ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Αριθμός Απόφασης: 633/2018
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Συγκροτήθηκε από το Δικαστή Ιωάννη Γερωνυμάκη, Εφέτη, ο οποίος ορίσθηκε από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διευθύνσεως του Εφετείου Πειραιώς και τη Γραμματέα Κ.Δ..
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η κρινόμενη έφεση κατά της υπ’ αριθ. 3384/2014 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 495 επ., 511, 513 παρ. 1β, 518 παρ. 1, 520 του ΚΠολΔ), διότι από τη σχετική επισημείωση της αρμόδιας δικαστικής επιμελήτριας Ν.Β. στο αντίγραφο της προσβαλλόμενης απόφασης που προσκομίζει και επικαλείται ο εκκαλών αποδεικνύεται ότι αυτή επιδόθηκε στον εκκαλούντα την 29/9/2014, το δε δικόγραφο της έφεσης κατατέθηκε στη Γραμματεία του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου την 20/10/2014 και αρμοδίως φέρεται προς εκδίκαση ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού (άρθρο 19 του ΚΠολΔ) χωρίς να απαιτείται η καταβολή παράβολου κατ’ άρθρο 495 παρ. 4 εδ. ε’ του ΚΠολΔ. Πρέπει, επομένως, να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της, κατά την ίδια ως άνω διαδικασία (άρθρα 533 παρ. 1 του ΚΠολΔ).
Ο ενάγων, ήδη εκκαλών, στην από 18/11/2013 αγωγή του, κατά της πρώτης εναγόμενης ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «………………» και της δεύτερης εναγόμενης, ήδη εφεσίβλητης, ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «…..» ισχυρίστηκε ότι την 20/10/2008 προσλήφθηκε με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου (διάρκειας 6 μηνών) από την πρώτη εναγόμενη για να εργαστεί με την ειδικότητα του Ηλεκτροτεχνικού Σταθμών – ΥΣ (Τ 4/Β), ότι ως τόπος παροχής της εργασίας του ορίστηκε ο ……….., ότι την 25/11/2008 εργαζόμενος ως βοηθός ηλεκτρολόγος στον εξωτερικό χώρο του ανωτέρω Ηλεκτρικού Σταθμού σε εκτέλεση εργασιών συντήρησης, μαζί με άλλους υπαλλήλους της πρώτης εναγόμενης, υπέστη εργατικό ατύχημα, από το οποίο του προξενήθηκαν σωματικές βλάβες, υπό τις αναλυτικά εκτιθέμενες στο αγωγικό δικόγραφο περιστάσεις, για το οποίο αποκλειστικά υπαίτια είναι η πρώτη εναγόμενη, επειδή ο τραυματισμός του προκλήθηκε αφενός μεν λόγω πράξεων και παραλείψεων των άλλων εργαζόμενων στο συνεργείο και προστηθέντων αυτής και αφετέρου επειδή δεν έλαβε τα επιβαλλόμενα μέτρα ασφαλείας, κατά τα ειδικότερα εκτεθέντα στο δικόγραφο της αγωγής. Ζητούσε να υποχρεωθούν οι εναγόμενες, η πρώτη εναγόμενη ως εργοδότρια και η δεύτερη ως καθολική διάδοχος αυτής λόγω απορρόφησης της, να του καταβάλουν, ευθυνόμενες εις ολόκληρον η κάθε μια, το ποσό των 60.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την προσβαλλόμενη απόφαση απέρριψε την αγωγή. Κατά της απόφασης αυτής ο εκκαλών – ενάγων παραπονείται με την υπό κρίση έφεση του για κακή εφαρμογή του νόμου και εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ζητεί να γίνει η έφεση του δεκτή ώστε να εξαφανιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να γίνει δεκτή η αγωγή του στο σύνολο της.
