ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
2ο ΤΜΗΜΑ
ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Αριθμός Απόφασης 143/2022
ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αποτελούμενο από το Δικαστή Ελευθέριο Γεωργίλη, Εφέτη, ο οποίος ορίστηκε από την Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς και τη Γραμματέα Κ.Σ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις …………, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ των:
Εκκαλούντος: …….. ο οποίος παραστάθηκε στο Δικαστήριο με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Αριστείδη Τριγώνη. Και
Εφεσίβλητων: 1) ………….. 2) …………. και 3) ………… ατομικά και με την ιδιότητά τους ως εξ αδιαθέτου κληρονόμων της αρχικώς ενάγουσας …………. οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Θεόδωρο Σαρρή, με δήλωση.
Οι ενάγοντες ζήτησαν να γίνει δεκτή η από 25.6.2013 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ……/2013 αγωγή, την οποία άσκησαν ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, με την απόφασή του 4822/2018 δέχθηκε εν μέρει την αγωγή. Κατά της τελευταίας απόφασης ο eναγόμενος άσκησε την από 6.6.2019 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ………../2019 έφεση, η συζήτηση της οποίας προσδιορίστηκε (αριθμός έκθεσης κατάθεσης στο Εφετείο ………../2019) για τις 2.4.2020, αλλά δεν διεξήχθη, λόγω της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων. Με την πράξη 77/2020 του Δικαστή, που ορίστηκε από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς, η οποία (πράξη) έλαβε τον ίδιο αριθμό έκθεσης κατάθεσης με αυτόν της κατάθεσης της έφεσης ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου για τον προσδιορισμό δικασίμου (………./2019), προσδιορίστηκε η συζήτησή της αυτεπάγγελτα, κατ’άρθρο 74 παρ. 2 του ν. 4690/2020, για τις 18.3.2021, οπότε επίσης, δεν διεξήχθη, λόγω της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων. Ήδη, με τη νέα πράξη 95/2021 της Προέδρου Εφετών, που ορίστηκε από την Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς, που έλαβε επίσης τον ίδιο αριθμό έκθεσης κατάθεσηςμε αυτόν τηςκατάθεσης της έφεσης ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου για τον προσδιορισμό δικασίμου, προσδιορίστηκε η συζήτησή της αυτεπάγγελτα, κατ’ άρθρο 21 του ν. 4786/2021,για τη δικάσιμο που αναγράφεται στην αρχή της παρούσας και γράφτηκε στο πινάκιο. Η υπόθεση εκφωνήθηκε με τη σειρά της (από το πινάκιο) και συζητήθηκε.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης ο πληρεξούσιος δικηγόρος του εκκαλούντος ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στις προτάσεις, που κατέθεσε, ενώ αυτόςτων εφεσίβλητων, ύστερα από δήλωσή του, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ., δεν παραστάθηκε στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, αλλά προκατέθεσε προτάσεις.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Νόμιμα φέρεται για συζήτηση, με την Πράξη 95/2021 της Προέδρου Εφετών, που ορίστηκε από την Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Εφετείου Πειραιώς, κατ’ άρθρο 21 του ν. 4786/2021, η από 6.6.2019 έφεση, μετά τον ορισμό νέας δικασίμου, ύστερα από τη μη διεξαγωγή της συζήτησής της, κατά την ορισθείσα δικάσιμο, της 18.3.2021, λόγω της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων.
ΙI. Η από 6.6.2019 έφεση του εναγόμενου κατά της οριστικής απόφασης 4822/2018 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων, κατά την τακτική διαδικασία και με την οποία έγινε εν μέρει δεκτή η από 25.6.2013 αγωγή, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 495 παρ. 1, 511, 513 παρ. 1 περ. β, 516 παρ. 1, 517 και 518 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.). Περαιτέρω, αρμοδίως φέρεται για συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου (άρθρο 19 του Κ.Πολ.Δ.), ενώ έχει κατατεθεί το σχετικό παράβολο, κατ’ άρθρο 495 παρ. 3Α. περ. γ´ του ίδιου Κώδικα. Πρέπει, επομένως,αφού γίνει τυπικά δεκτή (άρθρο 532 του Κ.Πολ.Δ.), να ερευνηθεί περαιτέρω, ως προς το παραδεκτό και το βάσιμο των λόγων της (άρθρο 533 παρ. 1 του Κ.Πολ.Δ.), κατά την ίδια ως άνω διαδικασία.
ΙΙ. Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 686 εδ. β´ του Α.Κ. προς εκείνες των άρθρων 340, 383 έως 385, 387, 389, 390 και 904 επ. του ίδιου Κώδικα, προκύπτει ότι σε περίπτωση υπερημερίας του εργολάβου, ο εργοδότης μπορεί ή να απαιτήσει αποζημίωση για τη μη εκπλήρωση ή να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, αφού τάξει στον εργολάβο εύλογη προθεσμία εκπλήρωσης, συνοδευόμενη και από τη σαφή δήλωση ότι μετά την πάροδο της προθεσμίας αποκρούει την παροχή και παρέλθει πράγματι άπρακτη η προθεσμία, εκτός αν από την όλη στάση του εργολάβου προκύπτει χωρίς αμφιβολία ότι θα ήταν άσκοπος ο ορισμός προθεσμίας ή αν ο εργοδότης εξαιτίας της υπερημερίας δεν έχει συμφέρον στην εκτέλεση της σύμβασης. Με τη μονομερή και απευθυντέα δήλωση του εργοδότη προς τον εργολάβο περί υπαναχώρησης από τη συναφθείσα μεταξύ τους σύμβαση, η σύμβαση αυτή καταργείται από τη στιγμή της καταρτίσεώς της (extunc), η νομική σχέση μεταξύ τους λύεται αυτοδικαίως και επέρχεται αναδρομικώς απόσβεση των υποχρεώσεών τους για παροχή, που πηγάζουν από τη σύμβαση και δημιουργείται υποχρέωσή τους να αποδώσουν αμοιβαίως τις παροχές που τυχόν έλαβαν, σύμφωνα με τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό(Α.Π. 973/2015 και Α.Π. 113/2014 αμφότερες στην ιστοσελίδα του Αρείου Πάγου).
