Νομικά θέματα που αντιμετωπίστηκαν:
Έννοια διετούς διάστασης μεταξύ των συζύγων, μετά τη συμπλήρωση της οποίας τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός τηςσχέσης τους και το δικαστήριο χωρεί, μετά και τη διαπίστωση της πρόθεσης για διάσταση, στη λύση του γάμου. Η συμπλήρωση του χρόνου της διάστασης υπολογίζεται κατά το χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές, που έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 406/2020
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΟ από τη Δικαστή Ελένη Σκριβάνου,Εφέτη, η οποία ορίστηκε από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς και από τη Γραμματέα T.Λ..
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η κρινόμενη έφεση κατά της υπ’αρ. 1185/1-4-2019 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η οποία εκδόθηκε κατά την ειδική διαδικασία των γαμικών διαφορών (άρθρα 592-605 ΚΠολΔ), όπως αυτά ισχύουν μετά την τροποποίησή τους με το Ν.4335/23-7-2015, που καταλαμβάνει τις αγωγές που ασκήθηκαν μετά την 1η-1-2016 (άρθρο 9 παρ.2 ως άνω νόμου), όπως εν προκειμένω, έχει ασκηθεί νομότυπα (άρθρα 495 επ., 511, 513, 516 παρ.1, 591 παρ.1 ΚΠολΔ), και εμπρόθεσμα, προ πάσης επιδόσεως (άρθρο 518 παρ.2 ΚΠολΔ), καθώς η εκκαλουμένη απόφαση, (όπως προκύπτει από την με αρ. …../19-6-2019 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Πρωτοδικείο Πειραιώς …………), κοινοποιήθηκε στην εκκαλούσα – εναγόμενη στις 19-6-2019, ενώ η έφεση της τελευταίας είχε ήδη κατατεθεί, ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, σύμφωνα με την αναφερθείσα παραπάνω έκθεση κατάθεσης, στις 22-5-2019.
Πρέπει, επομένως, να γίνει τυπικά δεκτή και να εξετασθεί περαιτέρω από το Δικαστήριο τούτο, που είναι καθ΄υλη και κατά τόπο αρμόδιο, κατά την ίδια διαδικασία με την οποία εκδόθηκε η εκκαλουμένη απόφαση,ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της και μέσα στα πλαίσια που καθορίζονται από αυτούς (άρθρα 19, 522, 533 παρ.1,2 ΚΠολΔ), ενώ, δεν απαιτείται η κατάθεση εκ μέρους της εκκαλούσας του προβλεπόμενου, από τη διάταξη του άρθρου 495 παρ. 3εδ.α του ΚΠολΔ, παραβόλου, καθώς, σύμφωνα με το εδ.στ της παρ.3 του ίδιου άρθρου, από την υποχρέωση αυτήν εξαιρούνται οι γαμικές διαφορές, όπως η προκείμενη, σε κάθε δε περίπτωση η εκκαλούσα, θα απαλλασσόταν από την καταβολή του, με βάση τις διατάξεις του Ν. 3226/2004, καθώς, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή της παρούσας απόφασης, υπήχθη στο καθεστώς νομικής βοήθειας που προβλέπεται από τον ως άνω νόμο.
Στο άρθρο 1439 παρ. 3 Α.Κ., όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 14 του Ν. 3719/2008, ορίζεται ότι: “Εφόσον οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς από δύο τουλάχιστον χρόνια, ο κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο μπορεί να ζητηθεί, έστω και αν ο λόγος του κλονισμού αφορά το πρόσωπο του ενάγοντος. Η συμπλήρωση του χρόνου της διάστασης υπολογίζεται κατά το χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων”. Από τις διατάξεις αυτές, που καθιερώνουν ως λόγο διαζυγίου τον αντικειμενικό κλονισμό της έγγαμης σχέσης των συζύγων, προκύπτει ότι, εφόσον αποδειχθεί η διετής διάσταση, η οποία υπολογίζεται αναδρομικά από το χρόνο της πρώτης στο ακροατήριο κατ’ ουσία συζήτησης της αγωγής, κατά τον οποίο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 68, 69, 224, 269 και 281 ΚΠολΔ, κρίνεται το κεκτημένο του καταγόμενου στη δίκη δικαιώματος, τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός των σχέσεων των συζυγών