Από τα άρθρα 914 και 932 του ΑΚ και 1 και 16 του ν. 551/1915, που κωδικοποιήθηκε με το β.δ. της 24.7/25.8.1920 και διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά την εισαγωγή του ΑΚ (άρθρο 38 παρ. 1 ΕισΝΑΚ), προκύπτει ότι χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη οφείλεται και επί εργατικού ατυχήματος όταν συντρέχουν οι όροι της αδικοπραξίας. Οι διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 1 του κ.ν. 551/1915, κατά τις οποίες ο παθών σε εργατικό ατύχημα δικαιούται να εγείρει την αγωγή του κοινού αστικού δικαίου και να ζητήσει πλήρη αποζημίωση μόνο όταν το ατύχημα μπορεί να αποδοθεί σε δόλο του εργοδότη ή των προστηθέντων του ή όταν επήλθε σε εργασία στην οποία δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών για τους όρους ασφαλείας των εργαζομένων και εξαιτίας της μη τηρήσεως των διατάξεων αυτών, αναφέρονται στην επιδίκαση αποζημιώσεως για περιουσιακή ζημία και όχι στη χρηματική ικανοποίηση, για την οποία δεν υπάρχει πρόβλεψη στον ανωτέρω νόμο και εφαρμόζονται γι’ αυτή μόνο οι γενικές διατάξεις (ΑΠ 876/2014 ΝΟΜΟΣ, 938/2013 ΝΟΜΟΣ). Επομένως, για να δικαιούται ο παθών σε εργατικό ατύχημα χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή, σε περίπτωση θανάτου του, οι συγγενείς του χρηματική ικανοποίηση, λόγω ψυχικής οδύνης, αρκεί να συνετέλεσε στην επέλευση του ατυχήματος πταίσμα του εργοδότη ή των προστηθέντων από αυτόν, με την έννοια του άρθρου 914 του ΑΚ, δηλαδή αρκεί να συντρέχει οποιαδήποτε αμέλεια αυτών και όχι μόνο η ειδική αμέλεια ως προς την τήρηση των όρων ασφαλείας του άρθρου 16 παρ. 1 του κ.ν. 551/1915 (ΑΠ 876/2014 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 19/2014 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 412/2008 ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 330 και 914 του ΑΚ συνάγεται ότι προϋποθέσεις της ευθύνης προς αποζημίωση από αδικοπραξία είναι η υπαιτιότητα του υπόχρεου, η οποία υπάρχει και στην περίπτωση της αμέλειας, δηλαδή όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, το παράνομο της πράξης ή παράλειψης αυτού και η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της πράξης ή της παράλειψης κα της επελθούσας ζημίας. Η παράνομη έναντι του ζημιωθέντος συμπεριφορά μπορεί να συνίσταται όχι μόνο σε θετική πράξη αλλά και σε παράλειψη, εφόσον στην τελευταία περίπτωση ο υπαίτιος ήταν υποχρεωμένος να ενεργήσει, η υποχρέωση του δε αυτή σε πράξη μπορεί να επιβάλλεται από δικαιοπραξία, από το νόμο ή από την καλή πίστη, κατά την κρατούσα κοινωνική αντίληψη, πράγμα που υπάρχει ιδίως, όταν ο υπαίτιος με ενέργειες του δημιούργησε μια επικίνδυνη κατάσταση από την οποία είναι δυνατό να προκύψει ζημία σε τρίτους. Αιτιώδης συνάφεια υπάρχει, όταν η πράξη ή παράλειψη του ευθυνόμενου προσώπου ήταν κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας ικανή και μπορούσε αντικειμενικά να επιφέρει κατά τη συνηθισμένη και κανονική πορεία των πραγμάτων το επιζήμιο αποτέλεσμα (ΑΠ 81/2013 ΝΟΜΟΣ). Πταίσμα του εργοδότη ή των προστηθέντων από αυτόν, από το οποίο πηγάζει υποχρέωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, μπορεί να θεμελιωθεί και στο ότι δεν τηρήθηκαν από αυτούς οι διατάξεις νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών που επιβάλλουν τους όρους ασφαλείας για τη διαφύλαξη της υγείας, της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής των εργαζομένων, σύμφωνα με το άρθρο 662 του ΑΚ (ΑΠ 218/2018 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 80/2016 ΝΟΜΟΣ). Τέτοιες διατάξεις μεταξύ άλλων είναι και αυτές του ν. 3850/2010 «Κώδικας νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζόμενων» και του π.δ. 396/2014 «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την οδηγία του Συμβουλίου 89/656/ΕΟΚ».