ΙΙΙ.Στην προκείμενη περίπτωση, οι ……………….., με την από 25.6.2013 αγωγή τους ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, ιστορούσαν ότι τον Ιούνιο του 2008 σύναψαν, προφορικά, με τον εναγόμενο ……… – πολιτικό μηχανικό, με τον οποίο ο πρώτος είχε μακροχρόνιες φιλικές σχέσεις, σύμβαση έργου για την προσθήκη τρίτου, τέταρτου, πέμπτου ορόφου και δώματος, πλέον κλιμακοστασίων, διαμόρφωση πυλωτής και ακάλυπτου χώρου και εγκατάσταση κοινόχρηστων μετρητών, επί της ειδικά αναφερόμενης διώροφης οικίας τους, που βρίσκεται στον Πειραιά. Ότι συμφωνήθηκε πως το κόστος του έργου δεν θα υπερέβαινε τα 1.100 ευρώ ανά τ.μ. και πως θα έπρεπε να παραδοθεί (έργο) σε ένα έτος από την έκδοση της οικοδομικής άδειας, που έλαβε χώρα στις 16.3.2009. Ότι περί τα τέλη Νοεμβρίου 2009 και ενώ είχαν καταβάλλει στον τελευταίο τμηματικά, το σύνολο σχεδόν του ποσού για το έργο (204.803,69 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ποσού των 25.000 ευρώ για την έκδοση της οικοδομικής άδειας), αυτό δεν είχε ολοκληρωθεί και παρουσίαζε τα ειδικά αναφερόμενα ελαττώματα και ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων.Ότι στις παρατηρήσεις που του έκαναν, ο εναγόμενος δήλωσε πως σταματά την εκτέλεση του έργου, οπότε αυτοί (ενάγοντες) του ζήτησαν να τους αποδώσει λογαριασμό για τις εργασίες, που είχαν γίνει μέχρι το στάδιο των χρωματισμών, στο οποίο έμεινε ημιτελές το έργο. Ότι ο εναγόμενος απέφευγε να συναντηθεί μαζί τους, παρά τις υποσχέσεις του, οπότε το Δεκέμβριο του επόμενου έτους, του έταξαν προθεσμία ενός μηνός για να αποκαταστήσει τα ελαττώματα και τις ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων του έργου. Ότι παρά τις υποσχέσεις του, δεν προέβη σε καμία ενέργεια, οπότε,λαμβανομένης και της άρνησής του να ολοκληρώσει το έργο (για το οποίο απαιτούνταν η αγορά και τοποθέτηση δαπέδων, ανελκυστήρα, επίπλων κουζίνας, ειδών υγιεινής και μπαταριών, ντουλαπών, λεβητοστασίου και θερμαντικών σωμάτων, καθώς και η αγορά και διάστρωση του κλιμακοστασίου με μάρμαρα, η αγορά και τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων των εξωστών και η διαμόρφωση του ακάλυπτου χώρου), περί τα τέλη Ιανουαρίου 2011 του δήλωσαν ότι υπαναχωρούν από τη μεταξύ τους σύμβαση. Ότι σύμφωνα με έκθεση πραγματογνωμοσύνης, που συντάχθηκε, ύστερα από αίτησή τους στο ΤΕΕ, ο εναγόμενος έπρεπε να λάβει για τις εργασίες που εκτέλεσε το ποσό των 94.899,90 ευρώ, πλέον της αμοιβής του 15%, ποσού 14.234,98 ευρώ και συνολικά 109.134.88 ευρώ. Ότι αφαιρουμένου του ως άνω ποσού, καθώς και αυτού των 25.000 ευρώ, που του έδωσαν για την έκδοση της οικοδομικής άδειας, από το συνολικό ποσό των 204.803,69 ευρώ, που του κατέβαλαν, τους οφείλει, αυτό των 70.668,81 ευρώ, κατά το οποίο κατέστη αδικαιολόγητα πλουσιότερος, μετά τη λύση της μεταξύ τους σύμβασης. Ότι για την αποκατάσταση των ελαττωμάτων του έργου κατέβαλαν το ποσό των 3.700 ευρώ και για τη σύνταξη της έκθεσης στο ΤΕΕ αυτό των 2.613 ευρώ. Ότι όλα τα ανωτέρω ποσά κατέβαλαν κατά ποσοστό 20% ο πρώτος, 20% η δεύτερη, 50% ο τρίτος και 10% η τέταρτη. Ότι τέλος, από τις ως άνω παράνομες και υπαίτιες πράξεις του εναγομένου, προσβλήθηκε η προσωπικότητά τους και υπέστησαν σημαντική ηθική βλάβη.Κατόπιν τούτων, ζητούσαν να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να καταβάλει, σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού και ως αποζημίωση, στον πρώτο και τη δεύτερη από το ποσό των 15.396,36 ευρώ, στην τρίτο αυτό των 38.490,90 ευρώ και στην τέταρτη το ποσό των 5.698,18 ευρώ, και, σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικοπραξιών, από 20.000 ευρώ στον καθένα, ως χρηματική ικανοποίηση. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, ενώ ήδη μετά το θάνατο της δεύτερης ενάγουσας, στις 8.3.2016, συνέχισαν τη δίκη, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της οι λοιποί ενάγοντες, κατά ποσοστό 2/8 ο πρώτος και από 3/8 ο τρίτος και η τέταρτη, δικάζοντας αντιμωλία των διαδίκων αυτών, έκρινε νόμιμη την αγωγή, μόνο ως προς το αίτημα για την καταβολή του ποσού των 70.668,81 ευρώ, που ζητούσαν κατά τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού, ως στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 346, 389εδ. β, 681, 686 και 904 του Α.Κ.Σημειωτέον ότι το νόμιμο της αγωγής, σύμφωνα και με όσα αναφέρονται στη μείζονα σκέψη,πρέπει να συμπληρωθεί με τις ορθές διατάξεις, στις οποίες στηρίζεται, ήτοι αυτές των άρθρων 340, 341, 383, 385, 387 εδ. β´, 389 εδ. β´, 390, 681, 686εδ. β´ και 904 του Α.Κ.Περαιτέρω, αφού απέρριψε ως μη νόμιμα τα αιτήματα της αγωγής περί καταβολής αποζημίωσης 3.700 ευρώ και 2.613 ευρώ, που δαπάνησαν οι ενάγοντες για την αποκατάσταση των ελαττωμάτων του έργου και για τη σύνταξη της πραγματογνωμοσύνης αντίστοιχα, με την αιτιολογία ότι μετά την υπαναχώρηση των εναγόντων, δεν δικαιούνταν πλήρους, αλλά εύλογης αποζημίωσης, καθώς και αυτό περί καταβολής χρηματικής ικανοποίησης, επειδή, υπό τα εκτιθέμενα στην αγωγή, η αντισυμβατική ευθύνη του εναγόμενου δεν συνιστούσε και αδικοπραξία,δέχθηκε αυτήν (αγωγή) εν μέρει και ως ουσιαστικά αβάσιμη, υποχρεώνοντας τον τελευταίο να καταβάλει στον πρώτο ενάγοντα το ποσό των 12.635,03 ευρώ, στον τρίτο αυτό των 37.905,07 ευρώ και στην τέταρτη το ποσό των 12.635,03 ευρώ. Ήδη, κατά της απόφασης αυτής, ο εναγόμενος παραπονείται για τους διαλαμβανόμενους στην υπό κρίση έφεση λόγους, που ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων, ζητεί δε, την εξαφάνισή της, ώστε να απορριφθεί η από 25.6.2013 αγωγή στο σύνολό της.
ΙV. Με τον πρώτο λόγο της έφεσης ο εκκαλών ισχυρίζεται ότι εσφαλμένα απορρίφθηκε η ένσταση έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης, που πρόβαλλε κατά των δεύτερου και τρίτης εφεσίβλητων, επειδή ουδέποτε συμβλήθηκε μαζί τους. Ωστόσο, για τη νομιμοποίηση των διαδίκων (άρθρο 68 του Κ.Πολ.Δ.), η οποία συνιστά διαδικαστική προϋπόθεση της δίκης, αρκούσε ο ισχυρισμός των αρχικών εναγόντων ότι αυτοί και ο εναγόμενος είναι υποκείμενα της επίδικης έννομης σχέσης και η παράθεση στην αγωγή των περιστατικών, που θεμελιώνουν τον ισχυρισμό τους, η μη απόδειξη των οποίων συνεπάγεται την απόρριψη της αγωγής ως κατ’ ουσία βάσιμης, η δε αμφισβήτηση και απόκρουση της νομιμοποίησης από τον εναγόμενο συνιστά άρνηση της αγωγής(Α.Π. 75/2018,Α.Π. 1397/2006 αμφότερες στην Τ.Ν.Π. “ΝΟΜΟΣ”, Α.Π. 1272/1999 Ελλ.Δ/νη 2001, σελ. 430 καιΑ.Π. 954/1997 Ελλ.Δ/νη 1999, σελ. 339,Τριμ.Εφ.Πειρ. 88/2020,Τριμ.Εφ.Πειρ. 83/2019 και Τριμ.Εφ.Αθ. 33/2019 όλες στην Τ.Ν.Π. “ΝΟΜΟΣ”). Επομένως, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που έκρινε ότι,λόγω της επίκλησης ότι όλοι οι αρχικοί ενάγοντες συμβλήθηκαν με τον εναγόμενο, νομιμοποιούνται ενεργητικά στην άσκηση της αγωγής και πως, εφόσον δεν αποδειχθούν τα πραγματικά περιστατικά, που αφορούν στη νομιμοποίηση κάποιων από αυτούς, η αγωγή θα απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη,ορθά εφάρμοσε το νόμο και πρέπει ν’ απορριφθεί ολόγος της έφεσης αυτός, ως ουσιαστικά αβάσιμος.
