνο, διαμένουν με τον πατέρα τους στο διαμέρισμα των γονιών του στη Δραπετσώνα και έτσι δεν βαρύνονται με μίσθωμα, δεν εργάζονται και φοιτούν σε δημόσια σχολεία, στη Α’ τάξη του Λυκείου, η ….. και στην Β’ τάξη του Γυμνασίου, ο ……. Δεν έχουν εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή, ούτε διαθέτουν περιουσία. Η …… παρακολουθεί μαθήματα για την προετοιμασία για τις εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για τις οποίες δαπανά 150 ευρώ μηνιαίως, μαθήματα εκμάθησης αγγλικής γλώσσας για τα οποία δαπανάται το ποσό των 150 ευρώ μηνιαίως (συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων για την αγορά βιβλίων και γραφικής ύλης) και προπονείται στο άθλημα του βόλεϊ για το οποίο δαπανάται μηνιαίως το ποσό των 50 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων για ένδυση και υπόδηση). Ο …… παρακολουθεί μαθήματα εκμάθησης αγγλικής γλώσσας για τα οποία απαιτείται δαπάνη 100 ευρώ μηνιαίως (συμπεριλαμβανομένων των εξόδων αγοράς βιβλίων και γραφικής ύλης). Επί πλέον τα γενικά έξοδά τους για σίτιση, ένδυση και ψυχαγωγία είναι αυτά το φυσιολογικών παιδιών της ηλικίας τους και ανέρχονται στο ποσό των 300 ευρώ για την ….. και 250 ευρώ για τον …… μηνιαίως. Η αναλογία τους στις κοινόχρηστες δαπάνες της οικίας, όπου διαμένουν, είναι αυτές που αναλογούν σε παιδιά της ηλικίας τους και δεν ξεπερνούν τα 80 ευρώ μηνιαίως για έκαστο. Ο εφεσίβλητος είναι υπάλληλος στον ΟΤΕ με μηνιαίο μισθό 1.500 ευρώ καθαρά. Καταβάλει για δανειακές υποχρεώσεις σε τράπεζες από τη χρήση πιστωτικών καρτών, 500 ευρώ μηνιαίως, που δεν αφαιρούνται από το μισθό του αλλά λαμβάνονται υπόψη για τη μείωση της αξίας της περιουσίας του. Διαμένει με τους γονείς του σε δικό τους διαμέρισμα χωρίς να βαρύνεται με μίσθωμα. Ήδη από τα Σεπτέμβριο του 2019 έχει μισθώσει διαμέρισμα 54 τμ στη Δραπετσώνα για να διαμένει με τα τέκνα του με μηνιαίο μίσθωμα 370 ευρώ. Είναι ιδιοκτήτης ενός ΙΧ αυτοκινήτου μάρκας FORD CΜΑΧ έτους κυκλοφορίας 2005, 1600 κ.ε. και ενός σκούτερ Honda forza 300 κ.ε. έτους κυκλοφορίας 2013. Άλλη περιουσία ή εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή δεν αποδείχθηκε ότι έχει, ούτε ότι βαρύνεται με υποχρέωση διατροφής άλλων προσώπων. Η εκκαλούσα μητέρα είναι υπάλληλος του Δήμου ………. με μηνιαίο μισθό 1.000 ευρώ. Διαμένει σε ιδιόκτητα (κατά ψιλή κυριότητα) οικία 86 τ.μ. στη Δραπετσώνα, χωρίς να καταβάλει μίσθωμα και έχει στην κυριότητά της και ένα ημιτελές διαμέρισμα 82 τμ στο Πειραιά που δεν είναι εισέτι κατάλληλο προς εκμετάλλευση – εκμίσθωση. Έχει δε ένα σκούτερ PIAGGIO LIBERTY 125 cc, έτους κυκλοφορίας 2009. Ο ισχυρισμός του εφεσίβλητου ότι πέραν της απασχόλησής της στο Δήμο παρέχει και υπηρεσίες αισθητικής περιποίησης νυχιών, από κανένα αποδεικτικό μέσο δεν προέκυψε μετά βεβαιότητας. Άλλη περιουσία ή εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή δεν αποδείχθηκε ότι έχει. Με τα δεδομένα αυτά και ιδίως τις οικονομικές δυνατότητες των διαδίκων και τις εν γένει περιστάσεις, η μηνιαία διατροφή για τα ανήλικα τέκνα τους, κατά το κρίσιμο αγωγικό διάστημα, πρέπει να οριστεί στο ποσό των 750 ευρώ για την ……. και 450 ευρώ για τον …….., μηνιαίως. Τα ποσά αυτά, στα οποία περιλαμβάνονται και οι αποτιμητές σε χρήμα προσωπικές υπηρεσίες του πατέρα τους, είναι ανάλογα με τις ανάγκες τους, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής τους αλλά και τις συνθήκες ζωής των γονέων τους και ανταποκρίνονται στα απαραίτητα έξοδα για τη διατροφή και συντήρησή τους. Από τα ανωτέρω ποσά της διατροφής, η μητέρα τους βαρύνεται με την πληρωμή του ποσού των 300 ευρώ, για την …… και 180 ευρώ, για τον ……, που μπορεί να καταβάλει συνεισφέροντας ανάλογα με τις οικονομικές της δυνατότητες, κατά το επίδικο χρονικό διάστημα. Με βάση τα ανωτέρω έπρεπε, απορριπτομένης της αγωγής της εκκαλούσας, να γίνει εν μέρει δεκτή η αγωγή του εφεσίβλητου και να υποχρεωθεί η εκκαλούσα να καταβάλει στον εφεσίβλητο εντός του πρώτου πενθημέρου εκάστου μηνός το χρηματικό ποσό των 300 ευρώ και 180 ευρώ μηνιαίως και για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής ως συνεισφορά της στη διατροφή των ανηλίκων τέκνων τους την επιμέλεια των οποίων αυτός έχει, νομιμοτόκως από την καθυστέρηση καταβολής εκάστης δόσης. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που δέχθηκε διαφορετικά τις οικονομικές δυνατότητες των διαδίκων γονέων και καθόρισε διαφορετικά την συνεισφορά της εκκαλούσας, έσφαλε στην εκτίμηση των αποδείξεων, γι’ αυτό και δεκτής γενομένης της έφεσης, ως προς το κεφάλαιο αυτό της διατροφής, να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη, να γίνει εν μέρει δεκτή η αγωγή του εφεσιβλήτου και να καθοριστεί η συνεισφορά της εκκαλούσας κατά τα πιο πάνω ποσά. Τέλος λόγω της συζυγικής σχέσης των διαδίκων πρέπει να κατανεμηθούν ισομερώς τα έξοδα μεταξύ τους και να αποδοθεί στην εκκαλούσα το παράβολο της έφεσης (κωδικός ηλεκτρονικού παραβόλου ……./2019), που ως εκ περισσού κατέβαλε για την άσκηση της έφεσης, παρά το ότι σύμφωνα με το νόμο δεν απαιτείται (ΚΠολΔ 498 Β τελευταίο εδάφιο σε συνδυασμό με 592 αρ. 3).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται εν μέρει την έφεση.
Εξαφανίζει την υπ’ αρ. 5412/2018 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά μόνο κατά το κεφάλαιο ρύθμισης της συνεισφοράς της εκκαλούσας στη διατροφή των τέκνων της.
Διακρατεί την υπόθεση και δικάζει επί της με αρ. κατ. ……./2018 αγωγής του εφεσιβλήτου – ενάγοντος μόνο κατά το πιο πάνω κεφάλαιο.
Δέχεται αυτήν εν μέρει.
Υποχρεώνει την εκκαλούσα – εναγόμενη να καταβάλει στον εφεσίβλητο – ενάγοντα εντός του πρώτου πενθημέρου εκάστου μηνός το χρηματικό ποσό των 300 ευρώ και 180 ευρώ μηνιαίως και για χρονικό διάστημα δύο ετών από την επίδοση της αγωγής, ως συνεισφορά στη διατροφή των ανηλίκων τέκνων τους ………. και ……….., την επιμέλεια των οποίων αυτός έχει αποκλειστικά, νομιμοτόκως από την καθυστέρηση καταβολής εκάστης δόσης.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου της έφεσης στην καταθέσασα αυτό.
Συμψηφίζει μεταξύ των διαδίκων τη συνολική δικαστική δαπάνη αμφοτέρων των βαθμών.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε και δημοσιεύτηκε, με απόντες τους διαδίκους και τους πληρεξουσίους δικηγόρους, στον Πειραιά στις 9-12-2019
Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