Ειδικότερα στο ν. 3850/2010 ορίζεται ότι: «Άρθρο 2. 1. Οι διατάξεις του κώδικα εφαρμόζονται, εφόσον δεν ορίζεται αλλιώς, σε όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα». «Άρθρο 3. 1. Για την εφαρμογή του παρόντος, νοείται ως: α) Εργαζόμενος: κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, εκτός από το οικιακό υπηρετικό προσωπικό, β) Εργοδότης: κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο συνδέεται με σχέση εργασίας με τον εργαζόμενο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/και την εγκατάσταση, γ) Επιχείρηση: κάθε επιχείρηση, εκμετάλλευση, εγκατάσταση και εργασία του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως κλάδου οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο κατατάσσεται. … στ) Πρόληψη: το σύνολο των διατάξεων ή μέτρων που λαμβάνονται ή προβλέπονται καθ” όλα τα στάδια της δραστηριότητας της επιχείρησης, με στόχο την αποφυγή ή τη μείωση των επαγγελματικών κινδύνων». «Άρθρο 42. 1. Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαμβάνει μέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων. … 5. Στο πλαίσιο των ευθυνών του ο εργοδότης λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων, ενημέρωσης και κατάρτισης, καθώς και της δημιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων. … 8. Με την επιφύλαξη των άλλων διατάξεων του παρόντος κώδικα, ο εργοδότης οφείλει, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης: α) Να εκτιμά τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, μεταξύ άλλων κατά την επιλογή των εξοπλισμών εργασίας, των χημικών και βιολογικών παραγόντων ή παρασκευασμάτων, κατά τη διαρρύθμιση των χώρων εργασίας, καθώς και τους κινδύνους τους συναφείς με την παραγωγική διαδικασία. Η εκτίμηση αυτή είναι γραπτή και συντάσσεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 43. Μετά την εκτίμηση αυτή, οι δραστηριότητες πρόληψης και οι μέθοδοι εργασίας και παραγωγής που χρησιμοποιούνται από τον εργοδότη πρέπει να εξασφαλίζουν τη βελτίωση του επιπέδου προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων και να ενσωματώνονται στο σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας». «Άρθρο 43. 1.0 εργοδότης οφείλει: α) Να έχει στη διάθεση του μια γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους. Η εκτίμηση αυτή πραγματοποιείται από τους τεχνικό ασφάλειας, ιατρό εργασίας, ΕΣ.Υ.Π.Π. ή ΕΞ.Υ.Π.Π, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Στους ανωτέρω ο εργοδότης οφείλει να παρέχει κάθε βοήθεια σε μέσα και προσωπικό για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού, β) Να καθορίζει τα μέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν και, αν χρειαστεί, το υλικό προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί». Στο π.δ. 396/1994 ορίζεται ότι: «Άρθρο 2. 1. Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος, ως εξοπλισμός ατομικής προστασίας νοείται κάθε εξοπλισμός τον οποίο ο εργαζόμενος πρέπει να φορά ή να φέρει κατά την εργασία, για να προστατεύεται από ένα ή περισσότερους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, καθώς και κάθε συμπλήρωμα ή εξάρτημα του εξοπλισμού που εξυπηρετεί αυτό το σκοπό». «Άρθρο 3. Οι εξοπλισμοί ατομικής προστασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται εφόσον οι κίνδυνοι δεν είναι δυνατό να αποφευχθούν ή να περιορισθούν επαρκώς με τεχνικά μέτρα ή μέσα συλλογικής προστασίας ή με μέτρα, μεθόδους ή διαδικασίες οργάνωσης της εργασίας». «Άρθρο 4. 1. Οι εξοπλισμοί ατομικής προστασίας πρέπει να είναι σύμφωνοι προς τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις σχετικά με το σχεδιασμό και την κατασκευή τους, από πλευράς ασφάλειας και υγείας. Σε κάθε περίπτωση οι εξοπλισμοί ατομικής προστασίας πρέπει: α) Να είναι κατάλληλοι για τους κινδύνους που πρέπει να προλαμβάνονται και να μη συνεπάγεται η χρήση τους νέους κινδύνους, β) Να ανταποκρίνονται στις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εργασίας. … 6. Οι εξοπλισμοί ατομικής προστασίας χορηγούνται από τον εργοδότη δωρεάν στους εργαζόμενους και πρέπει να προορίζονται για προσωπική χρήση». «Άρθρο 7. 1. Ο εργοδότης οφείλει να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης κινδύνων, ενημέρωσης και κατάρτισης, καθώς και της δημιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων εφαρμόζοντας υποχρεωτικά κατά σειρά τις πιο κάτω διαδικασίες: α) Καταγραφή, ανάλυση και εκτίμηση των κινδύνων, β) Αποτροπή της εμφάνισης των κινδύνων. . . στ) Χορήγηση κατάλληλου και κατάλληλα συντηρημένου εξοπλισμού ατομικής προστασίας». Ακολούθως στο άρθρο 10 προσαρτάται ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I, που περιλαμβάνει ενδεικτικό και μη εξαντλητικό κατάλογο διαφόρων εξοπλισμών ατομικής προστασίας, στον οποίο περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων «1. προστατευτικά μέσα κεφαλιού 1.1. κράνη προστασίας για τη βιομηχανία (κράνη ορυχείων, εργοταξίων, διαφόρων βιομηχανιών). . . 3. προστατευτικά μέσα των οφθαλμών και του προσώπου . . . 3.5. προσωπίδες και κράνη για ηλεκτροσυγκόλληση (προσωπίδες που κρατιούνται με το χέρι, που στηρίζονται με στεφάνι στο κεφάλι ή που προσαρμόζονται στα προστατευτικά κράνη). . . .5. προστατευτικά μέσα των χεριών και των βραχιόνων 5.1. γάντια. . . 5.1.3. για ηλεκτρολόγους και για προστασία από τη θερμότητα» και ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III «ενδεικτικός και μη εξαντλητικός κατάλογος δραστηριοτήτων και τομέων δραστηριοτήτων που ενδεχομένως απαιτούν να τίθενται στη διάθεση των εργαζόμενων εξοπλισμοί ατομικώς προστασίας», στον οποίο περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων: «Προστατευτικά μέσα του κεφαλιού (προστασία κρανίου) 1.1. προστατευτικά κράνη. 1.1.1. . . . 1.1.2. Έργα σε μεταλλικές γέφυρες, κτίρια με μεταλλικό σκελετό μεγάλου ύψος, σε στύλους, σε πύργους, … , σε εγκαταστάσεις παραγωγής θερμότητας και σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. . . .3. προστατευτικά μέσα των οφθαλμών του προσώπου . . . 3.1.12. δραστηριότητες σε περιβάλλον με ακτινοβολούμενη θερμότητα».