V. Με τον δεύτερο λόγο της έφεσης ο εκκαλών ισχυρίζεται ότι εσφαλμένα το πρωτοβάθμιο δικαστήριο απέρριψε την ένσταση συντρέχοντος πταίσματος, που πρόβαλλε, ισχυριζόμενος ότι οι εκκαλούντες ήταν συνυπαίτιοι κατά 99,9% της ζημίας της οποίας υπέστησαν, αφού δεν αναζήτησαν άλλες προσφορές πλην αυτής που εκείνος συνέταξε. Όμως, οι εκκαλούντες, με την από 25.6.2013 αγωγή τους, κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη και εκκαλείται, δεν ζητούσαν αποζημίωση, αλλά, μετά την υπαναχώρησή τους από τη σύμβαση έργου με τον εκκαλούντα, την αυτοδίκαιη λύση και την αναδρομική απόσβεση των υποχρεώσεων των διαδίκων για παροχή, που πηγάζουν από αυτήν, την απόδοση της παροχής που του έδωσαν (εκκαλούντα), σύμφωνα με τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό,ο οποίος δεν έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη παράνομης και υπαίτιας πράξης, ώστε να τίθεται και ζήτημα συνυπαιτιότητας (Εφ.Αθ. 227/2019, Εφ.Κερκ. 74/2017 αμφότερες στην Τ.Ν.Π. «ΝΟΜΟΣ» και Εφ.Αθ. 44/2006 Ελλ.Δ/νη 2007, σελ. 1507). Επομένως, η ανωτέρω ένσταση συντρέχοντος πταίσματος ήταν μη νόμιμη και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που την απέρριψε, έστω και χωρίς αιτιολογία, η οποία συμπληρώνεται μ’ αυτήν της παρούσας (άρθρο 534 του Κ.Πολ.Δ.), ορθά εφάρμοσε το νόμο, απορριπτομένου ως ουσιαστικά αβάσιμου, του σχετικού λόγου της έφεσης.
VΙ. Με τον τρίτο λόγο της έφεσης ο εκκαλών ισχυρίζεται ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, κατ’ εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου απέρριψε την ένστασή του περί καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος της αγωγής, αφού οι εφεσίβλητοι υπαναχώρησαν μετά την πάροδο έτους από την ολοκλήρωση του έργου που του είχαν αναθέσει, χωρίς να ζητούν επιμέτρηση των επιμέρους εργασιών και αφήνοντάς τον να προχωρά στο επόμενο στάδιο του έργου. Ωστόσο, για να χαρακτηρισθεί η άσκηση του δικαιώματος καταχρηστική πρέπει να έχει δημιουργηθεί στον υπόχρεο, από τη συμπεριφορά του δικαιούχου, σε συνάρτηση με εκείνη του υπόχρεου και μάλιστα ευλόγως, η πεποίθηση ότι ο δικαιούχος δεν πρόκειται να ασκήσει το δικαίωμά του, καθώς και οι πράξεις του υπόχρεου και η από αυτόν δημιουργηθείσα κατάσταση, που συνεπάγεται ιδιαιτέρως επαχθείς για τον ίδιο επιπτώσεις, να τελούν σε αιτιώδη σχέση με την προηγούμενη συμπεριφορά του δικαιούχου(Ολ.Α.Π. 2/2019 Ολ.Α.Π. 7/2002 και Α.Π. 41/2021 όλες στην Τ.Ν.Π. «ΝΟΜΟΣ»). Εξάλλου,η αδράνεια του δικαιούχου να ασκήσει το δικαίωμά του, η οποία πρέπει να αφορά σε μακρό διάστημα, δεν αρκεί από μόνη της για να καταστήσει την ενέργειά του καταχρηστική,αλλά απαιτείται να συντρέχουν επιπλέον ειδικές συνθήκες και περιστάσεις, προερχόμενες κυρίως από τη συμπεριφορά των μερών και ευρισκόμενες σε αιτιώδη συνάφεια μεταξύ τους, με βάση τις οποίες, καθώς και την αδράνεια του δικαιούχου, η μεταγενέστερη άσκηση του δικαιώματος, που τείνει στην ανατροπή της καταστάσεως που έχει διαμορφωθεί υπό τις ανωτέρω ειδικές συνθήκες και περιστάσεις και έχει διατηρηθεί για μακρό χρόνο, να εξέρχεται των διαγραφομένων από τη διάταξη του άρθρου 281 Α.Κ. ορίων (Ολ.Α.Π. 8/2018, Ολ.Α.Π. 10/2012 καιΑ.Π. 45/2021 όλες στην «ΝΟΜΟΣ»). Επομένως, εφόσον τα ανωτέρω περιστατικά (πεποίθηση ότι οι εφεσίβλητοι δεν πρόκειται να ασκήσουν το δικαίωμά τους,ιδιαιτέρως επαχθείς για τον εκκαλούντα επιπτώσεις και μη ύπαρξη μακρού διαστήματος) δεν αναφέρονταν στην ένσταση του εκκαλούντος, ήταν προεχόντως αόριστη και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που την απέρριψε, έστω και χωρίς αιτιολογία, η οποία συμπληρώνεται μ’ αυτήν της παρούσας (άρθρο 534 του Κ.Πολ.Δ.), ορθά εφάρμοσε το νόμο και πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμος ο λόγος αυτός της έφεσης.
VΙΙ. Για την εκπλήρωση της παροχής του εργολάβου, εάν συμφωνηθεί ορισμένη ημέρα, αυτός ως οφειλέτης, γίνεται υπερήμερος με μόνη την παρέλευση της ημέρας αυτής, εκτός αν αυτός επικαλεσθεί και αποδείξει κατ’ ένσταση ότι η καθυστέρηση ως προς την εκπλήρωση της παροχής του οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν υπέχει ευθύνη. Το πταίσμα του οφειλέτη δεν αποτελεί προϋπόθεση της αξίωσης του δανειστή, αλλά αντιθέτως, η έλλειψη υπαιτιότητας του οφειλέτη θεμελιώνει καταλυτική ένσταση της αγωγικής αξίωσης, την οποία οφείλει ο τελευταίος να επικαλεσθεί και αποδείξει, οπότε θα θεωρηθεί ότι αυτός δεν περιήλθε σε υπερημερία, καθόσον η έλλειψη πταίσματος δεν είναι λόγος άρσης αυτής (υπερημερίας), αφού το πταίσμα του τεκμαίρεται, αλλά λόγος μη επέλευσής της (Α.Π. 1026/2020,Α.Π. 692/2020,Α.Π. 791/2020, Α.Π. 897/2019 και Α.Π. 699/2019 όλες στην Τ.Ν.Π. «ΝΟΜΟΣ»).