και το δικαστήριο χωρεί, μετά και τη διαπίστωση της πρόθεσης για διάσταση, στη λύση του γάμου. Ως διάσταση, κατά την έννοια της διάταξης αυτής, νοείται εκείνη κατά την οποία οι σύζυγοι απομακρύνονται φυσικώς και ψυχικώς μεταξύ τους, με τη θέληση να μην έχουν πλέον κοινωνία βίου, ανεξάρτητα από το εάν η απομάκρυνση αυτή, ως πραγματικό γεγονός, είναι αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του ενός από τους συζύγους ή και των δύο και ανεξάρτητα από το εάν διαμένουν στην ίδια κατοικία αλλά υπό καθεστώς χωρισμού από τραπέζης και κοίτης. Η υποκειμενική πρόθεση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης (ψυχικό στοιχείο), που δεν αφορά υποχρεωτικά τον ενάγοντα ή μπορεί να αφορά και τους δύο, δεν αρκεί να αποτελεί ενδόμυχη διάθεση ή επιθυμία, αλλά πρέπει να εκδηλώνεται και εξωτερικά. Με το ανωτέρω περιεχόμενο της διάστασης, ο νόμος, για να διευκολύνει την προσπάθεια αποκατάστασης των συζυγικών σχέσεων, δεν θεωρεί ότι παρεμποδίζουν τη συμπλήρωση του χρόνου οι μικρές διακοπές της διάστασης που γίνονται προς επίτευξη της αποκατάστασης, παρά το ότι, στην περίπτωση αυτή, ελλείπει η πρόθεση διακοπής της συμβίωσης, ενώ κατά μείζονα λόγο δεν ελλείπει η διάσταση, όταν παρεμβάλλονται μικρές διακοπές εξ’ άλλων λόγων, που δεν αναιρούν την σταθερή εξακολουθητικά υπάρχουσα πρόθεση διάσπασης του συζυγικού δεσμού. Η επίκληση της διετούς, διάστασης είναι στοιχείο της ιστορικής βάσης της αγωγής διαζυγίου, η οποία στηρίζεται στον ανωτέρω λόγο, ο δε ισχυρισμός του εναγόμενου ότι δεν έχει συμπληρωθεί η διετής διάσταση, διότι αυτή άρχισε σε χρόνο μεταγενέστερο του επικαλούμενου με την αγωγή, συνιστά αιτιολογημένη άρνηση της ιστορικής βάσης της αγωγής και όχι ένσταση. Κατά συνέπεια, τα όποια διακοπτικά της ψυχικής και σωματικής απομάκρυνσης περιστατικά, που τυχόν επικαλείται ο εναγόμενος, στον εκ του άρθρου 1439 παρ.3 ΑΚ λόγο διαζυγίου, τείνουν σε αποδυνάμωση της έννοιας της διάστασης, που αποτελεί στοιχείο της βάσης της αγωγής και συνιστούν άρνηση, εφόσον δε, κατά το στάδιο της αποδεικτικής διαδικασίας, προκύψουν τέτοια διακοπτικά περιστατικά, εκτιμώνται ανελέγκτως από το δικαστήριο της ουσίας, αν αναιρούν ή όχι το στοιχείο της διάστασης (ΑΠ 1350/2017, ΑΠ 242/2015, ΑΠ 1068/2014, ΑΠ 2121/2014, ΑΠ 1679/2014, ΑΠ 55/2013, ΑΠ 1057/2012, δημοσιευμένες όλες στην ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Στην προκειμένη περίπτωση, ο ενάγων – ήδη εφεσίβλητος, εξέθετε στην από 13-4-2018 και με Ειδικό Αριθμό Κατάθεσης (Ε.Α.Κ) …./2018 αγωγή του, ότι στις 12-6-1977 τέλεσε στο Κερατσίνι Αττικής µε την εναγόµενη, νόµιµο θρησκευτικό γάµο, σύµφωνα µε τους κανόνες της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τη λύση του οποίου ζητούσε, για το λόγο ότι αυτοί βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς από το έτος 2001 και µέχρι την συζήτηση της αγωγής, ήτοι για χρονικό διάστηµα πολύ µεγαλύτερο των δύο (2) ετών και µε πρόθεση οριστικής διακοπής της έγγαµης συµβίωσής τους, οπότε τεκμαίρεται αμάχητα ο ισχυρός κλονισμός της έγγαμης σχέσης τους, κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα στην αγωγή.
Με την εκκαλουμένη απόφασή του, (υπ΄αρ.1185/2019) το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς, αφού έκρινε την αγωγή ορισμένη, καθώς περιέχει όλα τα απαιτούμενα από το νόμο στοιχεία, (παρά τον περί του αντιθέτου αβάσιμο ισχυρισμό της εναγόμενης) και νόμιμη, ακολούθως την έκανε δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη και απήγγειλε τη λύση του γάμου των διαδίκων.