Εν προκειμένω από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων απόδειξης και ανταπόδειξης που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την προσβαλλόμενη απόφαση πρακτικά και όλων των εγγράφων που οι διάδικοι προσκομίζουν και επικαλούνται είτε ως άμεσα αποδεικτικά μέσα είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, συμπεριλαμβανομένων των φωτογραφιών που προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι η γνησιότητα των οποίων δεν αμφισβητείται (άρθρα 444 αριθμ. 3, 448 παρ. 2 και 457 παρ. 4 του ΚΠολΔ) αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο ενάγων, κάτοχος άδειας ηλεκτροτεχνίτη ΣΤ’ Σταθμών – Υποσταθμών προσλήφθηκε την 20/10/2008 από την πρώτη εναγόμενη και μη εφεσίβλητη ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «………….», καθολική διάδοχος της οποίας δια απορροφήσεως, κατ’ άρθρο 98 του ν. 4001/2011 είναι η δεύτερη εναγόμενη και ήδη εφεσίβλητη, η οποία υπεισήλθε στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις της πρώτης, με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου διάρκειας έξι μηνών έως την 19/4/2009, για την κάλυψη πρόσκαιρων αναγκών στη Διεύθυνση Συντήρησης Συστημάτων Μεταφοράς του Περιφερειακού Τομέα .. …… ως Ηλεκτροτεχνικός Σταθμών – ΥΣ (Τ4/Β). Στην πιο πάνω επιχείρηση είχε εργαστεί και στο παρελθόν και συγκεκριμένα με οκτάμηνες συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας απασχολήθηκε στη Διεύθυνση Νέων Έργων Μεταφοράς/Τομέα Κατασκευών Υ/Σ – ΚΥΤ από την 10/11/2003 έως την 9/7/2004 και στη Δ/νση Συντήρησης Συστήματος Μεταφοράς από την 1/6/2005 έως την 31/1/2006, από την 16/3/2007 έως την 15/11/2007 και από την 5/5/2008 έως την 7/5/2008 (ημερομηνία οικειοθελούς παραίτησης). Την 25/11/2008 ο προϊστάμενος του Υποτομέα Υποσταθμών εξέδωσε την υπ’ αριθμ. …….. εντολή εργασίας για το συνεργείο συντήρησης και συγκεκριμένα για την εκτέλεση εργασίας συντήρησης του Ελαιοδιακόπτη Ρ-110 και των Μετασχηματιστών Εντάσεων αυτού στο Υποσταθμό 150KV ΑΗΣ ……… στο Κερατσίνι. Σύμφωνα με την ίδια εντολή το συνεργείο αυτό αποτελείτο από τους …….. (Πτυχιούχο Ηλεκτρολόγο Μηχανικό, Κατηγορίας Προσωπικού Τ3/Α), ……… (Εργοδηγό, Κατηγορίας Προσωπικού Τ4/Β), ……… (Αρχιτεχνίτη, Κατηγορίας Προσωπικού Τ4/Β), …….. και . ……… (Τεχνίτες, Κατηγορίας Προσωπικού Τ4/Β). Στο ίδιο συνεργείο συμμετείχε και ο ενάγων, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. ……. Εντολή Μετακίνησης. Οπως εμφαίνεται στις φωτογραφίες, που οι διάδικοι προσκομίζουν, ο εν λόγω διακόπτης είναι σε κουτί το οποίο βρίσκεται κάτω από ένα αποζεύκτη, δηλ. ένα διακόπτη, ο οποίος χρησιμοποιείται για να καταστήσει φανερό ότι στο σημείο αυτό έχει διακοπεί το ηλεκτρικό κύκλωμα (ορατό σημείο διακοπής), ώστε να είναι δυνατή η ασφαλής εκτέλεση εργασιών. Σύμφωνα με τη διαδικασία συντήρησης του συστήματος, αρχικά ανοίγουν οι αποζεύκτες προκειμένου να είναι φανερά τα όρια του συστήματος που έχει απομονωθεί, δηλαδή δεν έχει ηλεκτρικό ρεύμα και στη συνέχεια τοποθετούνται φορητές γειώσεις στους αποσυνδεδεμένους αγωγούς (για προστασία από τυχόντα επαγωγικά ρεύματα, τα οποία ενδεχομένως έχουν παραμείνει στο κύκλωμα), το ένα άκρο των οποίων συνδέεται με την υπάρχουσα γείωση και το άλλο άκρο με τον