VΙΙΙ. Στην προκείμενη περίπτωση από την επανεκτίμηση των ένορκων καταθέσεων των μαρτύρων, που εξετάστηκαν με επιμέλεια των διαδίκων, ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά δημόσιας συνεδρίασής του, την ένορκη βεβαίωση …../6.2.2017 ενώπιον της Ειρηνοδίκη Πειραιώς, η οποία προσκομίζεται με επίκληση από τους εφεσίβλητους, ύστερα από νομότυπη και εμπρόθεσμη κλήτευση του εκκαλούντος, κατ’ άρθρο 422 παρ. 1 του Κ.Πολ.Δ., όπως προκύπτει από την έκθεση επίδοσης …΄/1.2.2017 του δικαστικού επιμελητή της περιφέρειας του Εφετείου Πειραιώς …………, καθώς και από όλα ανεξαιρέτως τα επικαλούμενα και προσκομιζόμενα νόμιμα από τους διαδίκους έγγραφα, τα οποία το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του για άμεση ή έμμεση απόδειξη, για μερικά από τα οποία γίνεται ειδική αναφορά κατωτέρω, χωρίς, όμως να έχει παραληφθεί κανένα για την ουσιαστική διάγνωση της διαφοράς (Α.Π. 1045/2017 και Α.Π. 386/2015 αμφότερες στην Τ.Ν.Π. “ΝΟΜΟΣ”), αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο πρώτος εφεσίβλητος και η αρχική διάδικος και σύζυγός του ………… είχαν την κυριότητα, κατά ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου ο καθένας,ενός οικοπέδου επιφάνειας 124,11 τ.μ., που βρίσκεται εντός του εγκεκριμένου σχεδίου του Δήμου Πειραιά, στη θέση …, επί της οδού ……….. Οι τελευταίοι επιθυμούσαν να ανεγείρουν οικοδομή επί του ως άνω οικοπέδου τους, αποτελούμενη από υπόγειο, πυλωτή, πρώτο και δεύτερο όροφο, για τους οποίους εκδόθηκε η οικοδομική άδεια …./1998 της Πολεοδομίας Πειραιά και τους μέλλοντες να ανεγερθούν τρίτο, τέταρτο πέμπτο όροφο και δώμα.Την οικοδομή αυτή υπήγαγαν στις διατάξεις περί οριζόντιας ιδιοκτησίας, σύμφωνα με το ν. 3741/1929 και τα άρθρα 1002 και 1117 του Α.Κ., με την πράξη σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας …/3.3.1998 της συμβολαιογράφου Πειραιά ….. ., που μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Πειραιά. Ακολούθως, με την πράξη σύστασης γονικών παροχών μελλοντικών ορόφων της ίδιας συμβολαιογράφου, που επίσης μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του ως άνω Υποθηκοφυλακείου, μεταβίβασαν στην τρίτη εφεσίβλητη – θυγατέρα τους, την ψιλή κυριότητα τόσο του διαμερίσματος – μεζονέτας του πρώτου και του δευτέρου ορόφου,όσο και του ½ εξ αδιαιρέτου του διαμερίσματος του πέμπτου ορόφου, στον δε, δεύτερο εφεσίβλητο -υιό τους, την ψιλή κυριότητα του διαμερίσματος – μεζονέτας των τρίτου και τέταρτου ορόφων και αυτή του άλλου ½ εξ αδιαιρέτου του διαμερίσματος του πέμπτου ορόφου, παρακρατώντας για τον εαυτό τους την επικαρπία όλων των ανωτέρω οριζόντιων ιδιοκτησιών εφ’ όρου ζωής. Μετά την έκδοση της ως άνω οικοδομικής άδειας, ο πρώτος εφεσίβλητος και η αρχική διάδικος και σύζυγός του …………, αποφάσισαν να κτίσουν επί του ως άνω οικοπέδου το διαμέρισμα – μεζονέτα του πρώτου και του δευτέρου ορόφου. Την ανέγερσή του ανέθεσαν στον εκκαλούντα – πολιτικό μηχανικό, ο οποίος συνδεόταν με τον πρώτο εφεσίβλητο με στενούς δεσμούς φιλίας, μετά δε, την ολοκλήρωσή του κατοίκησαν σ’ αυτό. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι τον Ιούνιο του έτους 2008, ο πρώτος εφεσίβλητος, η σύζυγός του …………… και τα τέκνα τους – δεύτερος και τρίτη εφεσίβλητοι, αποφάσισαν να ολοκληρώσουν την κατασκευή της οικοδομής, με βάση την ανωτέρω πράξη σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας. Προς τούτο απευθύνθηκαν εκ νέου στον εκκαλούντα και του ανέθεσαν την έκδοση της σχετικής οικοδομικής άδειας. Η σχετική αίτηση έκδοσής της, με την προσθήκη καθ’ ύψος Γ´, Δ´ και Ε´ ορόφου στην ήδη υπάρχουσα διώροφη οικοδομή με pilotis και υπόγειο υποβλήθηκε στην Πολεοδομία Πειραιά, από τον πρώτο εφεσίβλητο, στις 16.7.2008.Το κόστος της οικοδομικής άδειας, συμπεριλαμβανομένων όλων των μελετών, κατόψεων και λοιπών εξόδων, συμφωνήθηκε στο ποσό των 25.000 ευρώ, το οποίο και καταβλήθηκε στον εκκαλούντα. Μέχρι να εκδοθεί η οικοδομική άδεια ο πρώτος εφεσίβλητος και η σύζυγός του …………., ενεργώντας και για λογαριασμό των τέκνων τους – δεύτερου και τρίτης εφεσίβλητων,ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις με τον εκκαλούντα γιατην ανέγερση των ανωτέρω ορόφων και το κόστος του έργου. Ο τελευταίος, ως πρόταση για την κατάρτιση της σύμβασης του έργου,τους παρέδωσε ένα προϋπολογισμό για συγκεκριμένες εργασίες (Α´και Β´ φάσης) και τη με ημερομηνία Δεκέμβριος 2008 γενική συγγραφή υποχρεώσεων, που συνοδευόταν από ένα πίνακα, ο οποίος καθόριζε τα χρήματα που έπρεπε να του καταβάλλουνοι εργοδότες, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών της Α´ φάσης, που αναφερόταν ως «πίνακας ροής χρημάτων». Ο προϋπολογισμός – εργασίες της Α´ φάσης περιλάμβανε:1. τις κατεδαφίσεις (κατεδάφιση του δώματος, των στηθαίων, απομάκρυνση κεραμιδιών και ξύλων της στέγης του δώματος, κατεδάφιση με κομπρεσέρ του κουβουκλίου του ασανσέρ, οδήγηση με χοάνη των υλικών κατεδάφισης στον ακάλυπτο χώρο και καθαιρέσεις των γεμισμάτων με τσιμεντοκονίες (μονώσεις) της ταράτσας), κόστους 5.500 ευρώ, 2. τα σκυροδέματα (κατασκευή με οπλισμένο σκυρόδεμα των Γ, Δ, Ε ορόφων, του δώματος και της πέργκολας, με τη χρήση βλήτρων για την προσθήκη νέου οπλισμού στα υποστηλώματα, όπου απαιτείται, εργασίες σκυροδέτησης σκαλοπατιών, στηθαίων, εμφανών σκυροδεμάτων, σκωτιών, φαλτσογωνιών, καθαρισμός οικοδομής και απομάκρυνση μπαζών), κόστους 56.000 ευρώ, 3. τις τοιχοποιίες (όλες από οπτόπλινθους διαστάσεων 9/12/19 με ισχυρό τσιμεντοκονίαμα – 175κιλά τσιμέντο ανά m3, στους εξωτερικούς τοίχους με τοποθέτηση θερμομονωτικού υλικού Dow 3cm, με κατασκευή στο μέσον του ύψους των τοίχων σενάζ, με τοποθέτηση μετά την κατασκευή των δικτύων και προ των επιχρισμάτων πλέγματος, στις ενώσεις και τις ραφές, ενώ μετά το πέρας των τοιχοποιιών θα απομακρυνθούν τα μπάζα με κάδο), κόστους 22.500 ευρώ, 4. την τοποθέτηση προ των επιχρισμάτων μεταλλικών ανοξείδωτων κασών (ψευτόκασες), στα εξωτερικά κουφώματα, κόστους 1.200 ευρώ, 5. την τοποθέτηση στις εσωτερικές πόρτες προ των επιχρισμάτων μεταλλικών διάτρητων κασών για στήριξη των ξύλινων θυρών και ενίσχυση των κουφωμάτων, κόστους 600 ευρώ, 6. Την