Κατά της ως άνω οριστικής απόφασης παραπονείται η εναγόμενη – ήδη εκκαλούσα, με την κρινόμενη έφεσή της για το λόγο που εκθέτει σ΄ αυτήν και ανάγεται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων, ζητεί δε την εξαφάνιση της, ώστε να απορριφθεί η ανωτέρω αγωγή του αντιδίκου της.
Από την εκτίμηση των ένορκων καταθέσεων των μαρτύρων των διαδίκων, (ενός από κάθε πλευρά), που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθµα, µε την εκκαλουμένη απόφαση, πρακτικά αυτού, όλων των εγγράφων που προσκομίζουν οι διάδικοι, καθώς και των υπ’ αρ. …. και …../26-9-2018 ένορκων βεβαιώσεων των ….. και της ……………, που προσκομίζει η εναγόμενη – εκκαλούσα, οι οποίες ελήφθησαν ενώπιον της Ειρηνοδίκη Πειραιώς, μετά την ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, συζήτηση (που έλαβε χώρα την Παρασκευή 21-9-2018), αλλάεντός της προθεσμίας της προσθήκης των προτάσεων, μέσα στην οποία και προσκομίστηκαν, προς αντίκρουση των, με τις πρωτόδικες προτάσεις, προταθέντων ισχυρισμών του αντιδίκου της, κατόπιν προηγούμενης νομότυπης και εμπρόθεσμης κλήτευσης του τελευταίου (όπως προκύπτει από την υπ’αρ. …../21-9-2018 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Πειραιώς …………….), αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:
Οι διάδικοι τέλεσαν στις 12-6-1977 νόμιμο θρησκευτικό γάμο, κατά τους κανόνες της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, στον Ιερό Ναό …………… στο Κερατσίνι Αττικής. Κατά τη διάρκεια του γάμου αυτού απέκτησαν δύο άρρενα τέκνα, ήδη ενήλικα. Τα πρώτα χρόνια του γάμου τους συμβίωναν αρμονικά. Προιόντος, όμως, του χρόνου, δημιουργήθηκαν προβλήματα και συγκρούσεις μεταξύ τους και η έγγαμη συμβίωσή τους δεν εξελίχθηκε ομαλά με αποτέλεσμα έτος 2001 να διασπαστεί αυτή, όταν η εναγόμενηαποχώρησε από τη συζυγική οικία στο Κερατσίνι. Έκτοτε βρίσκονται συνεχώς σε διάσταση, ζούν δε σε διαφορετικές οικίες,όπως αναφέρει και ο μάρτυρας του ενάγοντος – εφεσίβλητου ……………., που διατηρεί επί σειρά ετών φιλική σχέση μαζί του. Ειδικότερα, η εναγόμενη κατοικεί στο Κερατσίνι επί της οδού ……….. και ο ενάγων στη νήσο Σαλαμίνα, επί των οδών …………., ενώ πριν από τη Σαλαμίνα, κατοικούσε στον Κορυδαλλό. Δεν αποδείχθηκε δε, ο ισχυρισμός της εναγόμενης -εκκαλούσας ότι η έγγαμη συμβίωσή τους δεν έχει διασπαστεί οριστικά, καθώς, όπως υποστηρίζει, έχει τύχει μεν πολλές φορές να έρθουν σε ρήξη και να μένουν χωριστά, αλλά μετά βρίσκονται πάλι μαζί αγαπημένοι και ότι, ως εκ τούτου, δεν έχει συμπληρωθεί η απαιτούμενη από το νόμο διετής διάσταση. Αντίθετα, προέκυψε ότι, όλα αυτά τα χρόνια (από το έτος 2001) οι διάδικοι δεν συμβίωσαν ξανά μαζί κάτω από την ίδια στέγη, ως ζευγάρι,ούτε ότι είχαν πρόθεση να το κάνουν, πράγμα, άλλωστε, που ούτε η μάρτυρας της εναγόμενης – αδερφή της …………, ούτε οι ως άνω ενόρκως βεβαιούντες αναφέρουν.Τα περιστατικά που επικαλείται η εναγόμενη και επιβεβαιώνουν οι παραπάνω μάρτυρές της, ότι δηλ. ο ενάγων επισκέπτονταν κάποιες φορές την εναγόμενη στην οικία που αυτή διέμενε, καθώς επίσης της συμπαραστάθηκε όταν αυτή υποβλήθηκε σε εγχείρηση και αντίστοιχα εκείνη σε προβλήματα υγείας που αυτός αντιμετώπιζε, ενώ,περαιτέρω, συναντιόντουσαν σποραδικά σε οικογενειακές – κοινωνικές εκδηλώσεις (στα γενέθλια του εγγονού τους ή την Καθαρά Δευτέρα στο σπίτι του ανηψιού τους), όπως προκύπτει και από κάποιες προσκομιζόμενες φωτογραφίες, δεν αναιρούν το στοιχείο της διάστασης στην οποία βρίσκονται τα τελευταία πολλά έτη. Δεν είναι, άλλωστε, σπάνιο, σύμφωνα και με