αποσυνδεδεμένο αγωγό. Η τοποθέτηση των γειώσεων επί των αποσυνδεδεμένων αγωγών γίνεται με τη βοήθεια μιας ράβδου από μονωτικό υλικό (βακελίτης) μήκους τριών μέτρων και εάν χρειασθεί, μεγαλύτερο μήκους συνδέονται και άλλοι ράβδοι μεταξύ τους. Το άκρο της ράβδου έχει άγκιστρο για την ανάρτηση της γείωσης, η οποία μαζί με τον αγωγό της, διατομής 120 mm (τετραγωνικών χιλιοστών), έχει βάρος περί τα εικοσιπέντε (25) κιλά. Έτσι, αφού ο …….. ως επικεφαλής του συνεργείου συντήρησης έλαβε την υπ’ αριθμ. ……… άδεια για να εκτελεστούν οι εργασίες συντήρησης, προγραμματισμένης χρονικής διάρκειας τεσσάρων (4) ημερών και αφού το σύστημα απομονώθηκε ηλεκτρονικά μέσω τηλεχειρισμού από το κέντρο ελέγχου του Υποσταθμού και από εξουσιοδοτημένο υπάλληλο, όπως προβλέπεται στον Κανονισμό του Κέντρου Κατανομής Φορτίου, μεταξύ των αποζευκτών 111, 112, 112, Π13, Ω113, οι οποίοι ανοίχθηκαν και καθόρισαν τα όρια απομόνωσης του συστήματος και στους οποίους τοποθετήθηκε κόκκινη πινακίδα, όπως αποδεικνύεται από την άδεια εργασίας, ο αρχιτεχνίτης …….. άρχισε με το ως άνω περιγραφόμενο τρόπο να αναρτάει τις φορητές γειώσεις στους αγωγούς, οι οποίοι βρίσκονταν στο απομονωμένο σύστημα. Κατά τη διάρκεια της εργασίας αυτής και ενώ κανείς από τα υπόλοιπα μέλη του συνεργείου εργαζόταν, αφού όλοι ανέμεναν την ανάρτηση των γειώσεων, ο ανωτέρω αρχιτεχνίτης παραπάτησε, έχασε την ισορροπία του με αποτέλεσμα η μονωτική ράβδος να ταλαντευθεί, να πλησιάσει η αναρτημένη σε αυτή γείωση σε αγωγό υπό τάση και να δημιουργηθεί σπινθήρας (βολταϊκό τόξο) από τη διαπύδηση του ρεύματος, η θερμική ακτινοβολία του οποίου προξένησε στον ενάγοντα, ο οποίος βρισκόταν πλησίον του ανωτέρω αρχιτεχνίτη και σε σημείο που ήταν δυνατή η έκθεση του στη θερμική ακτινοβολία του, έγκαυμα μερικού πάχους στο αριστερό χέρι και έγκαυμα στο αριστερό μέρος του προσώπου του και της κεφαλής του και στην αριστερή κοιλιακή χώρα. Με βάση τα ανωτέρω αποδειχθέντα, για το υπό κρίση ατύχημα, το οποίο αποτελεί εργατικό, διότι είναι αποτέλεσμα βίαιης και αιφνίδιας επενέργειας εξωτερικού αιτίου, που επήλθε κατά την εκτέλεση της παρεχομένης εργασίας του ενάγοντα στην εναγομένη εργοδότρια του, ευθύνεται αποκλειστικά η πρώτη εναγόμενη εργοδότρια εταιρία η οποία παρέλειψε να του χορηγήσει ως εξοπλισμό ατομικής προστασίας γάντια και κράνος ασφαλείας με ενσωματωμένο ασπίδιο αν και όφειλε, αφού εργαζόταν σε σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με κίνδυνο να εκτεθεί σε θερμική ακτινοβολία, κατά παράβαση των ανωτέρω διατάξεων του ν. 3850/2010 και του π.δ. 396/2014 σε συνδυασμό με εκείνη του άρθρου 216 του Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, σύμφωνα με το οποίο: «Ο Διαχειριστής του Συστήματος μεριμνά για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας που ισχύουν και εκδίδει τις αναγκαίες άδειες εργασίας και εξουσιοδοτήσεις για έκδοση εντολών χειρισμών και εκτέλεση χειρισμών, απομονώσεων και για κάθε εργασία που πρόκειται να εκτελεστεί στο Σύστημα». Η παράλειψη αυτή, αποδεικνύεται τόσο από το με ημερομηνία 20/10/2008 δελτίο χορήγησης υλικού, σύμφωνα με το οποίο στον ενάγοντα χορηγήθηκαν μόνο ένα σακάκι και ένα παντελόνι εργασίας όσο και από τις υπ’ αριθμ……. και …. βεβαιώσεις των