τοποθέτηση μαρμαροποδιών στα παράθυρα, προ των επιχρισμάτων, από μάρμαρο λευκό πάχους 3 cm., κόστους 1.500 ευρώ, 7. τα επιχρίσματα (κατασκευή σε τρεις στρώσεις, πρώτη (πεταχτό) σε όλη την επιφάνεια, δεύτερη (λάσπωμα) με άμμο, τσιμέντο και ασβέστη και τρίτη με μαρμαροκονίαμα, στους εξωτερικούς χώρους πεταχτό, με τοποθέτηση σκαλωσιών σε ύψος 18 μ. και στο τέλος καθαρισμός και απομάκρυνση των μπαζών με κάδους), κόστους 27.000 ευρώ, 8. τις μονωτικές πλάκες (τοποθέτηση στις πλάκες των Δ και Ε ορόφων, προ της σκυροδέτησης των πλακών και της τοποθέτησης του οπλισμού, θερμομονωτικές πλάκες με ραβδώσεις για σκυρόδεμα) Dow 3cm, κόστους 1.200 ευρώ, 9. την καμινάδα λεβητοστασίου (προέκταση της υπάρχουσας καμινάδας με δακτυλίδια σκυροδέματος διπλού τοιχώματος με ύψος πάνω από την πέργκολα του δώματος, κτίσιμο και επίχρισμα της καμινάδας), κόστους 800 ευρώ, 10. την ύδρευση – αποχέτευση (μετά τις τοιχοποιίες δίκτυο για τέσσερα λουτρά, δύο κουζίνες και λουτρό δώματος, σύμφωνα με την προσφορά του υδραυλικού – το δίκτυο ύδρευσης με συμβατική εγκατάσταση), κόστους 9.000 ευρώ, 11. το δίκτυο φωταερίου – μετά τα επιχρίσματα σύμφωνα με την προσφορά του υδραυλικού, κόστους 4.900 ευρώ, 12. τη θέρμανση – μετά τα επιχρίσματα η οποία περιλαμβάνει και το δώμα, χωρίς την τοποθέτηση σωμάτων και λέβητα – κόστους 11.600 ευρώ και13. τα ηλεκτρικά – οι σωληνώσεις και οι πίνακες μετά τις τοιχοποιίες και η καλωδίωση μετά τα επιχρίσματα (περιλαμβάνει και πλήρη παροχή για το δώμα, με υποπίνακα, συναγερμό, κλιματισμό, παροχή ηλιακού, κεραία συμβατικής – δορυφορικής, παροχή αυτόνομης θέρμανσης, φωτισμό ασφαλείας κλιμακοστασίου, σύμφωνα με την προσφορά του ηλεκτρολόγου), κόστους 19.500και συνολικό κόστος (Α´ φάσης) 161.300 ευρώ. Ως προς τις υδραυλικές εργασίες,σύμφωνα με την προσφορά του υδραυλικού …. (τρία έγγραφα περιγραφής εργασιών), που επισυνάπτονταν στον προϋπολογισμό εργασιών Α´ φάσης, περιγράφονταν ειδικότερα οι εργασίες που αφορούσαν στην υδραυλική εγκατάσταση (σωληνώσεις λουτρών από χαλκοσωλήνα επενδυμένη TALOSΦ15 με πίνακα και κολεκτέρ, η παροχή κάθε διαμερίσματος επενδυμένη TALOSΦ16 και κατάληξη στο πεζοδρόμιο, οι σωληνώσεις δαπέδου μέσα σε ειδικό σπιράλ προστασίας, τοποθέτηση παροχής για βρύσες στο μπαλκόνι κάθε ορόφου, αναμονές για ηλιακό και θερμοσίφωνα, πλήρη εγκατάσταση νεροχύτη, πλυντηρίου πιάτων, τοποθέτηση ειδών και αναμονές για λουτρό στο δώμα, ξήλωμα όλων των σωληνώσεων ύδρευσης που υπήρχαν στην ταράτσα και τοποθέτησή τους στην ταράτσα του Ε ορόφου), το αποχετευτικό δίκτυο (κατακόρυφες στήλες από πλαστική σωλήνα 6 ατμ. NOVADURΦ 100, οι οποίες θα ενωθούν με τις ήδη υπάρχουσες, αποχετευτικό δίκτυο μπάνιου και WC, τοποθέτηση σε όλο το αποχετευτικό δίκτυο των λουτρών και WC πλαστικής σωλήνας NOVADUR Φ 40, εκτός από την έξοδο των σιφονιών, που θα είναι Φ 50, τα δε, σιφώνια δαπέδου θα είναι πλαστικά τύπου PETZETAKIS), τις υδρορροές (τοποθέτηση υδρορροών από πλαστικό 6Χ10 6ατμ., τοποθέτηση στα μπαλκόνια πλαστικών σιφονιών με μεταλλικό σχαράκι – οι υδρορροές θα ενωθούν με τις ήδη υπάρχουσες – και έλεγχος σωστής λειτουργίας αποχετευτικού και υδραυλικού δικτύου) –(αφορά σε απλά είδη υγιεινής, χωρίς να περιλαμβάνονται οι εργασίες εξαερισμού των λουτρών και WC και η τοποθέτηση αξεσουάρ μπάνιου και WC), τις εργασίες για την εγκατάσταση φυσικού αερίου στο κάθε διαμέρισμα και το λεβητοστάσιο (χρήση χαλκοσωλήνων TALOSu.B.T. ειδικές για το αέριο με διάμετρο Φ 22 για τα διαμερίσματα και Φ 35 για το λεβητοστάσιο, τοποθέτηση εξαρτημάτων τύπου ΒΙΕΚΑ μηχανικής συμπίεσης, προστασία των σωλήνων του φυσικού αερίου, όπου περνούν από τοίχους, με πλαστική σωλήνα μεγαλύτερης διατομής, κατασκευή σωληνώσεων και υλικά του δικτύου σύμφωνα με τον κανονισμό εξωτερικών εγκαταστάσεων φυσικού αερίου, πρεσάρισμα των σωλήνων φυσικού αερίου με ειδικό μηχάνημα για τυχόν διαρροές – υποχρέωση αφορά στην αγορά και τοποθέτηση σωληνώσεων από τα ρολόγια μέχρι τις κουζίνες, ενώ δεν περιλαμβάνεται η πληρωμή του τεχνικού του καυστήρα) και την κεντρική θέρμανση (ένωση των ήδη υπαρχουσών κεντρικών στηλών με τις νέες από χαλκοσωλήνα Φ 35 με κατάληξη σε Φ 28, επιδαπέδιο μονοσωλήνιο από χαλκοσωλήνα TALOSΦ 35 περασμένο σε ειδικό σπιράλ προστασίας, τοποθέτηση βάνας στην επιστροφή κάθε διαμερίσματος, τοποθέτηση τριών ηλεκτροβανών και μίας δώματος, τοποθέτηση ρυθμιστικών διακοπτών σε όλες τις σωληνώσεις των σωμάτων με έναρξη από τα κολεκτέρ και κατάληξη στα σώματα, μόνωση κεντρικών στηλών με αρμοφλέξ (με υποχρέωση αγοράς σωλήνων κεντρικής θέρμανσης τοποθέτηση επιδαπέδιου μονοσωλήνιου, τοποθέτηση ηλεκτροβανών, κολεκτέρ βανών κεντρικής στήλης, καθώς και τοποθέτηση όλου του λεβητοστασίου, σωμάτων και διακοπτών, ενώ υποχρέωση των εργοδοτών ήταν η αγορά λέβητα, καυστήρα, κυκλοφορητή, σωμάτων, θερμοστάτη χώρου, πίνακα αυτονομίας, βαλβίδας ασφαλείας, μειωτή πίεσης, αυτόματο πληρώσεως, δοχείου διαστολής, βαλβίδας ανοδικής προστασίας και ο τεχνικός για τον καυστήρα). Εξάλλου, με χωριστό έγγραφο του ηλεκτρολόγου …., που επισυναπτόταν στο έγγραφο – προϋπολογισμό εργασιών Α´ φάσης, περιγράφονταν αναλυτικά οι ηλεκτρολογικές εργασίες ανά όροφο και δωμάτιο (Γ Όροφος : παροχές (παροχή 5 Χ 10 + 1,5, Κεντρικός πίνακας, παροχή ηλιακού, αυτόνομης θέρμανσης, κεραίας συμβατικής – δορυφορικής, τηλεφώνου από κατανεμητή ΟΤΕ προς κατανεμητή διαμερίσματος, θυροτηλεόρασης, συναγερμού – ραντάρ, επαφές, πληκτρολόγιο, σειρήνα), Καθιστικό (ρευματοδότες 8 Χ 60, φωτιστικά σημεία κομμιταντέρ 3 Χ 80, φωτιστικά σημεία απλά 2 Χ 40, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου), – WC – Χολ Σκάλες (ρευματοδότες 2 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέρετούρ2 Χ 80, φωτιστικό σημείο απλό 1 Χ 40), Κουζίνα (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία απλά 2 Χ 40, παροχή ηλεκτρικής κουζίνας, πλυντηρίου πιάτων και φούρνου μικροκυμάτων), Δ Όροφος : Παροχές (παροχή από κεντρικό πίνακα 5 Χ6, υποπίνακας, παροχή αυτόνομης θέρμανσης, θυροτηλεόρασης, συναγερμού – ραντάρ, επαφές, πληκτρολόγιο, σειρήνα), Α Υπνοδωμάτιο (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέ ρετούρ 1 Χ 80, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου), Β Υπνοδωμάτιο (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέ ρετούρ 1 Χ 80, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου), Γ Υπνοδωμάτιο (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέ ρετούρ 1 Χ 80, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου), Τουαλέτα – Χολ Σκάλες (ρευματοδότες 2 Χ 60, Φωτιστικά σημεία αλλέ ρετούρ 2 Χ 80, φωτιστικό σημείο απλό 1 Χ 40), Ε Όροφος : Παροχές (παροχή 3 Χ 16 + 1,5, κεντρικός πίνακας, παροχή ηλιακού, αυτόνομης θέρμανσης, κεραίας συμβατικής – δορυφορικής, τηλεφώνου από κατανεμητή ΟΤΕ προς κατανεμητή διαμερίσματος, θυροτηλεόρασης, συναγερμού – ραντάρ, επαφές, πληκτρολόγιο, σειρήνα), Καθιστικό (ρευματοδότες 5 Χ 60, φωτιστικά σημεία κομμιταντέρ 2 Χ 80, φωτιστικά σημεία απλά 2 Χ 40, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου) – WC – Χολ Σκάλες (ρευματοδότες 2 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέρετούρ1 Χ 80, φωτιστικό σημείο απλό 1 Χ 40), Κουζίνα (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία απλά 2 Χ 40, παροχή ηλεκτρικής κουζίνας, πλυντηρίου πιάτων και φούρνου μικροκυμάτων),Υπνοδωμάτιο (ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέρετούρ 1 Χ 80, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου), Δώμα πλήρης ηλεκτρολογική παροχή (παροχή 3 Χ 6, υποπίνακας, παροχή αυτόνομης θέρμανσης, θυροτηλεόρασης, συναγερμού – ραντάρ, επαφές, πληκτρολόγιο, σειρήνα, ρευματοδότες 4 Χ 60, φωτιστικά σημεία αλλέρετούρ 1 Χ 80, παροχή κλιματισμού, πρίζα τηλεόρασης και τηλεφώνου). Επιπλέον, ο προϋπολογισμός – εργασίες της Β´ φάσης περιλάμβανε:1. τους χρωματισμούς (εργασία και υλικά με χρώματα της εταιρίας VITEX ή VIVEXROM, σπατουλάρισμα εσωτερικών τοίχων και κλιμακοστασίου, προσθήκης με ένα χέρι παρετίνα και δύο χέρια παρετίνα με αστάρι νερού και δύο χέρια πλαστικό, ακρυλικά χρώματα με τρίψιμο, στοκάρισμα τοίχων, με κόλλα πλακιδίων, ένα χέρι αστάρι και δύο χέρια ακρυλικό, εμφανή σκυροδέματα σπατουλαριστά με καθαρισμό σκυροδεμάτων, χοντρό στοκάρισμα με κόλλα πλακιδίων, τρία χέρια παρετίνα, τρίψιμο αστάρι με νέφτι λαδιού, ψιλοστοκάρισμα με βελατούρα και δύο χέρια ακρυλικό, κάγκελα κλιμακοστασίου, πόρτες ανελκυστήρα καθαρισμός, στοκάρισμα, ένα χέρι αστάρι μετάλλου και ένα χέρι σφυρήλατο – επίσης χρωματισμός της υπάρχουσας οικοδομής (πρόσοψη, pilotis, εξώστες, υπάρχον κλιμακοστάσιο και καθαρισμός των χώρων), κόστους 18.500 ευρώ, 2. τα κουφώματα (εξωτερικά κουφώματα αλουμινίου λευκά σειράς …. ή ….., με μπόγια 39 mm, συρόμενα ή ανοιγόμενα ανάλογα με τη θέση τους και τοποθέτηση σιτών στα δωμάτια), κόστους 7.900 ευρώ και 3. τα γύψινα (γύψινα διακοσμητικά πηχάκια σε όλους τους ορόφους και τους χώρους και στα κλιμακοστάσια της προσθήκης, πλάτους περίπου 5 cm., κάλυψη με γυψοσανίδες των σωληνώσεων του κλιμακοστασίου και των σωληνώσεων αερίου στο φωταγωγό), κόστους 1.800 ευρώ και συνολικό κόστος (εργασιών της Β´ φάσης) 28.200 ευρώ. Έτσι, συμφωνήθηκε ότι το κόστος – προϋπολογισμός των εργασιών των δύο αυτών φάσεων (Α´και Β´) θα ανέλθει στο συνολικό ποσό των 189.500 (εργασίες Α´ φάσης 161.300 ευρώ+ εργασίες Β´ φάσης 28.200 ευρώ). Περαιτέρω, με τη γενική συγγραφή υποχρεώσεων του έργου συμφωνήθηκε ότι οι οικονομικές υποχρεώσεις των ιδιοκτητών αναφέρονται στον προϋπολογισμό με την περιγραφή της κάθε εργασίας, οι δε, επιμέρους καταβολές χρημάτων ανά εργασία και στάδιο εργασίας αναφέρονται στον πίνακα ροής χρημάτων, που συνοδεύει τη συγγραφή (άρθρο 2), καθώς και ότι οι εισφορές του ΙΚΑ επιβαρύνουν τον ιδιοκτήτη (άρθρο 3). Επιπλέον οριζόταν ότι τα απαιτούμενα τιμολόγια των υλικών και εργασιών θα εκδίδονται στο όνομα του ιδιοκτήτη και θα καλύπτουν τις απαιτήσεις του ελάχιστου κόστους οικοδομής, όπως ορίζεται στους σχετικούς εγκεκριμένους πίνακες της πολεοδομίας, καθώς και ότι ο απαιτούμενος ΦΠΑ υλικών και εργασιών των μη εστεγασμένων επαγγελμάτων (αυτών που έχουν ΙΚΑ) περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό, ενώ ο ελάχιστα απαιτούμενος ΦΠΑ των εργασιών εστεγασμένων επαγγελμάτων (υδραυλικά, ηλεκτρολογικά) επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη (άρθρο 4). Επίσης, στο άρθρο 5 της ίδιας συγγραφής υποχρεώσεων οριζόταν ότι η κατασκευή της οικοδομής, η οργάνωση και επιλογή των συνεργείων των εργασιών που αναφέρονται στον προϋπολογισμό, η σύνταξη καταστάσεων του ΙΚΑ, η εξόφληση και η συλλογή των απαραίτητων τιμολογίων, όπως κατ’ ελάχιστο απαιτούνται βάσει του ελάχιστου κόστους οικοδομής, η τήρηση των εγκεκριμένων σχεδίων και μελετών και γενικώς η τήρηση των παραπάνω είναι υποχρέωση και θα γίνει με ευθύνη του πολιτικού μηχανικού – εκκαλούντος. Εξάλλου, συμφωνήθηκε ότι η περάτωση των παραπάνω εργασιών θα ολοκληρωθεί σε εφτά μήνες περίπου από την έναρξη των εργασιών σκυροδέτησης (άρθρο 6), ενώ για τις τυχόν εργασίες που δεν περιγράφονταν, το κόστος τους θα καθορίζεται απολογιστικά (άρθρο 7). Τέλος, στο άρθρο 8 της συγγραφής υποχρεώσεων αναφερόταν ότι ο έλεγχος ολοκλήρωσης των εργασιών από την Πολεοδομία γίνεται αφού ολοκληρωθούν τα επιχρίσματα, γίνει το δίκτυο φωταερίου (έλεγχος ΔΕΦΑ), τοποθετηθούν τα κάγκελα, τα εξωτερικά κουφώματα (παντζούρια) και δεν απαιτείται καμία εργασία που να χρειάζεται τοποθέτηση ικριωμάτων πάνω από ύψος 3 μέτρων, μετά δε, την αυτοψία της πολεοδομίας, μπορούν να γίνουν οι αιτήσεις σύνδεσης με τα δίκτυα ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ από τους ιδιοκτήτες. Την ανωτέρω πρόταση του εκκαλούντος – εργολάβου για την κατάρτιση της σύμβασης, αποδέχθηκαν οι εφεσίβλητοι, το γεγονός δε, της μη υπογραφής των ανωτέρω εγγράφων δικαιολογείται από τη μακροχρόνια φιλική (έως αδελφική) σχέση, όπως προαναφέρθηκε, του εκκαλούντος με τον πρώτο εφεσίβλητο. Επομένως, η συμφωνία των διαδίκων ήταν να κατασκευαστούν από τον εκκαλούντα οι εργασίες που αναφέρονταν στον προϋπολογισμό των Α´ και Β´ φάσεων. Όσον αφορά στις υπόλοιπες εργασίες που θα απαιτούνταν για την πλήρη αποπεράτωση της οικοδομής, θα πραγματοποιούνταν είτε από τον τελευταίο, κατόπιν νέας κοινής συμφωνίας με τους εργοδότες, είτε από άλλους εργολάβους. Την ύπαρξη της συμφωνίας των ανωτέρω δύο φάσεων του έργου επιβεβαίωσε ο μάρτυρας του εκκαλούντος, ο οποίος έχει ιδία γνώση ως συνεργάτης του, ενώ δεν κρίνονται πειστικά τα όσα ανέφερε ο μάρτυρας των εφεσίβλητων, αφού δεν είχε ιδία γνώση. Επιπλέον, η ανωτέρω γενική συγγραφή υποχρεώσεων του έργου παραδόθηκε από τον πρώτο εφεσίβλητο και τη σύζυγό του στον πραγματογνώμονα που ορίστηκε από το ΤΕΕ, ύστερα από αίτησή τους για τον έλεγχο της ποσότητας και του κόστους των εργασιών που πραγματοποίησε ο εκκαλών, ενώ ανέφεραν στον πραγματογνώμονα ότι τους δόθηκαν από τον εκκαλούντα και οι προϋπολογισμοί Α´ και Β´ φάσεων. Αντίθετα, δεν αποδείχθηκε ο ισχυρισμός των εφεσίβλητων ότι η μόνη συμφωνία με τον εκκαλούντα ήταν η ολοκλήρωση του έργου αντί του ποσού 250.000 ευρώ, με τιμή ανά τ.