τα διδάγματα της κοινής πείρας, άνθρωποι που έχουν συμβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν αποκτήσει παιδιά μαζί, όπως στην προκειμένη περίπτωση, μετά τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσής τους κι αφού περάσει ο πρώτος καιρός αυτής (διάσπασης),κατά τον οποίο οι σχέσεις είναι τεταμένες, να διατηρούν σχετικά καλές (φιλικές)σχέσεις, χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει ότι υπάρχει πρόθεση επανασύνδεσής τους. Ακόμη δε, κι αν τα ως άνω περιστατικά, θεωρηθούν ως μικρές διακοπές της διάστασης των διαδίκων, δεν παρεμποδίζουν τη συμπλήρωση του χρόνου συμπλήρωσης της διάστασης αυτής και δεν αρκούν για να θεωρηθεί ότι ο ενάγων και η εναγόμενη συνέχισαν να συμβιώνουν ως ζευγάρι, ούτε αναιρούν την σταθερή εξακολουθητικά υπάρχουσα πρόθεση οριστικής διάσπασης του συζυγικού δεσμού, από της πλευράς τουλάχιστον του ενός συζύγου (ενάγοντος), κατά τα προαναφερθέντα στη μείζονα σκέψη. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα παραπάνω, οι διάδικοι είναι σε διάσταση συνεχώς από το έτος 2001, έως τη συζήτηση της αγωγής στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο (21-9-2018), αλλά και της κρινόμενη έφεσης, δηλ. για διάστημα πολύ μεγαλύτερο της διετίας, το οποίο είχε συμπληρωθεί κατά την ως άνω συζήτηση της αγωγής πρωτοδίκως,οπότε, με βάση τη διάταξη του άρθρου 1439 παρ.3 ΑΚ, τεκμαίρεται αμάχητα ότι ο γάμος τους έχει κλονισθεί σοβαρά, χωρίς να ενδιαφέρει ποια περιστατικά οδήγησαν στη φυσική και ψυχική αποξένωσή τους, καθώς αρκεί το γεγονός ότι αυτή στη συγκεκριμένη περίπτωση, πράγματι, επήλθε, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Επομένως, η εν λόγω αγωγή πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη και κατ’ ουσία και να απαγγελθεί η λύση του μεταξύ των διαδίκων γάμου.
Κατόπιν των ανωτέρω, το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που με την εκκαλουμένη απόφαση του κατέληξε στην ίδια κρίση με το παρόν, έστω με λιγότερο εκτενή αιτιολογία την οποία το δικαστήριο αυτό παραδεκτά συμπληρώνει (άρθρο 534 ΚΠολΔ),και έκανε δεκτή την αγωγή κι ως ουσιαστικά βάσιμη,δεν έσφαλε και ορθώς εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις. Πρέπει, συνεπώς, κρινόμενη έφεση, ν΄ απορριφθεί κατ΄ουσία. Δεν συντρέχουν, όμως, κατά την κρίση του δικαστηρίου, οι προυποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 205 ΚΠολΔ, και επομένως επιβολής στην εκκαλούσα, της σε αυτό προβλεπόμενης χρηματικής ποινής, όπως ζητεί ο ενάγων – εφεσίβλητος, απορριπτομένου του σχετικού αιτήματός του ως αβάσιμου.Τέλος, η δικαστική δαπάνη και για τον δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, πρέπει, να συμψηφιστεί μεταξύ των διαδίκων, λόγω της μεταξύ τους σχέσης ως συζύγων (άρθρα 179, 183 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει, κατ΄ αντιμωλία των διαδίκων, την έφεση κατά της υπ’αρ. 1185/2019 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε κατά την ειδική διαδικασία των οικογενειακών (γαμικών) διαφορών.
Δέχεται τυπικά την έφεση .
Απορρίπτει την έφεση στην ουσία.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα, για το δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, μεταξύ των διαδίκων.
KPIΘHKE, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στον Πειραιά, στο ακροατήριό του και σε έκτακτη δημόσια αυτού συνεδρίαση στις ….. 4 Ιουνιου 2020, απόντων των διαδίκων και των πληρεξούσιων δικηγόρων τους.
Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ H ΓPAMMATEAΣ