εναγόμενων, σύμφωνα με τις οποίες ο ανωτέρω ατομικός εξοπλισμός (γάντια και κράνος με ασπίδιο) χορηγείται σε προσωπικό που εργάζεται υπό τάση ή εκτελεί χειρισμούς απομόνωσης οι οποίες δεν εκτελούνται από βοηθούς ηλεκτροτεχνίες. Οι παραλείψεις αυτές της πρώτης εναγόμενης, συνιστούν παραλείψεις αντίστοιχων υποχρεώσεων που απορρέουν από το γενικό καθήκον πρόνοιας του εργοδότη (άρθρο 662 του ΑΚ) και την απαιτούμενη στις συναλλαγές επιμέλεια του μέσου συνετού ανθρώπου στον κύκλο της επαγγελματικής δραστηριότητας (άρθρα 300 εδ. β’ και 914 του ΑΚ), αλλά και από τις ειδικές ως άνω διατάξεις και τελούν σε αιτιώδη συνάφεια τόσο με την πρόκληση όσο και με τις συνέπειες του επίδικου ατυχήματος, διότι κατά τη συνηθισμένη και κανονική πορεία των πραγμάτων και τις ειδικές περιστάσεις της συγκεκριμένης περίπτωσης, ήταν επαρκώς ικανές (πρόσφορες) να επιφέρουν το επιζήμιο αποτέλεσμα, το οποίο και επέφεραν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τούτο διότι ο ενάγων την ώρα του ατυχήματος πράγματι συμμετείχε σε εργασία υπό τάση και απομόνωσης συστήματος, ανεξάρτητα αν δεν ήταν αυτός που εκτελούσε τις εργασίες αυτές, η δε εναγόμενη εργοδότρια όφειλε να είχε λάβει υπόψιν της ότι ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχήματος, που, όπως είναι γενικά γνωστό, πάντα εμφιλοχωρεί σε τέτοιες εργασίες, λόγω του ενδεχομένου δημιουργίας βολταϊκού τόξου από οποιοδήποτε λόγο, θα μπορούσε να αποτραπεί μόνο με τη χορήγηση του ως άνω εξοπλισμού ατομικής προστασίας δηλ. γαντιών και κράνους με στερεωμένο σε αυτό προστατευτικό ασπίδιο. Τα ίδια μάλιστα τονίζονται και στο υπ’ αρθμ. πρωτ. ……… υπηρεσιακό σημείωμα των επιθεωρητών Ασφαλείας και Υγείας στην εργασία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας Τμήματος Πειραιά, που εκδόθηκε κατόπιν σχετικής καταγγελίας του ενάγοντα, αλλά και στο εγχειρίδιο ενημέρωσης, που προσκομίζει και επικαλείται και ενώπιον του Εφετείου αυτού η δεύτερη εναγόμενη – εφεσίβλητη με τίτλο «Μέσα προστασίας της κεφαλής», το οποίο μαζί με άλλα εγχειρίδια για την ασφάλεια και την υγιεινή στην εργασία διανέμεται από την πρώτη εναγόμενη στους εργαζόμενους της, στη σελ. 9 του οποίου τονίζεται ότι το προστατευτικό ασπίδιο που προσαρμόζεται στο κράνος είναι το μόνο μέσο που μπορεί να προστατεύσει αποτελεσματικά από συγκεκριμένους κινδύνους, όπως ηλεκτρικό τόξο. Πέραν τούτων όμως δεν αποδείχθηκαν οι ισχυρισμοί του ενάγοντα ότι η απομόνωση του συστήματος έγινε από άτομο του συνεργείου συντήρησης και μάλιστα από συμβασιούχο βοηθό τεχνίτη, ο οποίος λόγω της απειρίας του δεν απομόνωσε όλους τους αγωγούς και πολύ περισσότερο ότι η χρήση της μονωμένης μεταλλικής ράβδου για την ανάρτηση και τοποθέτηση της φορητής γείωσης είναι αυτοσχέδια και εμπειρική μέθοδος, όπως τη χαρακτηρίζει, ενώ έπρεπε να χρησιμοποιηθεί καλαθοφόρο όχημα για την ασφαλή ανάρτηση των γειώσεων, ούτε ότι το ατύχημα προήλθε επειδή ο ενάγων δεν είχε εκπαιδευτεί σχετικά ώστε να αποφύγει το ατύχημα και ότι την εργασία της γείωσης δεν επέβλεπε πολιτικός μηχανικός. Αντίθετα το γεγονός ότι δεν εργαζόταν για πρώτη φορά στη ΔΕΗ ως συντηρητής Υποσταθμών αλλά είχε προϋπηρεσία τουλάχιστον τριών (3) ετών καθιστά σαφές ότι τουλάχιστον γνώριζε και τον κίνδυνο