μ. όχι άνω των 1.100 ευρώ (αποτελούσε την προεκτίμηση του εκκαλούντος ενόψει των σχεδίων και της οικοδομικής άδειας, για το κόστος ανέγερσης της οικοδομής με συμβατικά υλικά – 226,54 τα τ.μ. σύμφωνα με την άδεια Χ 1.100 ευρώ το εκτιμώμενο κόστος/τ.μ. = 249.194 ευρώ – και όχι συμφωνία για την ανάθεσή της). Άλλωστε, για τα υπόλοιπα έργο (πλην των εργασιών των Α´ και Β´ φάσεων) δεν συντάχθηκε ακριβής κατάλογος ούτε των εργασιών, υλικών και μηχανημάτων που θα έπρεπε να αγοραστούν και να τοποθετηθούν ούτε του κόστος αυτών, κάτι που θα είχε γίνει, λαμβανομένης υπόψη της προγενέστερης συμφωνίας των διαδίκων, οι οποίοι είχαν συγκεκριμένη συγγραφή υποχρεώσεων και προϋπολογισμό του έργου, το οποίο ανατέθηκε στον εκκαλούντα. Μάλιστα, η σύζυγος του πρώτου εφεσίβλητου και μητέρα των λοιπών, τον Νοέμβριο του 2009, πριν την περάτωση των εργασιών, που είχαν ανατεθεί στον εκκαλούντα, επισκέφθηκε τον εργολάβο ……, προκειμένου να αναλάβει την εργασία της μόνωσης της ταράτσας, έργο που δεν περιλαμβανόταν στις ανωτέρω εργασίες, που είχαν ανατεθεί στον εκκαλούντα, γεγονός το οποίο δεν θα συνέβαινε, εάν υπήρχε συμφωνία των διαδίκων για την ολοκλήρωση της οικοδομής από τον τελευταίο με το κλειδί στο χέρι, όπως οι εφεσίβλητοι ισχυρίζονται.Περαιτέρω, από τα ίδια ως άνω αποδεικτικά μέσα αποδείχθηκε ότι μετά την έκδοση της οικοδομικής άδειας ……/16.3.2009 της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Δήμου Πειραιά και περί τα μέσα Απριλίου του ίδιου έτους άρχισαν οι εργασίες σκυροδέτησης και κατ’ επέκταση η επτάμηνη προθεσμία για την περάτωση των Α´ και Β´ φάσεων του έργου. Περί τα τέλη Νοεμβρίου του 2009 είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί οι ως άνω αναφερόμενες εργασίες των Α´ και Β´ φάσεων, εκτός από το δεύτερο χέρι των εσωτερικών χρωματισμών,τον χρωματισμό εξ ολοκλήρου του κλιμακοστασίου, καθώς και την τοποθέτηση των πριζών, διακοπτών και φωτιστικών σωμάτων, για τα οποία απαιτούνταν εργασίες λίγων ημερών. Ωστόσο,οι εφεσίβλητοι δεν είχαν μείνει ικανοποιημένοι με το κόστος των υλικών και των εργασιών, που είχαν γίνει από τον εκκαλούντα, ενώ υπήρχαν και κάποια (επουσιώδη) ελαττώματα και του ζήτησαν να κάνουν επιμέτρηση, δεδομένου ότι μέχρι το σημείο εκείνο του είχαν καταβάλει το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που είχαν συμφωνήσει για τις εργασίες αυτές (Α´ και Β´ φάσεων). Ειδικότερα, του είχαν καταβάλει, αφαιρουμένου του ποσού των 25.000 ευρώ, που είχε συμφωνηθεί για την έκδοση της οικοδομικής άδειας μαζί με τις μελέτες και τα σχέδια που απαιτούνταν, αυτό των 179.803,69 ευρώ. Εξάλλου και η αναφορά στην αγωγή της έναρξης των διαμαρτυριών των εργοδοτών για την ποιότητα του έργου και του ισχυρισμού τους ότι είχαν καταβάλει στον εργολάβο σχεδόν όλο το ποσό που είχαν συμφωνήσει, είναι σύμφωνη τόσο με τη συμφωνία ολοκλήρωσης των εργασιών (Α´ και Β´ φάσεων) που του είχαν αναθέσει – μέσα Νοεμβρίου 2009, όσο και ως προς το ποσό που είχε συμφωνηθεί για τις ίδιες εργασίες (189.500 ευρώ).Ο εκκαλών όμως, δεν συμφώνησε με το αίτημα για επιμέτρηση των εκτελεσθέντων εργασιών και σταμάτησε την ολοκλήρωση των εργασιών, που του είχαν ανατεθεί. Οι εργοδότες, στεναχωρημένοι από τη συμπεριφορά του εφεσίβλητου, άρχισαν να ψάχνουν άλλους εργολάβους για να τελειώσουν το έργο. Το γεγονός ότι ο εκκαλών, προέβη σε δήλωση προς τη ΔΕΗ, ως επιβλέπων μηχανικός, ότι το έργο εκτελέστηκε σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια, προκειμένου να ακολουθήσει αυτοψία από υπαλλήλους της Πολεοδομίας, δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο τελευταίος άφησε ημιτελές το έργο, που του είχε ανατεθεί (εργασίες Α´ και Β´ φάσεων). Και τούτο διότι η δήλωσή του αυτή έλαβε χώρα κατόπιν επίμονων παρακλήσεων της τρίτης εφεσίβλητης και του συζύγου της, όπως κατέθεσε ο τελευταίος ως μάρτυρας στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου,έχοντας άμεση γνώση, αφού ο ίδιος, μαζί με την εφεσίβλητη αυτήν, είχαν μεταβεί για το λόγο αυτό στο γραφείο του εκκαλούντος. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι μετά την πάροδο έτους από την εγκατάλειψη από τον τελευταίο του έργου (Δεκέμβριο 2010), αν και λόγω της προγενέστερης συμπεριφοράς του εκκαλούντος δεν απαιτούνταν, οι εφεσίβλητοι του έταξαν προθεσμία ενός μηνός, προκειμένου να διορθώσει τα ελαττώματα και να ολοκληρώσει τις εργασίες, που είχαν μείνει ανεκτέλεστες, μετά την πάροδο της οποίας (προθεσμίας),του δήλωσαν ότι υπαναχωρούν από τη μεταξύ τους σύμβαση. Εξάλλου, ο εκκαλών δεν επικαλέστηκε κατ’ ένσταση, σύμφωνα και με όσα ορίζονται στην ως άνω μείζονα σκέψη, ότι η καθυστέρηση ως προς την εκπλήρωση της παροχής του οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν υπέχει ευθύνη.