και τις συνέπειες πρόκλησης βολταϊκού τόξου ώστε δεν απαιτείτο ειδική εκπαίδευση για να του επισημανθούν οι κίνδυνοι αυτοί, η δε ανάγκη επίβλεψης των εργασιών από διπλωματούχο πολιτικό μηχανικό δεν προβλέπεται σε καμία διάταξη ή κανονισμό. Αντίθετα αποδεικνύεται ότι ήταν παρών και επέβλεπε την εργασία γείωσης ο προϊστάμενος του συνεργείου, ……… (Πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός) και ότι η απομόνωση του συστήματος γίνεται μόνο ηλεκτρονικά από εξουσιοδοτημένο άτομο δηλαδή τον αδειούχο βάρδιας του Υποσταθμού που έχει άδεια χειρισμού, η δε πρακτική ανάρτησης και τοποθέτησης φορητών γειώσεων με τη χρήση μονωμένης ράβδου είναι διεθνής και η συνήθης, όπως αποδέχθηκε και ο μάρτυρας απόδειξης, πατέρας του ενάγοντος, πρώην εργαζόμενος στη ΔΕΗ, καθώς πρόκειται για εξοπλισμό εργασίας που είναι κατάλληλος, πιστοποιημένος και απόλυτα ασφαλής όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες χρήση του και ενδείκνυται στις περιπτώσεις όπου ο χώρος της εργασίας είναι περιορισμένος όπως στον Υποσταθμό του ……, όπου λόγω της παλαιότητας κατασκευής του οι αποστάσεις των μηχανημάτων και των αγωγών είναι πολύ μικρές και απαγορευτικές για τη χρήση καλαθοφόρου οχήματος. Περαιτέρω, περιστατικά συνυπαιτιότητας στο πρόσωπο του ενάγοντος τα οποία συνετέλεσαν στην πρόκληση και έκταση της σε βάρος του αδικοπραξίας δεν αποδείχθηκαν και απορριπτέα τυγχάνει ως αβάσιμη η από τη δεύτερη εναγόμενη προβληθείσα στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που παραδεκτά επαναφέρει με τις προτάσεις της ενώπιον του Εφετείου αυτού ένσταση περί συνυπαιτιότητας (οικείου πταίσματος κατ’ άρθρο 300 του ΑΚ) του ενάγοντος στην πρόκληση του ατυχήματος, επειδή όταν προκλήθηκε ο σπινθήρας ο ενάγων κινήθηκε προς το μέρος του αντί να απομακρυνθεί, διότι δεν αποδεικνύεται ούτε η κίνηση αυτή, ούτε η αιτία που τον ώθησε να προβεί στην κίνηση αυτή αντί της ενστικτώδους και αναμενόμενης κίνησης να απομακρυνθεί από αυτόν. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που με την προσβαλλόμενη απόφαση του απέρριψε την αγωγή, δεχόμενο, μεταξύ άλλων, ότι ο πιο πάνω εξοπλισμός ατομικής προστασία (κράνος και μονωτικά γάντια) νόμιμα χορηγήθηκε μόνο στον αρχιτεχνίτη που τοποθετούσε τις γειώσεις και όχι και στα υπόλοιπα μέλη του συνεργείου που δεν συμμετείχαν σε τέτοιου είδους εργασίες και ότι το ατύχημα δεν οφείλεται σε οποιαδήποτε υπαίτια παράλειψη της πρώτης εναγόμενης αλλά στον επαγγελματικό κίνδυνο, εσφαλμένα εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις και πρέπει ο σχετικός λόγος της έφεσης, με τον οποίο ο ενάγων – εκκαλών παραπονείται ότι εσφαλμένα δεν κρίθηκε ότι εξαιτίας της παράλειψης αυτής προκλήθηκε το επίδικο εργατικό ατύχημα να γίνει δεκτός και ως ουσιαστικά βάσιμος. Ακολούθως πρέπει να εξαφανιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση και, αφού κρατηθεί η υπόθεση, να ερευνηθεί η αγωγή ως προς όλα τα πρωτοδίκως υποβληθέντα προς οριστική διάγνωση της διαφοράς ζητήματα, για την εξέταση της ουσιαστικής βασιμότητας των οποίων το παρόν Δικαστήριο, εξαφανίζοντας την πρωτόδικη απόφαση, καθίσταται αρμόδιο κατά τις διατάξεις των άρθρων 522, 535 και 536 παρ. 2 του ΚΠολΔ (ΕφΘρακ 321/2015 ΝΟΜΟΣ, ΕφΔωδ 181/2015 ΝΟΜΟΣ).