Περαιτέρω, ενόψει της νόμιμης αυτής υπαναχώρησης, που σε κάθε περίπτωση συντελέστηκε και με την άσκηση της από 25.6.2013 αγωγής, αποσβέστηκαν αναδρομικά οι απορρέουσες από τη σύμβαση έργου εκατέρωθεν υποχρεώσεις των μερών, οι δοθείσες παροχές ως άνευ αιτίας αναζητούνται και οι οφειλόμενες έως τη άσκηση της υπαναχώρησης δεν οφείλονται στο εξής. Εξάλλου, ο πρώτος εκκαλών, μαζί με τη σύζυγό του υπέβαλαν αίτηση προς το ΤΕΕ για τον ορισμό πραγματογνώμονα, προκειμένου να εκτιμήσει την ποσότητα και το κόστος των εργασιών που τέλεσε ο εκκαλών, την οποία διενέργησε ο πολιτικός μηχανικός . ……. Ωστόσο, η αυτοψία του τελευταίου στο έργο διήρκησε μόλις τέσσερις ώρες, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η ορθότητα των αποτελεσμάτων της [(επιμετρήσεις σκυροδεμάτων, τοιχοποιιών, επιχρισμάτων, χρωματισμών, γύψινων,εργασίες σιδηρουργικών, υδραυλικών, ηλεκτρικών και φωταερίου, σε συνδυασμό με τους επιβαρυντικούς παράγοντες του κόστους κατασκευής (στενός δρόμος, διερχόμενα καλώδια της ΔΕΗ, μεγάλη κλίση του δρόμου, ύψος στο οποίο έγιναν οι εργασίες και το μικρό εμβαδό των ορόφων),καθώς και κόστος ΦΠΑ, όπου προκύπτει από αποδείξεις ότι αυτό καταβλήθηκε)], σύμφωνα και με την από Φεβρουάριος 2017 τεχνική έκθεση του Πολιτικού Μηχανικού . ….., που προσκομίζεται από τον εκκαλούντα. Σημειωτέον ότι όπως αναφέρεται και στην από 8.9.2010 προσφορά του εργολάβου …….., που λήφθηκε μετά την διακοπή των εργασιών από τον εκκαλούντα, για λογαριασμό των εφεσίβλητων,ο όγκος του σκυροδέματος υπολογίστηκε σε 95m3έναντι 78,31m3του πραγματογνώμονα του ΤΕΕ ……., διαφορά σημαντική, λαμβανομένου υπόψη ότι και με αυτήν θα υπολογιστούν και οι χρωματισμοί, τα επιχρίσματα και οι τοιχοποιίες. Επομένως και ενόψει του ότι για την εξακρίβωση των εργασιών που έγιναν από τον τελευταίο στο πλαίσιο της ανάθεσης από τους εφεσίβλητους και την αρχική διάδικο …….., της ανέγερσης προσθήκης καθ’ ύψος Γ, Δ και Ε ορόφου στην ήδη υπάρχουσα διώροφη οικοδομή με pilotis και υπόγειο των τελευταίων, σύμφωνα με τις εργασίες που του είχαν ανατεθεί με τη μεταξύ τους σύμβαση έργου (εργασίες Α´ και Β´ φάσεων) απαιτούνται ιδιάζουσες γνώσεις τέχνης και υποβάλλεται αίτημα από τον εκκαλούντα για τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, προς ολοκλήρωση της έρευνας για τη βασιμότητα του τελευταίου λόγου της έφεσης περί εσφαλμένης εκτίμησης των αποδείξεων, το Δικαστήριο τούτο, θα πρέπει να διατάξει την επανάληψη της περαιωμένης συζήτησης στο ακροατήριο, για τη διευκρίνιση και συμπλήρωση των κενών και αμφίβολων σημείων της υπόθεσης, με τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης από πολιτικό μηχανικό (άρθρα 254, 368 παρ. 2 και 369 του Κ.Πολ.Δ.), όπως ορίζεται ειδικότερα στο διατακτικό. Αυτό θα γίνει χωρίς να εξαφανιστεί η εκκαλούμενη απόφαση, έτσι, ώστε, μετά τη συνεκτίμηση της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης και των λοιπών αποδεικτικών μέσων, να κριθεί εάν το πρωτοβάθμιο δικαστήριο εκτίμησε εσφαλμένα ή όχι τις αποδείξεις, προκειμένου,ανάλογα,να εξαφανιστεί η εκκαλούμενη απόφασή του (Ολ.Α.Π. 1285/1982 και Α.Π. 755/2012 αμφότερες στην Τ.Ν.Π. «ΝΟΜΟΣ»).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει αντιμωλία των διαδίκων.
Δέχεται τυπικά την από 6.6.2019 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης …../ ……./2019 έφεση του …………
Απορρίπτει ό,τι κρίθηκε απορριπτέο.
Διατάσσει την επανάληψη της περαιωμένης συζήτησης της έφεσηςκαι τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης.
Διορίζει πραγματογνώμονα τον πολιτικό μηχανικό …………, κάτοικο ……….. (οδός …….., τηλ. … και ….), που περιέχεται στον κατάλογο πραγματογνωμόνων του Δικαστηρίου τούτου, ο οποίος, αφού δώσει τον όρκο του πραγματογνώμονα, ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την επίδοση σ’ αυτόν της παρούσας και λάβει υπόψη του όλα τα έγγραφα της δικογραφίας, καθώς και όσα έγγραφα θέσουν στη διάθεση του οι διάδικοι και αφού επισκεφτεί την οικοδομή των εφεσιβλήτων επί της οδού ………. στον Πειραιά, θα συντάξει έκθεση, με την οποία θα προβεί: α) σε αναλυτική επιμέτρηση της ποσότητας των m3 σκυροδέματος, που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση της προσθήκης καθ’ ύψος Γ, Δ, Ε ορόφου, δώματος και πέργκολας, στην ήδη υπάρχουσα διώροφη οικοδομή με pilotis και υπόγειο των εφεσίβλητων, β) σε αναλυτική επιμέτρηση της επιφάνειας των χρωματισμών (εκτός από το δεύτερο χέρι των εσωτερικών χρωματισμών και τον χρωματισμό εξ ολοκλήρου στο κλιμακοστάσιο), επιχρισμάτων και τοιχοποιιών, που έλαβαν χώρα στους ίδιους ορόφους της ανωτέρω οικοδομής, γ) σε επιμέτρηση του κόστους των ανωτέρω εργασιών με βάση τις τιμές που ίσχυαν κατά το χρόνο εκτέλεσης του έργου (Απρίλιος έως και Νοέμβριος 2009), δ) στην κοστολόγηση των υπόλοιπων εργασιών, που αναγράφονται στα έγγραφα «προϋπολογισμός εργασίες Α´ και Β´ φάσης» και περιγράφονται στις σελίδες δέκα έως και δεκατέσσερα της παρούσας, σε συνδυασμό με τα τρία έγγραφα του υδραυλικού ………. και το έγγραφο του ηλεκτρολόγου ………, που επίσης περιγράφονται στις ίδιες σελίδες της παρούσας (10 έως 14), με βάση τις τιμές που ίσχυαν κατά το χρόνο εκτέλεσης του έργου -από Απρίλιο έως και Νοέμβριο 2009, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν τοποθετήθηκαν από τον ηλεκτρολόγο οι πρίζες, διακόπτες και φωτιστικά σώματα, καθώς και ότι υπήρχαν ελαττώματα, που αναφέρονται στην έκθεση πραγματογνωμοσύνης του Πολιτικού Μηχανικού …………., που ορίστηκε με το έγγραφο ………../2011 του ΤΕΕ). Επίσης, θα πρέπει να λάβει υπόψη του τους επιβαρυντικούς παράγοντες του κόστους κατασκευής (στενός δρόμος, διερχόμενα καλώδια της ΔΕΗ, μεγάλη κλίση του δρόμου, ύψος στο οποίο έγιναν οι εργασίες και μικρό εμβαδό των ορόφων), καθώς και το κόστος του ΦΠΑ, όπου προκύπτει από αποδείξεις ότι αυτό καταβλήθηκε. Για τις απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα, και τον προσδιορισμό του κόστους που απαιτήθηκε για την εκτέλεση των εργασιών αυτών,θα πρέπει ο πραγματογνώμονας να περιγράψει αναλυτικά τις εργασίες, υλικά και ημερομίσθια, που απαιτήθηκαν κατά περίπτωση. Προς τούτο ο εν λόγω πραγματογνώμονας θα πρέπει να συντάξει πλήρως αιτιολογημένη έκθεση πραγματογνωμοσύνης, την οποία να καταθέσει, με τα συνοδευτικά αυτής έγγραφα, στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου, εντός προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από την όρκισή του.
Κρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στον Πειραιά σε έκτακτη, δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του, στις 14 Μαρτίου 2022, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.
Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