Αμέσως μετά το ατύχημα ο ενάγων μεταφέρθηκε με υπηρεσιακό αυτοκίνητο στο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ», όπου υποβλήθηκε σε απεικονιστικό έλεγχο κρανίου και θώρακα, χωρίς παθολογικά ευρήματα. Επίσης έγινε εκτίμηση από Ωτορινολαρυγγολόγο, καρδιολογική, οφθαλμολογική και νευροχειρουργική εκτίμηση χωρίς να διαπιστωθεί κάτι οξύ και αυθημερόν διακομίστηκε στο Γενικό Νοσοκομείο «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» για αντιμετώπιση των εγκαυμάτων από πλαστικό χειρουργό (υπ’ αριθμ. ………. ιατρική βεβαίωση του θεράποντος ιατρού του Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ»). Εισήχθη στην πλαστική χειρουργική Κλινική για περαιτέρω παρακολούθηση και θεραπεία, του έγιναν επανεκτιμήσεις από καρδιολόγο και Ωτορινολαρυγγολόγο και εξήλθε με βελτιωμένη την κατάσταση της υγείας του την επόμενη ημέρα 26/11/2008, ενώ κρίθηκε ανίκανος προς εργασία έως την 31/12/2008 λαμβάνοντας αναρρωτική άδεια, (υπ’ αριθμ. ……. και ……. γνωματεύσεις του Υποκαταστήματος του ΙΚΑ Μοσχάτου), μετά το πέρας της οποίας επανήλθε στην εργασία του, όπου εξακολουθεί και εργάζεται, τουλάχιστον έως το χρόνο άσκησης της αγωγής, με διαδοχικές συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου διάρκειας από την 16/11/2009 έως την 15/7/2010, από 2/5/2011 έως 31/12/2011 και από 11/11/2013 έως 10/7/2014.
Εν όψει των ανωτέρω αποδείχθηκε ότι ο ενάγων από το εν λόγω ατύχημα υπέστη αναμφίβολα ηθική βλάβη, για την εύλογη χρηματική ικανοποίηση της οποίας, το παρόν Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη, με αξιολόγηση και στάθμιση όλων των διαμορφωτικών συνθηκών κατά τον κρίσιμο χρόνο του προσδιορισμού της, μεταξύ των άλλων, τις ως άνω συνθήκες του ατυχήματος, το είδος της σωματικής βλάβης που προκλήθηκε στον ενάγοντα από αυτό, την ηλικία του (33 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος), την ψυχική και σωματική ταλαιπωρία που υπέστη, το βαθμό του πταίσματος της πρώτης εναγόμενης εργοδότριας εταιρίας, την έλλειψη οιουδήποτε πταίσματος από την πλευρά του ενάγοντος, τις ιδιότητες και την οικονομική κατάσταση των διαδίκων μερών και τις εν γένει περιστάσεις, κρίνει ότι πρέπει να του επιδικασθεί προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη από την εις βάρος του τελεσθείσα αδικοπραξία, το ποσό των δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ. Το ποσό αυτό κρίνεται ως δίκαιο, εύλογο και επαρκές να αποκαταστήσει πλήρως την επίδικη ηθική βλάβη του ενάγοντος δηλαδή, ανάλογο με τις συγκεκριμένες περιστάσεις της προκείμενης περίπτωσης, αλλά και σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος και 2, 9 παρ. 2 και 10 παρ. 2 της ΕΣΔΑ), όπως η αρχή αυτή, χωρίς να έχει άμεση εφαρμογή στην ένδικη περίπτωση, εξειδικεύεται με την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 932 ΑΚ για τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης (ΑΠ 412/2018 ΝΟΜΟΣ).
Πρέπει επομένως η αγωγή να γίνει εν μέρει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη και να υποχρεωθεί η δεύτερη εναγόμενη – εφεσίβλητη, ως καθολική διάδοχος της εργοδότριας εταιρίας να καταβάλει στον ενάγοντα – εκκαλούντα το ποσό των δυο χιλιάδων (2.000) ευρώ με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής έως την εξόφληση. Ένα μέρος των δικαστικών εξόδων του εκκαλούντος και για τους δυο βαθμούς δικαιοδοσίας πρέπει να επιβληθούν σε βάρος της εφεσίβλητης λόγω της εν μέρει νίκης και ήττας των διαδίκων (άρθρο 178, 183 του ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ την έφεση κατ’ αντιμωλίαν των διαδίκων.
ΔΕΧΕΤΑΙ τυπικά και κατ’ ουσία την έφεση.
ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΙ την υπ’ αριθμ. 3384/2014 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η οποία εκδόθηκε κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών.
ΚΡΑΤΕΙ και δικάζει την υπόθεση.
ΔΕΧΕΤΑΙ την αγωγή.
ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ τη δεύτερη εναγόμενη – εφεσίβλητη να καταβάλει στον ενάγοντα το ποσό των δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής έως την εξόφληση του.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ σε βάρος της εφεσίβλητης ένα μέρος της δικαστικής δαπάνης του εκκαλούντος και για τους δυο βαθμούς δικαιοδοσίας την οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε και δημοσιεύτηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στον Πειραιά χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους, την 19 Οκτωβρίου 2018.
Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